Αλδόλη

Στην οργανική χημεία, αλδόλη (aldol) είναι μια δομή που αποτελείται από μια υδροξυομάδα (-ΟΗ) δύο άνθρακες μακριά είτε από αλδεΰδη είτε από κετόνη . Το όνομα συνδυάζει το επίθημα 'ολ' (ol) από την αλκοόλη και το πρόθεμα ανάλογα με την καρβονυλική ομάδα, είτε 'αλδ' (ald) για μια αλδεΰδη ή 'κετ' (ket) για μια κετόνη, οπότε αναφέρεται ως 'κετόλη'. Για μια αλδόλη μπορεί επίσης να χρησιμοποιείται ο όρος β-υδροξυαλδεΰδη (ή β-υδροξυ κετόνη για μια κετόλη). Ο όρος "αλδόλη" μπορεί να αναφέρεται στην 3-υδροξυβουτανάλη.^[1]^[2] Οι αλδόλες είναι το προϊόν μιας αντίδρασης σχηματισμού δεσμού άνθρακα-άνθρακα, δίνοντάς τους ευρεία εφαρμοσιμότητα ως πρόδρομες για μια ποικιλία άλλων ενώσεων.

Σύνθεση και αντιδράσεις

Οι αλδόλες συντίθενται συνήθως από μια αντίδραση προσθήκης αλδόλης χρησιμοποιώντας δύο αλδεΰδες ή μια αλδεΰδη και μια κετόνη για μια κετόλη.^[1] Αυτές οι αντιδράσεις μπορούν επίσης να γίνουν ενδομοριακά για να σχηματίσουν δακτυλίους 5 ή 6 μελών ή για στερεοεκλεκτικές συνθέσεις στην ενεργή περιοχή της ασύμμετρης σύνθεσης. Οι αλδόλες μπορεί επίσης να υποστούν μια αντίδραση συμπύκνωσης στην οποία η υδροξυομάδα αντικαθίσταται από έναν δεσμό π. Η τελική δομή είναι μια αντιδραστική α,β-ακόρεστη καρβονυλική ένωση, η οποία μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί σε μια ποικιλία άλλων αντιδράσεων:

RC(O)CH₂CH(OH)R' → RC(O)CH=CHR' + H₂O

Εφαρμογές

Οι αλδόλες που συντίθενται από δύο αλδεΰδες είναι συνήθως ασταθείς, παράγουν συχνά δευτερεύουσες ενώσεις όπως διόλες, ακόρεστες αλδεΰδες, ή αλκοόλες.^[1] Η υδροξυπιβαλδεΰδη (Hydroxypivaldehyde) είναι ένα σπάνιο παράδειγμα αποστάξιμης αλδόλης.^[3] Η αλδόλη 3-υδροξυβουτανάλη είναι πρόδρομη της κιναλδίνης, η οποία είναι πρόδρομος της χρωστικής κίτρινη κινολίνη SS (quinoline Yellow SS).^[1] Οι αλδόλες χρησιμοποιούνται επίσης ως ενδιάμεσες στη σύνθεση φυσικών προϊόντων και φαρμάκων πολυκετιδίων (polyketide) όπως οσεταλμιβίρη (Oseltamivir) και εποθιλόνη (Epothilone).^[4]^[5]^[6]^[7]

Παραπομπές

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Kohlpainter, Christian; Schulte, Markus; Falbe, Jürgen; Lappe, Peter; Weber, Jürgen; Frey, Guido D. (15 January 2013). «Aldehydes, Aliphatic». Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry (7). doi:10.1002/14356007.a01_321.pub3. ISBN 9783527303854. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/14356007.a01_321.pub3?saml_referrer. Ανακτήθηκε στις 1 April 2023.
↑ PubChem. «CID 21282929». National Center for Biotechnology Information (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2023.
↑ Zhang, Yanping; Mu, Hongliang; Pan, Li; Wang, Xuling; Li, Yuesheng (21 May 2018). «Robust Bulky [P,O] Neutral Nickel Catalysts for Copolymerization of Ethylene with Polar Vinyl Monomers». ACS Catal. 8 (7): 5963–5976. doi:10.1021/acscatal.8b01088.
↑ Schetter, Bernd; Mahrwald, Rainer (2006). «Modern aldol methods for the total synthesis of polyketides». Angewandte Chemie International Edition 45 (45): 7506–25. doi:10.1002/anie.200602780. PMID 17103481.
↑ Ghosh, Arun K.; Dawson, Zachary L. (2009). «Synthesis of Bioactive Natural Products by Asymmetric syn- and anti-Aldol Reactions». Synthesis 2009 (17): 2992–3002. doi:10.1055/s-0029-1216941. PMID 30443084.
↑ Ko, Ji S.; Keum, Ji E.; Ko, Soo Y. (15 October 2010). «A synthesis of oseltamivir (Tamiflu) starting from D-mannitol». J Org Chem 75 (20): 7006–9. doi:10.1021/jo101517g. PMID 20866058. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20866058/.
↑ Schinzer, Dieter (2004-06-24), Mahrwald, Rainer, επιμ., The Aldol Reaction in Natural Product Synthesis: The Epothilone Story (1 έκδοση), Wiley, σελ. 311–328, doi:10.1002/9783527619566.ch7, ISBN 978-3-527-30714-2, https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/9783527619566.ch7, ανακτήθηκε στις 2024-04-15

[:0-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Kohlpainter, Christian; Schulte, Markus; Falbe, Jürgen; Lappe, Peter; Weber, Jürgen; Frey, Guido D. (15 January 2013). «Aldehydes, Aliphatic». Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry (7). doi:10.1002/14356007.a01_321.pub3. ISBN 9783527303854. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/14356007.a01_321.pub3?saml_referrer. Ανακτήθηκε στις 1 April 2023.

[2] PubChem. «CID 21282929». National Center for Biotechnology Information (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2023.

[3] Zhang, Yanping; Mu, Hongliang; Pan, Li; Wang, Xuling; Li, Yuesheng (21 May 2018). «Robust Bulky [P,O] Neutral Nickel Catalysts for Copolymerization of Ethylene with Polar Vinyl Monomers». ACS Catal. 8 (7): 5963–5976. doi:10.1021/acscatal.8b01088.

[:1-4] Schetter, Bernd; Mahrwald, Rainer (2006). «Modern aldol methods for the total synthesis of polyketides». Angewandte Chemie International Edition 45 (45): 7506–25. doi:10.1002/anie.200602780. PMID 17103481.

[5] Ghosh, Arun K.; Dawson, Zachary L. (2009). «Synthesis of Bioactive Natural Products by Asymmetric syn- and anti-Aldol Reactions». Synthesis 2009 (17): 2992–3002. doi:10.1055/s-0029-1216941. PMID 30443084.

[6] Ko, Ji S.; Keum, Ji E.; Ko, Soo Y. (15 October 2010). «A synthesis of oseltamivir (Tamiflu) starting from D-mannitol». J Org Chem 75 (20): 7006–9. doi:10.1021/jo101517g. PMID 20866058. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20866058/.

[7] Schinzer, Dieter (2004-06-24), Mahrwald, Rainer, επιμ., The Aldol Reaction in Natural Product Synthesis: The Epothilone Story (1 έκδοση), Wiley, σελ. 311–328, doi:10.1002/9783527619566.ch7, ISBN 978-3-527-30714-2, https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/9783527619566.ch7, ανακτήθηκε στις 2024-04-15

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]