Αγιά Χανίων
Συντεταγμένες: 35°28′20″N 23°55′54″E / 35.47222°N 23.93167°E
| Αγιά Χανίων | |
|---|---|
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Κρήτης |
| Περιφερειακή Ενότητα | Χανίων |
| Δήμος | Χανίων |
| Δημοτική Ενότητα | Θερίσου |
| Δημοτική Κοινότητα | Αγιάς |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Κρήτη |
| Νομός | Χανίων |
| Υψόμετρο | 50 |
| Έκταση | 7,912 (η κοινότητα) |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 418 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Ταχ. κώδικας | 730 05 |
| Τηλ. κωδικός | 28210 |
Η Αγιά είναι χωριό και έδρα ομώνυμης τοπικής κοινότητας, της δημοτικής ενότητας (τέως δήμου) Θερίσου, του δήμου Χανίων, της περιφερειακής ενότητας (τέως νομού) Χανίων, στην περιφέρεια Κρήτης, σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης.[1][2] Πρίν το πρόγραμμα Καλλικράτης και το σχέδιο Καποδίστριας, ανήκε στην επαρχία Κυδωνίας του νομού Χανίων, στο γεωγραφικό διαμέρισμα Κρήτης.[3][4]
Γεωγραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Αγιά είναι χωριό στο βορειοκεντρικό τμήμα του νομού Χανίων. Βρίσκεται σε πεδινή, πλούσια σε νερά θέση, δίπλα στην ομώνυμη τεχνητή λίμνη (Λίμνη Αγιάς) και σε μέσο σταθμικό υψόμετρο 50. Απέχει περίπου 10 χλμ. ΝΔ. των Χανίων.[3][4][5][6][7][8]
Τοπική κοινότητα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η τοπική κοινότητα Αγιάς είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός πεδινός οικισμός, με έκταση 7,912 χμ² (2011). Περιλαμβάνει και τους οικισμούς Επισκοπή και Κυρτωμάδος.[1]
Πληθυσμός
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]| Έτος | Πληθυσμός |
|---|---|
| 1991 | 282 (442) |
| 2001 | 376 (573) |
| 2011 | 426 (590) |
| Έτος | Πληθυσμός |
|---|---|
| 1961 | 240 (454) |
| 1971 | 251 (429) |
| 1981 | 236 (394) |
| 1991 | 280 (456) |
| 2001 | 353 (553) |
| 2011 | 428 (588) |
(σε παρένθεση ο πληθυσμός της τοπικής κοινότητας)
Διοικητικές μεταβολές μέχρι τον «Καλλικράτη»
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο οικισμός αναγνωρίστηκε το 1925 ως Αγυιά και προσαρτήθηκε στην κοινότητα Αλικιανού του νομού Χανίων. Το 1940 η ονομασία του διορθώθηκε σε Αγιά και το 1946 ορίστηκε έδρα της ομώνυμης κοινότητας. Με το ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997, ο οικισμός αποσπάστηκε από την κοινότητα Αγιάς και προσαρτήθηκε στον δήμο Θερίσου. Με το ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010 αποσπάστηκε από τον δήμο Θερίσου και προσαρτήθηκε στον δήμο Χανίων.[2]
Ονομασία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το όνομα του χωριού προέρχεται πιθανότατα από την αραβική λέξη aya «νερό», λόγω της πλούσιας σε πηγαία ύδατα περιοχής.[4]
Ιστορικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μετά την ανάκτηση της Κρήτης από τον Νικηφόρο Φωκά, το 961 μ.Χ., λόγω του φόβου των πειρατών, η Επισκοπή Κυδωνίας μεταφέρθηκε στην Αγιά, ως Επισκοπή Αγιάς.
Στην περιοχή γύρω από το χωριό, έγιναν σφοδρές μάχες μεταξύ Γερμανών αλεξιπτωτιστών και των υπαρασπιστών του νησιού (Κρητών και Συμμάχων), μεταξύ 20 -31 Μαΐο 1941. Στις αγροτικές φυλακές του χωριού, κρατήθηκαν πολλοί έλληνες πατριώτες κατά τη διάρκεια της κατοχής, πολλοί από τους οποίους εκτελέστηκαν.[3][4]
Αξιοθέατα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Η παλαιοχριστιανική εκκλησία της Παναγίας της Επισκοπής [12]
- Η εκκλησία του Αγ. Κωνσταντίνου και Αγίας Ειρήνης
- Τα απομεινάρια του παλιού νερόμυλου
- Η τεχνητή λίμνη της Αγιάς, επιφανείας 450 στρεμμάτων, περίπου, που κατασκευάστηκε για να τροφοδοτήσει το υδραγωγείο και το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο των Χανίων. Η περιοχή θεωρείται από τις πλουσιότερες σε νερά στην Κρήτη και τροφοδοτείται από υπόγεια ύδατα και εκείνα που προέρχονται από τον μικρό ποταμό Ξεκωλωμένο.[4][13] Είναι σημαντικός σταθμός ανάπαυσης και τροφοδοσίας πολλών μεταναστευτικών πτηνών, αν και κατά τα τελευταία χρόνια, μεγάλο μέρος της έχει βαλτοποιηθεί και υπάρχει, επίσης, κίνδυνος από εισαγωγή ξενόφερτων φυτικών και ζωικών ειδών. Το εργοστάσιο πλέον δεν λειτουργεί και έχουν απομείνει μόνον οι εγκαταστάσεις του.
Στην περιοχή λειτουργούν δικαστικές φυλακές.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 1,2 https://www.statistics.gr/2011-census-pop-hous
- ↑ 2,0 2,1 https://www.eetaa.gr/metaboles/oikmet_details.php?id=20018
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 ΠΛ 1:126
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 ΠΛΜ 1:379
- ↑ Εκδόσεις «Ελλάδα»
- ↑ Δομή 1:167
- ↑ Google Earth
- ↑ «Διακοπές», σ. 405
- ↑ https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2011_monimos.pdf
- ↑ https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2001_monimos.pdf
- ↑ https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1991_monimos.pdf
- ↑ http://iakovos-xania.blogspot.gr/2012/01/blog-post_14.html
- ↑ «Ταξιδιωτικός Οδηγός Κρήτης - CretanBeaches.com». www.cretanbeaches.com. Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2023.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, 1978, 2006
- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, εκδ. 1963
- Εγκυκλοπαίδεια Δομή, 2002-4
- Οργανισμός εκδόσεων «Ελλάδα», χάρτες (Βαρελάς)
- Περιοδικό «Διακοπές», εκδ. Δ.Ο.Λ., 2010
- Google Earth
- eetaa.gr
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Γνωριμία με την φυσική λίμνη στην Αγιά Χανίων από τον ιστότοπο https://eparxiakofos.gr/
- http://ecoview.gr/limnh-agias-chaniwn/ Αρχειοθετήθηκε 2016-03-10 στο Wayback Machine.
- http://www.cretanbeaches.com/limnes/limnes/limni-agias/ Αρχειοθετήθηκε 2014-04-19 στο Wayback Machine.