Χουλιγκανισμός

Χούλιγκαν σε εξέδρα κατά την διάρκεια διεξαγωγής ευρωπαϊκού αγώνα ποδοσφαίρου

Ως χουλιγκανισμός αναφέρεται η ανάρμοστη και βίαιη συμπεριφορά οπαδών αθλητικών ομάδων που οδηγεί στη διατάραξη της τάξης.Εκφάνσεις χουλιγκανισμού συνήθως θεωρούνται πράξεις όπως η υβριστική συμπεριφορά σε γήπεδα κατά τη διάρκεια αγώνων πολλές φορές με ρατσιστική διάθεση, η επιθετική συμπεριφορά σε αυτούς τους χώρους, οι εισβολές οπαδών στον αγωνιστικό χώρο πολλές φορές με βίαιες διαθέσεις, οι ομαδικές συγκρούσεις οπαδών εντός και εκτός γηπέδων καθώς και δολοφονίες που γίνονται μεταξύ οπαδών που τάσσονται υπέρ διαφορετικών ομάδων.

Ο όρος χρησιμοποιείται πολύ συχνά για να περιγράψει την συμπεριφορά των οπαδών σε αγώνες ποδοσφαίρου και μπάσκετ. Με αυτόν τον τρόπο δηλώνονται βανδαλισμοί και ομαδικές συγκρούσεις που λαμβάνουν χώρα πριν, κατά τη διάρκεια ή μετά από έναν ποδοσφαιρικό αγώνα, αλλά δεν είναι λίγες οι φορές που προκαθορισμένες συγκρούσεις μεταξύ οπαδών γίνονται ανεξάρτητα από τους αγώνες ή με αφορμές αγώνες άλλων αθλημάτων.

Ετυμολογία

Ο χουλιγκανισμός ονομάστηκε έτσι από τον όρο "hooliganism" που χρησιμοποιείται από τη δεκαετία του 1890 για να χαρακτηρίσει τη συμπεριφορά συμμοριών των δρόμων. Η χρήση του όρου εμφανίζεται σε μια αναφορά της Αστυνομίας του Λονδίνου το 1898, αλλά ενδεχομένως δεν είναι η πρώτη. Μια θεωρία που έχει επικρατήσει αναφέρει πως ο όρος πάρθηκε από το όνομα του Πάτρικ Χούλιχαν ο οποίος ήταν Ιρλανδός βάνδαλος που έμενε στο Λονδίνο. Μια άλλη θεωρία αναφέρει πως ο όρος προέρχεται από τον απολίτιστο τρόπο ζωής μιας ιρλανδικής αγροτικής οικογένειας. Άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι ο όρος πάρθηκε από μια συμμορία του δρόμου στο Ίσλινγτον του Λονδίνου που είχε το όνομα "Χούλι". Τέλος, υπάρχει και μια θεωρία που υποστηρίζει ότι ο όρος βασίζεται στην ιρλανδική λέξη "houlie" που χρησιμοποιείται για να χαρακτηρίσει ένα έκλυτο πάρτι..

Ιστορία

Το ποδόσφαιρο στην Αγγλία προήλθε από παραδοσιακές εκδηλώσεις που περιλάμβαναν παιχνίδι με μια μπάλα που είχαν συνήθως μαζική συμμετοχή από τους κατοίκους της περιοχής όπου λάμβανε χώρα. Γενικά σκοπός ήταν συνήθως η μεταφορά της μπάλας από ένα σημείο της πόλης σε ένα άλλο ή η κατοχή της μπάλας από έναν συμμετέχοντα μέχρι κάποια προκαθορισμένη διάρκεια. Η μαζική συμμετοχή υποδηλώνει τις βίαιες συγκρούσεις που ξεσπούσαν πολλές φορές σε τέτοιου είδους εκδηλώσεις. Από το 1314 ακόμη, ο Εδουάρδος Β' της Αγγλίας, απαγόρευσε τέτοιου είδους εκδηλώσεις διότι όπως αναφέρει μπορεί να προκαλούσαν κοινωνικές αναταραχές ή και προδοσία. Στην ίδια χώρα και αφού οι πρώτοι κανόνες του σύγχρονου ποδοσφαίρου είχαν εδραιωθεί, σημειώθηκαν μεγάλες αναταραχές μετά τον αγώνα της Πρέστον Νορθ Εντ με την Άστον Βίλα. Οι δύο ομάδες λιθοβολήθηκαν και χτυπήθηκαν άσχημα με ξύλα και αναφέρεται ότι ένας παίκτης της Πρέστον έχασε τις αισθήσεις του. Τον επόμενο χρόνο καταγράφηκαν συμπλοκές μεταξύ οπαδών της Πρέστον με οπαδούς της Κουίνς Παρκ Ρέιντζερς καθώς το 1905 κάποιοι υποστηρικτές της Πρέστον δικάστηκαν για χουλιγκανισμό μετά τον αγώνα της ομάδας με την Μπλάκμπερν. Μεταξύ τους ήταν και μια "μεθυσμένη και εκτός τάξης" 70χρονη γυναίκα. Στο διάστημα του μεσοπολέμου δεν καταγράφηκαν αντίστοιχα φαινόμενα, αλλά κατά τη δεκαετία του 1950 εμφανίστηκε η μόδα των Μοντς και των Ρόκερς που όπως αναφέρεται ομάδες κάθε παράταξης είχαν συγκρούσεις μεταξύ τους, με αφορμή διαφορές στην ιδεολογία και στον τρόπο εμφάνισης. Τέτοιου είδους αντιθέσεις όξυναν το κλίμα μεταξύ των οπαδών αντιπάλων ομάδων και εμφανίστηκε ένα νέο κύμα χουλιγκανισμού. Το 1956, οπαδοί της Λίβερπουλ Φ.Κ. και της, επίσης από την πόλη του Λίβερπουλ, Έβερτον,έλαβαν μέρος σε διάφορα περιστατικά καταστροφής τρένων. Από το 1965 αναφέρονται κάθε χρόνο κατά μέσο όρο περίπου 25 περιστατικά χουλιγκανισμού στην Αγγλία.

Στην ήπειρο της Αμερικής έχουν καταγραφεί φαινόμενα χουλιγκανισμού από το 1964. Εκείνη τη χρονιά στο Περού σκοτώθηκαν περισσότεροι από 300 και τραυματίστηκαν 500 σε έναν αγώνα μεταξύ Αργεντινής και Περού, προκριματικό για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκιο. Στην Αργεντινή σκοτώθηκαν περίπου 70 άτομα σε έναν ποδοσφαιρικό αγώνα στο Μπουένος Άιρες, αφού κάποιοι πετούσαν καιόμενα κομμάτια χαρτιού στις κερκίδες. Αναφέρεται ότι έχουν σκοτωθεί στην Αργεντινή 40 άτομα από το 1992 ως το 2002 σε συγκρούσεις που σχετίζονται με χουλιγκανιστική συμπεριφορά. Το 1969, μεταξύ Ελ Σαλβαδόρ και Ονδούρα εξεγέρσεις μετά τον ποδοσφαιρικό αγώνα μεταξύ των εθνικών ομάδων των δύο χωρών δυναμίτισαν τις πολιτικές διαφορές τους και ένας πενθήμερος πόλεμος ξέσπασε που ονομάστηκε από την αφορμή του Πολέμου του ποδοσφαίρου. To 1971 στη Βραζιλία σκοτώθηκαν τέσσερις και τραυματίστηκαν πάνω από 1500 μετά από συγκρούσεις που ακολούθησαν ποδοσφαιρικό αγώνα στο Σαλβαδόρ.

Στη δεκαετία του 1970 καταγράφονται φαινόμενα χουλιγκανισμού και στην υπόλοιπη Ευρώπη πέραν της Αγγλίας. Στην Ιταλία τότε πρωτοεμφανίστηκαν βίαιες πράξεις από οπαδούς σε γήπεδα ποδοσφαίρου, όπως οι ρίψεις επικίνδυνων αντικειμένων προς παίκτες και διαιτητές. Το φαινόμενο οξύνεται από τις οργανώσεις των ούλτρας που εμφανίστηκαν στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και πολλές φορές σχετίζονται με νεοναζιστική ιδεολογία. Σκοπός των οργανώσεων αυτών πέρα από την υποστήριξη των ομάδων είναι οι συγκρούσεις με οπαδών αντίπαλων ομάδων. Στην Ολλανδία, το 1974, ξέσπασαν συγκρούσεις μεταξύ οπαδών της Φέγιενορντ και της Αγγλικής Τότεναμ στον τελικό του κυπέλλου ΟΥΕΦΑ. Από εκείνη την περίοδο και μετά ολοένα και περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες εμφανίζουν έντονα φαινόμενα χουλιγκανισμού. Μεταξύ τους η Ισπανία, η Τουρκία, η Νορβηγία, η Πολωνία, η Κροατία, η Ρωσία και η Ελλάδα.