Αυτόματη γραφή

Αυτόματη γραφή είναι ένας τρόπος γραφής κατά τον οποίο η σκέψη εκφράζεται ελεύθερα και αυτόματα, χωρίς εμπόδια και περιορισμούς από τους κανόνες της λογικής και ηθικής. Τον όρο καθιέρωσε ο Γάλλος λογοτέχνης Αντρέ Μπρετόν στο Πρώτο Μανιφέστο του υπερρεαλισμού (σουρεαλισμού) που δημοσίευσε το 1924. Μέσα από την αυτόματη γραφή οι Υπερρεαλιστές ζήτησαν να βρουν ασυνήθιστους τρόπους έμπνευσης και άμεση επαφή με το υποσυνείδητο. Θέλησαν να απελευθερώσουν την φαντασία από τα δεσμά των λογικών και των λογοτεχνικών κανόνων και να βγάλουν τη λογοτεχνία από το αδιέξοδο που είχε φτάσει με τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Πολλοί Έλληνες ποιητές της Γενιάς του Τριάντα δέχτηκαν την επίδραση του Υπερρεαλισμού όπως ο Ανδρέας Εμπειρίκος και ο Νίκος Εγγονόπουλος.

Φωτογραφία

Οι σουρεαλιστές χρησιμοποίησαν την φωτογραφία ως ένα εκφραστικό μέσο που συσχετίζεται με την πραγματικότητα και μπορεί να αξιοποιηθεί η αυτόματη λειτουργία παραγωγής. Μια ιδέα είναι ότι απομονώνοντας εικόνες από ένα πλαίσιο ανάγνωσης και στην συνέχεια η παρουσίαση αυτών σε ένα διαφορετικό πλαίσιο ανάγνωσης θεωρείται σουρεαλιστική πρακτική. Ακόμη και μια φωτογραφία ντοκουμέντο μπορεί να τοποθετηθεί σε άλλο πλαίσιο χρησιμοποιώντας την κατάλληλη λεζάντα ή συνοδευτικό κείμενο. Άλλη ιδέα ήταν τα φωτογράμματα ή οι σκηνοθετημένες εικόνες αντικειμένων (που συνήθως καταστρέφονταν μετά το τέλος της φωτογράφισης). Σύμφωνα με την θεωρία των σουρεαλιστών η χρήση των αντικειμένων αυτών μπορεί να απελευθερώσει επιθυμίες του ασυνείδητου. Για παράδειγμα ο Αντρέ Μπρετόν πήγαινε συχνά σε παζάρια για να βρει αντικείμενα άλλης εποχής, ακόμη και άχρηστα ή και ακρωτηριασμένα αλλά και ταλαιπωρημένες φωτογραφίες του 19ου αιώνα. Τοποθετώντας ένα αντικείμενο, ακόμη και σκουπίδι σε διαφορετικό εννοιολογικό πλαίσιο μπορεί να διαβαστεί με διαφορετικό τρόπο. Για παράδειγμα ο Μαν Ραίη επέλεξε να φωτογραφήσει τα Μαθηματικά Αντικείμενα. Μετά από επίσκεψη στο Ινστιτούτο Henri Poincaré στο Παρίσι βρήκε μια συλλογή τριών διαστάσεων μαθηματικών μοντέλων. Αυτά τα μοντέλα ήταν μαθηματικές εξισώσεις οι οποίες είχαν μοντελοποιηθεί σε πραγματικά τριών διαστάσεων αντικείμενα. Επέλεξε κατάλληλους φωτισμούς και οπτικές γωνίες κατά την διάρκεια φωτογράφισης των μοντέλων αυτών δημιουργώντας συνειρμούς ότι έχουμε φόρμες ανθρώπων και άλλα ανατομικά χαρακτηριστικά. Τα φωτογραφικά κολάζ ή φωτομοντάζ αντικειμένουν ήταν άλλη μια ιδέα αυτοματισμού, αντιπαραθέτοντας ετερόκλητα στοιχεία όπως αντικείμενα, κείμενα, διαφημήσεις μπορούσε να προκαλέσε ακόμη και προσβολή της "δημόσιας αιδούς" ή της "φαντασίας του κοινού". Το φαινόμενο Sabattier ή σολαριζασιόν χρησιμοποιούταν επίσης κατά την διάρκεια εμφάνισης των ασπρόμαυρων φωτογραφιών στον σκοτεινό θάλαμο. Κατά την διάρκεια της εμφάνισης της εικόνας μέσα στα χημικά ένα ξαφνικός φωτισμός μέσα στο κόκκινο φως ασφαλείας του σκοτεινού θαλάμου οδηγεί στην μερική αντιστροφή των τόνων αλλά και των περιγραμμάτων.