Ααρών της Μολδαβίας

Ααρών της Μολδαβίας
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Aron Vodă (Ρουμανικά)
Γέννηση	1560
Θάνατος	Ιουνίου 1597 Vințu de Jos
Χώρα πολιτογράφησης	Ηγεμονία της Μολδαβίας
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	μονάρχης
Οικογένεια
Γονείς	Αλέξανδρος Δ΄ της Μολδαβίας
Οικογένεια	Οίκος των ΄Μπογκντάν-Μουσάτ
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	βοεβόδας της Μολδαβίας (1591–1592) βοεβόδας της Μολδαβίας (1592–1595)
Θυρεός

Ο Ααρών ο Τύραννος, ρουμανικά: Aron Tiranul‎‎, ή Aron Vodă ("Aαρών ο βοεβόδας"), εκκλησιαστικά σλαβονικά: Apѡн вода, μερικές φορές αναφέρεται ως Aρόν Eμανοΐλ ή Eμμανουήλ Ααρών, γερμανικά: Aaron Waida‎‎, ιταλικά: Aaron Vaivoda‎‎, τουρκικά: Arvan‎‎ ή Zalim (πριν από το 1560 – Μάιος 1597) από τον Οίκο των Μπογκντάν-Μουσάτ, ήταν δύο φορές πρίγκιπας της Μολδαβίας: μεταξύ Σεπτεμβρίου 1591 και Ιουνίου 1592, και Οκτωβρίου 1592 έως 3 ή 4 Μαΐου 1595. Ήταν μυστηριώδους καταγωγής, πιθανώς εβραϊκής, αλλά παρουσιάστηκε ως γιος του Aλεξάνδρου Δ΄ Λαπουσνεάνου και αναγνωρίστηκε ως τέτοιος σε ορισμένους κύκλους. Ο διορισμός του από την Οθωμανική αυτοκρατορία ακολούθησε μια άτυπη κούρσα, κατά την οποία οι υποψήφιοι επιδίδονταν σε ιδιαίτερα υπερβολική δωροδοκία, δεχόμενοι πρωτοφανείς αυξήσεις του κεφαλικού φόρου (haraç). Αν και δυσανασχετούσε από τους Γενίτσαρους, υποστηρίχτηκε από μία ισχυρή ομάδα, που περιλάμβανε τον Σολομών Ασκενάζι, τον Έντουαρντ Μπάρτον, τον Χοκά Σαντεντίν Εφέντι και τον Πατριάρχη Ιερεμία Β΄. Νικηφόρος αλλά υπερχρεωμένος, ο Ααρών επέτρεψε στους πιστωτές του να αναμειχθούν άμεσα στη δημοσιονομική πολιτική, ενώ υιοθετούσε μεθόδους εκβιασμού κατά των φορολογούμενων αγροτών. Τελικά στράφηκε εναντίον των τραπεζιτών, οργανώνοντας την εκτέλεση του Μπαρτολομέο Μπρούτι.

Μετά από τέτοιες κινήσεις και τη σκληρή καταστολή των ανταρτών στη Λαπούσνα και στο Ορχέι, ο Ααρών διατάχθηκε από την Πύλη να παραιτηθεί. Η διαταγή ακυρώθηκε μετά από δύο μήνες, που είχε γίνει η επικράτηση ενός επαναστάτη πρίγκιπα, του (αδελφού του;) Πέτρου ΣΤ΄ του Κοζάκου. Ο Ααρών πήρε πίσω τον θρόνο του, βασιζόμενος όλο και περισσότερο στην υποστήριξη από το πριγκιπάτο της Τρανσυλβανίας. Εισήλθε στη δεύτερη εξουσία του ως υπάκουος υποτελής των Οθωμανών, ενώ στράφηκε επίσης ενάντια στον καθολικισμό της Μολδαβίας και εκδιώκοντας την Εταιρεία του Ιησού. Στα κρυφά, άρχισε να διαπραγματεύεται τη συμμετοχή της Μολδαβίας στον αντι-οθωμανικό «Ιερό Σύνδεσμο», ορίζοντας τον εαυτό του ως σύμμαχο της Αγίας Έδρας και της Γερμανικής αυτοκρατορίας. Αυτό το έργο έλαβε υποστήριξη από την Τρανσυλβανία, η οποία ήταν τότε υπό τον Σιγισμούνδο Μπατόρυ, καθώς και από τον Mιχαήλ Γ΄ τον Γενναίο της Βλαχίας. Με την έναρξη του Μακρού Τουρκικού Πολέμου το 1593, η Μολδαβία έγινε δευτερεύον θέατρο, με εισβολές διαδοχικά από το χανάτο της Κριμαίας και τον Σιχ του Ζαπορίζι. Μετά από μακρές διαπραγματεύσεις, ο Ααρών μπόρεσε να συμμαχήσει με τον τελευταίο. Στη συνέχεια βοήθησε τον Μιχαήλ Γ΄ της Βλαχίας να επιτεθεί στην οθωμανική πλευρά, επεκτείνοντας την κυριαρχία του στο Μπουντζάκ και τη Βόρεια Δοβρουτσά. Κατά τη διάρκεια των γεγονότων, διέταξε μια σειρά σφαγών, σκοτώνοντας αιχμαλώτους του Οθωμανικού Στρατού και 19 Εβραίους χρηματοδότες.

Παρά τη στρατιωτική του δέσμευση και την καταστολή μιας φιλο-οθωμανικής εξέγερσης, ο Μπάτορυ αντιμετώπιζε με καχυποψία τον Aαρών. Η σχέση τους έγινε τεταμένη, όταν ο Ααρών αρνήθηκε να ορκιστεί πίστη στην Αυλή της Τρανσυλβανίας, προτιμώντας αντ' αυτού η Μολδαβία να κυβερνάται ως συστατικό της Γερμανικής αυτοκρατορίας. Ο Μπατόρυ φέρεται να υπονόμευσε τον Σύνδεσμο, θεωρώντας τον Aαρών ως αναξιόπιστο. Ενέκρινε επίσης τον Μολδαβό στρατηγό Στέφαν Η΄ Ράζβαν, ο οποίος συνέλαβε τον πρίγκιπα και ανέλαβε τον θρόνο του. Ο Ααρών και η οικογένειά του εξορίστηκαν στην Κορόνα (Μπρασόβ), στη συνέχεια κρατήθηκαν στο κάστρο Μαρτινούτσι, στο Άλβινκ (Βίντσου ντε Τζος), όπου ο Ααρών απεβίωσε, φέρεται ότι δηλητηριάστηκε. Επέζησε ο θετός του γιος Mάρκος με το Ενώτιο, ο οποίος προσκολλήθηκε στην αυλή της Βλαχίας και υπηρέτησε για λίγο ως υποτελής του Μιχαήλ πρίγκιπα της Μολδαβίας. Το όνομα του Ααρών διατηρείται από την εκκλησία Aαρονεάνου και το ομώνυμο χωριό, τα οποία βρίσκονται και τα δύο έξω από το Ιάσιο. Εορτάζεται επίσης ως χορηγός του Πρώτου Ρουμανικού Σχολείου στο Σέιι Μπρασοβουλόυι.

Χάρτης της Μεταρρύθμισης και της Αντιμεταρρύθμισης στη Μολδαβία, που δείχνει τις μειονοτικές ομάδες Καθολικών, Χουσιτών και Καλβινιστών.

Ένας Κοζάκος ιππέας σε χειρόγραφο του 1587.

Ο Ιερός Σύνδεσμος (μωβ· Ορθόδοξα μέλη σε πιο σκούρα απόχρωση) και τα θέατρα του πολέμου το 1595. Οθωμανική Αυτοκρατορία στο πράσινο. με κίτρινο: Πολωνο-Λιθουανική Κοινοπολιτεία και Σουηδική Αυτοκρατορία (σε προσωπική ένωση υπό τον Sigismund III Vasa )

Το μεγάλο οικόσημο του Σιγισμούνδου Μπατόρυ το 1597, που εμφανίζει τους θυρεούς: της Μολδαβίας (κάτω, στη μέση), της Τρανσυλβανίας (επάνω αριστερά), της Βλαχίας (επάνω δεξιά), και τον Βυζαντινό αετό (επάνω, στη μέση) που φέρει τον θυρεό με τα τρία δόντια δράκου της οικογένειας Μπατόρυ.

• 
  Εραλδική σφραγίδα τουμΜάρκου με το Ενώτιο, διεκδικητή πρίγκιπα της Μολδαβίας.
• 
  Το οικόσημο του Πέτρου Παύλου Ααρών, σε εικονογράφηση του 1760.
• 
  Η εκκλησία στο Αρονεάνου το 2008.
• 
  Ο θυρεός του δήμου του Αρονεάνου.

Αναφορές

*Arcadie M. Bodale, "Însemnări de pe cărțile și manuscrisul ce se păstrează la biserica Sf. Nicolae din comuna Aroneanu (Iași)", in Ioan Neculce. Buletinul Muzeului de Istorie a Moldovei, Vol. XIX, 2013, pp. 169–196.

• Marcel Catrinar, "Boierimea și țărănimea în cronica lui Grigore Ureche. Interpretări istorice", in Suceava. Anuarul Complexului Muzeal Bucovina, Vols. XXIX–XXX, Part II, 2002–2003, pp. 15–34.
• Matei Cazacu, "Stratégies matrimoniales et politiques des Cantacuzène sous la Turcocratie (XVe–XVIe s.)", in Revue des Études Roumaines, Vols. XIX–XX, 1995–1996, pp. 157–181.
• Stela Cheptea, "Sondajul arheologic de la Biserica Sf. Nicolae-Aroneanu, 2001", in Monumentul. Lucrările Simpozionului Național Monumentul – Tradiție și Viitor, Vol. IV, 2003, pp. 29–34.
• Sergiu Ciobanu, "Patrimoniul funciar deținut de Andrei Corcodel", in Studium, Vol. VII, 2015, pp. 45–59.
• Eugenia Crăciun, "Mihai Viteazul și acțiunile sale în Dobrogea", in Buletinul Cercurilor Științifice Studențești, Vol. 1, 1995, pp. 145–149.
• Maria Crăciun, Protestantism și ortodoxie în Moldova secolului al XVI-lea. Cluj-Napoca: Fundația Culturală Cele Trei Crișuri & Presa Universitară Clujană, 1996. (ISBN 973-9261-15-9)
• Eugen Denize, "Problema Basarabiei în a doua jumătate a secolului al XVI-lea", in Studii și Materiale de Istorie Medie, Vol. XVII, 1999, pp. 157–176.
• Marius Diaconescu, "Gândirea politică a lui Ștefan Jósika, cancelarul principelui Sigismund Báthory. Paternitatea unei idei politice: unirea Transilvaniei cu Țara Românească și Moldova", in Acta Transylvanica. Anuarul Centrului de Istorie a Transilvaniei, Vol. I, 2004, pp. 17–42.
• Andrei Eșanu, Valentina Eșanu, "Lăpușna medievală în secolele XIV-XVIII", in Gheorghe Postică (ed.), Lăpușna. Studii de istorie și arheologie, pp. 27–66. Chișinău: Asociația Obștească PRO-Historica, 2015. (ISBN 978-9975-4477-3-7)
• Constantin Gane, Trecute vieți de doamne și domnițe. Vol. I. Bucharest: Luceafărul S. A., [1932].
• Ștefan S. Gorovei, "Genealogie dinastică: familia lui Alexandru vodă Lăpușneanu", in Analele Științifice ale Universității Alexandru Ioan Cuza din Iași. Istorie, Vol. LX, 2014, pp. 181–204.
• Nicolae Iorga,
  • Pretendenți domnesci in secolul al XVI-lea. Bucharest: Institutul de Arte Grafice Carol Göbl, 1898. OCLC 249346785
  • O istorie a lui Mihai Viteazul de el insuș [sic]. Bucharest: Cultura Națională, 1925.
  • "O nouă colecție de acte privitoare la epoca lui Mihai Viteazul", in Revista Istorică, Vol. XVIII, Issues 7–9, July–September 1932, pp. 221–232.
  • Byzance après Byzance. Continuation de l'Histoire de la vie byzantine. Bucharest: International Association of South-East European Studies, 1971. OCLC 878747667
• Marko Jačov, L'Europa tra conquiste ottomane e Leghe Sante. Vatican: Vatican Library, 2001. (ISBN 88-210-0730-8)
• Elli Kohen, History of the Turkish Jews and Sephardim: Memories of a Past Golden Age. Lanham etc.: University Press of America, 2007. (ISBN 978-0-7618-3601-8)
• Radu Mârza,
  • "Primele contacte diplomatice între Mihai Viteazul și Habsburgi (1594)", in Buletinul Cercurilor Științifice Studențești, Vol. 4, 1998, pp. 155–159.
  • "Public și privat la sfârșitul secolului al XVI-lea. Logofătul Ivan Norocea și fiica sa Velica — contemporanii lui Mihai Viteazul", in Revista Bistriței, Vol. XIV, 2000, pp. 300–310.
• Mihai Maxim,
  • "L'autonomie de la Moldavie et de la Valachie dans les actes officiels de la Porte, au cours de la seconde moitié du XVIe siècle", in Revue des Études Sud-est Européennes, Vol. XV, Issue 2, April–June 1977, pp. 207–232.
  • "Haraciul Moldovei și Țării Românești în ultimul sfert al veacului XVI", in Studii și Materiale de Istorie Medie, Vol. XII, 1994, pp. 3–46.
• Aurel A. Mureșianu, "Clădirea școalei românești din Brașov de cătră popa Mihai în anul 1597", in Anuarul Institutului de Istorie Națională, Vol. IV, 1926–1927, pp. 195–227.
• Corina Nicolescu, "Arta în țările române în secolele XVII—XVIII"; "Arta în Moldova în secolele XVII—XVIII", in George Oprescu (ed.), Scurtă istorie a artelor plastice în R.P.R., Vol. 1, pp. 197–200, 261–283. Bucharest: Editura Academiei, 1957. OCLC 7162839
• Ștefan Pascu, Petru Cercel și Țara Românească la sfârșitul sec. XVI. Sibiu: Institute of National History & Tipografia Cartea Românească, 1944. OCLC 869202971
• Radu G. Păun, "Les grands officiers d'origine gréco-levantine de Moldavie au XVIIe siècle. Offices, carrières et stratégies de pouvoir", in Revue des Études Sud-est Européennes, Vol. XLV, 2007, pp. 153–197.
• Liviu Pilat, Comunități tăcute. Satele din parohia Săbăoani (secolele XVII–XVIII). Iași: Editura Presa Bună, 2002. (ISBN 973-86073-1-0)
• Tiberiu Pleter, "Realități istorice românești oglindite în scrierea Diadochos a lui Bartołomej Paprocki (sfârșitul secolului al XV-lea)", in Romanoslavica, Vol. XLII, 2007, pp. 185–201.
• Maria-Venera Rădulescu, "Marcu, fiul principelui Petru Cercel (1583–1585). Cahle medievale descoperite la Cerbureni, jud. Argeș, și la Târgoviște, jud. Dâmbovița (Curtea Domnească și zona Bisericii Stelea)", in Muzeul Național, Vol. XXV, 2013, pp. 47–66.
• Emilia Râncu, "'Aventura moldovenească' a cazacilor în a doua jumătate a secolului al XVI-lea", in Anuarul Societății de Științe Istorice din România, Filiala Câmpina, Vol. 4, 2013, pp. 168–180.
• Constantin Rezachevici, "Mihai Viteazul: itinerarul moldovean", in Magazin Istoric, May 2000, pp. 5–11.
• Dan Simonescu, "Cronica lui Baltasar Walther despre Mihai Viteazul în raport cu cronicile interne contemporane", in Studii și Materiale de Istorie Medie, Vol. III, 1959, pp. 7–100.
• Iosif Sterca-Șuluțiu, "Pro memoria. Episcopul Aaron de Bistra și Aron Vodă", in Transilvania, Vol. XXXVI, Issue II, March–April 1905, pp. 70–105.
• N. Stoicescu, Dicționar al marilor dregători din Țara Românească și Moldova. Sec. XIV–XVII. Bucharest: Editura enciclopedică, 1971. OCLC 822954574
• Răzvan Theodorescu,
  • Itinerarii medievale. Bucharest: Editura Meridiane, 1979. OCLC 878240523
  • Civilizația românilor între medieval și modern. Orizontul imaginii (1550–1800), Vol. II. Bucharest: Editura Meridiane, 1987. OCLC 159900650
• A. D. Xenopol, Istoria Romînilor. Vol. V: De la Petru Rareș la Mihaĭ Viteazul: 1566–1593; Vol. VI: Epoca luĭ Mihai Viteazul: 1593–1633. Iași: Editura Librărieĭ Frațiĭ Șaraga, 1896. OCLC 163817843 & OCLC 163817844