Μετάβαση στο περιεχόμενο

Έθελφλιντ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Έθελφλιντ
Περίοδος911 – 918
ΠροκάτοχοςΈθελρεντ, λόρδος της Μερκίας
ΔιάδοχοςΈλφγουιν
Γέννηση870
Θάνατος12 Ιουνίου 918 (48 ετών)
Τάμγουορθ, Στάφορντσερ, Αγγλία
ΣύζυγοςΈθελρεντ, λόρδος της Μερκίας
ΕπίγονοιΈλφγουιν
ΟίκοςΟίκος του Ουέσσεξ
ΠατέραςΑλφρέδος ο Μέγας
ΜητέραΊαλσουιθ
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Η Έθελφλιντ (Æthelflæd, 870 - 12 Ιουνίου 918) κυβέρνησε τη Μερκία από το 911 μέχρι τον θάνατό της. Ήταν η μεγαλύτερη κόρη και παιδί του κορυφαίου Άγγλο-Σάξονα βασιλιά Αλφρέδου του Μέγα και της συζύγου του Ίαλσουιθ. Γεννήθηκε την περίοδο που οι επιδρομές των Βίκινγκ στη Βρετανία έφτασαν στο μέγιστο σημείο τους. Το 878 το μεγαλύτερο τμήμα της Αγγλίας μαζί με την Ανατολική Αγγλία και τη Νορθούμπρια βρισκόταν υπό τον έλεγχο των επιδρομέων, η Μερκία είχε μοιραστεί ανάμεσα στους Σάξονες και τους Βίκινγκ αλλά την ίδια χρονιά ο Αλφρέδος συνέτριψε τους Βίκινγκ στη μάχη του Έντινγκτον. Αμέσως μετά το δυτικό τμήμα της Μερκίας πέρασε υπό τον έλεγχο του Έθελρεντ, λόρδου της Μερκίας ο οποίος δέχτηκε την ηγεμονία του Αλφρέδου, ο Αλφρέδος δέχτηκε τον τίτλο του "βασιλιά των Άγγλων" δηλαδή του βασιλιά των κατοίκων της Βρετανίας οι οποίοι δεν ήταν υπό τον έλεγχο των Βίκινγκ. Στα μέσα της δεκαετίας του 880 ο Αλφρέδος κατοχύρωσε τη συμμαχία με τον Έθελρεντ με τον γάμο του με την κόρη του Έθελφλιντ.

Ο σύζυγος της Έθελρεντ ήταν πρωταγωνιστής στις νίκες που ακολούθησαν απέναντι στους Βίκινγκ μαζί με τον κουνιάδο του Εδουάρδο τον πρεσβύτερο στις αρχές της δεκαετίας του 890, οχύρωσαν το Γούστερ, έδωσαν μεγάλες δωρεές σε εκκλησίες της Μερκίας και έχτισαν νέο αβαείο στο Γκλόστερ. Η υγεία του συζύγου της ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση την επόμενη δεκαετία με αποτέλεσμα η Έθελφλιντ να αναλάβει σε ολοκληρωτικό βαθμό τη διακυβέρνηση της Μερκίας. Ο Εδουάρδος διαδέχτηκε τον πατέρα του σαν βασιλιάς των Αγγλοσαξόνων (899) και έστειλε έναν στρατό από δυνάμεις των Δυτικών Σαξόνων και της Μερκίας να κατακτήσουν το βόρειο Ντάνελαου (909). Ο σύζυγος της Έθελρεντ πέθανε (911) και η Έθελφλιντ έγινε επίσημα βασίλισσα της Μερκίας, η άνοδος μιας γυναίκας στον θρόνο της Μερκίας περιγράφεται σύμφωνα με τον συγγραφέα Ίαν Ουόλκερ σαν "κορυφαίο γεγονός της πρώιμης μεσαιωνικής ιστορίας". Ο Αλφρέδος ο Μέγας είχε κτίσει μια μεγάλη σειρά φρουρίων την οποία στις αρχές της δεκαετίας του 910 η Έθελφλιντ και ο αδελφός της Εδουάρδος αποφάσισαν να επεκτείνουν. Η Έθελφλιντ οχύρωσε όλες τις πόλεις του βασιλείου της όπως το Μπρίντγκνορθ, το Τάμγουορθ, το Στάφορντ, το Γουόρικ, το Τσίρμπουρι και το Ράνκορν, έστειλε στρατό για να κυριεύσει το Ντέρμπι, το πρώτο απο τα προάστια της Ντάνελοου (917), η μεγάλη νίκη περιγράφεται απο τον Τιμ Κλάρκσον ως "κορυφαίος θρίαμβος". Το Λέστερ υποτάχθηκε χωρίς μάχη (918), οι ευγενείς της Μερκίας αμέσως μετά της δήλωσαν την υποταγή της αλλά η Έθελφλιντ πέθανε πριν ο αδελφός της Εδουάρδος ολοκληρώσει την κατάκτηση της Μερκίας.

Η Μερκία τον 9ο αιώνα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Έθελφλιντ της Μερκίας σε ένα γενεαλογικό δέντρο του 13ου αιώνα

Πολλοί ιστορικοί διαφωνούν με την άποψη ότι η Μερκία ήταν ανεξάρτητο βασίλειο με την Έθελφλιντ και τον σύζυγο της, το βέβαιο είναι ότι ειδικά η Έθελφλιντ είχε καθοριστικό ρόλο στη διακυβέρνηση και στην κατάκτηση της Ντάνελοου. Απέκτησε μεγάλο θαυμασμό από όλους τους μεσαιωνικούς χρονικογράφους, ο Γουλιέλμος του Μαλμέσμπουρι την περιγράφει σαν "μια ισχυρή άνοδος στο πλευρό του Εδουάρδου, προκάλεσε τον θαυμασμό των οπαδών της, τον φόβο των εχθρών της, ήταν μια γυναίκα με τεράστια ψυχή". Ο Πολίν Στάφορντ (γεν. 1946) αναφέρει "σαν την Ελισάβετ Α΄ της Αγγλίας έγινε θρυλική τα μετέπειτα χρόνια". Ο Νικ Χιγκάμ αναφέρει ότι τράβηξε τόσο πολύ τον θαυμασμό των ιστορικών του μεσαίωνα που υποτίμησαν και αδίκησαν τον αδελφό της Εδουάρδο. Η Μερκία ήταν το βασίλειο που είχε την εξουσία στη νότια Αγγλία τον 8ο αιώνα και διατήρησε τη θέση της μέχρι την εποχή που υπέστη την καταστροφική ήττα από το Ουέσσεξ στη μάχη του Ελλαντάν (825), από τότε τα δυο βασίλεια έγιναν σύμμαχοι με αμοιβαία σκληρή αντίσταση απέναντι στους Βίκινγκ.[1] Ο μεγάλος στρατός των Βίκινγκ ξεκίνησε νέες επιδρομές στην ανατολική Αγγλία χρησιμοποιώντας τη Μερκία σαν στρατηγικό σημείο για τις επιδρομές του (865). Ο Μπούργκρεντ της Μερκίας ζήτησε βοήθεια από τον κουνιάδο του Έθελρεντ του Ουέσσεξ και του Κεντ αλλά στάθηκε ανίκανος να τους αντιμετωπίσει και αναγκάστηκε να αγοράσει την ειρήνη, την επόμενη χρονιά οι Βίκινγκ κατέκτησαν την ανατολική Αγγλία.[2] Οι Βίκινγκ έκαναν νέα προέλαση (874) από το Λίντσεϊ στο Ρέπτον και κυρίευσαν το Τάμγουορθ, ο Μπούργκρεντ και η σύζυγος του δραπέτευσαν από τον θρόνο, οι Βίκινγκ τοποθέτησαν νέο βασιλιά τον Κέολγουλφ Β΄ της Μερκίας και τον ανάγκασαν να δώσει όρκους υποταγής απέναντι τους. Το 877 οι Βίκινγκ μοίρασαν τη Μερκία παίρνοντας για τον εαυτό τους το αριστερό τμήμα και επέτρεψαν στον Κέολγουλφ Β΄ να εξακολουθήσει να είναι βασιλιάς στο δυτικό. Το Αγγλοσαξωνικό χρονικό περιγράφει τον Κέολγουλφ σαν μαριονέτα των Βίκινγκ αλλά ο ιστορικός Ανν Γουίλιαμς έχει αντίθετη γνώμη, τον αναφέρει σαν πραγματικό βασιλιά αναγνωρισμένον τόσο από τους Μερκιανούς όσο και από τον βασιλιά Αλφρέδο.[3] Η κατάσταση άλλαξε σημαντικά τα επόμενα χρόνια όταν ο Αλφρέδος κατάφερε να συντρίψει τους Δανούς στη μάχη του Έντινγκτον.[4]

Παραλείψεις από το Αγγλοσαξωνικό χρονικό

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Κέολγουλφ δεν καταγράφεται μετά το 879, ο διάδοχος του στη διακυβέρνηση του δυτικού τμήματος της Μερκίας ήταν ο σύζυγος της Έθελφλιντ Έθελρεντ. Ο σύζυγος της εμφανίζεται για πρώτη φορά το 881 χρονιά στην οποία ο ιστορικός της μεσαιωνικής Ουαλίας Τόμας Τσάρλς-Έντουαρντς (γεν. 1943) περιγράφει μια αποτυχημένη εκστρατεία του Έθελρεντ στο Γκουινέντ, ένα βασίλειο της βόρειας Ουαλίας. Στη συνέχεια αναγνώρισε την κυριότητα του βασιλιά Αλφρέδου απέναντι στο βασίλειο του (883), ο Αλφρέδος κατέκτησε την πόλη του Λονδίνου η οποία ήταν στα χέρια Βίκινγκ (886), αμέσως μετά δέχτηκε την υποταγή όλων των Άγγλων που δεν βρίσκονταν υπό την κυριαρχία των Βίκινγκ μεταξύ των οποίων και του Έθελρεντ. Στις αρχές της δεκαετίας του 890 ο Έθελρεντ και ο κουνιάδος του διάδοχος του Αγγλοσαξωνικού θρόνου Εδουάρδος ο πρεσβύτερος είχαν περισσότερες επιτυχίες απέναντι στους Βίκινγκ.[5] Ο Αλφρέδος ο Μέγας πέθανε (899) και τα δικαιώματα στον θρόνο του κουνιάδου του Εδουάρδου του πρεσβύτερου αμφισβητήθηκαν από τον πρώτο ξάδελφο του Έθελγουλντ ο οποίος ήταν γιος του Έθελρεντ του Ουέσσεξ και του Κέντ, μεγαλύτερου αδελφού του Αλφρέδου που είχε διατελέσει και βασιλιάς. Ο Έθελγουλντ συμμάχησε με τους Βίκινγκ προκειμένου να δημιουργήσει μεγάλα προβλήματα στον Εδουάρδο αλλά η εμφύλια διαμάχη ανάμεσα στα δυο ξαδέλφια έληξε με τον θάνατο σε μάχη του Έθελγουλντ τον Δεκέμβριο του 902.[6]

Γάμος με τον λόρδο Έθελρεντ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Διάταγμα του Έθελρεντ και της Έθελφιλντ (901) δωρεάς γης στο αβαείο του Γουένλοκ

Η σημαντικότερη ιστορική πηγή της εποχής το Αγγλοσαξωνικό χρονικό αγνοεί προκλητικά την ύπαρξη της Έθελφλιντ, ο Γουέινγραιτ το περιγράφει ως "συνωμοσία σιωπής" επειδή ο Εδουάρδος που διεκδικούσε για τον εαυτό του τη Μερκία υποτίμησε τόσο τις επιτυχίες της αδελφής του τόσο τη φήμη της στον λαό της χώρας.[7] Σύντομες λεπτομέρειες σχετικά με τη δράση της εμφανίζονται σε χρονικά της Μερκίας προ του Αγγλοσαξονικού χρονικού όπως το "Χρονικό της Έθελφλιντ" το οποίο καλύπτει τη δράση της την περίοδο 902 - 924. Ο Εδουάρδος αναφέρεται λίγο σε αυτό τα χρονικό ενώ ο σύζυγος της μόλις δυο φορές στον θάνατο του και στη γέννηση της κόρης τους. Οι λεπτομέρειες σχετικά με τη δράση της Έθελφλιντ περιγράφονται και σε Ιρλανδικά χρονικά όπως "τα 3 θραύσματα", σύμφωνα με τον Γουέινγραιτ "περιέχει περισσότερο μυθικά παρά ιστορικά στοιχεία αλλά τα ιστορικά στοιχεία είναι τα περισσότερο αξιόπιστα και μας παρέχουν τις περισσότερες πληροφορίες".[8] Αναφέρεται από Άγγλο-Νορμανδούς χρονικογράφους όπως ο Γουλιέλμος του Μαλμέσμπουρι και ο Ιωάννης του Γούστερ, η Έθελφλιντ βρέθηκε στο επίκεντρο της προσοχής των ιστορικών περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη γυναίκα στους Άγγλο-Σάξονες.[9][10]

Η μητέρα της Έθελφλιντ Ίαλσουιθ ήταν κόρη του Έθελρεντ Μουκέλ κόμη του Γκαινί μιας από τις φυλές της Μερκίας. Η μητέρα της Ίαλσουιθ Έαντμπουρ ήταν μέλος του βασιλικού Οίκου της Μερκίας πιθανότατα απόγονος του Κοένγουλφ Α΄ της Μερκίας, ήταν δηλαδή μισή από Μερκία σε καταγωγή αυτό βοήθησε σημαντικά να προχωρήσει η συμμαχία με την περιοχή και να παντρευτεί τον λόρδο Έθελρεντ.[11] Υπάρχουν πολλές αναφορές για την Έθελφλιντ ιδιαίτερα στη διαθήκη του πατέρα της Αλφρέδου του Μέγα στη δεκαετία του 880. Η Έθελφλιντ περιγράφεται από τον Αλφρέδο ως "η μεγαλύτερη κόρη μου", της παραχώρησε μια έκταση αξίας 100 μανκουσίων ενώ ο σύζυγος του ο μόνος κόμης της Μερκίας δέχτηκε επίσης ένα σπαθί αξίας 100 μανκουσίων.[12] Η Έθελφλιντ περιγράφεται ως σύζυγος του Έθελρεντ σε ένα διάταγμα (887) με το οποίο παραχώρησε δυο εκτάσεις στην επισκοπή του Γούστερ "με την άδεια και την υπογραφή του βασιλιά Αλφρέδου". Ο γάμος τους πιθανότατα έγινε πιο νωρίς την εποχή που ο Αλφρέδος ανακατέλαβε το Λονδίνο (886).[13] Ο Έθελρεντ ήταν πολύ μεγαλύτερος της σε ηλικία και απέκτησαν μόνο μια κόρη την Έλφγουιν. Ο μικρότερος αδελφός της Εδουάρδος, ο διάδοχος του θρόνου μεγάλωσε στην αυλή τους, σύμφωνα με τον Μαρτίν Ράιαν συμμετείχε σε όλες τις εκστρατείες του συζύγου της εναντίον των Βίκινγκ από τις οποίες απέκτησε όλη την πολεμική του εμπειρία.[14][15] Η καταγωγή του Έθελρεντ είναι άγνωστη, ο ιστορικός Ρίτσαρντ Αμπελς (γεν. 1951) τον περιγράφει ως "μυστήριο χαρακτήρα" ο οποίος πιθανότατα είχε βασιλικό αίμα με συγγένεια με τον Έθελρεντ Μουκέλ τον πεθερό του Αλφρέδου του Μέγα. Σύμφωνα με τον Ίαν Ουόλκερ "ήταν ένας ισχυρός κόμης στα νοτιοδυτικά της Μερκίας, το πρώην βασίλειο του Γκλόστερ".[16] Ο Άλεξ Γουλφ (γεν. 1963) αναφέρει ότι πιθανότατα ήταν γιος του Μπούργκρεντ της Μερκίας και της αδελφής του Αλφρέδου Έθελσγουιθ αλλά αυτό θεωρείται απίθανο λόγω του γεγονότος ότι ήταν πρώτα ξαδέλφια και η εκκλησία θα είχε απαγορεύσει τον γάμο τους.[17]

Πνευματική αναγέννηση της Μερκίας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες περιοχές της Αγγλίας το μεγαλύτερο τμήμα της Αγγλικής Μερκίας όπως το Γούστερσαϊρ, το Γκλόστερσαιρ, το Χερεφορντσάιρ κι το Σροπσάιρ υπήρχε σταθερότητα στην εποχή των Βίκινγκ και δεν δεχόταν μεγάλο αριθμό από επιθέσεις.[18] Η Μερκιανή εκπαίδευση κατείχε ψηλή θέση στην αυλή του Αλφρέδου και του Εδουάρδου.[19] Το Γούστερ μπόρεσε να διατηρήσει εκπαιδευτική και λειτουργική συνέχεια ενώ το Γκλόστερ έγινε το κέντρο της αναγέννησης της Μερκίας υπό τους βασιλείς Έθελρεντ και Έθελφλιντ οι οποίοι επεκτάθηκαν στις περισσότερο ασταθείς περιοχές του Στράτφορντσαιρ και του Τσεσάιρ. Τα διατάγματα παρουσιάζουν τους ευγενείς της Μερκίας να υποστηρίζουν την αναγέννηση με γενναίες επιχορηγήσεις στα μοναστήρια. Το 883 ο Έθελρεντ παραχώρησε προνόμια στο αβαείο του Μπέρκλεϋ και τη δεκαετία του 890 ο ίδιος μαζί με την Έθελφλιντ εξέδωσαν διάταγμα υπέρ της εκκλησίας του Γούστερ. Αυτό ήταν το μοναδικό διάταγμα που εξέδωσαν μαζί την εποχή που ζούσε ακόμα ο Αλφρέδος, τις υπόλοιπε φορές ο Έθελρεντ εξέδιδε διατάγματα μόνος του με την άδεια του Αλφρέδου. Η Έθελφλιντ αναγνώρισε διατάγματα του Έθελρεντ το 888, 889, και 896.[20] Ο Έθελρεντ και η Έθελφλιντ παραχώρησαν γη και ένα χρυσό κύπελλο βάρους 30 μανκουσών στο ιερό της Αγίας Μίλντμπουργκ στην εκκλησία του Μάτς Γουένλοκ.[21]

Στα τέλη του 9ου αιώνα ο Έθελρεντ και η Έθελφλεντ οχύρωσαν το Γούστερ με την άδεια του βασιλιά Αλφρέδου ύστερα από αίτημα του επισκόπου Γουέρφερθ ο οποίος περιγράφεται στα διατάγματα σαν "ο φίλος τους". Παραχώρησαν στην εκκλησία του Γούστερ τα μισά από τα δικαιώματα τους για την ηγεμονία τους στην πόλη σε εκτάσεις γης και σε δικαιώματα απονομής δικαιοσύνης, σε αντάλλαγμα η κοινότητα του καθεδρικού ναού αποφάσισε να αφιερώσει σε αυτούς από έναν ψαλμό τρεις φορές την ημέρα και τριάντα ψαλμούς κάθε Σάββατο. Η εκκλησία η οποία είχε τον έλεγχο της πόλης άρχισε να μετατρέπει την επισκοπή σε επίκεντρο της κοσμικής εξουσίας. Το 904 ο επίσκοπος Γουέρφερθ παραχώρησε ένα τμήμα γης στον Έθελρεντ και στην Έθελφλιντ για όλη τη διάρκεια ζωής των ίδιων και της κόρης τους Έλφουιν, η δωρεά αυτή η οποία περιείχε τμήμα της κοίτης του ποταμού ήταν πολύτιμη και επέτρεψε στους βασιλείς να έχουν σημαντικά κέρδη.[22]

Οχυρώσεις και έργα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανδριάντας της Έθελφιλντ της Μερκίας στο Τάμγουορθ (1913)

Η υγεία του Έθελρεντ την επόμενη δεκαετία μετά τον θάνατο του Αλφρέδου βρέθηκε σε άσχημη κατάσταση και η Έθελφλιντ έγινε η πραγματική κυβερνήτης της Μερκίας από το 902. Σύμφωνα με τα "τρία θραύσματα" οι Βίκινγκ διώχθηκαν από το Δουβλίνο και στη συνέχεια έκαναν αποτυχημένη επίθεση στην Ουαλλία. Στην συνέχεια ζήτησαν από την Έθελφλιντ που η κατάσταση της υγείας του συζύγου της συνέχεια χειροτέρευε την άδεια να εγκατασταθούν κοντά στο Τσέστερ, η Έθελφλιντ συμφώνησε και τα επόμενα χρόνια επικράτησε ειρήνη. Οι Βίκινγκ σε συνεργασία με τους Δανούς επιτέθηκαν στο Τσέστερ αλλά η επίθεση αποκρούστηκε επειδή η Έθελφλιντ είχε οχυρώσει καλά την πόλη επίσης τόσο η ίδια όσο και ο σύζυγος της κατάφεραν να κερδίσουν την υποστήριξη των Ιρλανδών. Άλλες πηγές αναφέρουν ότι οι Βίκινγκ διώχθηκαν από το Δουβλίνο (902) και στη συνέχεια η Έθελφλιντ οχύρωσε ξανά το Τσέστερ (907).[23] Η Έθελφλιντ έκτισε ξανά τα Ρωμαϊκά αμυντικά τείχη της πόλης με επέκταση της βορειοδυτικής και της νοτιοανατολικής γωνίας των κάστρων του ποταμού Ντί.[24] O Σιμόν Ουόρντ που έκανε τις ανασκαφές στο Τσέστερ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ευημερία της πόλης οφειλόταν στα σχέδια της Έθελφλιντ και του Εδουάρδου.[25] Μετά τον θάνατο της Έθελφλιντ ο Εδουάρδος έκανε νέες προσπάθειες να ενισχύσει την άμυνα στα βορειοδυτικά και πέθανε εκεί (924) αμέσως μετά την καταστολή μιας τοπικής επανάστασης.[26]

Το 909 ο Εδουάρδος έστειλε μια στρατιωτική δύναμη από τη Δυτική Σαξονία και τη Μερκία η οποία έκανε επιδρομή για πέντε βδομάδες.[27] Τα οστά του Αγίου Όσβαλντ αφαιρέθηκαν από τη θέση ταφής τους στο αβαείο του Μπάρντνει στο Λινκολνσάιρ στο Γκλόστερ.[14] Στα τέλη του 9ου αιώνα το Γκλόστερ έγινε οχυρό με ένα σχέδιο πόλης όμοιο με αυτό του Γούστερ, ο Έθελρεντ και η Έθελφλιντ επισκεύασαν τα αρχαία Ρωμαϊκά τείχη, το 896 μια συνάντηση πραγματοποιήθηκε στα βασιλικά ανάκτορα του Κίνγκσχολμ έξω από την πόλη.[28] Οι κυβερνήτες της Μερκίας συμφώνησαν να οικοδομήσουν ένα νέο αβαείο στο Γκλόστερ το οποίο αν και μικρότερο ήταν πολύ ακριβότερο λόγω των υλικών και της πλούσιας διακόσμησης.[29] Το αβαείο αρχικά αφιερώθηκε στον Άγιο Πέτρο αλλά όταν μεταφέρθηκαν σε αυτό τα οστά του Αγίου Όσβαλντ η Έθελφλιντ το μετονόμασε προς τιμή του σε αβαείο του Αγίου Όσβαλντ.[14] Τα οστά έδωσαν μεγάλο κύρος στην πόλη επειδή ο Άγιος Όσβαλντ εκτός από δημοφιλής άγιος στον Αγγλοσαξονικό κόσμο ήταν και σπουδαίος μονάρχης στη Νορθούμπρια, η απόφαση του Έθελρεντ και της Έθελφλιντ να μεταφέρουν τα οστά στο νέο αβαείο δείχνει πόσο μεγάλη σημασία έδωσαν για την κατασκευή του.[30] Ο Σιμόν Κέινες αναφέρει ότι η πόλη ήταν "η κύρια θέση της δύναμης τους" και η Κάρολυν Μ. Χίγκγουει (γεν. 1943) πιστεύει ότι η κατασκευή της εκκλησίας ήταν οικογενειακή υποχρέωση αφού τους ενθάρρυνε ο Αλφρέδος ενώ είχαν τη στήριξη επίσης του Εδουάρδου και του επισκόπου Γουέρφεθ.[31][32] Ο Χίγκγουει αναφέρει :

"Την εποχή που υπήρχε στην Αγγλία μεγάλη παρακμή του εκπαιδευτικού συστήματος στη Μερκία ειδικά στη νότια κοιλάδα του ποταμού Σέβερν υπήρξε μεγάλη πρόοδος, η κατασκευή του νέου αβαείου στο Γκλόστερ είναι χαρακτηριστικό δείγμα της ανόδου του εκπαιδευτικού συστήματος στη Μερκία." [33]

Μοναδική βασίλισσα της Μερκίας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Μερκία είχε μια μακρά παράδοση λατρεία των αγίων, η παράδοση αυτή υποστηρίχτηκε με ενθουσιασμό από την Έθελφλιντ και τον σύζυγο της Έθελρεντ.[34] Τα ιερά λείψανα αγίων είχαν τη δύναμη να τους νομιμοποιήσουν σαν βασιλείς του θρόνου, ο Έθελρεντ και η Έθελφλιντ κατασκεύασαν το νέο αβαείο του Τσέστερ στο οποίο μετέφεραν τα οστά της Αγίας Γουέρμπουργκ μιας Μερκιανής πριγκίπισσας από το Στράτφορντσαιρ και του Νορθούμπριου μάρτυρα πρίγκιπα Ίλμουντ από το Ντέρμπι στο Σρούσμπερυ.[35] Οι Δανοί επανέλαβαν τις επιδρομές τους στη Μερκία (910) έφτασαν μέχρι το Σροπσάιρ, στον δρόμο τους συνάντησαν έναν Αγγλικό στρατό στο Στράτφορντσαιρ που τους συνέτριψε στη μάχη του Τέττενχπλ, η ήττα αυτή είχε σαν αποτέλεσμα την ανάκτηση της Μίνλαντς και της Ανατολικής Αγγλίας την επόμενη δεκαετία.[27] Με τον θάνατο του συζύγου της Έθελρεντ η Έθελφλιντ παρέμεινε μοναδική κυβερνήτης και πήρε τον τίτλο της "κυρίας των Μερκίων".[14] Ο Ίαν Ουόλκερ περιγράφει τη διαδοχή ενός Αγγλοσαξονικού βασιλείου από μια γυναίκα σαν "εξαιρετικό γεγονός στην πρώιμη μεσαιωνική ιστορία".[36] Στο Ουέσσεξ οι γυναίκες δεν είχαν πολιτικό ρόλο, η σύζυγος του Αλφρέδου του Μέγα δεν είχε τον τίτλο της βασίλισσας και δεν εμφανιζόταν πουθενά σε βασιλικά διατάγματα. Στη Μερκία αντίθετα η αδελφή του Αλφρέδου Έθελφλιντ συμμετείχε σαν βασίλισσα σε πολλά διατάγματα στο πλευρό του συζύγου της τα οποία εκδόθηκαν στο όνομα του, η Έθελφλιντ εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία να έχει ενεργή εμφάνιση στην πολιτική ζωή της Μερκίας σαν "κυρία των Μερκίων" κάτι αδύνατο για το Ουέσσεξ. Όταν πέθανε ο Έθελρεντ ο αδελφός της Εδουάρδος ο πρεσβύτερος πήρε το Λονδίνο και την Οξφόρδη, η Έθελφλιντ δέχτηκε την παραχώρηση προκειμένου να οριστεί βασίλισσα στην υπόλοιπη χώρα.[37] Ο Αλφρέδος είχε κατασκευάσει ένα ισχυρό δίκτυο από φρούρια σε ολόκληρη την Αγγλία τα παιδιά του Έθελφλιντ και Εδουάρδος ενίσχυσαν σημαντικά αυτό το δίκτυο για προστασία από τις επιθέσεις των Βίκινγκ.[14] Σύμφωνα με τον Φράνκ Στέντον η Έθελφλιντ οργάνωνε η ίδια της επιθέσεις στους Βίκινγκ και ο αδελφός της μόνο με τη δική της άδεια μπορούσε να πραγματοποιήσει τις επιδρομές του στους νότιους Δανούς.[38]

Υποταγή των Βίκινγκ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Χάρτης της Αγγλίας (878)

Η Έθελφλιντ οχύρωσε μια άγνωστη τοποθεσία με το όνομα Μπρέμεσμπουρ (910) και στη συνέχεια το Μπρίντγκνορθ (912) προκειμένου να καλύψει την κοιλάβα του ποταμού Σέβερν.[14] Έκτισε οχυρά στο Τάμγουορθ (913) προκειμένου να ενισχύσει την άμυνα της Μερκίας απέναντι στους Δανούς του Λέστερ και να αποκτήσει πρόσβαση στην κοιλάδα του ποταμού Τρέντ. Μια επίθεση των Βίκινγκ από τη Βρετάνη αποκρούστηκε από στρατό της Μερκίας από το Γκλόστερ και το Χέρεφορντ, ο λόφος του Εντίσμουρι ενισχύθηκε για προστασία από τις επιθέσεις από τη Νορθούμπρια και το Τσεσάιρ, το Γουόρικ αντίστοιχα ενισχύθηκε για επιθέσεις από τους Δανούς του Λέστερ. Αμυντικές κατασκευές δημιουργήθηκαν πριν το 914 στο Χέρεφορντ και πιθανότατα στο Σρούσμπερυ, εντοπίστηκαν επίσης άλλα δυο οχυρά στο Σκέργκεατ και στο Γουέιντμπιριγκ.[39]

Οι νέες επιθέσεις των Βίκινγκ (917) αποκρούστηκαν καθώς ο στρατός της Έθελφλιντ κατόρθωσε να κυριεύσει το Ντέρμπι μια από τις πέντε γνωστές επαρχίες της Ντάνελοου, οι άλλες τέσσερις ήταν το Λέστερ, το Λίνκολν, το Νότιγχαμ και το Στάμφορντ. Το Ντέρμπι ήταν από τις πρώτες επαρχίες της Ντάνελοου που έπεσε στις δυνάμεις της Μερκίας αν και η Έθελφλιντ είχε σημαντικές απώλειες στη μάχη στην οποία έπεσαν τέσσερις από τους οικείους της ευγενείς.[14] Ο Τιμ Κλάρτον περιγράφει την Έθελφλιντ σαν "κορυφαίο πολιτικό αρχηγό" και τη νίκη στο Ντέρμπι σαν "κορυφαίο θρίαμβο".[40] Στα τέλη της χρονιάς οι Δανοί υποτάχθηκαν στον Εδουάρδο, στις αρχές του 918 οι περισσότεροι από τους ευγενείς του Λέστερ υποτάχθηκαν στην ίδια χωρίς αντίσταση. Λίγους μήνες αργότερα οι Δανοί της Γιορκ δήλωσαν την υποταγή τους και την εγγύηση της Έθελφλιντ ότι θα τους προστατέψει από τις επιθέσεις των Δανών της Ιρλανδίας αλλά πέθανε στις 12 Ιουνίου 918 πριν δεχτεί την προσφορά, δεν υπήρχε παρόμοια προσφορά στον Εδουάρδο.[41] Σύμφωνα με πληροφορία που παρέχουν τα "τρία θραύσματα" η Έθελφλιθ οδήγησε (918) έναν στρατό από Σκωτσέζους και Νορθούμπριους εναντίον δυνάμεων Βίκινγκ υπό τον Ραγκνάλλ στη μάχη του Κόρμπριτζ στη Νορθούμπρια αλλά οι ιστορικοί δεν το επιβεβαίωσαν. Τη νίκη διεκδίκησαν και οι δυο πλευρές αλλά ο Ραγκνάλλ κατόρθωσε να εγκαταστήσει τον εαυτό του βασιλιά της Νορθούμπρια.[42] Στα "τρία θραύσματα" αναφέρεται ότι η Έθελφλιντ πραγματοποίησε συμμαχία με τους Σκωτσέζους και τους Βρετανούς του Στραθκλάιντ κάτι που έγινε αποδεκτό από τον Κλάρκσον.[43] Λίγα είναι γνωστά για τη δράση της Έθελφλιντ απέναντι στους Ουαλούς, η μόνη καταγραφή αναφέρει μια εκστρατεία των Μερκίων (916) προκειμένου να εκδικηθεί τον φόνο ενός ηγούμενου από τον Μερκία και των συνοδών του, κατέστρεψαν τα βασιλικά ανάκτορα του Μπρίτσεινιογκ στη νότια Ουαλία και αιχμαλώτισαν τη βασίλισσα με 33 συνοδούς της. Το βέβαιο είναι ότι όλοι οι βασιλείς της Ουαλίας μετά τον θάνατο της Έθελφλιντ δήλωσαν την υποταγή τους στον Εδουάρδο, ο Κάρολος - Εδουάρδος αναφέρει ότι τα Ουαλικά βασίλεια ήταν υποταγμένα στη Μερκία πριν τον Εδουάρδο.[44]

Θάνατος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Υπολείμματα του αβαείου του Αγίου Όσβαλντ στο Γκλόστερ, τόπο ταφής του Έθελρεντ και της Έθελφλιντ

Δεν εκδόθηκαν νομίσματα του όνομα του Έθελρεντ και της Έθελφλιντ αλλά τη δεκαετία του 910 εντοπίστηκαν στη Μερκία νομίσματα με περίεργα σχήματα, αυτό πιθανότατα δείχνει τη μεγάλη επιθυμία της Μερκίας να ανεξαρτητοποιηθεί από την εξουσία του αδελφού της. Μετά τον θάνατο της Έθελφλιντ το νομίσματα επέστρεψαν στην προγενέστερη κατάσταση και ήταν ίδιας κοπής με τα νομίσματα του Ουέσσεξ.[45] Η Έθελφλιντ πέθανε στις 12 Ιουνίου 918 στο Τάμγουορθ και η σορός της μεταφέρθηκε στο Γκλόστερ όπου τάφηκε δίπλα από τον σύζυγο της στο νέο αβαείο το οποίο κατασκεύασε μαζί του στην πόλη.[14] Σύμφωνα με τα Χρονικά της Μερκίας η Έθελφλιντ τάφηκε στην ανατολική πύλη, η θέση ταφής τους δίπλα από τον Άγιο Όσβαλντ θα αποτελούσε για την εποχή μεγάλη τιμή για τους δύο βασιλείς. Ο Γουλιέλμος του Μαλμέσμπουρι αναφέρει ότι κατά τη διάρκεια των ανασκαφών στις αρχές του 12ου αιώνα οι σωροί τους βρέθηκαν στη νότια πύλη. Η πιθανότερη εξήγηση είναι ότι κατά τη διάρκεια του του 10ου αιώνα όταν το βασιλικό ζεύγος έχασε σημαντικά τη φήμη που είχε στον λαό της Μερκίας μετακινήθηκαν τα οστά τους για να μην βρίσκονται δίπλα στον Άγιο.[46]

Μεσαιωνικές αναφορές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η επιλογή της θέσης ταφής της είναι συμβολική, η Βικτόρια Τόμσον (γεν. 1966) αναφέρει ότι αν η Έθελφλιντ επέλεγε σαν τόπο ταφής της το βασιλικό μαυσωλείο του Εδουάρδου στο Γουίντσεστερ θα ήταν ενδεικτικό της υποτέλειας που είχε απέναντι του ως βασίλισσας της Μερκίας. Η επιλογή της θέσης του Γκλόστερ το οποίο βρισκόταν στα σύνορα της Μερκίας με το Ουεσσέξ θα μπορούσε να λύσει όλες τις διαφορές.[47] Ο Ράιαν Μαρτίν αναφέρει ότι "πρόθεση της ήταν να κατασκευάσει ένα αβαείο παρόμοιο με αυτό στο Ρέπτον το οποίο είχε καταστραφεί από τους Βίκινγκ".[48] Η Έλφλιντ πέθανε δύο μήνες πριν από την οριστική κατάκτηση της Ντάνελοου από τον Εδουάρδο.[6] Τη διαδέχθηκε σαν κυρία της Μερκίας η κόρη της και μοναδικό της παιδί Έλφγουιν η οποία εκθρονίστηκε από τον θείο της Εδουάρδου τον Δεκέμβριο του 918 και ανέλαβε εξ'ολοκλήρου τον έλεγχο ολόκληρης της Μερκίας.[49] Οι περισσότεροι κάτοικοι της Μερκίας σύμφωνα με τα χρονικά δυσαρεστήθηκαν έντονα με την εκθρόνιση της Έλφγουιν από τον θείο της και την υποταγή τους στο αντίπαλο του Ουέσσεξ, το δέχτηκαν πολύ βαριά.[50] Ο Εδουάρδος πέθανε εκεί στο Τσεσάιρ (924) λίγες μέρες μετά την καταστολή μιας εξέγερσης Μερκιανών και Ουαλλών στο Τσέστερ.[51]

Στη Δυτικό-Σαξονική έκδοση του Αγγλοσαξονικού χρονικού η Έθελφλιντ αναφέρεται απλά σαν αδελφή του βασιλιά Εδουάρδου, τα Χρονικά της Μερκίας την αναφέρουν σαν "κυρία της Μερκίας".[52] Τα Ιρλανδικά και τα Ουαλικά χρονικά την αναφέρουν σαν βασίλισσα της Μερκίας, τα Χρονικά του Ούλστερ τα οποία αγνοούν την ύπαρξη του Αλφρέδου και του Εδουάρδου το προχωρούν ακόμα περισσότερο και την αναφέρουν ως "βασίλισσα των Σαξόνων".[53][54] Αναφέρεται με μεγάλο σεβασμό από Άγγλο-Σάξονες ιστορικούς όπως ο Ιωάννης του Γουόρκεστερ και ο Γουλιέλμος του Μαλμέσμπουρι που την περιγράφουν "ισχυρή βασίλισσα, στο πλευρό του Εδουάρδου, προκάλεσε τη λατρεία των οπαδών της, το μίσος των εχθρών της, μια γυναίκα με τεράστια ψυχή". Αναφέρεται ότι δεν ήρθε ξανά σε σεξουαλική επαφή με τον σύζυγο της μετά τη γέννηση της κόρης τους επειδή "θεωρούσε μεγάλη ντροπή για μια κόρη βασιλιά να δώσει ξανά μια ανεπιθύμητη γέννα". Ο Νίκολας Χιγκάμ αναφέρει ότι "μεσαιωνικοί και σύγχρονοι ιστορικοί ήταν γοητευμένοι μαζί της σε βαθμό που "αδίκησαν τον αδελφό της στη σύγκριση μαζί του".[9] Ο Ερρίκος του Χιούντινγκτον αναφέρει :

"Μια γυναίκα ηρωική σαν άντρας Γυναίκα στο όνομα άντρας στη χάρη Είχε φύση άντρα αν και είχε γεννηθεί γυναίκα Είχε αντρική έφεση αλλά γεννήθηκε γυναίκα Μια βασίλισσα στον τίτλο αλλά βασιλιάς στα κατορθώματα Ο ίδιος ο Ιούλιος Καίσαρας απέτυχε να φτάσει τη δόξα της" [55]

Σύγχρονες ιστορικές αναφορές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πολλοί ιστορικοί πιστεύουν ότι ο Έθελρεντ και η Έθελφλιντ ήταν ανεξάρτητοι βασιλείς. Ο Ντέιβιντ Ντούμβιλ (γεν. 1949) αναφέρει ότι "οι τίτλοι που της δίνονται αποδεικνύουν ότι ασκούσε πραγματική εξουσία όπως ένας βασιλιάς". Ο Άλεξ Γούλφ και η Πολίν Στάφορντ την περιγράφουν ως "την τελευταία βασίλισσα της Μερκίας με τη χάρη του Χριστού". Ο Στάφορντ διαβεβαιώνει "ασκούσαν πλήρως την εξουσία ενός μονάρχη μετά τον θάνατο του Αλφρέδου αλλά δεν εκμεταλλεύτηκαν την ευκαιρία να αποκτήσουν κληρονομικά δικαιώματα κατά τη διάρκεια της εξέγερσης του Έθελγουλντ" την περιγράφει επιπλέον "πολεμοχαρή βασίλισσα που κέρδισε τον θαυμασμό των ιστορικών όπως η Ελισάβετ Α΄" Ο Τσάρλ Ίνσλει αναφέρει :

"Η άποψη ότι η Μερκία ήταν εκείνη την εποχή σε εξάρτηση με το Ουέσσεξ δεν ευσταθεί, μετά τον θάνατο του Έθελρεντ (911) η Έθελφλιντ είχε την εξουσία πραγματικής βασίλισσας μέχρι τον δικό της θάνατο, μόνο μετά τον θάνατο της Έθελφλιντ (918) η Μερκία άρχισε να χάνει την ανεξαρτησία του"[56]

Ο Γουέινγραιτ βλέπει την Έθελφλιντ σε έναν υποδεέστερο ρόλο με τον αδελφό της Εδουάρδο μονάχα στην περίπτωση που συνεργαζόταν μαζί του στους πολέμους εναντίον των Βίκινγκ. Ο Εδουάρδος ο πρεσβύτερος έστειλε τον μεγαλύτερο γιο του Έθελσταν της Αγγλίας να μεγαλώσει στην αυλή τους στη Μερκία προκειμένου να αποκτήσει κληρονομικά δικαιώματα στην περιοχή αλλά η ίδια δεν αναζήτησε γαμπρό για την κόρη της η οποία το 918 ήταν περίπου 30 ετών. Κατά τον Γουέινγραιτ αγνοήθηκε από όλες τις Σαξονικές πηγές για να μην αναγνωριστούν τα κληρονομικά της δικαιώματα στη Μερκία. Η Έθελφλιντ είχε σημαντικό ρόλο στην Αγγλία το πρώτο τέταρτο του 10ου αιώνα, οι εκστρατείες του Εδουάρδου απέναντι στους Βίκινγκ δεν θα είχαν σίγουρα τόσο μεγάλη επιτυχία αν δεν υπήρχε η υποστήριξη της αδελφής του. Η επίδραση της βοήθησε σημαντικά στην ενοποίηση του Αγγλοσαξονικού βασιλείου αλλά η φήμη της είχε σημαντική φθορά λόγω της υποτίμησης των Δυτικών Σαξονικών πηγών στο πρόσωπο της.[57] Ο Κέινς τονίζει ότι όλα τα νομίσματα κόπηκαν στο όνομα του Εδουάρδου ενώ όλα τα διατάγματα που εκδόθηκαν στο όνομα του Έθελρεντ και της Έθελφλιντ παρουσίαζαν μια μορφή υποταγής τους στον βασιλιά του Ουέσσεξ. Το 903 ένας κόμης της Μερκίας "υπέβαλλε αίτημα τόσο στον βασιλιά Εδουάρδο όσο και στους βασιλείς Έθελρεντ και Έθελφλιντ οι οποίοι ήταν στην τάξη κατώτεροι από τον βασιλιά του Ουέσσεξ". Ο Κέινς αναφέρει ότι δημιουργήθηκε μια νέα μορφή πολιτικής όταν οι βασιλείς της Μερκίας υποτάχθηκαν στον βασιλιά του Ουέσσεξ τη δεκαετία του 880, σύμφωνα με την άποψη του "η πολιτική του Αλφρέδου συνεχίστηκε αναπόφευκτα στις αρχές του 10ου αιώνα και οι βασιλείς της Μερκίας ήταν υποτελείς του γιου του Εδουάρδου".[58] Ο Ρίαν τέλος υποστηρίζει ότι ήταν υποτελείς του Αλφρέδου και του Εδουάρδου αλλά είχαν ακέραιη ολόκληρη τη βασιλική εξουσία.[48] Ο Κέινς σε γενικές γραμμές αναγνωρίζει την άποψη ότι ο Εδουάρδος ήταν ο βασιλιάς που κυριάρχησε σε όλους τους Αγγλοσάξονες αλλά ο Έθελρεντ και η Έθελφλιντ μπόρεσαν να διατηρήσουν τη διοικητική και τη θρησκευτική τους ταυτότητα και να λατρεύουν τον εθνικό Άγιο των Νορθούμπριων στο Γκλόστερ. Η στάση του Εδουάρδου πιθανότατα θα ήταν πολύ διαφορετική αν οι τελευταίοι βασιλείς της Μερκίας είχαν αποκτήσει γιο όπως και οι τύχες στο σύνολο του Αγγλικού βασιλείου.[59]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Keynes & Lapidge 1983, pp. 11–12.
  2. ↑ Stenton 1971, pp. 246–248.
  3. ↑ Williams 1991b; Williams 1991c.
  4. ↑ Stenton 1971, p. 255.
  5. ↑ Costambeys 2004b; Charles-Edwards 2013, pp. 490–491.
  6. ↑ 6,0 6,1 Miller 2011.
  7. ↑ Wainwright 1975, p. 324.
  8. ↑ Wainwright 1975, pp. 174, 306–309; Stafford 2007, pp. 101–103.
  9. ↑ 9,0 9,1 Higham 2001a, pp. 3–4.
  10. ↑ Dockray-Miller 2000, pp. 55.
  11. ↑ Bailey 2001, pp. 112–113.
  12. ↑ Costambeys 2004a; Stafford 2001, pp. 44–45.
  13. ↑ Keynes 1998, pp. 27–28; Bailey 2001, pp. 112–113.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 14,5 14,6 14,7 Costambeys 2004a.
  15. ↑ Ryan 2013, p. 301.
  16. ↑ Walker 2000, p. 69.
  17. ↑ Woolf 2001, p. 98.
  18. ↑ Blair 2005, p. 306.
  19. ↑ Gretsch 2001, p. 287.
  20. ↑ Keynes 1998, pp. 27–29.
  21. ↑ Thacker 1985, p. 5; Charter S 221.
  22. ↑ Baker & Holt 2004, p. 133; Thompson 2004, pp. 18–19; Blair 2005, p. 333.
  23. ↑ Wainwright 1975, pp. 79–85; Charles-Edwards 2013, pp. 502–503.
  24. ↑ Hadley 2006, p. 170.
  25. ↑ Ward 2001, pp. 162, 166.
  26. ↑ Griffiths 2001, p. 167.
  27. ↑ 27,0 27,1 Stenton 1971, p. 323.
  28. ↑ Heighway 2001, pp. 102–03; Baker & Holt 2004, pp. 20, 366–367.
  29. ↑ Heighway & Hare 1999, pp. 7–8.
  30. ↑ Heighway 1984, pp. 45–46.
  31. ↑ Keynes 1999, p. 462.
  32. ↑ Heighway 2001, pp. 109–110.
  33. ↑ Heighway & Hare 1999, p. 10.
  34. ↑ Thacker 2001, p. 256.
  35. ↑ Thacker 2014, p. 105; Meijns 2010, pp. 473–476; Thacker 2001, p. 256.
  36. ↑ Walker 2000, p. 96.
  37. ↑ Walker 2000, p. 99.
  38. ↑ Stenton 1971, p. 324.
  39. ↑ Stenton 1971, pp. 326–327.
  40. ↑ Clarkson 2014, p. 58.
  41. ↑ Stenton 1971, pp. 328–329.
  42. ↑ Costambeys 2004a; Woolf 2007, pp. 142–144.
  43. ↑ Clarkson 2014, pp. 59–61.
  44. ↑ Charles-Edwards 2001, p. 103; Charles-Edwards 2013, pp. 497–510.
  45. ↑ Lyon 2001, pp. 67, 73.
  46. ↑ Heighway & Hare 1999, pp. 11–12; Baker & Holt 2004, pp. 20–22, 101.
  47. ↑ Thompson 2004, p. 14.
  48. ↑ 48,0 48,1 Ryan 2013, p. 298.
  49. ↑ Bailey 2001, p. 112.
  50. ↑ Wainwright 1975, pp. 323–324.
  51. ↑ Stenton 1971, p. 339.
  52. ↑ Wainwright 1975, p. 309.
  53. ↑ Charles-Edwards 2013, p. 497.
  54. ↑ Wainwright 1975, p. 320.
  55. ↑ Szarmach 1998, pp. 125–126.
  56. ↑ Insley 2009, p. 330.
  57. ↑ Wainwright 1975, p. 305.
  58. ↑ Keynes 1998, pp. 37–38; Keynes 1999, pp. 459–464.
  59. ↑ Higham 2001b, pp. 307–308.

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Abels, Richard (1998). Alfred the Great: War, Kingship and Culture in Anglo-Saxon England. Harlow, UK: Longman.
  • Bailey, Maggie (2001). "Ælfwynn, Second Lady of the Mercians". In Higham, Nick; Hill, David. Edward the Elder 899–924. Abingdon, UK: Routledge. pp. 112–127.
  • Baker, Nigel; Holt, Richard (2004). Urban Growth and the Medieval Church: Gloucester and Worcester. Aldershot, UK: Ashgate.
  • Blair, John (2005). The Church in Anglo-Saxon Society. Oxford, UK: Oxford University Press.
  • Charles-Edwards, Thomas (2001). "Wales and Mercia 613–918". In Brown, Michelle P.; Farr, Carol A. Mercia: An Anglo-Saxon Kingdom in Europe. London, UK: Leicester University Press. pp. 89–105.
  • Charles-Edwards, T. M. (2013). Wales and the Britons 350–1064. Oxford, UK: Oxford University Press.
  • "Charter S 221". The Electronic Sawyer: Online Catalogue of Anglo-Saxon Charters. London, UK: King's College London.
  • Clarkson, Tim (2014). Strathclyde and the Anglo-Saxons in the Viking Age. Edinburgh: John Donald.
  • Costambeys, Marios (2004a). "Æthelflæd [Ethelfleda] (d. 918), ruler of the Mercians". Oxford Dictionary of National Biography. Oxford University Press.
  • Costambeys, Marios (2004b). "Æthelred (d. 911), ruler of the Mercians". Oxford Dictionary of National Biography. Oxford University Press.
  • Dockray-Miller, Mary (2000). Motherhood and Mothering in Anglo-Saxon England. New York, NY: St Martin's Press.
  • Dumville, David (1996). "The local rulers of Anglo-Saxon England to AD 927". In Fryde, E. B.; Greenway, D. E.; Porter, S.; Roy, I. Handbook of British Chronology (3rd, with corrections ed.). Cambridge, UK: Cambridge University Press. pp. 1–25.
  • Fleming, Robin (2010). Britain after Rome: The Fall and the Rise, 400 to 1070. London, UK: Penguin Books.
  • Gretsch, Mechtild (2001). "The Junius Psalter Gloss". In Higham, N. J.; Hill, D. H. Edward the Elder 899–924. Abingdon, UK: Routledge. pp. 280–291.
  • Griffiths, David (2001). "The North-West Frontier". In Higham, N. J.; Hill, D. H. Edward the Elder 899–924. Abingdon, UK: Routledge. pp. 161–187.
  • Hadley, Dawn (2006). The Vikings in England. Manchester, UK: Manchester University Press.
  • Hall, R. A. (2014). "York". In Lapidge, Michael; Blair, John; Keynes, Simon; Scragg, Donald. The Wiley Blackwell Encyclopaedia of Anglo-Saxon England (2nd ed.). Chichester, UK: Wiley Blackwell. pp. 518–520.
  • Hart, Cyril (1973). "Athelstan 'Half King' and his family". Anglo-Saxon England. London, UK: Cambridge University Press. 2: 115–144.
  • Heighway, Carolyn M. (1984). "Anglo-Saxon Gloucester to AD 1000". In Gaull, Margaret L. Studies in Late Anglo-Saxon Settlement. Oxford, UK: Oxford University Department for External Studies. pp. 35–53.
  • Heighway, Caroline; Hare, Michael (1999). "Gloucester and the Minster of St Oswald: A Survey of the Evidence". In Heighway, Carolyn; Bryan, Richard. The Golden *Minster: The Anglo-Saxon Minster and Later Medieval Priory of St Oswald at Gloucester. York, UK: Council for British Archaeology. pp. 1–29.
  • Heighway, Carolyn (2001). "Gloucester and the New Minster of St Oswald". In Higham, Nick; Hill, David. Edward the Elder 899–924. London, UK: Routledge. pp. 102–111.
  • Higham, Nick (2001a). "Edward the Elder's Reputation". In Higham, Nick; Hill, David. Edward the Elder 899–924. Abingdon, UK: Routledge. pp. 1–11.
  • Higham, Nick (2001b). "Endpiece". In Higham, Nick; Hill, David. Edward the Elder 899–924. Abingdon, UK: Routledge. pp. 307–311.
  • Insley, Charles (2009). "Southumbria". In Stafford, Pauline. A Companion to the Early Middle Ages: Britain and Ireland c.500- c.1100. Chichester, UK: Wiley-Blackwell. pp. 322–340.
  • Keynes, Simon; Lapidge, Michael, eds. (1983). Alfred the Great: Asser's Life of King Alfred & Other Contemporary Sources. London, UK: Penguin Classics.
  • Keynes, Simon (1998). "King Alfred and the Mercians". In Blackburn, M. A. S.; Dumville, D. N. Kings, Currency and Alliances: History and Coinage of Southern England in the Ninth Century. Woodbridge, UK: Boydell Press. pp. 1–45.
  • Keynes, Simon (1999). "England, c.900–1016". In Reuter, Timothy. The New Cambridge Medieval History. III. Cambridge, UK: Cambridge University Press. pp. 456–484.
  • Lapidge, Michael (1993). Anglo-Latin Literature 900–1066. London, UK: The Hambledon Press. ISBN 1-85285-012-4.
  • Lyon, Stewart (2001). "The coinage of Edward the Elder". In Higham, Nick; Hill, David. Edward the Elder 899–924. Abingdon, UK: Routledge. pp. 67–78.
  • Meijns, Brigitte (2010). "The Policy on Relic Translations of Baldwin II of Flanders (879–918), Edward of Wessex (899–924), and Æthelflæd of Mercia (d.924): A Key to Anglo-Flemish Relations". In Rollason, David; Leyser, Conrad; Williams, Hannah. England and the Continent in the Tenth Century. Turnhout, Belgium: Brepols. pp. 473–492.
  • Miller, Sean (2011). "Edward [called Edward the Elder] (870s?–924), king of the Anglo-Saxons". Oxford Dictionary of National Biography. Oxford University Press.
  • Ryan, Martin J. (2013). "Conquest, Reform and the Making of England". In Higham, Nicholas J.; Ryan, Martin J. The Anglo-Saxon World. New Haven, Connecticut: Yale University Press. pp. 284–322.
  • Stafford, Pauline (1981). "The King's Wife in Wessex 800–1066". Past and Present. Oxford, UK: Oxford University Press. 91: 3–27.
  • Stafford, Pauline (2001). "Political Women in Mercia, Eighth to Early Tenth Centuries". In Brown, Michelle P.; Farr, Carol A. Mercia: An Anglo-Saxon Kingdom in Europe. London, UK: Leicester University Press. pp. 35–49.
  • Stafford, Pauline (2007). "'The Annals of Æthelflæd': Annals, History and Politics in Early Tenth-Century England". In Barrow, Julia; Wareham, Andrew. Myth, Rulership, Church and Charters. Aldershot, UK: Ashgate. pp. 101–116.
  • Stenton, Frank (1971). Anglo-Saxon England (3rd ed.). Oxford, UK: Oxford University Press.
  • Szarmach, Paul R. (1998). "Æðelflæd of Mercia, Mise en Page". In Baker, Peter S.; Howe, Nicholas. Words and Works: Studies in Medieval English Language and Literature in Honour of Fred C. Robinson. Toronto, Canada: University of Toronto Press. pp. 105–126.
  • Thacker, Alan (1985). "Kings, Saints and Monasteries in Pre-Viking Mercia". Midland History. Birmingham, UK: University of Birmingham. X: 1–25.
  • Thacker, Alan (2001). "Dynastic Monasteries and Family Cults". In Higham, N. J.; Hill, D. H. Edward the Elder 899–924. Abingdon, UK: Routledge. pp. 248–263.
  • Thacker, Alan (2014). "Chester". In Lapidge, Michael; Blair, John; Keynes, Simon; Scragg, Donald. The Wiley Blackwell Encyclopaedia of Anglo-Saxon England (2nd ed.). Chichester, UK: Wiley Blackwell. pp. 104–106.
  • Thompson, Victoria (2004). Dying and Death in Later Anglo-Saxon England. Woodbridge, UK: The Boydell Press.
  • Wainwright, F. T. (1975). Scandinavian England: Collected Papers. Chichester, UK: Phillimore.
  • Walker, Ian W. (2000). Mercia and the Making of England. Stroud, UK: Sutton Publishing.
  • Ward, Simon (2001). "Edward the Elder and the Re-establishment of Chester". In Higham, N. J.; Hill, D. H. Edward the Elder 899–924. Abingdon, UK: Routledge. pp. 160–166.
  • Williams, Ann (1991a). "Æthelred Lord of the Mercians c. 883–911". In Williams, Ann; Smyth, Alfred P.; Kirby, D. P. A Biographical Dictionary of Dark Age Britain. London, UK: Seaby. p. 27.
  • Williams, Ann (1991b). "Burgred, King of Mercia 852–74". In Williams, Ann; Smyth, Alfred P.; Kirby, D. P. A Biographical Dictionary of Dark Age Britain. London, UK: Seaby. pp. 68–69.
  • Williams, Ann (1991c). "Ceolwulf II, King of Mercia 874-9". In Williams, Ann; Smyth, Alfred P.; Kirby, D. P. A Biographical Dictionary of Dark Age Britain. London, UK: Seaby. p. 78.
  • Woolf, Alex (2001). "View from the West: an Irish Perspective". In Higham, N. J.; Hill, D. H. Edward the Elder 899–924. Abingdon, UK: Routledge. pp. 89–101.
  • Woolf, Alex (2007). From Pictland to Alba: 789–1070. Edinburgh, UK: Edinburgh University Press.
Έθελφλιντ
Γέννηση: 870 Θάνατος: 12 Ιουνίου 918
Βασιλικοί τίτλοι
Προκάτοχος
Έθελρεντ 		Βασιλιάς της Μερκίας

911 - 918 		Διάδοχος
Έλφγουιν
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Έθελφλιντ&oldid=10721696"