Αδερφοί Μαρκίδες Πούλιου

Οι Έλληνες αδερφοί Μαρκίδες Πούλιου από τη Σιάτιστα ήταν τυπογράφοι και εκδότες της πρώτης σωζόμενης ελληνικής εφημερίδας, της Εφημερίδος (που τυπώθηκε στη Βιέννη το 1786) και στενοί συνεργάτες του Ρήγα Φεραίου.

Η ζωή και το έργο τους

Τα δύο αδέρφια, Πούλιος και Γεώργιος, εγκαταστάθηκαν στη Βιέννη το 1776 και πήραν την αυστριακή υπηκοότητα. Νωρίτερα είχε εγκατασταθεί στην αυστριακή πρωτεύουσα ο πατέρας τους, Μάρκος Πούλιου ο οποίος ήταν έμπορος. Ο Πούλιος (που είχε εκλατινίσει το όνομα του σε Πόπλιος, πιθανόν για να δείχνει συγκαλυμμένα την εξοικείωσή του με τις επαναστατικές ιδέες) εργάστηκε ως εφοριακός υπάλληλος και ο Γεώργιος ως εμπορομεσίτης ανατολικών ειδών. Από το 1790 ασχολήθηκαν με την τυπογραφία και την έκδοση βιβλίων. Αρχικά εργάστηκαν ως τυπογράφοι στο τυπογραφείο του Ιωσήφ Μπαουμάιστερ, αλλά δύο χρόνια αργότερα, ύστερα από την πρόσληψη του τελευταίου ως οικοδιδάσκαλου των πριγκίπων του αυστριακού θρόνου, τα δύο αδέρφια ανέλαβαν τη διεύθυνση του τυπογραφείου. Από το 1791 μέχρι το 1797 στο εν λόγω τυπογραφείο τύπωσαν 56 ελληνικά βιβλία, αρκετά από τα οποία με τη φίρμα του Μπαουμάιστερ. Αργότερα, μετά την ανάληψη της διεύθυνσης από τους ίδιους, χρησιμοποίησαν την εκδοτική ένδειξη Παρά Μαρκίδ. Πούλιου ή Παρά τοις αυταδέλφοις Μαρκίδ. Πούλιου.

Ο Ρήγας Φεραίος συνδέθηκε με τους αδερφούς Πούλιου κατά το πρώτο του ταξίδι στη Βιέννη το 1790, όταν τύπωσε στο τυπογραφείο τους το βιβλίο του Σχολείον των ντελικάτων εραστών. Επίσης στο τυπογραφείο των Μαρκίδων Πούλιου τυπώθηκε το επαναστατικό μανιφέστο του Ρήγα που περιείχε την Επαναστατική προκήρυξη, Δίκαια του Ανθρώπου και τον Θούριο. Τέλος η επιχείρηση των δύο αδερφών ανέλαβε την κεντρική πώληση και τη διακίνηση της Χάρτας του Ρήγα.

Η συνεργασία τους με τον Ρήγα είχε ως αποτέλεσμα τη δίωξή τους από τις αυστριακές αρχές μετά τη σύλληψη του Έλληνα επαναστάτη, και το κλείσιμο του τυπογραφείου. Ο Γεώργιος εξορίστηκε και πήρε άσυλο στη Γαλλία, αργότερα πήγε στην Αγκώνα και τελικά κατέληξε στην Νυρεμβέργη. Εκεί πέθανε το 1830 και θάφτηκε σε οικογενειακό τάφο στη γειτονική πόλη Φιρτ. Ο αδερφός του, που βρισκόταν εκτός της αυστριακής επικράτειας όταν συνελήφθη ο Γεώργιος, πήγε με μια ομάδα δημοκρατών στην Ιταλία για να πολεμήσει μαζί με τον Ναπολέοντα και τελικά κατέληξε στη Βενετία για να συνεχίσει το εκδοτικό έργο του. Για την τελευταία φάση της ζωής του δεν υπάρχουν στοιχεία, είναι όμως γνωστό ότι προσπάθησε να εκδώσει εφημερίδα στην Ιόνιο Πολιτεία.

Η Εφημερίς

Η Εφημερίς είναι πρώτη σωζόμενη ελληνική εφημερίδα. Εκδόθηκε για πρώτη φορά τον Δεκέμβριο του 1790 -1797. Αρχικά ήταν δίφυλλη με διαστάσεις 22*17εκ., ενώ από το δεύτερο χρόνο και ως το τέλος της έκδοσής της έβγαινε σε μικρότερο μέγεθος (17*11 εκ.) και τυπωνόταν σε 8, 12 ή 16 σελίδες. Κυκλοφορούσε, κάθε Τρίτη και Πέμπτη. Η γλώσσα της Εφημερίδος ήταν η δημοτική της εποχής, με πολλούς ιδιωματισμούς και λέξεις τις καθαρεύουσας.

Η αρχαιότερη ελληνική εφημερίδα που έχει διασωθεί. Βιέννη 1791_1797

Δημοσίευε ειδήσεις και ανταποκρίσεις για τις εξελίξεις στα πολεμικά μέτωπα της εποχής καθώς και ειδήσεις σχετικά με την πολιτική και κοινωνική ζωή σε διάφορες χώρες. Επιπλέον δημοσίευε εμπορικές ειδήσεις, αναγγελίες εκδόσεων, μικρές αγγελίες, ποιήματα αλλά και γυναικεία μόδα. Δεν χρησιμοποιούσε τίτλους αλλά δημοσίευε τις ειδήσεις με βάση τη χώρα ή την πόλη προέλευσής τους. Πηγές των ανταποκρίσεων ήταν κυρίως δημοσιεύματα ξένων εφημερίδων. Η Εφημερίς είχε συνδρομητές σε όλη την ορθόδοξη Ανατολή και σε όλες τις ελληνικές κοινότητες της Ευρώπης. Φύλλα της Εφημερίδος βρίσκονται σε διάφορες βιβλιοθήκες: στην Αθήνα, στην Κοζάνη, στο Ιάσιο, στο Βουκουρέστι κ.ά. Μέχρι τώρα δεν έχουν εντοπιστεί φύλλα των ετών 1795 και 1796.

Οι Μαρκίδες Πούλιοι εξέδωσαν στη Βιέννη και την πρώτη σερβική εφημερίδα. Επρόκειτο για την Serbskija Novini (Σέρβικες εφημερίδες) η οποία τυπωνόταν επί περίπου δύο χρόνια (14 Μαρτίου 1791-31 Δεκεμβρίου 1792) στο τυπογραφείο του Κούρτσβεκ με εκδότες τα δύο αδέρφια που ήταν και υπεύθυνοι για τη σύνταξή της.

Διαδικτυακές Πηγές

• https://www.greek-language.gr/greekLang/studies/history/thema_06/10.html
• http://www.thessmemory.gr/δρωμενα/μαρκίδες-πούλιου-οι-εκδότες-τη/
• https://www.iellada.gr/ellada/aderfoi-markides-poylioy-typografoi-kai-ekdotes-tis-protis-sozomenis-ellinikis-efimeridas
• http://farosthermaikou.blogspot.com/2016/01/blog-post_67.html
• https://docplayer.gr/7444117-Markides-poylioy-to-proto-kefalaio-stin-istoria-toy-ellinikoy-typoy.html
• https://sierafm.gr/εφημερίς-η-ιστορία-της-πρώτης-ελληνικ/
• https://www.makthes.gr/adelfoi-markides-poylioy-ekdosi-me-yliko-apo-tin-imerida-tis-esiem-th-19753
• http://history-of-macedonia.com/2010/03/22/efimeris-makedonon-adelfon-markidon-pouliou-egkyklopaideia-ellinikou-typou/
• https://catalogue.nlg.gr/Record/b.319478
• https://kanaliena.gr/efimeris-to-proto-kefalaio-stin-istoria-toy-ellinikoy-typoy/

Βιβλιογραφικές Πηγές

• Λάιος, Γεώργιος. «Οι αδελφοί Πούλιου, ο Γεώργιος Θεοχάρης και άλλοι σύντροφοι του Ρήγα: (Ανέκδοτα έγγραφα από τα Αρχεία της Βιέννης)». Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος 12 (1957-1958), σ. 202-270
• Ίλια Χατζηπαναγιώτη-Sangmeister. Ο τεκτονισμός στην ελληνική κοινωνία και γραμματεία του 18ου αιώνα: οι γερμανόφωνες μαρτυρίες. Αθήνα: Περίπλους, 2010.
• 'Μαρκίδες Πούλιου: οι πρωτοπόροι Έλληνες δημοσιογράφοι. Έντυπο από την έκθεση του Μορφωτικού Ιδρύματος Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Μακεδονίας-Θράκης, Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2007.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ευγενία Χατζηγεωργίου, Ο ελληνικός προεπαναστατικός Τύπος. Η Εφημερίς των Μαρκίδων Πουλίου, Διπλωματική εργασία, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ, Θεσσαλονίκη, 2012[1]