Αλέξανδρος ο Μέγας (Ρακίνας)
 Εξώφυλλο της πρώτης έκδοσης (1666) | |
| Συγγραφέας | Ρακίνας[1] |
|---|---|
| Τίτλος | Alexandre le Grand[1] |
| Γλώσσα | Γαλλικά |
| Ημερομηνία δημιουργίας | 1665 |
| Πολιτιστικό κίνημα | κλασικισμός |
| Μορφή | θεατρικό έργο drama in Alexandrine verse |
| Χαρακτήρες | d:Q24731861, d:Q24731859, Axiane, d:Q24731855, d:Q24731854 και d:Q24731852 |
| δεδομένα () | |
Αλέξανδρος ο Μέγας (γαλλικός τίτλος: Alexandre le Grand) είναι πεντάπρακτη έμμετρη τραγωδία του Ρακίνα. Είναι το δεύτερο θεατρικό έργο του συγγραφέα και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στις 4 Δεκεμβρίου 1665 στο θέατρο του Παλαί Ρουαγιάλ στο Παρίσι από τον θίασο του Μολιέρου.
Η τραγωδία είναι ελεύθερα εμπνευσμένη από το έπος του Μεγάλου Αλεξάνδρου και αναφέρεται στην αντιπαράθεση του Αλέξανδρου με τους Ινδούς ηγεμόνες στις όχθες του ποταμού Υδάσπη Πώρο και Ταξίλη και στον έρωτα του Μακεδόνα κατακτητή με την πριγκίπισσα Κλεοφίλη.[2]
Η υπόθεση βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε στοιχεία που αναφέρονται στο όγδοο βιβλίο του έργου Ιστορίες του Μεγάλου Αλεξάνδρου του Ρωμαίου ιστορικού Κόιντου Κούρτιου Ρούφου.[3]
Λίγο μετά την πρεμιέρα του έργου, ο Ρακίνας το μετέφερε στον πιο διάσημο θίασο στο Μεγάρου της Βουργουνδίας, ερχόμενος σε ρήξη με τον Μολιέρο.[4]
Στο πρόσωπο του Αλέξανδρου, ο Ρακίνας τιμά τον προστάτη του Λουδοβίκο ΙΔ΄.
Ιστορικό παρουσίασης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Ρακίνας αρχικά είχε προσφέρει το έργο στον θίασο του Μεγάρου της Βουργουνδίας, που ήταν πιο έμπειροι στην τραγωδία και γενικά στα «σοβαρά» έργα και ανταγωνιστές του θιάσου του Μολιέρου. Ωστόσο, καθώς έπρεπε να περιμένει 13 μήνες για να ανεβεί το έργο στη σκηνή, το έδωσε στον Μολιέρο, όπως είχε κάνει και με το πρώτο του έργο, τη Θηβαΐδα. Το έργο είχε τέτοια μεγάλη επιτυχία που ο Ρακίνας διαπραγματεύτηκε ξανά κρυφά με το Μέγαρο της Βουργουνδίας και παρουσίασε μια «δεύτερη πρεμιέρα» του Αλέξανδρου δυο εβδομάδες αργότερα, στις 15 Δεκεμβρίου. Αυτό ήταν αδιανόητο: ο θίασος που παρουσίαζε ένα έργο είχε αποκλειστικά δικαιώματα, τουλάχιστον μέχρι τη δημοσίευσή του. Έτσι, η ρήξη με τον Μολιέρο ήταν αμετάκλητη - ο Ρακίνας παρέσυρε ακόμη και την κορυφαία ηθοποιό του θιάσου του Μολιέρου Τερέζ ντυ Παρκ που έφυγε μαζί του προσωπικά και επαγγελματικά - και από αυτό το σημείο και μετά όλες οι κοσμικές τραγωδίες του Ρακίνα παρουσιάζονταν από τους ηθοποιούς του Μεγάρου της Βουργουνδίας.
Υπόθεση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στην πρώτη πράξη, ο Αλέξανδρος με τα στρατεύματά του έχει πλησιάσει στην άκρη του ποταμού Υδάσπη και θέλει να επιβάλει την κυριαρχία του απειλώντας τους Ινδούς βασιλιάδες. Ο βασιλιάς Ταξίλης είναι διστακτικός. Είναι έτοιμος να δεχτεί την υπεροχή του Αλέξανδρου για να διατηρήσει την ειρήνη. Αντίθετα, ο βασιλιάς Πώρος δεν κάνει παραχωρήσεις, θα νικήσει ή θα πεθάνει για το βασίλειό του. Η Αξιανή – ένας επινοημένος χαρακτήρας – είναι η βασίλισσα ενός άλλου ινδικού βασιλείου, το οποίο επίσης απειλείται, μαζί της είναι ερωτευμένοι και οι δύο βασιλιάδες. Η ίδια δείχνει να προτιμά τον Πώρο, ωστόσο από πολιτική άποψη είναι υπέρ του πολέμου και επιδιώκει να πείσει τον Ταξίλη να αντισταθεί στον Αλέξανδρο. [5]
Η Κλεοφίλη, η αδερφή του Ταξίλη, έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον του Αλέξανδρου και καθώς και η ίδια συμμερίζεται τα αισθήματα του Έλληνα βασιλιά, προσπαθεί να πείσει τον αδελφό της να μην πολεμήσει εναντίον του.
Αλλά ο Ταξίλης διστάζει γιατί είναι ερωτευμένος με την Αξιανή και δεν θέλει να φανεί δειλός, ειδικά αφού η ίδια τον πιέζει να αντισταθεί στον κατακτητή και επιπλέον, ο αντίζηλός του Πώρος το μόνο που ζητά είναι να πολεμήσει. Η Κλεοφίλη, για να αποτρέψει τον αδερφό της από τη μάχη, του ενσταλάζει αμφιβολίες για τον έρωτά του: η Αξιανή προτιμά τον Πώρο από αυτόν και το να πολεμήσει εναντίον του Αλέξανδρου είναι σαν να την παραχωρεί στον αντίζηλό του.
Στη δεύτερη πράξη, ο Ηφαιστίωνας, απεσταλμένος του Αλέξανδρου, μιλά στην Κλεοφίλη για τον έρωτα εκ μέρους του κυρίου του και μετά συνομιλεί με τους βασιλιάδες. Ο Πώρος απορρίπτει κάθε συνδιαλλαγή, ο Ταξίλης δεν θα συμμετάσχει στη μάχη. Η Αξιανή εξομολογείται τον έρωτά της στον Πώρο και τον ενθαρρύνει για τη μάχη.
Στην τρίτη πράξη, ο Ταξίλης αιχμαλωτίζει την Αξιανή. Παρά τη δύσκολη θέση που βρέθηκε και τις φήμες για τον θάνατο του Πώρου στη μάχη (πρόκειται για τη μάχη του Υδάσπη το 326 π.Χ.), εκείνη τον απορρίπτει. Η Κλεοφίλη είναι ευτυχισμένη με τον έρωτα του Αλέξανδρου, αλλά τον προτρέπει να υπερασπιστεί τα συμφέροντα του αδερφού της.
Στην τέταρτη πράξη, η παρέμβαση του Αλέξανδρου δεν αλλάζει τίποτε, η Αξιανή αρνείται ακόμη τον Ταξίλη που βρίσκεται σε απόγνωση. Αλλά, έρχεται η είδηση ότι ο Πώρος δεν σκοτώθηκε. Ο Ταξίλης ορμάει στη μάχη για να τον σκοτώσει.
Στην πέμπτη πράξη, ο Αλέξανδρος έχει αιχμαλωτίσει τον Πώρο και του προτείνει ότι θα του χαρίσει τη ζωή αν η Αξιανή συμφωνήσει να παντρευτεί τον Ταξίλη. Αλλά σε μια νέα ανατροπή, ο Πώρος σκοτώνει τον Ταξίλη. Παρ' όλα αυτά, ο Αλέξανδρος δείχνοντας τη μεγαλοψυχία του προς τον γενναίο αντίπαλο και αναγνωρίζοντας την ηρωική του αντίσταση, τον συγχωρεί, του δίνει πίσω το βασίλειό του και την Αξιανή. Η Κλεοφίλη παρηγοριέται με την αγάπη του Αλέξανδρου.[6]
Σχολιασμός
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Σ' αυτό το έργο που ο έρωτας και η πολιτική είναι βαθιά συνυφασμένα, ο Ρακίνας δίνει τον πιο σημαντικό ρόλο στον Πώρο, σε σημείο που θα μπορούσε κανείς να αναρωτηθεί γιατί το ονόμασε Μέγας Αλέξανδρος. Υπάρχουν δύο πιθανοί λόγοι γι' αυτό: οι συγκρούσεις μεταξύ των παρισινών θεατρικών ομάδων –που προτιμούσαν τον τίτλο Αλέξανδρος– και κυρίως ότι ο Ρακίνας, εγγεγραμμένος στον κατάλογο των βασιλικών επιχορηγήσεων, επιζητούσε να κολακέψει και να συγκινήσει τον Λουδοβίκο ΙΔ΄, ο οποίος σίγουρα θα προτιμούσε να αναγνωρίσει τον εαυτό του στον κατακτητή παρά στον νικημένο. Έτσι, υμνεί τη δόξα και τη μεγαλοψυχία του Αλέξανδρου, ύμνοι που στην πραγματικότητα απευθύνονται στον βασιλιά του.[7]
- Ο Ρακίνας βασίστηκε σε πραγματικά ιστορικά γεγονότα: ο ιστορικός Κόιντος Κούρτιος Ρούφος αναφέρει τη μάχη του Αλέξανδρου εναντίον του Πώρου, ενός Ινδού βασιλιά που ήταν ο πιο τρομερός αντίπαλός του, στο όγδοο βιβλίο του έργου του Ιστορίες του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Εκεί γίνεται επίσης αναφορά για μια βασίλισσα με την οποία ο Αλέξανδρος είχε ερωτική σχέση.
- Η επιείκεια και μεγαλοψυχία που δείχνει ο Αλέξανδρος προς τον άτυχο αντίπαλό του, τον βάζει στα χνάρια του Κίννα (1641) του Πιέρ Κορνέιγ, ένα εμβληματικό έργο με τεράστια επιτυχία. Η επιείκεια, που θεωρούνταν εκείνη την εποχή ως η μεγαλύτερη αρετή των βασιλιάδων, του επέτρεψε μια αμέριστη δοξολογία του Αλέξανδρου και του Λουδοβίκου ΙΔ΄ .
- Το έργο είχε τεράστια επιτυχία και ήταν ένα από τα πιο διάσημα έργα του Ρακίνα κατά τον 17ο αιώνα. Ωστόσο δεν έλειψαν οι επικριτικές απόψεις που ανάμεσα στα ελαττώματα έβρισκαν την έλλειψη πάθους, αγωνίας, σύνδεσης του ερωτικού πάθους με ένα δραματικό διακύβευμα και μάλλον είχαν δίκιο γιατί το έργο έχει πλέον ξεχαστεί. Το επόμενο έργο του Ρακίνα θα είναι η Ανδρομάχη, το οποίο θα του επιτρέψει να βρει τον δρόμο του στην τραγωδία με έναν απόλυτα επιτυχημένο τρόπο.[8]
Μεταφράσεις στα ελληνικά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Αλέξανδρος ο Μέγας, μετάφραση: Αλεξάνδρα Συμεωνίδου, εκδόσεις Μπατσιούλας, 2008 [9]
- Αλέξανδρος ο Μέγας, μετάφραση: Αριστείδης Λαυρέντζος, εκδόσεις Ταξιδευτής, 2013 [10]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 data
.bnf .fr /en /16268659 /jean _racine _alexandre _le _grand /. Ανακτήθηκε στις 27 Μαΐου 2021. - ↑ . «lhistoire.fr/racine-alexandre-et-louis-xiv».
- ↑ . «fr-academic.com/Alexandre Le Grand (Racine)».
- ↑ . «britannica.com/topic/Alexander-the-Great-play-by-Racine».
- ↑ . «babelio.com/livres/Racine-Alexandre-le-Grand/».
- ↑ . «theatreclassique.fr/pages/programmes//RACINE_ALEXANDRE».
- ↑ . «comptoirlitteraire.com/docs/-racine-alexandre-le-grand-.pdf» (PDF).
- ↑ . «memoire.celestins-lyon.orgAlexandre le GrandUne pièce à la gloire d'un roi/.pdf» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 19 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2022.
- ↑ . «politeianet.gr/books/racine-jean-mpatsioulas-alexandros-o-megas».
- ↑ . «politeianet.gr/books/racine-jean-taxideutis-alexandros-o-megas».