Μετάβαση στο περιεχόμενο

Ρήγας Βελεστινλής

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Το «Ρήγας Φεραίος» ανακατευθύνει εδώ. Για άλλες χρήσεις, δείτε: Ρήγας Φεραίος (αποσαφήνιση).
Ρήγας Βελεστινλής
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Ρήγας Βελεστινλής (Ελληνικά)
Όνομα γεννήσεωςΡήγας
Γέννηση1757 (περίπου)[1][2][3]
Βελεστίνο Μαγνησίας
Θάνατος24  Ιουνίου 1798[3]
Βελιγράδι[4]
Αιτία θανάτουαπαγχονισμός
Συνθήκες θανάτουθανατική ποινή και ανθρωποκτονία
ΚατοικίαΒελεστίνο Μαγνησίας
Αμπελάκια Λάρισας
Κισσός Μαγνησίας
Κωνσταντινούπολη
Βουκουρέστι
Βιέννη
Χώρα πολιτογράφησηςΟθωμανική Αυτοκρατορία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσανέα ελληνική γλώσσα
Ομιλούμενες γλώσσεςνέα ελληνική γλώσσα
Γαλλικά
Ελληνικά[5]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταδιπλωμάτης
δημοσιογράφος
φιλόσοφος
μεταφραστής
ποιητής
συγγραφέας
πολιτικός[6]
Αξιοσημείωτο έργοΘούριος
Υπογραφή
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Ρήγας Βελεστινλής ή Φεραίος (Βελεστίνο Μαγνησίας, 1757 - Βελιγράδι, 24 Ιουνίου 1798) ήταν Έλληνας συγγραφέας, πολιτικός, στοχαστής και επαναστάτης. Θεωρείται εθνομάρτυρας και πρόδρομος της Ελληνικής Επανάστασης του 1821.

Βιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Όνομα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το βαπτιστικό του ήταν Ρήγας και ως επώνυμο χρησιμοποιούσε το όνομα της γενέτειράς του, κατά τη συνήθεια των λογίων της εποχής του. Ο ίδιος υπέγραφε ως «Ρήγας Βελεστινλής» και ουδέποτε ως «Φεραίος», κάτι που είναι δημιούργημα μεταγενέστερων λογίων.[7]

Το θεωρούμενο μέχρι πρόσφατα ως πραγματικό του όνομα Αντώνιος Κυριαζής έχει διαγραφεί ως ανιστόρητο από τα βιβλία Ιστορίας της ΣΤ' Δημοτικού.

Οικογένεια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γεννήθηκε στο Βελεστίνο, τις αρχαίες Φερές, το 1757. Από τη νεανική του ζωή τα μόνα γνωστά είναι αυτά που ο ίδιος αναγράφει στην Επιπεδογραφία της Φεράς νυν λεγομένης Βελεστίνος«Χάρτας της Ελλάδος», που είναι και ένας ύμνος στη γενετειρά του. Το όνομα του πατέρα του ήταν «Κυρίτζης», όπως φαίνεται στο αυτόγραφο του Ρήγα σε βιβλίο αρχαίοι γεωγράφοι του 1571, που είναι στην Εθνική Βιβλιοθήκη Ελλάδος, συνηθισμένο όνομα στην περιοχή του Βελεστίνου, που διατηρείται μέχρι σήμερα, γι' αυτό και θεωρούνται ανακριβή τα αναγραφόμενα πως ο πατέρας του ονομαζόταν Γεώργιος Κυρατζής ή Κυριαζής[8][9][10]. Σύμφωνα με τη συστηματική μελέτη «Όνομα και καταγωγή του Ρήγα Βελεστινλή» θεωρήθηκε ότι είναι ντόπιος, γηγενής και δεν είχε βλάχικη καταγωγή.[Σημ. 1] Η μητέρα του ονομαζόταν Μαρία και είχε ένα αδελφό με το όνομα Κώστας. Η ύπαρξη αδελφής του αμφισβητείται διότι δεν υπάρχουν σχετικά έγγραφα. Η ύπαρξη του αδελφού του επιβεβαιώνεται και από τον Φραγκίσκο Πουκεβίλ που αναφέρει πως είχε και ένα αδελφό, τον Κωστή, ο οποίος μάλιστα συμμετείχε στην επανάσταση του 1821. Η οικογένεια του υπήρξε από τα θύματα της τουρκικής μανίας. Από αυτούς διασώθηκαν μόνο η μητέρα του με τον αδερφό του και μεταφέρθηκαν στη Βλαχία, όπου συντηρούνταν από τον Ρήγα.

Νεανικά χρόνια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα νεανικά χρόνια του Ρήγα Βελεστινλή είναι βυθισμένα στην αχλύ του θρύλου και είναι δύσκολο να ανιχνευθούν τα πραγματικά γεγονότα, όπως και ένα μεγάλο μέρος από τις δραστηριότητές του αργότερα. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι τα άτομα με τα οποία συνεργαζόταν συνελήφθησαν και εκτελέστηκαν, αλλά και οι περισσότερες από τις προκηρύξεις του καταστράφηκαν. Αργότερα η ανάγκη δημιουργίας εθνικών ηρώων του υπόδουλου έθνους, σε συνδυασμό με την έλλειψη σχετικής ιστοριογραφίας γέννησε πολλούς θρύλους περί του προσώπου του. Τις βασικότερες πληροφορίες για τον ίδιο και την οικογένειά του παρέχει ο Χριστόφορος Περραιβός, που υπήρξε συνεργάτης και συναγωνιστής του.

Σύμφωνα με τον Χριστόφορο Περραιβό, ο Ρήγας Βελεστινλής λέγεται ότι διδάχθηκε τα πρώτα του γράμματα από ιερέα στο Βελεστίνο και κατόπιν στη Ζαγορά. Καθώς διψούσε για μάθηση, ο πατέρας του τον έστειλε στα Αμπελάκια για περαιτέρω μόρφωση. Όταν επέστρεψε, έγινε δάσκαλος στην κοινότητα Κισσού Πηλίου. Στην ηλικία των είκοσι ετών σκότωσε στο Βελεστίνο έναν Τούρκο πρόκριτο, επειδή του είχε συμπεριφερθεί δεσποτικά, και κατέφυγε στο Λιτόχωρο του Ολύμπου, όπου κατατάχθηκε στο σώμα των αρματολών του θείου του, Σπύρου Ζήρα. Αργότερα βρίσκεται στο Άγιο Όρος, φιλοξενούμενος του ηγουμένου της μονής Βατοπεδίου, Κοσμά με τον οποίο και ανέπτυξε στενή φιλία. Στην ίδια μονή συνδέθηκε φιλικά με τον συμπατριώτη του μοναχό Νικόδημο (Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη), ο οποίος του είχε παραχωρήσει τα κλειδιά της βιβλιοθήκης της φημισμένης Αθωνιάδας Σχολής για να εμπλουτίσει τις γνώσεις του.

Επαναστατική δράση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αναμνηστική πλάκα στη Βιέννη.

Στο Άγιο Όρος έμεινε πολύ λίγο. Ταξίδεψε στην Κωνσταντινούπολη, μετά από πρόσκληση του Πρέσβη της Ρωσίας για σπουδές, στην οικία του οποίου γνώρισε τον Πρίγκιπα Αλέξανδρο Υψηλάντη (1726-1806), μέγα διερμηνέα του Σουλτάνου και παππού του μετέπειτα αρχηγού της Φιλικής Εταιρίας, Αλέξανδρου Υψηλάντη (1792-1828). Στην Πόλη διεύρυνε τις σπουδές του στη Γαλλική, στην Ιταλική και τη Γερμανική γλώσσα. Όταν ο Υψηλάντης έφυγε για το Ιάσιο, προκειμένου να γίνει ηγεμόνας της Μολδαβίας, ο Ρήγας τον ακολούθησε. Διαφωνώντας με τον Υψηλάντη έγινε γραμματέας του ηγεμόνα της Βλαχίας Νικόλαου Μαυρογένη, αδερφό του παππού της Μαντώς Μαυρογένους και ταξίδεψε στο Βουκουρέστι έδρα της ηγεμονίας, όντας πλέον 30 χρόνων. Μετά τον Ρωσοτούρκικο πόλεμο και την ήττα τη

Στη Βιέννη συνεργάτες του ήταν κυρίως Έλληνες έμποροι ή σπουδαστές, αλλά οι σημαντικότεροι από αυτούς ήταν οι αδελφοί Πούλιου, από τη Σιάτιστα της Μακεδονίας, τυπογράφοι. Στο τυπογραφείο τους τύπωσε τον Θούριο και τη Χάρτα που φιλοτεχνήθηκε από τον Αυστριακό λιθογράφο Φρανσουά Μίλλερ, την επαναστατική του προκήρυξη σε χιλιάδες αντίτυπα, προκειμένου να μοιραστούν στους Έλληνες των υπόλοιπων φιλελεύθερων περιοχών των Βαλκανίων, το Σχολείον των ντελικάτων Εραστών, το Φυσικής απάνθισμα, το Ηθικός Τρίπους, Το Σύνταγμα της Ελληνικής Δημοκρατίας, Τα Δίκαια του ανθρώπου, καθώς και τον 1ο τόμο του Νέου Αναχάρσιδος. Ο Ρήγας απέβλεπε στην απελευθέρωση και ενοποίηση όλων των Βαλκανικών λαών και φυσικά όλου του ελληνικού στοιχείου που ήταν διασκορπισμένο στην Ανατολή και τα ευρωπαϊκά κέντρα.

Χάρτα της Ελλάδος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κύριο λήμμα: Χάρτα του Ρήγα
Χάρτα της Ελλάδος εν η περιέχονται αι νήσοι αυτής και μέρος των εις την Ευρώπην και Μικράν Ασίαν πολυαρίθμων αποικιών αυτής ...: Νυν το πρώτον εκδοθείσα παρά του Ρήγα Βελεστινλή Θετταλού, 1797

Επηρεασμένος από τον ευρωπαϊκό Διαφωτισμό, πίστεψε βαθιά στην ανάγκη της επαφής των Ελλήνων με τις νέες ιδέες που σάρωναν την Ευρώπη και αυτό τον ώθησε στη συγγραφή ή μετάφραση βιβλίων σε δημώδη γλώσσα και τη σύνταξη της «Χάρτας», ενός μνημειώδους για την εποχή του χάρτη, διαστάσεων 2,07 x 2,07 μ, που αποτελείτο από επί μέρους τμήματα. Δύο έτη αργότερα, ο Άνθιμος Γαζής επιμελήθηκε μια νέα έκδοση της Χάρτας, μικρότερων διαστάσεων (1,04 x 1,02 μ), με τον τίτλο Πίναξ Γεωγραφικός της Ελλάδος, χωρίς όμως να αναφέρει το όνομα του Ρήγα για να αποφύγει την αυστροουγγρική λογοκρισία.

Άλλες δραστηριότητες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παράλληλα με τις εκδοτικές του δραστηριότητες, ο Ρήγας προετοίμαζε και την αναχώρησή του από την Αυστρία, κυρίως εξαιτίας του επαναστατικού κλίματος που είχε καλλιεργήσει η Γαλλική Επανάσταση και της διάθεσής του να ενισχύσει τις προσπάθειες τού Ναπολέοντα Α΄. Το 1792 η υπογραφή της Ρωσοτουρκικής συνθήκης ειρήνης στο Ιάσιο οδήγησε τις ελπίδες του Ρήγα για απελευθέρωση των Ελλήνων στη Γαλλία και στον Βοναπάρτη. Οι πληροφορίες για τη μυστική επαναστατική δράση του Ρήγα είναι ασαφείς και προέρχονται κυρίως από μαρτυρίες βιογράφων και πληροφορίες τις οποίες απέσπασε η ανάκριση των Αυστριακών αρχών μετά τη σύλληψη του Ρήγα και των συντρόφων του. Το συμπέρασμα ούτως ή άλλως είναι ότι δεν υπήρχε οργανωμένος επαναστατικός συνωμοτικός πυρήνας αλλά διάσπαρτες επαφές με ομοεθνείς, τους οποίους διέγειρε ο επαναστατικός ενθουσιασμός του Ρήγα.

Το πιθανότερο και επικρατέστερο σενάριο που επικρατεί μέχρι σήμερα για τη σύλληψη του Ρήγα έχει σχέση με τη τελευταία φάση προετοιμασίας του που συνδέεται με δύο επαναστατικές προκηρύξεις, το Επαναστατικό Μανιφέστο και την Προκήρυξη, που τυπώθηκαν σε μεγάλο αριθμό αντιτύπων. Οι δύο προκηρύξεις στάλθηκαν στον Αντώνη Νιώτη στην Τεργέστη, για να τις παραλάβει ο Ρήγας μαζί με τον αφοσιωμένο του φίλο Χριστόφορο Περραιβό και να τις προωθήσει στην Ελλάδα.[11] Η επιστολή όμως, με την οποία ενημέρωνε ο Ρήγας για την αποστολή των εντύπων του, έπεσε στα χέρια του Δημητρίου Οικονόμου, εμπορικού συνεργάτη ή προϊστάμενου του Αντωνίου Κορωνιού (λόγω απουσίας του τελευταίου), προς τον οποίο απευθυνόταν η επιστολή.[12] Ο Οικονόμου, παρότι και αυτός ήταν μέλος της οργάνωσης (ο Κορδάτος έχει την άποψη ότι είχε παρεισφρύσει σε αυτήν ως πράκτορας του Πατριαρχείου) πρόδωσε από δολιότητα ή φόβο το επαναστατικό σχέδιο του Ρήγα, καταδίδοντας τα πάντα στην αυστριακή αστυνομία και συγκεκριμένα στον νομάρχη, βαρώνο Πιττόνι, διοικητή της αστυνομίας στη Τεργέστη, ζητώντας επιπλέον, προστασία από αυτόν.[13] Ο Πιττόνι με τη σειρά του ενημέρωσε το κυβερνήτη της πόλης Κόντε Πομπήιο Μπριγκίντο κι αυτός τον διέταξε να συλλάβει τους συνωμότες.

Το τέλος του Ρήγα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αναμνηστική πλάκα στον Πύργο Νεμπόισα, όπου ο Ρήγας Βελεστινλής βρήκε φρικτό θάνατο.

Ο Ρήγας συνελήφθη στην Τεργέστη, σε ξενοδοχείο που είχε καταλύσει μαζί με τον Περραιβό από έναν Αυστριακό αξιωματικό στις 19 Δεκεμβρίου του 1797. Σκόπευε την ίδια εκείνη ημέρα να επισκεφθεί τον Γάλλο πρόξενο της πόλης Μπρεσέ, από τον οποίο θα ζητούσε προστασία, αλλά δεν πρόλαβε. Ακολούθως, ο Ρήγας υποβλήθηκε σε ανάκριση που διήρκεσε περίπου ένα 10ήμερο, με την ολοκλήρωση δε της οποίας θα οδηγούνταν σιδηροδέσμιος στη Βιέννη, κατόπιν εντολής του αστυνομικού διοικητή της.

Ο ανδριάντας του Ρήγα Βελεστινλή, αριστερά της εισόδου του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ανεγέρθηκε το 1871 με δαπάνη του Γεωργίου Αβέρωφ. Έργο του γλύπτη Ι. Κόσσου

Τη νύχτα όμως της 30-31 Δεκεμβρίου 1797, ο Βελεστινλής, συνειδητοποιώντας τη δυσχερή κατάσταση στην οποία είχε περιέλθει ο ίδιος, αλλά και το αδιέξοδο των επαναστατικών του σχεδιασμών, ίσως γιατί φοβήθηκε μήπως δεν αντέξει στα βασανιστήρια -που γνώριζε ότι θα υποβληθεί- και για να μην προδώσει τους συνεργάτες του, είτε από απελπισία για τη λιποψυχία του Περραιβού (όπως υποστηρίζει ο Κορδάτος) επιχείρησε να αυτοκτονήσει με ένα μικρό μαχαιρίδιο, καταφέρνοντας ένα πλήγμα στο υπογάστριό του, αλλά απέτυχε. Τραυματισμένος αρκετά σοβαρά όπως ήταν, οδηγήθηκε σε νοσοκομείο όπου παρέμεινε έως τις αρχές του Φεβρουαρίου του 1798. Κατά τη διάρκεια της νοσηλείας του στην Τεργέστη φαίνεται ότι, υπό την ανοχή των φυλάκων του, κατόρθωσε να ειδοποιήσει με επιστολή το Γάλλο πρόξενο ζητώντας την επέμβασή του για να αφεθεί ελεύθερος, όμως εκείνος καθυστέρησε αρκετά να ενεργήσει, αφού θεώρησε σκόπιμο να πληροφορήσει πρώτα τους ανωτέρους του και να ζητήσει τη σχετική άδεια.

Μόλις μαθεύτηκε η σύλληψη του Ρήγα πολλοί έκαναν έκκληση, στο σουλτάνο Σελίμ Γ΄, για την απελευθέρωση του.[14] Ωστόσο, οι εχθροί του Βελεστινλή έπεισαν το Σουλτάνο πως έπρεπε να θανατωθεί χωρίς διαδικασία, πριν οι επαναστατικές ενέργειές του οδηγήσουν σε εξέγερση στα Βαλκάνια. Σύμφωνα με τον Κορδάτο, οι εχθροί αυτοί του Ρήγα, οι οποίοι με αυτό τον τρόπο τον εκδικήθηκαν για την επαπειλούμενη ανατροπή της κρατούσας κατάστασης, που πιθανότατα θα προέκυπτε εάν υλοποιούνταν οι επαναστατικές του προετοιμασίες, ήταν τόσο ο τότε οικουμενικός πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄ όσο και οι Φαναριώτες της Πόλης, με πρώτο το διερμηνέα της Πύλης Κ. Υψηλάντη [15]

Ο ηγεμόνας του Βιδινίου, Οσμάν Πασβάνογλου, που ήταν φίλος του Ρήγα προσπάθησε να πετύχει την απελευθέρωσή του αλλά μάταια.[16] Την εκδοχή αυτή ενισχύει και η μαρτυρία κάποιου Ναούμ Αχριδηνού, επαγγέλματος διφθερουργού, ο οποίος διηγείτο ότι «Μίαν πρωΐαν ήκουσεν ότι ερρίφθησαν από του φρουρίου εις το Καλέμεγδα εξ ακέφαλα πτώματα, του Ρήγα και των περί αυτών, αλλά πόσον χρόνον έμειναν ούτως ερριμμένα και εάν κατόπιν ετάφησαν ή άλλως τι απέγιναν, ουδ' αυτός εγίνωσκε να είπη τι...»[17]

Κατόπιν οδηγήθηκε στη Βιέννη, στις 14 Φεβρουαρίου 1798, όπου ανακρίθηκε μαζί με τους υπόλοιπους συντρόφους του. Το κτήριο της αστυνομίας όπου κρατήθηκε ήταν ένα παλιό γυναικείο μοναστήρι του τάγματος των Καρμελιτών. Είχε ιδρυθεί από την αυτοκράτειρα Ελεωνόρα το 1624. Το 1782 καταργήθηκε η μονή από τον αυτοκράτορα Ιωσήφ Β΄ για να στεγασθεί η κεντρική αστυνομία της Βιέννης το έτος 1783 μέχρι τον Οκτώβριο του 1882. Τα κρατητήρια των πολιτικών κρατουμένων, όπως ήταν ο Ρήγας, βρίσκονταν στο πρώτο και δεύτερο υπόγειο, χώροι άλλοτε σωφρονισμού των καλογραιών.[18] Μετά το πέρας των ανακρίσεων, και αφού υπήρξαν συνεννοήσεις με τον Σουλτάνο, απελάθηκαν στην Αυστροουγγαρία όσοι από τους συλληφθέντες ήταν Αυστριακοί υπήκοοι ή υπήκοοι άλλων χωρών εκτός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, για να δικαστούν από τις Αυστριακές αρχές. Αντίθετα όσοι ήταν Οθωμανοί υπήκοοι απελάθηκαν στην Οθωμανική επικράτεια για να υποστούν τις κυρώσεις του Σουλτάνου.

Ο Ρήγας (41 χρονών) και οι επτά σύντροφοί του που ανήκαν στην ίδια κατηγορία, ο Ευστράτιος Αργέντης (31 χρονών, έμπορος από τη Χίο), ο Δημήτριος Νικολίδης (32 χρονών, γιατρός από τα Ιωάννινα), ο Αντώνιος Κορωνιός (27 χρονών, έμπορος και λόγιος από τη Χίο), ο Ιωάννης Καρατζάς (31 χρονών, λόγιος από τη Λευκωσία της Κύπρου), ο Θεοχάρης Γεωργίου Τουρούντζιας (22 χρονών, έμπορος από τη Σιάτιστα), ο Ιωάννης Εμμανουήλ (24 χρονών, φοιτητής της ιατρικής από τη Καστοριά) και ο Παναγιώτης Εμμανουήλ (22 χρονών, αδερφός του προηγούμενου και υπάλληλος του Αργέντη), με συνοδεία των αυστριακών αρχών (έπειτα από κοπιαστικό ταξίδι μίας εβδομάδας μέσω Σεμλίνου και μετά με ποταμόπλοιο) παραδόθηκαν στις 10 Μαΐου 1798 στους Τούρκους του Βελιγραδίου και φυλακίστηκαν στον Πύργο Νεμπόισα (Небојша), παραποτάμιο φρούριο του Βελιγραδίου. Εκεί, ύστερα από συνεχή βασανιστήρια, στις 24 Ιουνίου του 1798, στραγγαλίστηκαν και τα σώματά τους ρίχτηκαν στον Δούναβη, σύμφωνα με τα επίσημα Αυστριακά έγγραφα (έκθεση Λεγκράν - Λαμπρού, σελ. 167).[19] Οι Οθωμανικές Αρχές, όπως υποστηρίζεται, διέδωσαν ψευδώς ότι οι οκτώ έγκλειστοι είχαν δραπετεύσει, ενώ προς επίρρωσιν του ισχυρισμού τους εξαπέλυσαν εικονικές έρευνες για την ανεύρεσή τους και τελικά δηλώθηκε ότι οι δραπέτες είχαν πνιγεί στον ποταμό.[20] Είχε προηγηθεί αλληλογραφία με την Υψηλή Πύλη δια της οποίας δόθηκε από το Σουλτάνο η εντολή της δολοφονίας τους χωρίς δίκη.

Εικάζεται ότι αιτία για τη θανάτωσή τους υπήρξε η πεποίθηση των Αυστριακών και Τουρκικών Αρχών πως ο Ρήγας και οι σύντροφοί του είχαν στενές σχέσεις με τον Ναπολέοντα Α΄, θεωρούμενοι έτσι ως άκρως επικίνδυνοι. Οι διαδόσεις περί διαφυγής των εγκλείστων, τις οποίες «κατεσκεύασε» ο καϊμακάμης, είχαν σκοπό να παραπλανήσουν τις κυβερνήσεις της Ευρώπης, προς τις οποίες η Οθωμανική Αρχή της Πόλης είχε παράσχει διαβεβαιώσεις ότι δε θα σκότωνε τους οκτώ Έλληνες φυλακισμένους χωρίς ανάκριση. Πέρα από αυτό, η Οθωμανική κυβέρνηση ανησυχούσε για τις διασυνδέσεις του Ρήγα με τον Πασβάνογλου, φοβούμενη ακόμη και επίθεση του τελευταίου κατά του Βελιγραδίου, ενώ επιπλέον, δίσταζε να διατάξει τη μεταφορά τους από το Βελιγράδι προς την Πόλη, από την πιθανότητα να σταλούν δυνάμεις του Πασβάνογλου στο δρόμο και να τους απελευθερώσουν. Για τον ακριβή γεωγραφικό εντοπισμό-τοποθεσία του αγάλματος του Ρήγα στο Βελιγράδι, καθώς και της οδού Riga od Fere (Ρήγας Φεραίος στα Σέρβικα).

Χαρακτηρισμοί για το έργο του Θούριος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κύριο λήμμα: Θούριος
Φυλλάδιο του Θούριου από το 1798, Βιβλιοθήκη Ακαδημίας Αθηνών

Αξίζει να αναφέρουμε εδώ μερικές χαρακτηριστικές απόψεις για το ξεχωριστό αυτό έργο του Ρήγα.

  • Ο Γάλλος ιστορικός Φρανσουά Πουκεβίλ (François Pouqeville) είχε γράψει: «...Οι Έλληνες πολεμούσαν έχοντας στα χείλη τους τις τρομερές στροφές του Ρήγα...»
  • Ο αγωνιστής του 1821, δικαστής και ιστορικός Γεώργιος Τερτσέτης, το χαρακτήρισε ως «Το ιερότερο άσμα της φυλής μας»
  • Ο συγγραφέας Δημήτριος Φωτιάδης, είχε γράψει ότι: «Όσοι από τους Ιερολοχίτες στο Δραγατσάνι δεν βρήκαν το θάνατο στη μάχη παρά πέσανε στα χέρια των τυράννων, τραγουδάγανε το Θούριο όταν τους οδηγούσαν να τους σφάξουν...»
  • Ο ιστορικός Ιωάννης Κορδάτος τον ονόμασε «Παμβαλκανικό εμβατήριο».
  • Ενώ τέλος για τον ίδιο τον Ρήγα, ο θρυλικός Γέρος του Μωριά, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, είχε πει: «Εστάθη ο μεγαλύτερος ευεργέτης της φυλής μας. Το μελάνι του θα είναι πολύτιμο ενώπιον του Θεού, όσο το αίμα του άγιο.»

Έργα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα ολοκληρωμένα ΑΠΑΝΤΑ του Ρήγα επανεκδόθηκαν για πρώτη φορά με ευρετήρια και σχόλια επιμ. Δρ. Δημητρίου Καραμπερόπουλου από την Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα και σε ψηφιακό δίσκο (CD-ROM)το 2007.

Σημειώσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Όπως αυτό διαπιστώνεται από το γεγονός ότι το ξακουστό Βλαχοχώρι της Πίνδου, Περιβόλι, δεν το αναγράφει στη Χάρτα του, αν κανείς κοιτάξει τη Χάρτα του Ρήγα. Αν κατάγονταν από εκεί, αν οι γονείς του ήταν από εκεί, ή αν οι παππούδες του ήταν από εκεί θα ανέγραφε στη Χάρτα του το Περιβόλι. Ο Ρήγας δεν το αναγράφει διότι ούτε καν το γνώριζε. Το γεγονός αυτό πρέπει να προσεχθεί, όπως το τονίζει και ο μεγάλος ιστορικός του Ρήγα, ο Βλάχος Λέανδρος Βρανούσης.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 119154269. Ανακτήθηκε στις 17  Οκτωβρίου 2015.
  2. ↑ 2,0 2,1 British Museum person-institution thesaurus. 155557. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 (Αγγλικά) SNAC. w6862vvp. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 31  Δεκεμβρίου 2014.
  5. ↑ CONOR.SI. 105325411.
  6. ↑ Ανακτήθηκε στις 17  Ιουνίου 2019.
  7. ↑ Ο ιστορικός Γ. Κορδάτος, στο έργο του «Μεγάλη Ιστορία της Ελλάδας» (Νεώτερη, Τόμος Α΄ σελ. 342, εκδόσεις «20ος ΑΙΩΝΑΣ»-Δεκέμβριος 1956) αναφέρει ότι ήταν ο λόγιος και συγγραφέας, αλλά και τυπογράφος Γ. Βενδότης (ο οποίος απεβίωσε στα 1795) εκείνος που, λόγω μεγάλου θαυμασμού προς το πρόσωπο του Ρήγα, του προσέδωσε το επώνυμο «Φεραίος»
  8. ↑ Ρήγας Βελεστινλής: Περιπέτειες ενός ονόματος Αρχειοθετήθηκε 2010-07-15 στο Wayback Machine., Δημ. Καραμπερόπουλος, Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου: Ο Ρήγας Φεραίος Βελεστινλής και οι Βαλκάνιοι λαοί, (Βελιγράδι, 7-9 Μαϊου 1998)
  9. ↑ Οι ποιμένες Βλάχοι ξεχειμώνιαζαν στο Βελεστίνο και σύμφωνα με την πληροφορία του Άγγλου περιηγητή Ληκ του 1809 νοίκιαζαν τα σπίτια των Τούρκων που βρίσκονταν στο Τσιφλίκι και όχι στη χριστιανική συνοικία, όπου και το Σπίτι του Ρήγα. Βάση μιας άλλης εκδοχής, αυτής του Ακαδημαϊκού Θανάση Πετσάλη - Διομήδη, στο ιστορικό του μυθιστόρημα «Οι Μαυρόλυκοι», από το Αθαλάσσι (σήμερα η Λούτσα Μεσσηνίας) καταγόταν και έζησε εκεί ο παππούς του Ρήγα, ο Μαυρόλυκος
  10. ↑ Σταύρος Π. Τσώνης, «Γριζόκαμπος: Ένα παράξενο χωριό[νεκρός σύνδεσμος]. (Ιστορία - Κοινωνικός βίος - ήθη - μνημεία - γειτονικά χωριά - γριζοκαμπίτικα διηγήματα - γενεαλογικό δένδρο)», (pdf), Αθήνα 2010, σελ. 86-90.
  11. ↑ Ο Ρήγας σκόπευε να μεταβεί στη Βενετία (από την Τεργέστη) προκειμένου να φτάσει τελικά στην Ελλάδα, έχοντας μαζί του το έντυπο επαναστατικό υλικό. Το τελευταίο, για λόγους συνωμοτικότητας, το είχε εμπιστευθεί στο στενό του φίλο και μέλος της οργάνωσης, Αργέντη, καταστηματάρχη της Βιέννης. Εκείνος θα φρόντιζε, όπως του είχε αναθέσει ο Βελεστινλής, να αποστείλει το υλικό μαζί με άλλα εμπορεύματα (για να μην κινηθούν υποψίες των Αρχών) στην Τεργέστη. Την ευθύνη αυτή ανέλαβε ο νεαρός υπάλληλος του Αργέντη, ονόματι Πέτροβιτς, επίσης μυημένος στο σχέδιο
  12. ↑ Περραιβός, «Απομνημονεύματα», σελ. 14
  13. ↑ Γ. Ενεπεκίδης, στην εφημερίδα «Βήμα», στις 28 Νοεμβρίου και 2 Δεκεμβρίου του 1954
  14. ↑ Ο Φιλήμων («Ιστορικόν Δοκίμιον περί Φιλικής Εταιρείας», σελ. 94) γράφει ότι εξ' αρχής γίνονταν ενέργειες από επιφανείς φίλους του Ρήγα, ώστε να συγκεντρωθούν χρήματα προκειμένου να δωροδοκηθεί ο Υπουργός των Εσωτερικών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Ιμπραήμ Εφέντης, ώστε να «κάνει τα στραβά μάτια» και να αφήσει ελεύθερο το Ρήγα.
  15. ↑ (βλέπε Κορδάτου, «Το τραγικό τέλος του Ρήγα», σελ. 367)
  16. ↑ Η εφημερίδα «Πρωϊνός Κήρυξ» σε άρθρο της στις 10 Μαΐου του 1871, το οποίο αναδημοσιεύθηκε από το Ν. Βέη στη «Φιλολογική Πρωτοχρονιά» (Αθήνα, 1949, σελ. 62-63) έγραψε ότι «Ο Πασάς του Βιδινίου Πασβάνογλου, κατά προτροπή του Αλή Πασα Ιωαννίνων, εζήτει την απελευθέρωσιν του Ρήγα, αλλά ο τότε Πασάς Βελιγραδίου τους απεκεφάλισεν απαντήσας ότι, δήθεν αργά είχε λάβει τα γράμματά του. Και τας μεν κεφαλάς έπεμψεν εις Κωνσταντινούπολιν, τα δε σώματα έρριψεν εις τον Δούναβιν».
  17. ↑ (ο.π., βλέπε και του ιδίου «Η χρονολογία Κυριακού Μελίρρυτου και ο Ρήγας Βελεστινλής-Φεραίος και οι συνεργάται αυτού» στη «Νέα Εστία», τ. Δ΄ (1941), σελ. 603 - τέλος)
  18. ↑ Πολυχρόνης Ενεπεκίδης, Ρήγας-Υψηλάντης-Καποδίστριας. Έρευναι εις τα αρχεία της Αυστρίας, Γερμανίας, Ιταλίας, Γαλλίας και Ελλάδας, εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα, 1965, σελ.14
  19. ↑ Σε αναφορά του από το Σεμλίνο στις 28 Ιουνίου του 1798 ο Αυστριακός συνταγματάρχης Σχερτς γράφει ότι ο καϊμακάμης ύστερα από τη διαταγή που έλαβε από την Πόλη, «διέταξε νύκτωρ τον στραγγαλισμό πάντων των ούτω καθειργμένων Ελλήνων, μετά δε την τέλεσιν της πράξεως ενήργησε να διαδοθεί, ότι είχον αποδράσει άπαντες εκ της φυλακής και ότι έστειλεν άνδρας προς δήθεν καταδίωξίν των κατά τας λεωφόρους»
  20. ↑ Οι Αυστριακές εφημερίδες του Γκρατς, και κυρίως η «Gratzer Zeitung», (βλέπε Πάντελιτς: «Το τραγικό τέλος του Ρήγα», σελ. 34-40) με βάση φήμες που κυκλοφορούσαν, υποστήριξαν άλλες εκδοχές για το θάνατο των οκτώ, είτε ότι είχαν δραπετεύσει, δωροδοκώντας τους φύλακές τους -μέσω φίλων τους- με το -πολύ μεγάλο για την εποχή εκείνη- ποσό των 150.000 γροσίων, είτε ότι εκτελέσθηκαν με αποκεφαλισμό. Σύμφωνα με την πρώτη φήμη, οι Έλληνες δραπέτες πνίγηκαν εν συνεχεία, στην προσπάθειά τους να διαβούν τα νερά του ποταμού Δούναβη. Το γερμανικό περιοδικό «Neue Berlinische Monatschrift» τόμος 9ος, 1803, σελ. 382-3, έγραψε ότι ο πασάς του Βελιγραδίου, ο οποίος είχε γιατρευτεί από κάποια ασθένεια, από το σύντροφο του Ρήγα και ιατρό Νικολίδη, άφησε σε ανταπόδοση ξεκλείδωτα τα κελιά των Ελλήνων, αλλά οι τελευταίοι όταν επιχείρησαν να διαβούν το Δούναβη, πνίγηκαν όλοι.
  21. ↑ Λέανδρος Βρανούσης, Εισήγηση και εκλογή κειμένων, ΕΠΟΧΕΣ, Τεύχος 11 1964
  22. ↑ «Marios Hatzopoulos, Oracular Prophecy and the politics of toppling ottoman rule in South-East Europe, The Historical Review / La Revue Historique, Institute for Neohellenic Research, Vol. VIII (2011), σ. 106, 107» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 20 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2017. 

Προτεινόμενη βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Ρήγας[νεκρός σύνδεσμος] http://www.dardanosnet.gr/book_details.php?id=1812 Αρχειοθετήθηκε 2012-03-22 στο Wayback Machine.], (επιμ. Lia Brad Chisacof), Ανέκδοτα Κείμενα, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κύπρου & Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα, 2012
  • Αντώνης Χουρδάκης, Παιδαγωγία και Διαφωτισμός στο "Σχολείον των Ντελικάτων Εραστών" του Ρήγα Βελεστινλή[1] Αρχειοθετήθηκε 2014-04-08 στο Wayback Machine., Εκδόσεις Τυπωθήτω, Αθήνα, 1999
  • Σπυρίδων Λάμπρος, Αποκαλύψεις περί του μαρτυρίου του Ρήγα, εκδ. Εστία, Αθήναι, 1892
  • Αναστάσιος Γούδας, Βίοι παράλληλοι των επί της αναγεννήσεως της Ελλάδος διαπρεψάντων ανδρών, Τόμοι Β΄και Γ΄, Αθήναι, 1870
  • Γεώργιος Θεοφίλου, Βιογραφία Ρήγα Φεραίου, Αθήναι, 1896
  • Κωνσταντίνος Άμαντος, Ανέκδοτα έγγραφα περί Ρήγα Βελεστινλή, 1930. Φωτομηχαική επανέκδοση με την προσθήκη ευρετηρίου επιμέλεια Δρ. Δημητρίου Καραμπερόπουλου από την Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 1997.
  • Λέανδρος Βρανούσης Ρήγας, εκδ. Βασική Βιβλιοθήκη, Αθήναι, 1954
  • Απόστολος Δασκαλάκης Μελέται περί Ρήγα Βελεστινλή, Αθήναι, 1969
  • Πολυχρόνης Ενεπεκίδης, Ρήγας-Υψηλάντης-Καποδίστριας. Έρευναι εις τα αρχεία της Αυστρίας, Γερμανίας, Ιταλίας, Γαλλίας και Ελλάδας, εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα, 1965
  • Γιάνης Κορδάτος, Ιστορία της Νεοελληνικής λογοτεχνίας. Από το 1453 ως το 1961, τόμος πρώτος,εκδ.Επικαιρότητα, Αθήνα, 1983
  • Χριστόφορος Περραιβός, Σύντομος βιογραφία του Ρήγα Φεραίου, εκδ. Μπάυρον, Αθήνα, 1971
  • Γιάννης Κορδάτος, Ρήγας Φεραίος και Βαλκανική Ομοσπονδία, Αθήνα, 1974
  • Κωνσταντίνος Δημαράς Ιστορία της Νεοελληνικής Ιστορίας, εκδ. Ίκαρος, Αθήναι, 1975
  • C.M. Woodhouse, Ρήγας Βελεστινλής, ο πρωτομάρτυρας της Ελληνικής Επανάστασης, Αθήνα, 1997
  • Ντούσαν Πάντελιτς, Η εκτέλεση του Ρήγα, μετάφραση από τα Σερβοκροατικά Πασχαλίνα Σπυρούδη, εισαγωγικό σημείωμα Ιωάννης Παπαδριανός, επιμέλεια Δημ. Καραμπερόπουλος, έκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα, 2000
  • Λέανδρος Βρανούσης, Ρήγας Βελεστινλής, έκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα, 1998
  • Νικόλαος Πανταζόπουλος, Μελετήματα για τον Ρήγα Βελεστινλή, έκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα, β΄εκδ., 1998
  • Δημήτριος Απ. Καραμπερόπουλος, Όνομα και καταγωγή του Ρήγα Βελεστινλή, εκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, β΄ εκδ., Αθήνα, 2000
  • Δημήτριος Απ. Καραμπερόπουλος, Η «Χάρτα της Ελλάδος» του Ρήγα. Τα πρότυπά της και νέα στοιχεία, έκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα, 1998.
  • Δημήτριος Απ. Καραμπερόπουλος, Ρήγας και Ορθόδοξη πίστη, έκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα, 2005.
  • Δημήτριος Απ. Καραμπερόπουλος, Ο Ρήγας μεταφραστής των Ολυμπίων του Μεταστάσιο, έκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα, 2001.
  • Δημήτριος Καραμπερόπουλος, Η άδικη κρίση του Ιω. Φιλήμονος για τον επαναστάτη Ρήγα Βελεστινλή, Αθήνα 2000.
  • Δημήτριος Καραμπερόπουλος, ΄΄Ο Θούριος του Ρήγα εμψυχωτής των ραγιάδων επαναστατών΄΄, έκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 2009.
  • Δημήτριος Καραμπερόπουλος, ΄΄Ηταν τελικά ο Ρήγας εκδότης του ΄΄Αγαθάγγελου΄΄;, έκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 2009.
  • Δημήτριος Καραμπερόπουλος, ΄΄Η δημοκρατική ενοποίηση του Βαλκανικού χώρου στο επαναστατικό σχέδιο του Ρήγα΄΄, έκδ.Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 2009.
  • Δημήτριος Καραμπερόπουλος, Το ΄΄ρόπαλο του Ηρακλέους΄΄ στους χάρτες του Ρήγα. Νέες έρευνες, έκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 2010.
  • Δημήτριος Καραμπερόπουλος, Η Γαλλική Encyclopedie ένα πρότυπο του έργου του Ρήγα ΄΄Φυσικής Απάνθισμα΄΄, Αθήνα 2000.
  • Δημήτριος Καραμπερόπουλος,Το χαρτογραφικό έργο του Ρήγα Βελεστινλή υπό το φως των νέων ερευνών, Ανάτυπο, Αθήνα 2010.
  • Δημήτριος Καραμπερόπουλκος, Το Βελεστίνο και η Θεσσαλία στο έργο του Ρήγα Βελεστινλή, Αθήνα 2010.
  • Φίλιππος Ηλιού, Η πατριαρχική καταδίκη του Ρήγα, Τα Ιστορικά, τόμος 14, τ. 27, Δεκέμβριος 1997, σσ. 297-302
  • Άννα Ταμπάκη, "Το μεταφραστικό πολύπτυχο του Pήγα στο πλαίσιο του νεοελληνικού Διαφωτισμού", περ. Αντί, "Αφιέρωμα στον Pήγα Βελεστινλή", περ. B', τχ. 652, Παρασκευή 16 Ιανουαρίου 1998, σσ. 39-43.
  • Άννα Ταμπάκη, "Il polittico delle traduzioni di Rigas nell’ambito dell’Illuminismo neogreco", Rigas Fereos. La rivoluzione, la Grecia, i Balcani, a cura di Lucia Marcheselli Loukas, Trieste, Lint, 1999, σσ. 82-95.
  • Άννα Ταμπάκη (επιμ.), Nέος Ανάχαρσις. Εισαγωγή - Επιμέλεια - Σχόλια: Άννα Ταμπάκη, Αθήνα, Βουλή των Ελλήνων, σειρά "Pήγα Βελεστινλή Άπαντα τα Σωζόμενα", τόμος Δ', 2000.
  • Ο Ηθικός Τρίπους. Εισαγωγή [και Γλωσσάριο] : Άννα Ταμπάκη, Φιλολογική Επιμέλεια: Ines Di Salvo, Αθήνα, Βουλή των Ελλήνων, σειρά "Pήγα Βελεστινλή Άπαντα τα Σωζόμενα", τόμος Γ', 2000.
  • Άννα Ταμπάκη, «Η Περιήγηση του Nέου Αναχάρσιδος», στο ένθετο E-Ιστορικά «Γαλλική Επανάσταση. Αυγή της σύγχρονης εποχής», εφ. Ελευθεροτυπία, τχ. της 12ης Ιουλίου 2001, σ. 42-49.
  • Άννα Ταμπάκη, «Rhigas Vélestinlis entre les Lumières et le Romantisme», Actes du Colloque International «Rhigas Vélestinlis (1757-1798) intellectuel et combattant de la Liberté» (Paris, Palais de l'UNESCO, 12-13 décembre 1998), Παρίσι, UNESCO/ Éditions Desmos, 2002, σσ. 41-49.
  • Ίλια Χατζηπαναγιώτη-Sangmeister,Το Σχολείον των ντελικάτων εραστών και το Έρωτος Αποτελέσματα: Νέα στοιχεία για τα στιχουργήματά τους, Ο Ερανιστής,τ. 23, 2001, σσ. 143-165.
  • Ίλια Χατζηπαναγιώτη-Sangmeister, Betrübnis beim Anblick von Fesseln. Zum 200. Todestag des Aufklärers und Revolutionärs Rigas Velestinlis (1757-1798), εκδ. Chronika, 6, 1998, σσ. 4-11 και σσ. 26-29
  • Ίλια Χατζηπαναγιώτη-Sangmeister, Ο Ρήγας, η Λάνασσα, Ο Δικηγόρος και ο Χωρικός, Ελληνικά τ. 53, 2003, σσ. 71-91. [σχετικά με τις θεατρικές παραστάσεις που παρακολούθησε ο Ρήγας το 1790 στη Βιέννη]
  • Ίλια Χατζηπαναγιώτη-Sangmeister, Ο συντάκτης της γερμανικής μετάφρασης του Νέα Πολιτική Διοίκησις, Βιογραφικό σημείωμα για τον Martin Spann, εκδ. Μικροφιλολογικά, τ. 18, 2005, σσ. 13-18.
  • Ίλια Χατζηπαναγιώτη-Sangmeister, Η ελληνόθεμη αρθρογραφία του Franz Karl Alter στο περιοδικό Allgemeiner Litterarischer Anzeiger (1796-1801), εκδ. Κονδυλοφόρος 4, 2005, σ. 275-330. (σημ. αναλυτικές αναφορές στα άρθρα του Alter για τη Χάρτα)
  • Ίλια Χατζηπαναγιώτη-Sangmeister, Ιωάννης Καρατζάς ο Κύπριος και Αθανάσιος Ψαλίδας, ή ο έρωτας και τα αποτελέσματά του στη νεοελληνική λογοτεχνία του Διαφωτισμού. εκδ. Επετηρίδα Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, τ. 31, Λευκωσία, 2005, σ. 249-284. (σημ. με πολλές αναφορές στο Σχολείον των Ντελικάτων Εραστών)
  • Ίλια Χατζηπαναγιώτη-Sangmeister, Ο τεκτονισμός στην ελληνική κοινωνία και γραμματεία του 18ου αιώνα. Οι γερμανόφωνες μαρτυρίες', εκδ.Περίπλους, Αθήνα, 2010. (σημ. με στοιχεία σχετικά με τη δράση συντρόφων του Ρήγα στο πλαίσιο του μυστικού εταιρισμού)
  • Ιστορία Εικονογραφημένη: Ρήγας Φεραίος (Αφιέρωμα), εκδ. Πάπυρος, τ. 466, Αθήνα, Απρίλιος 2007
  • Γεώργιος Κοντογιώργης, Η Ελληνική δημοκρατία του Ρήγα Βελεστινλή, εκδ. Παρουσία, 2008
  • Γεώργιος Κοντογιώργης, Η Ελληνική δημοκρατία» του Ρήγα Βελεστινλή, εκδ. Παρουσία, Αθήνα, 2008
  • Γιώργος Τόλιας, Της ευρυχώρου ελλάδος: η Χάρτα του Ρήγα και τα όρια του "ελληνισμού", Τα Ιστορικά, τόμ. 15, Τεύχη 28-29 (Ιούνιος-Δεκέμβριος), 1998, σσ. 3-30
  • Γιάννης Κορδάτος, Ο Ρήγας Φεραίος και η εποχή του, Αθήνα, 1931
  • Γεώργιος Λάιος, Ο βαρώνος Λάνγκεφελντ και ο Ρήγας Βελεστινλής, Επιθεώρηση Τέχνης 6, έτος Α΄ (Ιούνιος 1955), σ. 435-442.
  • Γεώργιος Λάιος, Οι αδελφοί Πούλιου, ο Γεώργιος Θεοχάρης και άλλοι σύντροφοι του Ρήγα, (Ανέκδοτα έγγραφα από τα Αρχεία της Βιέννης), Δελτίον της Ιστορικής κι Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος 12 (1957-1958), σσ. 202-270
  • Γεώργιος Λάιος,Οι χάρτες του Ρήγα, Δελτίον της Ιστορικής κι Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος 14, σσ. 231-312
  • Λάμπρος Σπυρίδων, Αιμίλιος Λεγκράν, Ανέκδοτα έγγραφα περί Ρήγα Βελεστινλή, εξαχθέντα και δημοσιευθέντα υπό Αιμ. Λεγράνδ μετά μεταφράσεως ελληνικής υπό Σπυρ. Λάμπρου, Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος 3 (1889-1891), σσ. 586-774.
  • Αιμίλιος Λεγκράν, Ανέκδοτα έργα περί Ρήγα Βελεστινλή, μετάφρ. Σπ. Λάμπρου, Αθήνα, 1891Φωτομηχανική επανέκδση με την προσθήκη ευρετηρίου, (επιμ. Δρ. Δημ. Καραμπερόπουλος), από την Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 1996 και 2000.
  • Δημήτριος Οικονομίδης, Ο Ρήγας Φεραίος εν Βλαχία, περ. Αθηνά,τ/χ. 53, 1949, σσ. 130-146
  • Αθανάσιος Καραθανάσης, Μία ελληνική μαρτυρία από τη Βιέννη για τις πρώτες συλλήψεις των συνεργατών του Ρήγα Βελεστινλή, Μακεδονικά 18,1978, σσ. 92-102.
  • Em.Legrand, «Ανέκδοτα έγγραφα περί Ρήγα Βελεστινλή», Δελτίον της Ιστορικής κι Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τομ.Γ, σσ.585-774
  • Κατσιαρδή, Όλγα (1979). «Ο Ρήγας Φεραίος. Νέα στοιχεία από τα αρχεία της Τεργέστης». Μνήμων (Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού) 7: 150–174. doi:10.12681/mnimon.210. ISSN 1105-3917. http://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/mnimon/article/view/7914. 
  • Κρεμμυδάς, Βασίλης (1999). «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Μνήμων (Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού) 21: 183–188. doi:10.12681/mnimon.790. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2018-06-02. https://web.archive.org/web/20180602212308/https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/mnimon/article/view/8484. Ανακτήθηκε στις 2015-10-15. 
  • Παπακωνσταντίνου, Κατερίνα (1999). «Η Βουδαπέστη στα χρόνια του Ρήγα». Μνήμων (Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού) 21: 201–210. doi:10.12681/mnimon.792. http://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/mnimon/article/view/8486. 
  • Σειρηνίδου, Βάσω (1999). «Κοσμοπολιτισμός, μοναρχία και πολυεθνική πραγματικότητα, Η Βιέννη των Ελλήνων και του Ρήγα». Μνήμων (Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού) 21: 189–200. doi:10.12681/mnimon.791. http://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/mnimon/article/view/8485. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ψηφιακό αρχείο ΕΡΤ


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ρήγας_Βελεστινλής&oldid=10890581"