Χρήστης:MARINISTROPAIA/πρόχειρο

ΤΡΟΠΑΙΑ – Η ΑΡΧΑΙΑ ΒΕΡΒΙΤΣΑ  

«Ὄλβιος ὃστις τῆς Ἱστορίας ἔσχεν μάθησιν»

[Εὐριπίδης]

Σχετικά μέ τά Τρόπαια, πρώην Βερβίτσα, παρατίθενται κατωτέρω:

Α. Γεωγραφία τῶν Τροπαίων.

Β. Ἱστορικές ἀναφορές, σχετιζόμενες μέ τήν Βερβίτσα.

Γ. Γενεαλογία τῆς Βερβίτσας: Ἑλληνική ἤ Σλαβική;

Δ. ΣΧΟΛΙΑ.

Α. Γεωγραφία τῶν Τροπαίων

Ἡ ἀναφορά στήν Γεωγραφία τῶν Τροπαίων, ἀποσκοπεῖ στήν ἀποτύπωση τῶν ἐρευνῶν καί τήν διαφοροποίηση τῶν μετά τόν Παυσανία ἐρευνητῶν καί ἐξομάλυνση, κατά τό δυνατόν, τῆς σύγχυσης καί τῶν ἀμφιβολιῶν πού δημιουργοῦνται ἐκ τῶν ἀντιφατικῶν καί ἀορίστων ἀποτελεασμάτων ἐρευνῶν τινων, στό ποῦ ἀκριβῶς, ἀκόμη καί στό ἄν ποτε, ὑπῆρξαν κάποια Τρόπαια.

Τά Τρόπαια, λοιπόν, ἀναφέρονται ως:

α. Τρόπαια τοῦ Παυσανία, εὑρισκόμενα ἀριστερὰ τοῦ ποταμοῦ Λάδωνος: "ἐς δὲ Θέλπουσαν ἰόντι ἐκ Ψωφῖδος πρῶτα μὲν χωρίον Τρόπαιά ἐστιν ὀνομαζόμενον ἐν ἀριστερᾷ τοῦ Λάδωνος. Τροπαίων δὲ ἔχεται δρυμὸς Ἀφροδίσιον· τρίτα δέ ἐστιν ἀρχαῖα ἐν στήλῃ γράμματα, ὅροι ψωφιδίοις πρὸς τὴν Θελπουσίαν χώραν. Ἐν δὲ τῇ γῇ τῇ Θελπουσίᾳ ποταμός ἐστιν  Ἄρσην καλούμενος·" (ΠΑΥΣΑΝΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΕΡΙΗΓΗΣΕΙΣ - Η΄ Ἄρκαδικά, 25. 1).

Τρόπαια ὀνομάθησαν ἀπὸ τὸ σύμβολον (σημεῖον) νίκης, πού ἐκεῖ, εἶχε στηθεῖ (πρόχειρο μνημεῖο ἀπό τά λάφυρα τῶν νικητων) εἰς ἀνάμνηση τῆς νικηφόρου μάχης τῶν Ψωφιδίων ἐναντίον τῶν Θελπουσίων, στά σύνορα τῶν δύο ὁμόρων πόλεων-κρατῶν τῆς περιοχῆς τοῦ μέσου Λάδωνος. Ἐκεῖ, σὲ ἀρχαία Στήλη-Ὄριο, ἀνεγράφοντο ἀρχαῖα γράμματα (Παυσανίας, Η.25,1), στοιχεῖα μὲ τὰ ὁποῖα συνδέεται τὸ πεδίο τῆς μάχης.

"Δὲν ὑπάρχει ἀμφιβολία ὅτι τὰ γράμματα αὐτὰ ἦταν προευκλείδια τοῦ Ἀρκαδικοῦ (Χαλκιδικοῦ) ἀλφαβήτου καὶ σὲ ἀδιάπτωτη χρήση ἐννέα περίπου αἰῶνες, δηλαδὴ ἀπὸ τὸ 1300 π.Χ. ὡς τὸ 403 π.Χ. Αὐτὴ εἶναι ἡ λεγομένη γραμματικὴ τοῦ Κάδμου πού ἀναφέρει ὁ Δίκτυς στίς Ἐφημερίδες.

Ὅτι, τὰ λεγόμενα τοῦ Παυσανία γιά τὰ Τρόπαια ἀπηχοῦν ἱστορικὸ γεγονὸς παρωχημένης ἐποχῆς, ἀποδεικνύεται καί από τὰ φυσιογνωστικὰ καὶ φυσιογραφικὰ στοιχεῖα τοῦ γεωγραφικοῦ χώρου τῆς Θέλπουσας καὶ τῆς Ψωφίδας πού ὑπάρχουν καὶ στήν περιοχὴ τῆς Καλαβρίας τῆς Ἰταλίας, ὅπου καὶ ἐκεῖ ὑπῆρχε θέση μέ τὴν ὀνομασία Τρόπαια (Tropaea ἤ Tropea), τά ὁποῖα, σύμφωνα μὲ τὴν ἑλληνικὴν καὶ ἰταλικὴν παράδοσιν, ἀνάγουν τὴν ἀρχὴν τους εἰς ἀποίκους μιᾶς πρωίμου ἀρκαδικῆς ἐγκαταστάσεως εἰς τὴν Ἰταλίαν, προερχομένους ἀπὸ τὰ πάλαι πολιτικὰ διαμερίσματα τῶν ἀζανικῶν πόλεων Θελπούσης, Κλείτορος και Ψωφῖδος (ΧΡΟΝΙΚΟΝ ΤΩΝ ΤΡΟΠΑΙΩΝ, σελ.31, κατωτέρω Α.ε). Κοντὰ στὴν πόλη αὐτὴ κυλοῦσε ὁ ποταμίσκος Ἄρσιν, ὅπως καὶ στή Θέλπουσα τῆς Ἀρκαδίας κυλοῦσε ὁ Ἄρσην".

Ἀντιλαμβάνεται κανεὶς ὅτι, σὲ μακρινοὺς χρόνους ἔγινε ἐγκατάσταση Ἀρκάδων-Πελασγῶν στήν περιοχὴ τῆς Καλαβρίας τῆς Ἰταλίας, οἱ ὁποῖοι μετέφεραν στή νέα τους πατρίδα τὰ τοπωνύμια τῆς Ἀρκαδίας". (ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ. ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΤΡΟΠΑΙΑΤΩΝ-1998).

β. Τρόπαια, εὑρισκόμενα δεξιὰ τοῦ Λάδωνος, ὅπου ὁ Παυσανίας, ἐκ λάθους (;), τά ἐτοποθέτησε "ἀριστερὰ τοῦ ποταμοῦ ". Ἀλλά, διὰ ἄλλα χωρία, εὑρισκόμενα δεξιὰ καὶ σχεδὸν ἐν ἐπαφῇ μὲ τὸν ποταμό, δὲν ἔκαμε τὸ λάθος(!) νὰ τὰ τοποθετήσει ἀριστερὰ τοῦ ροῦ τοῦ ποταμοῦ Λάδωνος, ἤ, καὶ ἄλλα, εὑρισκόμενα ἀριστερὰ τοῦ ποταμοῦ, νά τὰ τοποθετήσει δεξιὰ τούτου.

Τέτοιο λάθος θὰ ἐλογίζετο, ἐὰν ὁ Παυσανίας δὲν ἐπεσκέφθη ὁ ἴδιος τίς θέσεις πού περιγράφει διά τὸ ἐν λόγῳ χωρίον, ἀλλ΄ ἐπληροφορηθη μακρόθεν. Ἀλλά, ρητῶς ἀναφέρεται: "... ἰόντι ἐκ Ψωφῖδος πρῶτον μὲν χωρίον Τρόπαιά ἐστιν ὀνομαζόμενον ἐν ἀριστερᾷ τοῦ Λάδωνος.... " (ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ-ΑΡΚΑΔΙΚΑ- 8.25,1). Διευκρινίζεται, λοιπόν, ὅτι ὁ Παυσανίας ὀδοιποροῦσε ἐπὶ τῆς δεξιᾶς ὄχθης τοῦ Λάδωνος, περιπατοῦσε καὶ κατέγραψε ὅ,τι συνήντησε καὶ εἶδε.

γ. Τρόπαια, πού εὑρίσκοντο σὲ διαφορετικὴ (;) τοποθεσία, ταυτιζομένη μὲ τὴν Ἀρχαία Θέλπουσα, ἢ κάπου ἐκεῖ πλησίον.

δ. Τρόπαια, ¨ἀριστερὰ τοῦ Ἐρυμάνθου¨, ἀντί τῶν Τροπαίων των καταγραφομένων ὑπό τοῦ Παυσανίου ¨ἀριστερὰ τοῦ Λάδωνος¨, καὶ ὅτι ὁ καταγραφόμενος ἀπὸ τὸν Παυσανία ποταμὸς Λάδων, ἦταν κάποιος ἄλλος ἄγνωστος ποταμός, κάποιος παραπόταμος τοῦ Ἐρυμάνθου κ.τ.τ. "Ἀνακαλύπτεται" ἤ, ἐξαίφνης, "ἀποκαλύπτεται" κάποιος (;) παραπόταμος, ἀνύπαρκτος καί ἄγνωστος, μήποτε καταγραφείς, πού θὰ "ἔπρεπε" (;) δηλαδή νά ἦταν ἀριστερὰ τοῦ Ἐρυμάνθου, ἔτσι, ὥστε τά ἐξαγόμενα τῆς ἔρευνας νά εἶναι τά ¨ἐπιθυμητὰ¨.

Ὅμως, οἱ λέξεις Λάδων καὶ Ἐρύμανθος δέν ὁμοιάζουν, οὔτε λεκτικά, οὔτε εἰκονικά, οὔτε καί ἠχητικὰ (ὅπως π.χ. Φλώρινα → Φλόριδα, Μῆλος → Πύλος κ.ἄ.), ὥστε ὁ μεγάλος περιηγητὴς Παυσανίας νά γράψει, ἐκ...λάθους Λάδων, ἀντὶ Ἐρύμανθος. Πόσον δέ μᾶλλον, ὅταν ὁ ποταμός Λάδων δέν ἦταν κάποιο ρεματάκι πού δέν τὸ πρόσεξε.

ε. Σχετικά μέ τά Τρόπαια, ἔχουν τοποθετηθεῖ ἁρμόδιοι, ἔγκριτοι ἐρευνητές, Ἕλληνες καὶ ξένοι, μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ ὁ ἐκ Τροπαίων ἀείμνηστος Παν. Πυριοβολῆς (κλασσικός φιλόλογος, ἱστορικός-ἀρχαιολόγος καί καθηγητής ἱστορίας τῆς τέχνης, τῆς τεχνολογίας καί τῆς φιλοσοφίας) στὴν ἐμπεριστατωμένη μελέτη του: ΧΡΟΝΙΚΟΝ ΤΩΝ ΤΡΟΠΑΙΩΝ ΑΡΚΑΔΙΑΣ.

Ἐκεῖ, μεταξύ τῶν ἀξιολόγων ἐρευνῶν του, ἀναγράφεται καί τό ὅτι: "πατριὲς καὶ ἐπώνυμα Τροπαιατῶν τροφοδοτοῦν εἰς βιωσιμότητα ἀπωτάτης ἀρχαιότητος". Παραπέμπει δὲ (σ. 336 τοῦ ὡς ἄνω ΧΡΟΝΙΚΟΥ) καί στὴν διάσταση τὴν ὁποίαν προσδίδει ὁ Ἄγγλος William Martin Leake (περιηγητής, ἀρχαιόφιλος, τοπογράφος, στρατιωτικός, διπλωμάτης καὶ συγγραφέας, ὁ ὁποῖος, κατά τήν περιήγησή του στήν περιοχή, διέμεινε στό ἄστυ τῶν Τροπαίων, σ.133) στὴν κτίση τῶν Τροπαίων τῆς Καλαβρίας (στήν Ἰταλία, ἀνωτέρω § Α.α.) καὶ τὴν σχέση τῆς οἰκιστικῆς αὐτῆς μονάδος πρὸς τὰ Ἀρχαῖα καὶ σύγχρονα Τρόπαια τῆς Ἀρκαδίας.

Ἀναφέρεται, ἐπίσης, (σελ. 41, στὸ ὡς ἄνω ΧΡΟΝΙΚΟΝ), ὅτι "οἱ κάτοικοι τοῦ χωρίου Τροπαίων ἦσαν Πελασγοί, τοὺς ὁποίους διεδέχθησαν οἱ κάτοικοι τῆς Ἑ λ λ α δ ι κ ῆ ς  ἐποχῆς (ἐποχῆς τοῦ χαλκοῦ, 2000-1700 π.Χ.). Σαφεῖς δὲ ἐνδείξεις τοποθετοῦν τὰ πρῶτα ἑλληνικὰ φῦλα στὴν εὐρυτέρα περιοχὴ τῶν Τροπαίων στὸ τέλος τῆς Ὑ σ τ ε ρ ο ε λ λ α δ ι κ ῆ ς ἐποχῆς (1300-1200 π.Χ.)".

Παρατίθεται, ἀκόμη, ἀδιαμφισβήτητη μαρτυρία τῆς ἀρχαιότητος τῶν Τροπαίων ἀπὸ ἐπιγραφὴν τῆς πόλεως Θελπούσης ἐπὶ τιμητικοῦ ἀνδριάντος τῆς περιόδου τῆς Ρωμαϊκῆς Δημοκρατίας, χρονολογουμένης μεταξὺ 2ου καὶ 1ου π.Χ. αἰῶνος, πού ἐπεξειργάσθη ὁ Ἀθηναῖος καλλιτέχνης Δ ι ό δ ω ρ ο ς καὶ ἡ ὁποία, ἐπιγραφὴ, εὑρέθη εἰς οἰκίσκον πλησίον τῆς ἐκκλησίας τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου στὴν Βάναινα· "ἐστὶν δὲ Βάναινα", οἰκισμὸς (ὅπως καὶ τὸ Μεληδόνι, Σκούντου καὶ Λεσμοὶ) τῆς εὐρυτέρας οἰκιστικῆς μονάδος τῶν Τροπαίων, ἡ ὁποία ἐνισχύθη μεγάλως ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς οἰκισμούς. Τονίζεται δέ, ὅλως ἰδιαιτέρως, τὸ προφανὲς τῆς ταυτότητος τοῦ τιμωμένου μὲ τὸ ἐπιχωριάζον εἰς τὰ Τρόπαια ἐπώνυμον Χ έ λ η ς ([Χ]ΕΛΙΝ - σελ. 123, ΧΡΟΝΙΚΟΝ)

Α ΠόΛΙC Τ[ῶ]Ν ΘΕΛ‑

ΦΟΥCίωΝ [Χ]ΕΛΙΝ

ΠΛΕΙCΤ[ΙΑ] ΑΡΕΤΑC

EΝΕΚΕΝ [ΚΑΙ] · ΚΑΛΟ‑

ΚΑΓΑΘΙΑC [ΑC EXωN]

ΔΙΑΤΕΛΕΙ [ΕΙC ΑΎΤΆΝ].

ΔΙόΔωΡοc Ε[ΡΜΑΤΤίΟΥ]

ΑΘΗΝΑΙΟC [ΕΠΟΙΗCΕΝ].

- Ἀνεξαρτήτως ὅμως τοῦ, ποία ἐκ τῶν ἀνωτέρω ἀπόψεων ἀντιστοιχεῖ στήν ὀνομασία καί Γεωγραφία τῶν Τροπαίων, ἡ παροῦσα μελέτη ἑστιάζεται στό σημαντικόν καί κορυφαῖον, τό τῆς ὀνομασίας Βερβίτσα, τά σημερινά Τρόπαια, καί στό Γένος τῶν Βερβιτσιωτῶν, σημερινῶν Τροπαιατῶν, παραθέτοντες πρός τοῦτο, κατωτέρω, σχετικές ἱστορικές ἀναφορές.

Β. Ἱστορικές ἀναφορές

Ἐν συνεχείᾳ τῶν ἀνωτέρω, καί ἀνατρέχοντες στὶς "Δέλτους" τῆς ἀπώτερης Ἱστορίας, συναντοῦμε καταγραφές (α, β, γ καί δ, κατωτέρω), οἱ ὁποῖες, ἐν συνδυασμῷ μέ τά ἀναφερόμενα στήν § Γ., ὁδηγοῦν στήν ἀρχαία Βερβίτσα, τά σημερινά Τρόπαια.

Πρός τούτοις, παραθέτομε:

α. "τὴν ἔμπεδον γνώμη τοῦ καθηγητοῦ Σπυρίδωνος Μαρινάτου, ὅτι τὸ ὄνομα Βερβίτσα (σημερινὰ Τρόπαια) συνέχεται μὲ τὴν οἰκιστικὴ μονάδα τοῦ ὁμόρου εἰς αὐτὴν χωρίου Β υ ζ ί κ ι, ὡς ἐτυμολογουμένου ἐκ τοῦ Β ύ ζ ο ς.

Κατὰ ταῦτα ἡ Β ε ρ β ί τ σ α καὶ οἱ Β έ β ρ υ κ ε ς ἤ Β έ β ρ υ κ ο ι καὶ τὸ Β υ ζ ί κ ι καὶ ὁ Β ύ ζ ο ς σχετίζονται μὲ τὴν Ἀργοναυτικὴν Ἐκστρατείαν, τοὺς Δαναούς, τὸν Ἡρακλῆ, σύμφωνα μὲ τὰ μυθικὰ γεγονότα πού ἔχουν καταγράψει ὁ Ἀπολλώνιος ὁ Ρόδιος καὶ ὁ γραμματικὸς Ἀπολλόδωρος (Καθηγ. Π. Πυριοβολῆς, ΧΡΟΝΙΚΟΝ, σελ. 53)".

β. Εἰς τὸ Λεξικὸ τῆς ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ τοῦ ΗΣΥΧΙΟΥ (Ἀλεξανδρεύς, 5ου μ.Χ. αἰ., Γραμματικὸς - Λεξικογράφος, τόμ. Α-Β, σ. 451), ἀναγράφεται: «βερβίνια· ξύλα καθηλωμένα, ἐξ ὧν τὰς ληκύθους ἐκρέμων. οἱ δὲ γένος τι Ἀρκαδικὸν, τοὺς Βερβενίους».

γ. Τὸ Ἀρχαῖον χωρίον Βέρβενα.

Τά Βέρβενα (ἤ, ἡ Βέρβενα), εἶναι ὀρεινὸ χωρίον τῆς Κυνουρίας, στόν Νομό Ἀρκαδίας.

Ἐκ τῶν ἀναγραφῶν τοῦ λεξικογράφου Ἡσυχίου (ἀνωτέρω) τεκμαίρεται ὅτι κατὰ τήν ἀρχαιότητα κατοικοῦσαν καί ἐδῶ, στά Βέρβενα, οἱ Ἀρκαδικοῦ γένους Βερβένιοι.

Τὰ ἀρχαιότερα λείψανα πού ἔχουν ἐπισημανθεῖ στήν περιοχὴ, ἀνάγονται στήν 2η χιλιετία π.Χ. καὶ πρόκειται γιά λίθινες ἀξίνες πού εὑρέθησαν στήν θέση Πέτρα, ὅπου καί ἡ ὁμώνυμη βρύση, καί στή θέση Παντελεήμων, λείψανα λατρείας τῆς Ἀρτέμιδος, ἀπὸ τὸν 9^ο αἰ. π.Χ. μέχρι καὶ τὰ ἑλληνιστικὰ χρόνια. Στή θέση αὐτὴ, κατὰ τὸν 6ο αἰ. π.Χ., κατασκευάσθη ἔνας ὁλομάρμαρος ναὸς δωρικοῦ ρυθμοῦ, τὸν ὁποῖον ἐρεύνησε ὁ καθηγητὴς τοῦ Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Κωνσταντῖνος Ρωμαῖος.

δ. Ὁ Θεμιστοκλῆς, ἀναφέρει (Ἡρόδοτος, III. 24,25) τὸ ὄνομα Βελβινίτης στὴν λογομαχία του μὲ τὸν Τιμόδημον, κατὰ τὴν ἐπιστροφὴ του στὴν Ἀθήνα, ἐκ τῆς ἐπισκέψεώς του στὴν Σπάρτη, μετὰ τὴν ναυμαχία τῆς Σαλαμῖνος.

Ὁ Τιμόδημος, ἀπό τίς Ἀφῖδνες, ποὺ ἀνῆκε στήν παράταξη τῶν ἐχθρῶν τοῦ Θεμιστοκλῆ, ἀλλὰ σὲ τίποτε δέν εἶχε διακριθεῖ, λυσσώντας ἀπὸ φθόνο, λογομαχοῦσε μέ τὸν Θεμιστοκλῆ, καταγγέλλοντάς τον γιά τὴν ἐπίσκεψή του στήν Σπάρτη, ὅτι τίς τιμές δηλαδή πού ἐπῆρε ἀπό τοὺς Λακεδαιμονίους, τίς χρωστοῦσε στήν Ἀθήνα, δηλαδή, ἐπειδή ἦταν Ἀθηναῖος, κι̉ ὄχι στήν ἀξία του. Ὁ Θεμιστοκλῆς, καθὼς οἱ κακολογίες τοῦ Τιμοδήμου δέν εἶχαν σταματημό, εἶπε: «Εἶναι ὅπως τὰ λές· οὔτε ἐγὼ θὰ ἔπαιρνα αὐτές τίς τιμὲς ἀπ' τοὺς Σπαρτιᾶτες, ἂν ἤμουν Βελβινίτης, οὔτε ἐσύ, ἄνθρωπε, κι̉ ἂς εἶσαι Ἀθηναῖος».

Ἐπισημαίνεται ἐδῶ, ὅλως ἰδιαιτέρως, ὅτι ἡ Σπάρτη διέκειτο ἐχθρικὰ πρὸς αὐτὸ τὸ Ἀρκαδικὸν γένος, τούς Βερβίνιους. Πολλάκις δέ ἡ Σπάρτη ἦλθε σέ πολεμική ρήξη μέ τήν Βελβίνα τῆς Λακωνίας (στά ὅρια τῆς Λακωνίας καί Ἀρκαδίας (βασιλιάς τῆς Σπάρτης, Κλεομένης Γ΄ ἀπό τό 235 π.Χ. μέχρι τό 222 π.Χ.), καί τοῦτο ὑποδηλοῖ ἐναργῶς τήν καταγωγήν τῶν Βελβινίων ἐκ τοῦ "ἀρκαδικοῦ γένους τῶν Βερβενίων".

Γ. Γενεαλογία τῆς Βερβίτσας: Ἑλληνική ἤ Σλαβική;

Ἐκ τῶν ἱστορικῶν, ὥς ἄνω, ἀναφορῶν, ἑστιάζομε στήν κατάληξη, στὸ ἐπίθημα -ιτσα, τῆς ὀνομασίας Βερβίτσα, τό ὁποῖον προσδίδει, κατ΄ ἀρχήν, μία πρώτη σλαβικὴ ἐμφάνεια.

Τοῦτο ἀπαντᾶται, ἐν πολλοῖς, εἰς τὴν Νεοελληνική, εἴτε σὲ ὀνόματα, εἴτε σὲ τοπωνύμια, πράγματα, ἐπίθετα, κ.λπ.

Ἡ "νεοελληνικὴ ἱστορικογλωσσολογικὴ ἐπιστήμη" τάσσεται ὑπὲρ τῆς ξενικῆς προέλευσης, σλαβικῆς ἢ ἰταλικῆς, τοῦ ἐπιθήματος τούτου, -ιτσα, ὄχι ὅμως καθολικά.

Συγκεκριμένα:

α. Ὁ διακεκριμένος Καθηγητὴς Δημήτριος Ἰ. Γεωργακᾶς, στήν ἔγκυρη ἐπιστημονική του μελέτη: ΕΠΑΝΕΞΕΤΑΣΙΣ ΑΜΦΙΛΕΓΟΜΕΝΟΥ ΕΛΛΗΝΟ-ΣΛΑΒΙΚΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ: Η ΑΡΧΗ ΤΩΝ ΕΠΙΘΗΜΑΤΩΝ - ΙΤΣ - ΚΑΙ ΕΘΝΟΛΟΓΙΚΑΙ ΣΥΝΕΠΕΙΑΙ (ΠΡΑΓΜΑΤΕΙΑΙ ΤΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ (ΤΟΜΟΣ 47-1982), ἔχει ἀποφανθεῖ (μεταξὺ ἄλλων) καὶ διά συγκεκριμένα ὀνόματα λήγοντα εἰς -ιτσα, καταδεικνύοντας τὴν Ἑλληνικότητά των, ὅπως, ὀνόματα ὑποδηλοῦντα:

- εἴτε τό μέγεθος ἀντικειμένων: ἐκκλησίτσα → μικρή ἐκκλησία, λεμονίτσα → μικρή λεμονιά,

- εἴτε ποιότητα: κουκλίτσα, δηλ. ὄμορφη σάν κούκλα μικρή,

- εἴτε ἡλικία νεαράν: Ἑλενίτσα → μικρή Ἑλένη, Μαρίτσα → μικρή Μαρία

- εἴτε τοπωνύμια, τῶν ὁποίων οἱ ὀνομασίες ἐλήφθησαν ἐκ γνησίων ἑλληνικῶν ὀνομάτων: καρυδιά → καρυδίτσα → πόλη Καρδίτσα, Κερασιά → Κερασίτσα → χωρίον Κερασίτσα (Τεγέα τῆς Ἀρκαδίας), (καί πλῆθος ἀναλόγων ἀναφορῶν μέ τό ὑποκοριστικόν -ιτσα στήν ἐν λόγῳ ΠΡΑΓΜΑΤΕΙΑΝ του).

β. Διαπιστώνεται ἐπίσης ὅτι, στοὺς ἀρχαϊκοὺς χρόνους, στὰ βάθη τῆς ἱστορίας, πολλὲς λέξεις καὶ γράμματα λέξεων ὑπέστησαν παρετυμολογίες ἤ παραφθορές, ἢ ἐναλλαγές θέσεων, μεταθέσεις τόνων, ἤ καὶ ἀντικαταστάσεις γραμμάτων μέσα στὴν ἴδια λέξη ἤ σὲ ἀλλες λέξεις πού ἔχουν τὸν αὐτὸν θεματικὸ τύπο, τὴν αὐτὴ ρίζα, τὸ αὐτὸ ἤ συγγενικὸ ὑπόστρωμα, ὅπως π.χ. τὸ Δ μὲ τὸ Β: Βελφοὶ → Δελφοὶ.

Ἐκτενέστερα καί πρός γενικώτερη ἄποψη τῆς ἐν λόγῳ παθογένειας τοῦ γραπτοῦ λόγου, ἔχομε:

- Ἀντικατάσταση γραμμάτων πού μοιάζουν φωνητικὰ ἢ ὀπτικὰ μεταξὺ των.

Συχνότερες εἶναι οἱ ἀντικαταστάσεις συμφώνων, ἰδιαίτερα τῶν β-φ, γ-χ, δ-θ.

- Ἄλλες συχνὲς ἀντικαταστάσεις συμφώνων, ἰδιαίτερα τῶν θ-φ, β-θ, π-κ, π-τ, ζ-ξ, ζ- σ, (παραδείγματα: γρόνου - χρόνου, φροχὴ- βροχή, φορὰ-βορά).

- Ἀντικαταστάσεις ἐπίσης γίνονται καὶ μεταξὺ τῶν φωνηέντων ὅπως α-ο, α-ε, ε-ι, (παραδείγματα: δόσος-δάσος, γαλῶ-γελῶ, χαρογράφησαν ἀντὶ χορογράφησαν).

- Σύγχυση στήν ἀκουστικὴ διαφοροποίηση τῶν φθόγγων: μάσεψε ἀντὶ μάζεψε.

- Σύγχυση μέ τὰ συμπλέγματα συμφώνων: πάτσα ἀντὶ παστά, ἄφος ἀντὶ ἄνθος.

- Καθρεπτικὴ γραφή, συνήθως παρατηροῦμε στὰ ἑξῆς ζεύγη ε-3, ρ-9

- Παραλείψεις, ἐπαναλήψεις καὶ ἀντιμεταθέσεις γραμμάτων μέσα στήν ἴδια λέξη: ψμί ἀντί ψωμί / νελὸ ἀντὶ νερό / δικοὺς ἀντὶ δίσκους.

- Ἀντιμετάθεση γραμμάτων: αχ – χα, αν – να).

γ. Κατόπιν τούτων, καὶ ἀκολουθοῦντες τίς ἐναλλαγὲς τῶν ἡμιφώνων ὑγρῶν γραμμάτων λ καί ρ, ἔχομε:

- Ἐκκινώντας ἀπό τήν Βελβίνα [λεχθέν ὑπό τοῦ Θεμιστοκλέους: "ἂν ἤμουν Βελβινίτης...", ἄν δηλαδή κατήγετο ἀπό τήν Βελβίνα, "ὁμόγενον"(Β.δ. ἀνωτ.), τοῦ ἀρκαδικοῦ γένους τῶν Βερβενίων (Λεξ. ΗΣΥΧΙΟΥ, Β.β. ἀνωτ.], μεταβαίνομε στό βερβίνα καί, ἐκεῖθεν, ἀπό τό Βελβινίτης στό Βερβινίτης (ἐναλλαγή τοῦ λ σέ ρ), δηλαδή τὸ θεματικὸ ὑπόστρωμα βελβι γίνεται → βερβι.

- Ἀλλά καί στό "... γένος τι Ἀρκαδικὸν, τοὺς Βερβενίους" (ΗΣΥΧΙΟΣ), καί στό ἀρχαῖον χωρίον Βέρβενα (Β.γ. ἀνωτ.), ἐχομε τὸ αὐτὸ ὑπόστωμα βερβε-, τὸ ὁποῖον, κατ΄ ἐναλλαγὴν τῶν ε-ι (Γ.β. ἀνωτ.) καταλήγει σὲ βερβι.

- Ὅμως, καὶ ἡ Βερβίτσα, πρώην ὀνομασία τοῦ Ἀρκαδικοῦ χωρίου Τρόπαια, ἔχει ρίζα, θεματικὸ ὑπόστρωμα, βερβι.

Ἐνταῦθα λοιπὸν ἔχομε συνάντηση, "Σύνοδο", Ἀρχαίων οἰκιστικῶν ὀντοτήτων (...γένος τι Ἀρκαδικόν, τοὺς Βερβενίους-ΗΣΥΧΙΟΣ // Βελβίνα- Βελβινίτης- Θεμιστοκλῆς // Βελβίνα τοῦ Σαρωνικου-Στράβωνας, Σκύλακας καὶ Ἡρόδοτος, Δ. Κατωτ. // καὶ χωρίον Βέρβενα, 2η π.Χ. χιλιετία) μὲ τὸ αὐτὸ θεματικὸ ὑπόστρωμα βερβι, ὅπως καὶ ἡ Βερβίτσα, τὰ σημερινὰ Τρόπαια.

Ἂν λοιπόν, οἱ ὡς ἄνω ἀρχαῖες οἰκιστικές ὀντότητες συγγενεύουν ἤ, ἔστω, συγκλίνουν, ἀντανακλωμένων τῆς μιᾶς ἐπὶ τῆς ἄλλης, τότε, οἱ ὡς ἄνω ἀπόψεις λαμβάνουν ὑπόσταση καὶ, (ἐρευνητικῇ ἀδείᾳ), ἡ Βερβίτσα (σημερινὰ Τρόπαια) δικαιοῦται νὰ εὑρίσκεται συνοδοιποροῦσα ἐπὶ τῆς ἰδίας ἐκείνης ὁδοῦ, τὴν ὁποίαν "καταυγάζει" ἡ ὡς ἄνω "Σύνοδος" καὶ ἡ ὁποία ὁδηγεῖ στὴν Ἀρχαιότητα, ἐκεῖ, μερικούς (!) αἰῶνες πρὸ τῆς καθόδου τῶν Σλάβων, τὸν 6ον μ.Χ. αἱ.

δ. Πέραν τούτων, ἀπὸ ἁρμοδίους ἐρευνητὲς ἐπισημαίνεται ὅτι, «ἡ "νέα" ἑλληνικὴ διασώζει πάμπολλα στοιχεῖα μιᾶς γλώσσας πρωτοελληνικῆς /γραικικῆς, πού ὁμιλεῖτο σ'αὐτὸν τὸν τόπο, πρὸ τῆς ἐλεύσεως τῶν "ἀρχαιοελληνικῶν" φύλων, περὶ τὸ 2.000 π.Χ.». Εἰκάζεται, μέ ὑψηλό βαθμό ἀποδοχῆς, πώς σ' αὐτή τήν παράδοση ἀνήκει καί ἡ Βερβίτσα.

Δ. ΣΧΟΛΙΑ

α. Πρέπει ὅμως νὰ γίνει ἀναφορὰ καὶ στὸ γεγονὸς ὅτι, ἐκτὸς τῆς

- Βερβίτσας (Τρόπαια), καταγράφονται καὶ ἄλλες Βερβίτσες, ὅπως:

- Βερβίτσα (σημερινὰ Πετράλωνα) Ὀλυμπίας,

- Βερβίτσα, Ἰδομένη τοῦ Βάλτου Αἰτωλοακαρνανίας,

- Βερβίτσα, στήν Βόρεια Θράκη, ἴσως καὶ ἀλλοῦ.

Ὅπως, ἐπίσης καταγράφονται καί:

- Βελβίνα τῆς Λακωνίας, ἐκ τοῦ ἀρκαδικοῦ γένους τῶν Βερβενίων.

- Βελβίνα, ὥς ἀνεφέρεται κατά τήν ἀρχαιότητα ἀπό τόν Στράβωνα, τόν Σκύλακα καί τόν Ἡρόδοτο, τό σημερινό βραχῶδες νησάκι Ἅγιος Γεώργιος (στήν εἴσοδο τοῦ Σαρωνικοῦ). (ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ).

Τοῦτο ὅμως, δηλαδή οἱ πολλὲς Βερβίτσες, ἐνισχύει τήν ἀρχαιότητα τῆς Βερβίτσας, σημερινά Τρόπαια καί θέτει ὑπὸ ἀμφισβήτηση τυχόντα ἰσχυρισμὸν ὅτι, ἡ ὀνομασία Βερβίτσα συμπίπτει ἤ ἀντιστοιχεῖ σὲ τοπικόν τινα φυσικὸ παράγοντα, ἡ ἄλλο τι, σλαβικῆς ἀντιστοιχίας, ὅπως π.χ. μέ τό δένδρο Ἰτιά, ὣς ἔχει ἀναρτηθεῖ στό Διαδίκτυο, ὅπου ἀναφέρεται ὅτι: «Η παλιά ονομασία (Βερβίτσα) πιθανόν προέρχεται από τη σλαβική λέξη βερβίτσα», πού σημαίνει περιοχή, ὅπου εὐδοκιμοῦν οἱ Ἰτιές», δηλαδή: Πιθανολογία ἐπί τῆς ὁποίας στηρίζεται ἡ ἀπόδειξη τοῦ (ἀνυπόστατου, ἀλλά...) ἐπιθυμητοῦ, δηλαδή: Βερβίτσα σλαβική.

Θὰ ἤταν λίαν ἀπίθανο νὰ συμβαίνει αὐτό, οἱ ἴδιοι δηλαδή παράγοντες νά ὑπάρχουν ταυτόχρονα σὲ ὅλες αὐτές τίς ἀνὰ τὴν Ἑλλάδα Βερβίτσες, ἀπό τόν Νότον ὥς τόν Βορρᾶ, ἐκτὸς ἐὰν οἱ Σλάβοι ἐρευνοῦσαν, πρωτίστως, σὲ ποιὸ μέρος τῆς Ἑλλάδος συντρέχουν τά στοιχεῖα ἐκεῖνα, τά προσομοιάζοντα στὴν ὀνομασία Βερβίτσα, δηλαδή ἐκεῖ ὅπου φύονται Ἰτιές, καὶ κατόπιν ἔκτιζαν καὶ ἀπὸ μία ἀποικία, ἀπό μία Βερβίτσα, προστατευομένη (!) ἀπό τό ὁμώνυμο αὐτό ἀγαπητό των... "ἱερόν" δένδρο.

β. Σχετικά μέ τις μετακινήσεις, ἐντός τοῦ χώρου τῆς Ἑλλάδος, ἀναφερόμεθα σὲ οἰκογένειες, ἡ ἄτομα, ἀναζητοῦντα τόπους ὀργανωμένης κοινωνίας, ὅπως ἡ Ἀρχαία Βερβίτσα. Μετακινήσεις ὅπως, π.χ.:

- ἐκ Θράκης, μέ δισύλλαβα ἐπώνυμα βαπτιζόμενα (;)... σλαβικά, καί

- ἐξ Ἠπείρου (Σούλι), μὲ δισύλλαβα ἐπώνυμα, (Κιντῆς, Βάγιας, Βούτας, Σταθᾶς, Σαρρῆς, Δῆμος),

- ἐξ Ἀχαΐας (οἱ Λεσμαῖοι, μὲ καταγωγὴ ἀπὸ τὰ Κλουκινοχώρια τῶν Καλαβρύτων: Σταυρόπουλοι, Νικητόπουλοι, Κλουκιναῖοι, Ἀρουκαταῖοι),

- ἀπὸ τό Μελιδόνι (ὅμορον τῆς Βερβίτσας): Συριόπουλοι, Βεργεταῖοι,

- ἀπὸ τοῦ Σκούντου: Κατσικαιραῖοι,

- ἐκ Παλούμπα Γορτυνίας, Ἠλιόπουλοι.

Ἐν προκειμένῳ ἐπισημαίνεται ΤΟΥΤΟ, ὅτι οἱ ἀνωτέρω, ἀμιγῶς ὅμαιμοι καὶ ὁμόφρονες Ἕλληνες, μὲ τὴν δημιουργικὴ κινητικότητα καὶ σφριγηλότητα τῆς ΦΥΛΗΣ, συνέβαλαν ἀποφασιστικὰ στήν περαιτέρω ἀνέλιξη τῆς ΒΕΡΒΙΤΣΑΣ, σὲ ἐπίπεδα διακριτά στήν Ἀρκαδία.

Ὅσον ἀφορᾶ δέ, τίς τυχὸν παρεισφρήσεις ξένων στοιχείων, δηλαδὴ ἀτόμων ἢ οἰκογενειῶν ἀναζητούντων τόπους ἐπιβιώσεως, π.χ. σερβικῶν στοιχείων, πού ἔφθασαν στὴν Ἑλλάδα αἰῶνες ἀργότερον, ἀναζητοῦντα μέρη ἀκατοίκητα (... "πού νὰ φύωνται Ἰτιές"), καί τίς ἐπιδράσεις τῶν ξένων αὐτῶν στοιχείων ἐπὶ τῶν ἐντοπίων (προσμίξεις κατοίκων κ.τ.τ.), ἔχει ἀποφανθεῖ λυσιτελῶς, ἔχει ἀποδείξει τὴν γνησιότητα καὶ καθαρότητα τῆς Ἑλληνικῆς Φυλῆς, μὲ τὴν ἱκανότητά της νά διυλίζει, ἀφομοιώνει καί ταυτοποιεῖ τίς ξένες αὐτές παρειφρύσεις-ἐποικήσεις, τόσον ὁ ἀείμνηστος Κωνσταντῖνος Παπαρρηγόπουλος, ὅσον καὶ ἡ σύγχρονη Ἐπιστήμη (D.N.A.).

Τοῦτο δίδει ἀπάντηση καὶ στὶς αἰτιάσεις, ὅτι δηλαδή: «τὰ δισύλλαβα Τροπαιάτικα ὀνόματα εἶναι "φερτά", ἴσως καὶ "ξενικά", πού ἔχουν... "ξεθωριάσει" τὸ ἑνιαῖον καὶ ὅμαιμον τῶν Βερβιτσιωτῶν - Τροπαιατῶν».

Ἐνταῦθα σημειώνεται, ὅλως ἰδιαιτέρως, ὅτι οἱ κάτοικοι τῶν Τροπαίων καί οἱ ἀπανταχοῦ (ἐκ Τροπαίων ὁρμώμενοι) Τροπαιᾶτες - Βερβιτσιῶτες, διακρίνονται διά τὰ αὐτὰ ἤθη καὶ ἔθιμα (Γορτυνιακά, Ἀρκαδικά, Ἑλληνικά) καί οὐδέποτε καί ὁπουδήποτε ἐξεδηλώθη ἤ ἑορτάσθη ὑπ΄ αὐτῶν κάποια ξενικὴ (σλαβική) συνήθεια ἡ συμπεριφορά.

γ. Καὶ περαιτέρω, σχετικὰ μέ τίς ἀνωτέρω αἰτιάσεις διὰ τὰ "ἐν Τροπαίοις" δισύλλαβα ἐπώνυμα, ἄς μή παρορῶνται καί τὰ "παρὰ τοῖς Ἀρχαίοις" δισύλλαβα ὀνόματα, τά ὁποῖα ὑποδηλοῦσαν ταυτοχρόνως καὶ τὸ γένος των (ἐπώνυμα), ὅπως: Κίμων, Σόλων, Κρίτων, Πλάτων, Φαίδων, Ζήνων Θαλῆς· καὶ ἀκόμη πλείστων ὅσων ἄλλων δισυλλάβων ἀρχαίων (π.Χ.) ὀνομάτων, πού συναντῶνται (εἰς πρόχειρον ἀναδρομήν) στὰ ἀντίστοιχα Λεξικὰ τῆς Ἀρχαίας μας Ἱστορίας.

Τά ὡς ἄνω, λοιπὸν, καί οἱ πολλὲς Βερβίτσες καί Βελβίνες, ὁδηγοῦν εὐθέως καί ἀβίαστα στήν μητρική ΒΕΡΒΙΤΣΑ,

"τὴν ἐξ Ἀρκαδικοῦ τινος γένους, τῶν Βερβενίων".