Έντιμος άνθρωπος
Ο έντιμος άνθρωπος (γαλλικά: Honnête homme) ήταν ένα κοινωνικό ιδεώδες που αναπτύχθηκε κατά τον 17ο αιώνα στη Γαλλία. Ο όρος χαρακτήριζε έναν καταξιωμένο άνθρωπο του κόσμου, με καλλιεργημένο πνεύμα, ευχάριστο και διακριμένο τόσο στη φυσική του όψη όσο και στα ήθη του, ιδανικό της κλασικής περιόδου (17ος-18ος αιώνας).[1]
Αντιπροσωπεύει την εξέλιξη του Καλός καγαθός της αρχαίας Ελλάδας όπως περιγράφεται από τον Ξενοφώντα στο έργο του Οικονομικός.[2] Στη συνέχεια, τα χαρακτηριστικά του έντιμου ανθρώπου τροφοδοτήθηκαν επίσης από τους προβληματισμούς των μεσαιωνικών θεολόγων για την «εντιμότητα» και τον «τίμιο κληρικό».[3]
Χαρακτηριστικά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο έντιμος άνθρωπος έπρεπε να είναι προικισμένος με ευφυΐα, αλλά και με θάρρος και γενναιοδωρία, όφειλε να είναι ταπεινός, ευγενικός και καλλιεργημένος, αλλά και ευπροσάρμοστος. Στο όνομα της φύσης, να αρνείται κάθε υπερβολή και να ξέρει πώς να ελέγχει τα συναισθήματά του. Έπρεπε να παραμείνει κύριος του εαυτού του και να μην καυχάται για τις γνώσεις του.
Επιπλέον, ανάμεσα στις κύριες αρετές του περιλαμβάνονταν η ευγλωττία, η δεξιότητα στον χορό, οι εκλεπτυσμένοι τρόποι, η εκτίμηση των τεχνών, η πνευματική περιέργεια, το πνεύμα, η πνευματική ή πλατωνική στάση απέναντι στον έρωτα και η ικανότητα να γράφει ποίηση, όλα αυτά δηλαδή που αποτελούσαν το «όμορφο πνεύμα» (le bel esprit).[4]
Κοινωνική θέση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο έντιμος άνθρωπος είναι το πρότυπο του ανθρώπου που εμφανίστηκε τον 17ο αιώνα από την πένα των συγγραφέων της εποχής. Μαρτυρεί την εμφάνιση και την αυξανόμενη δύναμη της αστικής τάξης μέσα στην κοινωνία αυτού του αιώνα και ακολουθεί χρονικά τον ευγενή και τον αυλικό που ήταν τα ιδανικά πρότυπα που ίσχυαν έως τότε στον χώρο της κοινωνικής συνείδησης. Ταυτόχρονα, η εμφάνιση του αναδεικνύει την ασάφεια της κοινωνικής του θέσης. Είναι ένας άνθρωπος που δεν βασίζεται πια στην καταγωγή του για να είναι σεβαστός αλλά γίνεται κοινωνικά αποδεκτός με την αξία, την αρετή, την ευγένεια και την καλλιέργειά του. Eάν η καταγωγή του είναι ταπεινή, οφείλει να κατέχει την ευγένεια των αισθηµάτων και της ψυχής. Eάν είναι ευγενής, δεν πρέπει να επιδεικνύει αλαζονική υπεροχή αλλά να είναι σε θέση να ξεχωρίσει µε βάση την προσωπική του αξία.[5]
Στη λογοτεχνία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα χαρακτηριστικά του έντιμου ανθρώπου, παρόντα ήδη στο έργο του Μισέλ ντε Μονταίν, [6]πήραν την οριστική τους έκφραση στα κλασικά έργα του δεύτερου μισού του 17ου αιώνα. Αντιπροσώπευαν το ιδανικό μιας κοινωνίας που λάτρευε την τάξη και την ισορροπία, επηρεασμένη από τον καρτεσιανισμό, στην εποχή της μοναρχικής απολυταρχίας και του κλασικισμού.[7]
Η έννοια του έντιμου ανθρώπου εμφανίζεται στη γαλλική λογοτεχνία του 17ου αιώνα, κυρίως στα έργα της Μαντλέν ντε Σκυντερύ και του κύκλου των Πολύτιμων καθώς και στα μυθιστορήματα και στα θεατρικά έργα της εποχής. Υπήρξαν όμως και αντιδράσεις, όπως του Μολιέρου που στον Ταρτούφο σατιρίζει αυτό το κοινωνικό πρότυπο στον χαρακτήρα του Κλεάνθη και της Ελμίρας. Επίσης, στους Χαρακτήρες του Ζαν ντε Λα Μπρυγιέρ, προβάλλεται συχνά το αντίθετο του έντιμου ανθρώπου.
Μεταξύ των θεωρητικών της «εντιμότητας», αναφέρονται οι συγγραφείς Νικολά Φαρέ, που έγραψε την πρώτη πραγματεία για τον Έντιμο άνθρωπο ( L'Honnête Homme, 1630), Γκεζ ντε Μπαλζάκ και Αντουάν Γκομπό με τα έργα L'honnête homme (Ο έντιμος άνθρωπος) και Discours de la vraie honnêteté (Πραγματεία για την αληθινή εντιμότητα).[8][9]
Σχετικά άρθρα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ . «education.persee.fr/L'honnête homme et l'Idéal moral du XVIIe et du XVIIIe siècle».
- ↑ . «hellanicus.lib.aegean.gr/«Η αγωγή ενός ιδεώδους ανθρωποτύπου./Ο 'καλός καγαθός' πέρα από την εγγραμματοσύνη»» (PDF).
- ↑ P. Vuillemin: Modernité du Moyen Âge ou Moyen Âge de la Modernité ? Généalogie médiévale de "l'Honnête Homme", p. 275-320.
- ↑ . «jaimeleshistoiresdelhistoire./l-honnete-homme-du-xviie-siecle».
- ↑ . «eclass.uoa.gr/O κλασικισµός/. Το ιδεώδες του «honnête homme»» (PDF).
- ↑ . «britannica.com/art/honnete-homme».
- ↑ . «larousse.fr/encyclopedie/divers/honnête homme».
- ↑ . «lefigaro.fr/livres/-au-bonheur-de-l-honnete-homme».
- ↑ . «gallica.bnf.fr/Discours de l'esprit, de la conversation, des agrémens, de la justesse, ou Critique de Voiture ; avec les Conversations du même chevalier & du maréchal de Clérambau / par le chevalier de Méré».