Γοτθική τέχνη
Γοτθική τέχνη ονομάζεται το καλλιτεχνικό ρεύμα που εμφανίστηκε την περίοδο του Μεσαίωνα. Η γοτθική τέχνη άρχισε να εμφανίζεται στη Γαλλία περίπου στις αρχές του 12ου αιώνα και κυρίως στην αρχιτεκτονική. Στη διάρκεια των επόμενων χρόνων και μέχρι τα τέλη του 14ου αιώνα, εξαπλώθηκε σε ολόκληρη σχεδόν τη δυτική Ευρώπη. Τη γοτθική τέχνη διαδέχθηκε η περίοδος της Αναγέννησης, αν και δείγματα γοτθικών δημιουργιών καταγράφονται και μέχρι τα τέλη του 15ου αιώνα.
Όνομα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η χρησιμοποίηση του όρου «Γοτθική» για την περιγραφή της τέχνης του Μεσαίωνα χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά τον 15ο αιώνα από τους Ιταλούς οπαδούς της Αναγέννησης. Οι Ιταλοί αναγεννησιακοί, οι οποίοι επιθυμούσαν να συνδέσουν το έργο τους με τα κλασσικά έργα της Ελληνικής και κυρίως της Ρωμαϊκής αρχαιότητας, έβλεπαν ως ένα μεσοδιάστημα τους αιώνες μεταξύ της εποχή τους και την εποχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Θεωρώντας τους Γότθους και τους Βάνδαλους ως τους υπεύθυνους της κατάρρευσης της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ονόμασαν την τέχνη των ενδιάμεσων αιώνων «Γοτθική».[1]
Γοτθική αρχιτεκτονική
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η αρχιτεκτονική αποτέλεσε το κυριότερο εκφραστικό μέσο της γοτθικής τέχνης και με καταγωγή από τη Γαλλία, εμφανίζεται την περίοδο 1130-1150. Θεωρείται πως η πρώτη κατασκευή που ενσωματώνει το χαρακτηριστικό ύφος της γοτθικής αρχιτεκτονικής είναι το αββαείο του Αγίου Διονυσίου στο Saint-Denis, δήμος λίγα χιλιόμετρα βόρεια του Παρισιού, έργο του Abbot Suger. Ανάμεσα στα κύρια χαρακτηριστικά της γοτθικής αρχιτεκτονικής μπορούμε να αναφέρουμε τις κάθετες δομικές γραμμές, την έντονη "γραμμικότητα" των κτιρίων, τα ογκώδη μεγέθη και ειδικότερα σε ότι αφορά το ύψος των οικοδομημάτων καθώς και τα περίτεχνα και λεπτομερή διακοσμητικά στοιχεία που κυριαρχούν. Η γοτθική αρχιτεκτονική εκφράζεται με ιδιαίτερη λεπτότητα στη σχεδίαση και μεγάλη διάθεση για την περαιτέρω διακόσμηση των κτισμάτων προσδίδοντας το αίσθημα της ανάτασης και της μεγαλοπρέπειας.
Τα πιο αντιπροσωπευτικά γοτθικά οικοδομήματα είναι καθεδρικοί ναοί και ανάκτορα, γεγονός που είναι άρηκτα συνδεδεμένο με το είδος της πολιτιστικής ζωής της εποχής, που έχει ως επίκεντρο την Εκκλησία και το Παλάτι. Σύμβολα του γοτθικού αρχιτεκτονικού σχεδίου αποτελούν οι αιχμηρές κυκλικές αψίδες σε συνδυασμό με σύνθετους κίονες, θόλους και παράθυρα μεγάλων διαστάσεων, συχνά διακοσμημένων με υαλουργήματα. Στο εσωτερικό των ναών, δεσπόζουν διακοσμήσεις που αφηγούνται τμήματα της Βίβλου. Οι γοτθικοί καθεδρικοί ναοί αντιπροσωπεύουν ένα είδος μικρόκοσμου και το επιβλητικό αρχιτεκτονικό ύφος εξυπηρετεί στη μετάδοση του θρησκευτικού μηνύματος της μεγαλοσύνης του Θεού σε αντιδιαστολή με την ταπεινότητα της ανθρώπινης ύπαρξης.
Γοτθική γλυπτική
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η γοτθική γλυπτική γνωρίζει σημαντική άνθηση και είναι στενά συνδεδεμένη με την αρχιτεκτονική καθώς αποτελεί κατά κάποιο τρόπο τη διακοσμητική προέκτασή της. Οι προσόψεις των καθεδρικών ναών ή των ανακτόρων κοσμούνται με γλυπτά, ενώ συγχρόνως και στο εσωτερικό των ναών χρησιμοποιούνται γλυπτά έργα και αγάλματα, βασισμένα σε θέματα από τη ζωή του Χριστού, των Αποστόλων και των Αγίων. Με τον τρόπο αυτό εξυπηρετείται παράλληλα και η εκλαΐκευση της Αγίας Γραφής. Όπως και στην περίπτωση της αρχιτεκτονικής, η γοτθική γλυπτική δίνει έμφαση στο γραμμικό στοιχείο ενώ είναι εμφανείς και οι επιδράσεις από τα διασωθέντα ρωμαϊκά και ελληνικά αγάλματα, κυρίως σε ότι αφορά την έκφραση και την "κίνηση" των γλυπτών.
Γοτθική ζωγραφική
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στη ζωγραφική, μία συστηματική γοτθική τεχνοτροπία άρχισε να εμφανίζεται αρχικά στη Γαλλία και την Αγγλία, περίπου το 1200, μισό αιώνα μετά την παρουσία αντίστοιχων γοτθικών στοιχείων στην αρχιτεκτονική και τη γλυπτική. Στη Γερμανία ή την Ιταλία, εμφανίζεται ακόμα αργότερα χρονικά. Αν και δεν γνωρίζει σημαντική άνθηση, αντιπροσωπεύεται από εικονογραφημένα εκκλησιαστικά και άλλα κείμενα με πλούσια διακόσμηση και έντονα χρώματα, πολλά από τα οποία σώζονται μέχρι σήμερα. Οι εικονογραφήσεις γίνονταν αποκλειστικά από τους μοναχούς, καθώς την εποχή εκείνη δεν υπάρχει η τυπογραφία.
Παράλληλα με τα εικονογραφημένα χειρόγραφα κείμενα, η ζωγραφική περιλαμβάνει ακόμα τις μεγάλες τοιχογραφίες των εκκλησιαστικών ναών. Οι ελαιογραφίες δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδόμενες την εποχή αυτή, αλλά αποτελούν χαρακτηριστικό είδος ζωγραφικής της Αναγεννησιακής τέχνης του 15ου και 16ου αιώνα. Στη γοτθική ζωγραφική μπορούμε να συμπεριλάβουμε και τα περίτεχνα υαλουργήματα (βιτρώ) που χρησιμοποιούνταν στα περισσότερα γοτθικά κτίσματα. Οι γυάλινες αυτές κατασκευές έφεραν παραστάσεις κυρίως θρησκευτικής θεματολογίας. Τα πολύχρωμα βιτρώ χρησιμοποιήθηκαν και ως στοιχείο της αρχιτεκτονικής, καθώς επέτρεπαν τη δημιουργία ενός ιδιαίτερου φωτισμού στο εσωτερικό των ναών.
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- E. Panofsky, Gothic Architecture and Scholasticism (1964)
- W. Worringer, Form in Gothic (1964)
- A. Martindale, Gothic Art (1967)
- W. Swaan, The Gothic Cathedral (1969)
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Gombrich, E. H. Το Χρονικό της Τέχνης (Δεύτερη Ελληνική έκδοση). Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης. σελ. 223. ISBN 978-960-250-144-3.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
