Χρήστης:Ιωάννα Σκόκου/πρόχειρο

Ο Γουλιέλμος του Όκαμ (αγγλ. William of Ockham ή Occam, 1287- 1347) ήταν Άγγλος Φραγκισκανός μοναχός, σχολαστικός φιλόσοφος, διανοούμενος και θεολόγος που γεννήθηκε στο Όκαμ, ένα μικρό χωριό στο Σάρρεϋ. Θεωρείται μια από τις κυριότερες φυσιογνωμίες της μεσαιωνικής σκέψης και υπήρξε ο πυρήνας πολλών πνευματικών και πολιτικών αντιπαραθέσεων του 14ου αιώνα. Πρωτοπόρος του νομιναλισμού και γνωστός για τη μεθοδολογική αρχή που διατύπωσε και φέρει το όνομά του: Το Ξυράφι του Όκαμ, συνέγραψε σημαντικά έργα τόσο για τη λογική και τη φυσική, όσο και για τη θεολογία.

ΒιογραφίαΟ Γουλιέλμος του Όκαμ κατατάχθηκε στο Φραγκισκανό Τάγμα σε μικρή ηλικία. Πιστεύται, πως θεολογία στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης από το 1309 έως το 1321, ενώ όμως πληρούσε τα προσόντα για το μεταπτυχιακό δίπλωμα της θεολογίας (κατά τον 14ο αιώνα αντίστοιχο του διδακτορικού) δεν απέκτησε ποτέ τον αντίστοιχο τίτλο. Το έργο του κατά την περίοδο αυτή αποτέλεσε αντικείμενο διαμάχης και ο Όκαμ κλήθηκε σε απολογία και παραπέμφθηκε στο Παπικό δικαστήριο της Αβινιόν το 1324 με την κατηγορία του αιρετικού. Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, το έργο του Πέτρου του Λομβαρδού Sentences (1150) ήταν το βασικό εγχειρίδιο θεολογίας, και γινόταν αντικείμενο σχολιασμού από πολλούς φιλόδοξους σπουδαστές της θεολογίας. Ο Γουλιέλμος του Όκαμ υπήρξε ένας από αυτούς. Ωστόσο, τα σχόλιά του δεν ήταν αρεστά ούτε από τους συναδέλφους του ούτε από τις Εκκλησιαστικές Αρχές. Το 1324, στη σύνοδο των Επισκόπων οι απόψεις του θεωρήθηκαν αντισυμβατικές και κατά της Ορθοδοξίας, και παραπέμφθηκε στην Αβινιόν, της Γαλλίας, να υπερασπιστεί τον εαυτό του ενώπιον του Παπικού Δικαστηρίου. Για δύο χρόνια τελούσε υπό κράτηση μέχρι το 1326, οπότε και καταδικάστηκε σε θάνατο ως αιρετικός.Ο Γεώργιος Νύσσης παρέθεσε μια διαφορετική ερμηνεία για τα γεγονότα αυτά, υποστηρίζοντας, πως ο Γουλιέλμος διορίστηκε αρχικά στην Αβινιόν ως καθηγητής της Φιλοσοφίας στο Φραγκισκανικό Σχολείο και πως οι πειθαρχικές κυρώσεις άργησαν να εμφανιστούν μέχρι το 1327. Αυτές, λέγεται, πως επιβλήθηκαν από τον Πρύτανη της Οξφόρδης, John Lutterell. Ο Michael of Cesena, ανώτατη αρχή του Φραγκισκανικού Τάγματος, παραπέμφθηκε στην Αβινιόν, για να απαντήσει στις κατηγορίες περί αίρεσης. Μια θεολογική επιτροπή συγκλήθηκε με σκοπό να επανεξετάσει το Σχολιασμό στις Προτάσεις και ήταν εκείνη την περίοδο που ενεπλάκη το όνομα του Όκαμ σε μια διαφορετική διαμάχη.Μchael of Cesena had asked Ockham to review arguments surrounding Apostolic poverty. The Franciscans believed that Jesusand his apostles owned no property either individually or in common, and The Rule of Saint Francis commanded members of the order to follow this practice.[8] This brought them into conflict with Pope John XXII.Because of the pope's attack on the Rule of Saint Francis, Ockham, Michael of Cesena and other leading Franciscans fled Avignon on 26 May 1328, and eventually took refuge in the court of the Holy Roman Emperor Louis IV of Bavaria - who was also engaged in dispute with the papacy, and became Ockham's patron.[5] After studying the works of John XXII and previous papal statements, Ockham agreed with the Minister General. In return for protection and patronage Ockham wrote treatises that argued for emperor Louis to have supreme control over church and state in the Holy Roman Empire.[5] "On June 6, 1328, Ockham was officially excommunicated for leaving Avignon without permission,"[3] and Ockham argued that John XXII was a heretic for attacking the doctrine of Apostolic poverty and the Rule of Saint Francis, which had been endorsed by previous popes.[3]However, though Ockham was excommunicated for apostasy, his philosophy was never officially condemned.[3]He spent much of the remainder of his life writing about political issues, including the relative authority and rights of the spiritual and temporal powers. After Michael of Cesena's death in 1342, William became the leader of the small band of Franciscan dissidents living in exile with Louis IV. Ockham died (prior to the outbreak of the plague, or Black Death) on 10 April 1347.[9] He was officially rehabilitated by Innocent VI in 1359.ΦιλοσοφίαΓνωσιολογίαΟ Όκαμ ακολούθησε τους πραγματοκρατικούς στην κατ’ αίσθηση και στην κατά νόηση γνώση, αλλά απέκλινε από αυτούς όταν υποστήριξε ότι ο νους έχει διπλή γνώση· την άμεση και την έμμεση. Με την άμεση ο νους νοεί την ύπαρξη του όντος ή την εμπειρική του φύση και με την έμμεση νοεί το ον αόριστα. Η εποπτεία είναι η φυσική μορφή της γνώσης, μέσω της οποίας μαθαίνει ο άνθρωπος τι υπάρχει και τι δεν υπάρχει. Πρώτο υποκείμενο της γνώσης είναι το καθ’ έκαστον, οπότε η άμεση γνώση προηγείται της έμμεσης. Οι πραγματοκρατικοί διατείνονταν ότι η αίσθηση γίνεται μέσω των αισθητών και η νόηση δια των νοητών εικόνων (γενών). Ο Όκαμ διαφωνώντας απορρίπτει την θεωρία των εικόνων, και των αισθητών και των νοητών. Ούτε οι άμεσες αρχές, ούτε η εμπειρία συνηγορούν υπέρ των αισθητών κανόνων. Εν αντιθέσει, για να ερμηνευθούν οι αισθήσεις αρκούν μόνο δυο πράγματα, το αισθητό και η αισθητική δύναμη της ψυχής. Τα νοητά είδη τα απορρίπτει, υποστηρίζοντας ότι τα ονόματα που τέθηκαν γι αυτά είναι ανεπαρκή. Ο νους, σύμφωνα με τον Όκαμ, νοεί δια της αφαίρεσης και όχι το ορισμένο και το μερικό, αλλά το αόριστο και το γενικό. Αυτό δεν είναι όμως η καθόλου νοητική εικόνα, αλλά απλώς η έξη και η διάθεση του νου προς αφαίρεση. Έτσι διατείνεται ότι η θεωρία των εικόνων είναι ανυπόστατη και άρα απόβλητη. Επίσης αναιρεί και την επικρατούσα μέχρι τότε διάκριση του ενεργεία και του δυνάμει νου, η οποία εξυπηρετούσε την ερμηνεία της θεωρίας των εικόνων. Παραδέχεται παρ’ όλα αυτά την ομοιότητα μεταξύ του γνωρίζοντα και του γνωριζόμενου. Από τα πολλά επί μέρους όντα σχηματίζεται στην ψυχή, μέσω της αφαίρεσης, η έννοια που περιέχει τα κοινά γνωρίσματα των όντων. Χρησιμεύει ως σημείο δηλωτικό των επί μέρους όντων, από τα οποία προήλθε και εκπροσωπεί αυτά. Η έννοια λοιπόν είναι σημείο φυσικό και όρος. Ως φυσικό σημείο είναι η έννοια ή η νοητική ενέργεια. Η γνώση του πράγματος συμβαίνει μέσω της έννοιας του πράγματος, που εκπροσωπεί το πράγμα. Η έννοια θεωρείται και εξετάζεται με δυο τρόπους· είτε εξετάζεται καθαυτή, δηλαδή ότι είναι στην ψυχή ως καθαρή έννοια· είτε εκπροσωπεί το πράγμα ως σημείο και όρος αυτού. Έτσι προκύπτει και η διάκριση μεταξύ της λογικής και της πραγματικής επιστήμης. Έπειτα προκύπτει η διάκριση μεταξύ πρώτης και δεύτερης έννοιας. Πρώτη είναι αυτή που αναφέρεται σε κάποιο πράγμα και επομένως το εκπροσωπεί ως σημείο, όπως οι έννοιες άνθρωπος και ζώο·και η δεύτερη δεν αναφέρεται στο πράγμα, αλλά μόνο σε άλλη (πρώτη) έννοια, όπως το γένος, το είδος και το