Αϊνού

Αϊνού σε φωτογραφία του 1904

Αϊνού (ιαπωνικά: アイヌ‎‎) ονομάζονται οι ιθαγενείς κάτοικοι των βόρειων ιαπωνικών νησιών Χοκάιντο (Ιαπωνία) και Σαχαλίνης (Ρωσία). Τα αρχαιολογικά ευρήματα του πολιτισμού τους φτάνουν μέχρι και το 18000 π.Χ. Οι Αϊνού είναι οι τελευταίοι απόγονοι ενός λαού που κατά την νεολιθική εποχή κατοικούσε ολόκληρη την Ιαπωνία, όμως από τους προϊστορικούς ακόμα χρόνους, καθώς πιεζόταν από τα μογγολικά φύλα που είχαν ξεχυθεί από το κέντρο της Ασίας, ζητούσε καταφύγιο όλο και βορειότερα και περιοριζόταν συνεχώς σε αριθμό και σε έκταση.

Χαρακτηριστικά

Γενετικά είναι περισσότερο συγγενείς με τους Ευρω-σιβηρικούς λαούς παρά με τους Ιάπωνες. Δεν έχουν σχιστά μάτια ούτε τα άλλα χαρακτηριστικά των μογγολικών φυλών. Μικρόσωμοι, δολιχοκέφαλοι, οι Αϊνού έχουν άφθονο τρίχωμα, ζουν το καλοκαίρι σε καλύβες και τον χειμώνα σε κατοικίες μισοϋπόγειες, φορούν ρούχα από φυτικές ίνες που διακοσμούνται με λεπτοδουλεμένα και πολύπλοκα γεωμετρικά σχέδια, ενώ τον χειμώνα προστατεύονται από το κρύο με δέρματα σκύλων. Οι άντρες ασχολούνται με το κυνήγι. Πατροπαράδοτα όπλα είναι το τόξο και το ρόπαλο, τα μόνα σιδερένια που ξέρουν προέρχονται από τους γείτονές τους Ιάπωνες. Οι γυναίκες ασχολούνται με τη συλλογή καρπών και με μια στοιχειώδη γεωργία. Κατά τα έθιμα, ο άντρας πρέπει να παντρεύεται την κόρη του θείου του από την πλευρά της μητέρας του, όμως απαγορεύεται ο γάμος δύο αδελφών με δύο αδελφές. Η θρησκεία τους αποδίδει μεγάλη σημασία στην αρκούδα. Κάθε οικογένεια τρέφει αρκούδες.

Μύθοι και παραδόσεις

Οι Αϊνού έχουν πλούσιους λαϊκούς μύθους και παραδόσεις, σήμερα όμως έχουν επιμειχθεί πολύ με τους Ιάπωνες. Μετά τον δέκατο έκτο αιώνα το κομμάτι των Αϊνού που ζούσε στα ιαπωνικά νησιά πιέστηκε να αφομοιωθεί από το ιαπωνικό στοιχείο, με αποτέλεσμα να καταστραφεί ο πολιτισμός τους σχεδόν ολοκληρωτικά. Όσοι ζούσαν στη ρωσική Σαχαλίνη ήταν πιο ελεύθεροι και οι κοινότητές τους κατά την περίοδο πριν τη ρωσική επανάσταση ήταν ορθόδοξες χριστιανικές με δικές τους εκκλησίες. Οι περισσότεροι μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, όταν ο σοβιετικός στρατός κατέλαβε τα νησιά τους, έφυγαν στην Ιαπωνία. Σήμερα είναι αναγνωρισμένη η μειονότητα των Αϊνού από το Ιαπωνικό Κοινοβούλιο. Παραδοσιακά η αρχαία θρησκεία τους ήταν πολυθεϊστική και λάτρευαν τα πνεύματα της φύσης. Η κοινωνία τους ήταν μητριαρχική, δηλαδή οι γυναίκες είχαν στα χέρια τους την οργάνωση της κοινότητας, ενώ οι άντρες ήταν απλά κυνηγοί.

Οι Αϊνού ήταν ένας ημινομαδικός λαός που ζούσε κυρίως από τη συλλογή τροφών και το κυνήγι. Όπου οι συνθήκες ήταν ευνοϊκές καλλιεργούσαν μικρές καλλιέργειες ρυζιού και άλλες. Ανθρωπολογικά ήταν χωριστή φυλή από τους Ιάπωνες, με κύρια χαρακτηριστικά τα μεγαλύτερα και πιο ανοιχτόχρωμα μάτια, τις μεγάλες γενειάδες και το λευκό χρώμα του δέρματος. Οι Ιάπωνες τους έλεγαν τριχωτούς. Όσοι ήταν νεότεροι και δούλευαν έξω είχαν ηλιοκαμένο χρώμα. Οι μεγαλύτεροι όμως, που ήταν ανήμποροι και κάθονταν κυρίως στο σπίτι, είχαν λευκό δέρμα σαν αυτό των καυκάσιων.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Ainu στο Wikimedia Commons