Χρύσαφα Λακωνίας
Συντεταγμένες: 37°5′32″N 22°31′58″E / 37.09222°N 22.53278°E
| Χρύσαφα | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Πελοποννήσου |
| Περιφερειακή Ενότητα | Λακωνίας |
| Δήμος | Σπάρτης |
| Δημοτική Ενότητα | Θεραπνών |
| Δημοτική Κοινότητα | Χρυσάφων |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Πελοπόννησος |
| Νομός | Λακωνίας |
| Υψόμετρο | 550 μέτρα |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 270 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Ταχ. κώδικας | 231 00 |
| Τηλ. κωδικός | 2731 |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Τα Χρύσαφα[1] (αναφέρονται και ως η Χρύσαφα[2]) είναι ημιορεινό χωριό του δήμου Σπάρτης, στη Λακωνία. Σύμφωνα με την απογραφή του 2021 ο πληθυσμός του ανέρχεται στους 270 κατοίκους.
Γενικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα Χρύσαφα είναι κτισμένα σε υψόμετρο 550 μέτρων, σε μια δυτική πλαγιά του Πάρνωνα, 15 περίπου χιλιόμετρα ανατολικά της Σπάρτης. Στα βορειοανατολικά του χωριού κυριαρχούν δασώδεις λόφοι, ενώ στα νοτιοδυτικά βρίσκονται καλλιέργειες που περιλαμβάνουν κυρίως ελαιόδεντρα. Το χωριό αποτελείται από τις γειτονιές Γεράνεια, Καπέικο και Μπουζούκου[2].
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο οικισμός χτίστηκε στην παρούσα θέση κατά τον 12ο ή 13ο αιώνα[3] και γνώρισε σημαντική ακμή κατά τον 17ο αιώνα χάρη στην ανάπτυξη του εμπορίου μεταξιού. Αργότερα διετέλεσε έδρα επισκοπής[4]. Οι κάτοικοι των Χρύσαφων συμμετείχαν ενεργά στα Ορλωφικά του 1770, με αποτέλεσμα ο οικισμός να πυρποληθεί από τα οθωμανικά στρατεύματα και η πλειοψηφία του πληθυσμού να καταφύγει στην Ύδρα, τα Κύθηρα και τη Λέσβο[4][5]. Εκεί, οι περισσότεροι ασχολήθηκαν με το εμπόριο και αργότερα έλαβαν μέρος στην Επανάσταση του 1821[4].
Οι περισσότερες από τις οικογένειες που είχαν εγκαταλείψει τα Χρύσαφα επέστρεψαν στην περιοχή το 1830[4].
Τα Χρύσαφα διετέλεσαν μέχρι το 1896 έδρα του δήμου Θεραπνών, ενώ από το 1879 μέχρι το 1896 λειτούργησε στον οικισμό μονοτάξιο σχολείο.[6] Από το 1880 παρατηρήθηκε σημαντικό μεταναστευτικό ρεύμα προς τις ΗΠΑ[7]. Μέχρι τη δεκαετία του 1940 τα Χρύσαφα αποτελούσαν μεγάλο κτηνοτροφικό κέντρο, ενώ αργότερα οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την παραγωγή λαδιού και μελιού[8]. Μεταπολεμικά ο πληθυσμός του χωριού μειώθηκε σημαντικά, γεγονός που οφείλεται κυρίως στην υπερπόντια μετανάστευση προς τις ΗΠΑ, αλλά και προς Αυστραλία, Καναδά κ.α[7][8]. Μετά τη δεκαετία του 1990 εγκαταστάθηκαν στα Χρύσαφα ως εργάτες, διάφοροι μετανάστες από βαλκανικές χώρες, προερχόμενοι κατά κανόνα από την Αλβανία[9].
Σε κοντινή απόσταση από τα Χρύσαφα βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας Θεράπνης όπου κατά καιρούς έχουν πραγματοποιηθεί διάφορες αρχαιολογικές ανασκαφές, ενώ ανάλογες εργασίες έχουν διεξαχθεί τις τελευταίες δεκαετίες και στον οικισμό.
Πρόσωπα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Από τα Χρύσαφα κατάγονταν ο, αγωνιστής της Ελληνικής Επανάστασης, Θεοδόσιος Αποστόλης (γεν. 1794) που πολέμησε ως επικεφαλής συγγενών του υπό τους Παναγιώτη Γιατράκο και Πέτρο Βαρβιτσιώτη[10] και ο διαπρεπής κληρικός και Φιλικός, Ιγνάτιος Ουγγαροβλαχίας[11].
Αξιοθέατα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στα Χρύσαφα σώζονται οι εκκλησίες της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, του Αγίου Δημητρίου (1641), της Παναγίας της Χρυσαφίτισσας (τέλη 13ου αιώνα), των Αγίων Πάντων, του Αγίου Νικολάου, ο σπηλαιώδης ναός του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου (τέλη 13ου αιώνα)[12] καθώς και η μονή των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων[13][14].
Απογραφές Πληθυσμού
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]| Απογραφή | 1928 | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Πληθυσμός | 710[15] | 776[15] | 812[15] | 678[15] | 500[15] | 419[15] | 413[16] | 445[16] | 302[1] |
Εικόνες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]-
Ο ναός του Αγίου Δημητρίου και παρακείμενα κτίρια. -
Δρόμος και οικίες εντός των Χρυσάφων. -
Σπίτια του χωριού. -
Δρόμος του χωριού.
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 «Χρύσαφα (τα) Δήμου Σπάρτης Τοπική Κοινότητα Χρυσάφων. Λακωνία – Πελοπόννησος». dhmos.gr. Δήμοι, πόλεις και χωριά Ελλάδας. Ανακτήθηκε στις 25 Απριλίου 2016.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ 2,0 2,1 Γιάννης Λαμπρινάκος, Η Χρύσαφα Λακωνίας. Ο χώρος, ο χρόνος και οι άνθρωποι, Σπάρτη 2004, σελ. 13.
- ↑ Νικολάου Γ. Φραγκινέα, Λακωνική γη, Δίφρος, Αθήνα 1971, σελ. 139.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Φραγκινέα, 1971, σελ. 140-142.
- ↑ Γιάννης Λαμπρινάκος, 2004, σελ. 111.
- ↑ Καλλιόπη Γαβαλά, Κοινωνία και εκπαίδευση: Λακωνία, 19ος-20ος αιώνας, Διδακτορική διατριβή-Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα 1999, σελ. 132.
- ↑ 7,0 7,1 Λαμπρινάκος, 2004, σελ. 111-112.
- ↑ 8,0 8,1 Φραγκινέα, 1971, σελ. 143.
- ↑ Λαμπρινάκος, 2004, σελ. 105.
- ↑ Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό. Εκπαιδευτική Εγκυκλοπαίδεια, Εκδοτική Αθηνών, 1999, τόμος πρώτος, σελ. 354.
- ↑ Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος 6ος, Αθήναι 1962, σελ. 727-730.
- ↑ Δρανδάκης, Νικόλαος (1991). «Ο σπηλαιώδης ναός του Προδρόμου κοντά στη Χρύσαφα της Λακεδαίμονος». Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας (Αθήνα: Χριστιανική Αρχαιολογική Εταιρεία) 15: 179-196. doi:. https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/deltion/article/view/4670/4446. Ανακτήθηκε στις 25 Απριλίου 2016.
- ↑ Φραγκινέα, σελ. 141.
- ↑ «Δημοτική Ενότητα Θεραπνών». sparti.gov.gr. Δήμος Σπάρτης. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιουλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 25 Απριλίου 2016.
- ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 15,5 Μιχαήλ Σταματελάτος; Φωτεινή Βάμβα-Σταματελάτου, Επίτομο Γεωγραφικό Λεξικό της Ελλάδος,[νεκρός σύνδεσμος] Ερμής, Αθήνα 2001, σελ. 800
- ↑ 16,0 16,1 «Μόνιμος και Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος: Σύνολο Ελλάδος,νομοί,δήμοι/κοινότητες,δημοτικά/κοινοτικά διαμερίσματα και οικισμοί, Απογραφές πληθυσμού 2001 και 1991». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Ιουνίου 2006. Ανακτήθηκε στις 13 Ιουνίου 2006.
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Γιάννης Λαμπρινάκος (2004). Η Χρύσαφα Λακωνίας Ο Χώρος, ο Χρόνος και οι Άνθρωποι. Σπάρτη: Έκδοση του συγγραφέα. ISBN 960-92462-0-6.
- Νικολάου Γ. Φραγκινέα (1971). Λακωνική γη. Αθήνα: Δίφρος.