Χοντμεζοβάσαρχεϊ

Χοντμεζοβάσαρχεϊ
; Σημαία	; Έμβλημα
	Χοντμεζοβάσαρχεϊ 46°25′49″N 20°19′8″E
Χώρα	Ουγγαρία
Διοικητική υπαγωγή	Hódmezővásárhely District
Διοίκηση
• Δήμαρχος	Péter Márki-Zay (από 2018)
Έκταση	48.798 εκτάριο
Πληθυσμός	41.781 (1 Ιανουαρίου 2024)
Ταχ. κωδ.	6800
Τηλ. κωδ.	62
Ζώνη ώρας	ώρα Κεντρικής Ευρώπης; UTC+01:00 (επίσημη ώρα); UTC+02:00 (θερινή ώρα)
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
	Σχετικά πολυμέσα
	δεδομένα (π • σ • ε )

Συντεταγμένες: 46°25′49″N 20°19′7″E / 46.43028°N 20.31861°E / 46.43028; 20.31861

Το Χοντμεζοβάσαρεϊ (ουγγ.:Hódmezővásárhely) είναι μικρή πόλη της Ουγγαρίας που ανήκει στην επαρχία Τσονγκράντ. Βρίσκεται στα νοτιοανατολικά της χώρας, στη μεγάλη Ουγγρική Πεδιάδα κοντά στον ποταμό Τίσα.

Έχει πληθυσμό 48.909 κατ. (2005), συνολική έκταση 483,22 τ.χλμ. και πυκνότητα πληθυσμού 101,21 κατ./ τ.χλμ.

Ιστορία

Προϊστορία

Κοντά στην σημερινή πόλη υπάρχουν ενδείξεις ανθρώπινης κατοίκησης πριν από 6.000 χρόνια. Τα αρχαιολογικά ευρήματα αποκαλύπτουν ότι η περιοχή κατοικείται συνεχώς από τότε από διάφορους πολιτισμούς. Νεολιθικά σπίτια σε εσοχές του εδάφους περιείχαν διάφορα αντικείμενα οικιακής χρήσης, όπως πιάτα, καθώς και το σύμβολο της γονιμότητας «Κεκέντιντομπι Βένους».

Επίσης, έχουν αποκαλυφθεί ευρήματα της εποχής του χαλκού, του ορείχαλκου και του σιδήρου καθώς και της περιόδου των μεγάλων μετακινήσεων. Οι αρχαιολογικοί θησαυροί της πόλης εκτίθενται στη μόνιμη αρχαιολογική συλλογή του Μουσείου Τορνιάι Γιάνος.

Μεσαιωνική περίοδος

Στα τέλος του 8ου αιώνα οι Ούγγροι που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή βρήκαν Σλάβους αγρότες και κτηνοτρόφους, που είχαν έρθει κυνηγημένοι από Βουλγάρους.

Πριν από την εισβολή των Μογγόλων στην Ουγγαρία υπήρχαν τουλάχιστον επτά χωριά με ναούς στην περιοχή. Μετά την ερήμωση που προκάλεσαν οι Μογγόλοι επιδρομείς, ιδρύθηκαν περισσότερα χωριά, τα οποία αργότερα υπήρξαν θύματα της τουρκικής επέλασης. Αργότερα, οι περιφέρειες των χωριών αυτών απορροφήθηκαν από το Χοντμεζοβάσαρεϊ καθώς η πόλη μεγάλωνε. Έχουν βρεθεί κατάλοιπα από είκοσι τουλάχιστον χωριά και εκκλησίες από τα μεσαιωνικά χρόνια.

Το Χοντμεζοβάσαρεϊ δημιουργήθηκε το 15ο αιώνα όταν το Χοντ, το Βάσαρεϊ, το Ταριάν και το Άμπρανι, που τότε ήταν μικρά χωριά, συνενώθηκαν και δημιούργησαν την κωμόπολη, ως κοινό τόπο αγοράς και εμπορίου. Η πρώτη αναφορά της πόλης με το σημερινό όνομα ανάγεται στα 1437. Η πλεονεκτική θέση της πόλης δίπλα στην οδό που συνδέει το Τσονγκράντ με το Τσάνατ βοήθησε στην ανάπτυξη του εμπορίου. Στα μεσαιωνικά χρόνια εμπορικές εκθέσεις και ειδικότερα ζωοπανηγύρεις, βοήθησαν την ανάπτυξή της.

Το Χοντμεζοβάσαρεϊ ήταν τμήμα της κομητείας του Τσονγκράντ. Ένα μέρος αυτής της κομητείας πέρασε υπό τουρκικό έλεγχο μετά το 1542. Η περιοχή ανάμεσα στον ποταμό Τίσα και το Δούναβη ανήκε στην Οθωμανική αυτοκρατορία, ενώ η περιοχή ανατολικά του Τίσα, μαζί με το Χοντμεζοβάσαρεϊ ανήκε στην Τρανσυλβανία. Το 1552 με στρατιωτική επιχείρηση όλη η επαρχία Τσονγκράντ απελευθερώθηκε από τους Τούρκους. Όμως, το 1566 η περιοχή ερημώθηκε από νέα επέλαση των Τούρκων και καταλήφθηκε για τα επόμενα 150 χρόνια.

Ανεξαρτησία

Στα χρόνια του πολέμου της ανεξαρτησίας του Ράκοτσι (1703-1711), η πόλη βρισκόταν υπό τον έλεγχο του κόμη Μίκλος Μπερτσένι. Το βασιλικό δικαστήριο την παραχώρησε στον αυτοκρατορικό στρατηγό Λέοπολντ Σλικ. Κατά τη διάρκεια του πολέμου ο Μίκλος Μπέρτσενι την κατέλαβε πάλι και παραχώρησε τον έλεγχο και τη νομή των εσόδων στο στρατηγό Σάντορ Κάρολι. Μετά τη συνθήκη ειρήνης του Σάτμαρ, το βασιλικό δικαστήριο στη Βιέννη δεν αποδέχτηκε τα δικαιώματα του Κάρολι στην περιοχή. Όμως, έπειτα από χρόνια του επέτρεψε να την ανακτήσει, αγοράζοντάς την. Από το 1722 ως το 1818, όταν καταργήθηκε η ιδιοκτησία της γης, η οικογένεια Κάρολι κατέλαβε την πόλη.

Στις μάχες του 1848-49 για την ελευθερία, το Χοντμεζοβάσαρεϊ διαδραμάτισε αξιοσημείωτο ρόλο στα εθνικά γεγονότα. Ο Λάγιος Κόσουτ ήρθε την πόλη στις 3 Οκτωβρίου 1848 στο δεύτερο ταξίδι στρατολόγησης που πραγματοποίησε. Ενώ βρισκόταν εκεί μαθεύτηκε ότι ο ουγγρικός στρατός είχε νικήσει στη μάχη του Πάκοζντ και πατριωτικός ενθουσιασμός απλώθηκε στην πόλη. Εθελοντές από το Χοντμεζοβάσαρεϊ έλαβαν μέρος στην απόκρουση των σερβικών επιθέσεων από το νότο.

Μετά τη συνθήκη του Τάις, στα 1860, αποξηράνθηκαν οι γύρω λίμνες και βάλτοι. Οι περιοχές τους προοδευτικά κατοικήθηκαν και ο πληθυσμός της πόλης αυξήθηκε.

Το 1873 το Χοντμεζοβάσαρεϊ αποχώρησε από την κομητεία και αποδέχτηκε τα δικαιώματα των ανεξάρτητων δήμων. Από την εποχή αυτή ξεκινά η βιομηχανοποίηση. Το 1890 η πόλη ήταν η τέταρτη σε πληθυσμό ουγγρική πόλη με 55.475 κατοίκους

20ος αιώνας

Η σύγχρονη μορφή της κωμόπολης δημιουργήθηκε στις αρχές του αιώνα. Εκείνες οι δεκαετίες χαρακτηρίστηκαν από άνοιγμα πηγαδιών, το χτίσιμο πολλών κτιρίων και την κατασκευή των καναλιών. Ωστόσο, το 70% του πληθυσμού ήταν αγρότες και κτηνοτρόφοι.

Καθιερώθηκε ένας συγκεκριμένος τύπος εγκαταστάσεων και δημιουργήθηκε ένα πυκνό σύστημα από ανεξάρτητες φάρμες. Η εκτροφή ζώων, που μέχρι σήμερα τροφοδοτεί το ζωεμπόριο των κατοίκων, απέφερε μεγάλα οικονομικά οφέλη. Σημαντικό εξαγωγικό προϊόν αποτελούσαν τα άλογα ποιότητας, τα περίφημα ουγγαρέζικα άλογα. Επίσης, η παραγωγή πουλερικών και αυγών. Η εκτροφή ζώων σταδιακά αντικαταστάθηκε από την καλλιέργεια του καλαμποκιού, που έγινε τη βάση της οικονομίας της πόλης και απασχολούσε μεγάλο αριθμό εργαζομένων.

Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος παρεμπόδισε την ανάπτυξη της πόλης, οι κάτοικοι υπέφεραν και είχαν πολλές απώλειες. Το ανθρώπινο κόστος του πολέμου δημιούργησε κοινωνική αναταραχή, που οδήγησε σε καταστροφές στο Βάσαρεϊ.

Την πρώτη δεκαετία της εποχής Χόρτι υπήρχε μια πολύ καλή αγορά για τα αγροτικά προϊόντα της πόλης. Αν και ο πόλεμος και η κατοχή αποδιοργάνωσαν την οικονομία, οι πωλήσεις του καλής ποιότητας καλαμποκιού αυξήθηκαν. Επίσης, αυξήθηκε η χοιροτροφία και οι εξαγωγές πουλερικών. Δεκάδες μεσαίου μεγέθους βιομηχανίες δημιουργήθηκαν αλλά η παγκόσμια οικονομική κρίση του 1929 κατέστρεψε τις νέες προσπάθειες και η ανεργία αυξήθηκε. Στα τέλη της δεκαετίας του ’30 ξεκίνησε δειλά δειλά μια νέα οικονομική άνθηση, την οποία διέκοψε ο Β' Παγκόσμιος πόλεμος.

Στις 25 Σεπτεμβρίου 1944 έφτασαν στην πόλη τα σοβιετικά στρατεύματα. Τότε οι περισσότεροι από τους ευκατάστατους πολίτες εγκατέλειψαν το Βάσαρεϊ. Ο πόλεμος έπληξε την πόλη στις 8 Οκτωβρίου. Οι καταστροφές σε σπίτια και ανθρώπινες ζωές δεν ήταν τόσο μεγάλες όσο οι καταστροφές στις βιομηχανικές εγκαταστάσεις και στις υποδομές.

Στα τέλη του ’60 μεγάλες βιομηχανίες ιδρύθηκαν στην περιοχή. Υπήρχε πλήρης απασχόληση αλλά η βιομηχανία της πόλης αποδείχτηκε αναποτελεσματική. Η πολιτική και η οικονομική αλλαγή ήρθε στα τέλη του ’80.

Μετά την μεταπολίτευση το 1990 το Χοντμεζοβάσαρεϊ έγινε δήμος και διεξήχθησαν δημοτικές εκλογές. Η πόλη έγινε μια εξωστρεφής πόλη, εμπνεύστηκε από τα ιδανικά της ευρωπαϊκής ένταξης κι έκανε προσπάθειες να αναπτύξει τις υποδομές της και να προστατεύσει το περιβάλλον. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αναγνώρισε τα επιτεύγματα της πόλης και της απένειμε σχετικό βραβείο.

Σήμερα η πόλη αποτελεί προορισμό εσωτερικού και εξωτερικού τουρισμού. Μουσεία, ναοί, ιστορικά πηγάδια, μνημεία, πάρκα και μια θερμαινόμενη πισίνα είναι τα σημαντικότερα αξιοθέατα.