Βιγκίλια

Βιγκίλια, το δείπνο της Παραμονής Χριστουγέννων.

Το παραδοσιακό τραπέζι του δείπνου της Βιγκίλια.

Χριστουγεννιάτκη βάφλα οπουάτεκ που συμβολίζει το ψωμί.

Μπορς με ούσκα, ένα από τα παραδοσιακά ορεκτικά της Βιγκίλια.

Ρολάκια ρέγγας. Το ψάρι είναι σημαντικό στη Βιγκίλια, καθώς δεν προσφέρεται κόκκινο κρέας.

Τραπέζι της Βιγκίλια στην περιοχή της Κασουβίας.

Η Βιγκίλια (πολωνικά: Wigilia) είναι το παραδοσιακό βραδινό δείπνο της Παραμονής Χριστουγέννων στην Πολωνία, που πραγματοποιείται στις 24 Δεκεμβρίου. Ο όρος αναφέρεται συχνά σε ολόκληρη την Παραμονή Χριστουγέννων, επεκτείνοντας περαιτέρω στην Παστέρκα - τη Μεσονύκτια Λειτουργία, που πραγματοποιείται σε ρωμαιοκαθολικές εκκλησίες σε όλη την Πολωνία και σε πολωνικές κοινότητες παγκοσμίως τα ή πριν από τα μεσάνυχτα. Το έθιμο μερικές φορές αναφέρεται ως «βιετσέζα» («wieczerza») ή «βιετσέζα βιγκιλίινα» («wieczerza wigilijna»), όπου στα παλαιά πολωνικά σημαίνει απογευματινό συμπόσιο, που συνδέεται με την ύστερη εκκλησιαστική λειτουργία, Vespers, από τα λατινικά.

Η λέξη Wigilia προέρχεται από τη λατινική λέξη vigil («αγρυπνία»). Το σχετικό γεύμα ακολουθεί μια ημέρα αποχής και παραδοσιακά ξεκινά μόλις εμφανιστεί το Πρώτο Αστέρι. Τα Χριστούγεννα ονομάζονται επίσης μερικές φορές Γκβιάζντκα (Gwiazdka, «μικρό αστέρι»).

Παραδόσεις και έθιμα

Χριστουγεννιάτικο δέντρο σε ένα πολωνικό σπίτι.

Τα παιδιά στολίζουν συνήθως το χριστουγεννιάτικο δέντρο. Μερικές φορές μια χούφτα σανό τοποθετείται κάτω από το τραπεζομάντιλο του τραπεζιού για να συμβολίσει τη γέννηση του Ιησού σε μια φάτνη. Μια παλιά παράδοση δηλώνει ότι όταν τα παιδιά αφαιρούν παιχνιδιάρικα ένα κομμάτι καλαμιού από κάτω από το τραπεζομάντιλο, το χρώμα του έχει νόημα: το πράσινο δείχνει πλούτο ή πιθανώς γάμο, ενώ το μαύρο προφητεύει κακή τύχη για το έτος.

Μια άλλη παράδοση, είναι να τοποθετείται ένα επιπλέον σερβίτσιο για τον «απρόσμενο επισκέπτη», για να εορταστεί η φιλοξενία. Η γιορτή ξεκινά με την προσευχή της Χάρης και το σπάσιμο της «Χριστουγεννιάτικης βάφλας» οπουάτεκ (opłatek) - που συμβολίζει το δώρο του καθημερινού ψωμιού και εύχεται ο ένας στον άλλο για τον επόμενο χρόνο. Στη επαρχία, ήταν συνηθισμένο να μοιράζεται μια ειδική (ροζ) βάφλα με τα ζωντανά, σκύλους και γάτες, καθώς τα ζώα του νοικοκυριού αντιμετωπίζονταν με ιδιαίτερο σεβασμό εκείνη την ημέρα, προς τιμήν των ζώων στο στάβλο της Βηθλεέμ. Υπήρχε η πεποίθηση ότι τα μεσάνυχτα τους δόθηκε η δύναμη της ανθρώπινης ομιλίας.

Το δείπνο Βιγκίλια

Το ψωμί που χρησιμοποιείται σε ολόκληρη τη Βιγκίλια έχει δανειστεί από το Σαμπάτ, ειδικά το χαλά (πολωνικά: chałka).

Ένα δείπνο την Παραμονή Χριστουγέννων που αποκλείει το κρέας, καθώς απαιτείται αποχή και πρέπει να περιλαμβάνει δώδεκα ξεχωριστά πιάτα στη μνήμη των δώδεκα Αποστόλων. Ξεκινά με μια σούπα, είτε μπορς με ούσκα, είτε άγρια μανιτάρια κονσομέ (grzybowa), ακολουθούμενη από ρέγγα σε διάφορες μορφές. Το ψάρι είναι το κύριο πιάτο της γιορτής της Παραμονής Χριστουγέννων σε όλη την Πολωνία. Υπάρχουν παραλλαγές από φιλέτο κυπρίνου, κυπρίνος σε πηχτή, γλυκό με κρεμμύδια, καρότα, αμύγδαλα και σταφίδες. Τα συνοδευτικά αποτελούνται από λάχανο, μαγειρεμένο κόκκινο ή ξινολάχανο με σαλάτα μήλου. Το ψωμί που σερβίρεται στο γεύμα είναι συχνά χαλά, αναμφίβολα δανεισμένο από τους Εβραίους, οι οποίοι ήταν για πολλούς αιώνες συμπατριώτες στην Πολωνία. Στη συνέχεια, υπάρχει μια σειρά από επιδόρπια, συμπεριλαμβανομένου του κόμποτ αποξηραμένων φρούτων, ακολουθούμενο από κέικ: κέικ παπαρουνόσπορου, μπάμπκα, μακόβιετς και άλλες λιχουδιές, όπως βρώσιμα χριστουγεννιάτικα στολίδια. Οι ντόπιες παραλλαγές περιλαμβάνουν, σουπούρεκ (ξινή σούπα σίκαλης), σιεμιένοτκα (στη Σιλεσία), πιερόγκι γεμιστά με τυρί και πατάτες, καθώς και μανιτάρια και λάχανο, γεμιστό λάχανο με μανιτάρια και ρύζι, γκοουόμπκι (ρολά λάχανου), κλούσκι με παπαρουνόσπορο και μακούφκι (στη Σιλεσία). Σε ορισμένα μέρη υπάρχει η πεποίθηση πως ό,τι συμβαίνει στη Βιγκίλια επηρεάζει το επόμενο έτος. Εάν προκύψει μια διαμάχη, προβλέπεται μια εριστική και ενοχλητική χρονιά. Παραδοσιακά, ένα επιπλέον σερβίτσιο βρίσκεται στο τραπέζι για έναν «απρόσμενο επισκέπτη».

Λειτουργία των Βοσκών

Ορισμένες οικογένειες, καθώς και μεμονωμένοι προσκυνητές, παρευρίσκονται στην παραδοσιακή Μεσονύκτια Λειτουργία/Λειτουργία των Βοσκών (παστέρκα), όπου τραγουδούν επίσης τα χριστουγεννιάτικα κάλαντα.

Ένα σημαντικό μέρος των εορτασμών της Βιγκίλια είναι το άνοιγμα των δώρων. Αφού τελειώσει το δείπνο, τα παιδιά ανοίγουν συχνά τα δώρα τους και παίρνουν τα δώρα από τους ενήλικες κάτω από το δέντρο. Οι δωρητές στην πολωνική παράδοση είναι ο Σφιέντι Μικόουαϊ (Święty Mikołaj, «Άγιος Νικόλαος»), ο Ανιόουεκ (Aniołek, «Άγγελος») ή ο Γκβιάζντορ (Gwiazdor), που είναι είτε μια παγανιστική παράδοση είτε αντιπροσωπεύει το μικρό αστέρι της Βηθλεέμ. Ο Άγιος Νικόλαος παραδοσιακά έφερνε δώρα στις 6 Δεκεμβρίου. Αυτό ποικίλλει και σε ορισμένες οικογένειες ο Άγιος Νικόλαος φέρνει τα δώρα και στις 6 Δεκεμβρίου και τα Χριστούγεννα.

Το χριστουγεννιάτικο πρωινό

Η Ημέρα των Χριστουγέννων είναι εθνική εορτή στην Πολωνία και οι περισσότεροι Πολωνοί περνούν τη μέρα τους με την οικογένειά τους. Μετά τη Βιγκίλια υπάρχουν δύο ακόμη ημέρες εορτών Το χριστουγεννιάτικο πρωινό αποτελείται συχνά από χτυπητά αυγά, αλλαντικά που σερβίρονται με σάλτσα χρένου, καπνιστό ή τηγανητό σολομό, μαριναρισμένες σαλάτες και κέικ, ειδικά, πιερνίκι του Τόρουν (τζίντζερμπρεντ), κέικ και διακοσμημένα μπισκότα.

Δείτε επίσης

• Βιγκίλια (ταινία)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Τα 12 πιάτα των πολωνικών Χριστουγέννων στο Culture.pl
• Άρθρο για τη Βιγκίλια από το Πολωνικό Αμερικανικό Κέντρο
• Άρθρο για τη Βιγκίλια από το Πολωνικό Κέντρο του Πάπα Ιωάννη Παύλου Β΄