Ψήφισμα

Γενικά ο όρος ψήφισμα δηλώνει το αποτέλεσμα μιας ψηφοφορίας για κάποιο θέμα σε αντιδιαστολή με τη ψήφιση που είναι η ενέργεια λήψης απόφασης με διενέργεια ψηφοφορίας. Κατά το Συνταγματικό Δίκαιο ψήφισμα χαρακτηρίζεται οποιοδήποτε νομοθέτημα που λαμβάνει ιδιαίτερα αυξημένη τυπική ισχύ από εκείνη των νόμων.

Νομοθετικά όργανα έκδοσης ψηφισμάτων, κατόπιν ψηφοφορίας, σύμφωνα με το Σύνταγμα είναι η Βουλή, ή Κοινοβούλιο, (ή Εθνοσυνέλευση, όπως λεγόταν παλαιότερα), κατά την άσκηση της συντακτικής ή της αναθεωρητικής εξουσίας της και ομοίως σε άλλες χώρες όπως π.χ. το Κογκρέσο των ΗΠΑ, η Βουλή των Κοινοτήτων στην Αγγλία κ.λπ..
Τα ψηφίσματα δεν καταργούνται με κοινές πράξεις της νομοθετικής εξουσίας, αλλά είτε καταργούνται είτε τροποποιούνται με νεότερα ψηφίσματα, είτε σε ταύτισή τους με νεότερες διατάξεις του Συντάγματος είτε ακόμη και σιωπηρά, εφόσον παύσει να υφίσταται το αντικείμενό τους.

Στη νεότερη ελληνική πολιτική ιστορία πρώτα ψηφίσματα ήταν εκείνα που εκδόθηκαν στην εποχή του I. Καποδίστρια, των οποίων και ακολούθησαν πολλά άλλα νεότερα. Εκ του συνόλου των κατά καιρούς εκδοθέντων, σημαντικότερα κρίνονται εκείνα της Δ΄ Εθνοσυνέλευσης του 1832, με το οποίο επικυρώθηκε η εκλογή του Όθωνα ως Βασιλέως της Ελλάδος, του 1863, το οποίο καθόριζε την ορκωμοσία και τα καθήκοντα του Βασιλέως των Ελλήνων Γεωργίου του Α΄ , και της 25ης Μαρτίου 1924, στο οποίο κηρύχθηκε η αβασίλευτη δημοκρατία, κ.ά.π.

Κατ΄ επέκταση των παραπάνω, ψηφίσματα χαρακτηρίζονται και ιδιαίτερες αποφάσεις συνεδρίων κομμάτων ή άλλων φορέων, κυρίως για ανάδειξη αρχηγών και μελών Κ.Ε., νομικών προσώπων ή αντιπροσωπευτικών φορέων με σκοπό την εκδήλωση θέσεως σε σημαντικό θέμα ή γεγονός ή και σε απόδοση κάποιας τιμής. Τέτοια, για παράδειγμα, είναι τα ψηφίσματα κομμάτων, συλλόγων, σωματείων, ή ιδιαίτερα των συλλαλητηρίων, των οποίων ακολουθεί έγγραφη επίδοση αυτών σε μορφή διαμαρτυρίας, ή και άλλα που διενεργούνται για την απόδοση τιμών επί προσώπων (ζώντων ή νεκρών). Ειδικότερα, στο Εταιρικό Δίκαιο ψηφίσματα χαρακτηρίζοται ιδιαίτερες αποφάσεις του Δ.Σ. που αφορούν συνηθέστερα θέματα αγοραπωλησίας περιουσίας ή διορισμό εκπροσώπου.

Ομοίως, στο Διεθνές Δίκαιο ψηφίσματα χαρακτηρίζονται ιδιαίτερες αποφάσεις, συνηθέστερα επείγουσες, που λαμβάνονται με ψηφοφορία από διακρατικούς οργανισμούς, διεθνείς συμμαχίες κ.λπ., των οποίων η τυπική ισχύς είναι ανώτερη των Συνθηκών. Χαρακτηριστικότερα αυτών είναι τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Αρχαιότητα

Ο θεσμός των ψηφισμάτων είναι περισσότερο γνωστός από την ελληνική αρχαιότητα και ιδιαίτερα στην αθηναϊκή δημοκρατία, στο πλαίσιο της οποίας τόσο η Βουλή όσο και η Εκκλησία του Δήμου λάμβαναν τις αποφάσεις με ψηφοφορία (ψήφιση). Τα ψηφίσματα εκείνα αφορούσαν είτε πολιτικά θέματα (από συμμαχίες, κήρυξη πολέμου, μέχρι εξορίες αντιπάλων) είτε θρησκευτικά (εορτές, ανέγερση ναών, τέλεση θυσιών, κ.λπ.) είτε, τέλος, κοινωνικά (απόδοση τιμών, προνομίων, κ.λπ).

Τα ψηφίσματα καταγράφονταν σε παπύρους που φυλάσσονταν σε ειδικό αρχείο στο "Μητρώο της Αγοράς". Όσα εξ αυτών κρίνονταν ιδιαίτερα σπουδαία που έπρεπε να δημοσιοποιηθούν αναγράφονταν σε «λίθινες στήλες» που τοποθετούνταν σε δημόσιο χώρο. Ένας μεγάλος αριθμός από τέτοιες στήλες έχει διασωθεί. Χαρακτηριστικό δε των αρχαίων αυτών ψηφισμάτων είναι η ακολουθούμενη αρχή της διατύπωσής τους με τη φράση ΕΔΟΞΕΝ ΤΗ ΒΟΥΛΗ ΚΑΙ ΤΩ ΔΗΜΩ.

Δείτε επίσης

• Συντακτική Πράξη

Πηγές

• "Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Larousse Britannica" τομ. 61ος, σελ. 418-9.
• "Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια" τομ.ΚΔ΄, σελ.850.