Γυάλινος Κόσμος

Γυάλινος Κόσμος The Glass Menagerie και Γυάλινος Κόσμος
Συγγραφέας	Τένεσι Ουίλιαμς
Πρωτότυπος τίτλος	The Glass Menagerie και Γυάλινος Κόσμος
Παγκόσμια πρώτη παράσταση	1944
Τοποθεσία πρώτης παράστασης	Σικάγο
Πανελλήνια πρώτη παράσταση	1946
Ρόλοι	Αμάντα, Τομ, Λάουρα και Τζιμ
Γλώσσα πρωτότυπου	Αγγλικά
Είδος	Memory play
Διαδραματίζεται στο/η	Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής
Σχετικά πολυμέσα

Ο Γυάλινος κόσμος (αγγλικός τίτλος: The Glass Menagerie, Το γυάλινο θηριοτροφείο) είναι θεατρικό έργο του Αμερικανού συγγραφέα Τενεσί Ουίλιαμς. Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το Δεκέμβριο του 1944 στο θέατρο Σιβίκ (Civic) του Σικάγου και την επόμενη χρονιά στη Νέα Υόρκη (Θέατρο Playhouse, Μάρτιος 1945), όπου κέρδισε το Βραβείο New York Drama Critics Circle Award. Αποτέλεσε τη πρώτη μεγάλη θεατρική επιτυχία του Τένεσι Ουίλιαμς, που καθιερώθηκε ως ένας από τους μεγαλύτερους θεατρικούς συγγραφείς του αιώνα.

Πλοκή

Στο έργο εξιστορείται μέσα από τις αναμνήσεις του Τομ η ζωή της οικογένειας Γουίνγκφιλντ, που την απαρτίζουν ο γιος Τομ, η μητέρα Αμάντα και η κόρη Λώρα. Ο πατέρας τούς έχει εγκαταλείψει για χρόνια κι εκείνοι ζουν σ' έναν δικό τους "γυάλινο κόσμο". Η μητέρα έχει έμμονη ιδέα με τα παιδικά και νεανικά της χρόνια στο Νότο, ωστόσο τώρα δείχνει την εικόνα της "ξεπεσμένης καλλονής", ένα μοτίβο που επανέρχεται σε πολλά έργα του συγγραφέα.

Ταυτόχρονα, ονειρεύεται ένα καλύτερο μέλλον για τα παιδιά της, ωστόσο η πραγματικότητα είναι σκληρή. Για τον γιο της, θεωρεί ότι είναι ένας εγωιστής ονειροπόλος, ο οποίος είναι ανεύθυνος και καταφεύγει στο αλκοόλ, στην ποίηση, στη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο, αντί να συνεισφέρει ουσιαστικά στην οικογένεια. Ο ίδιος ονειρεύεται να φύγει και αυτός όπως ο πατέρας του. Η Λώρα είναι μια εύθραυστη παρουσία, ανάπηρη στο πόδι, φοβάται τον έξω κόσμο, προτιμώντας τη συλλογή της από γυάλινα ζωάκια και την συλλογή παλιών δίσκων γραμμοφώνου του πατέρα της.

Κάποια στιγμή, όλη η οικογένεια στρέφει την ελπίδα της σε ένα τέταρτο πρόσωπο, τον Τζιμ, έναν επισκέπτη από τον έξω κόσμο, με τον οποίο έχει ένα σύντομο φλερτ η Λώρα. Ωστόσο, τα πάντα γκρεμίζονται, καθώς εκείνος διαλύει τις αυταπάτες τους κι έτσι επανέρχονται στη σκληρή πραγματικότητα.

Το έργο και η προσωπική ζωή του συγγραφέα

Σε πολλά από τα έργα του, ο Τενεσί Ουίλιαμς ενσωματώνει στοιχεία της δικής του προσωπικής ζωής και των παιδικών του χρόνων με την οικογένειά του. Ο Γυάλινος κόσμος θεωρείται το πιο αυτοβιογραφικό έργο του Αμερικανού συγγραφέα. Στην ουσία, περιγράφει την ίδια του την οικογένεια. Ο πατέρας του, μια αυστηρή πατριαρχική φιγούρα, τον θεωρούσε ουσιαστικά "απόντα" λόγω της δουλειάς του. Ο Τομ του έργου είναι ο ίδιος ο συγγραφέας (το πραγματικό μικρό όνομα του Ουίλιαμς ήταν Τόμας), η Αμάντα είναι η μητέρα του, μια αριστοκρατική γυναίκα, ωστόσο υπερπροστατευτική, αλλά κυρίως έχει επηρεαστεί από την αδερφή του, Ρόουζ. Η Ρόουζ είναι η έμπνευση για τη Λώρα, καθώς η ίδια έπασχε από σχιζοφρένεια κι είχε υποβληθεί σε λοβοτομή, με αποτέλεσμα να μείνει σχεδόν ανάπηρη για το υπόλοιπο της ζωής της.

Όπως παρατήρησε ο Μάριος Πλωρίτης,

"Οι χαρακτήρες του γυάλινου κόσμου δεν σβήνουν μαζί με το έργο. Προεκτείνονται στα κατοπινά έργα του Ουίλλιαμς. Η Άλμα του 'Καλοκαίρι και καταχνιά" είναι ομογάλακτη αδελφή της Λάουρας, κι ο ξεπεσμός της Άλμας στην τελευταία σκήνή του έργου συνεχίζεται δραματικός σ' ολόκληρο το "Λεωφορείον ο πόθος", όπου η Μπλανς Ντυ Μπουά ξαναγυρίζει στις φαντασιώσεις της Αμάντας του "Γυάλινου κόσμου". Ουσιαστικά σε όλα τα έργα του Ουίλλιαμς υπάρχει ένας βασικός χαρακτήρας, μία βασική κατάσταση: ο άνθρωπος (η γυναίκα κυριότατα), που ανήμπορος να πλάσει την πραγματικότητα σύμφωνα με τα όνειρά του και μη αντέχοντας τη θλιβερότητά της, γλιστράει στη φαντασία για να βρει μιαν υπνωτική λύτρωση."

Ελληνικές Παραστάσεις

Στην Ελλάδα, έχουν πραγματοποιηθεί πολλές παραστάσεις από διάφορους θιάσους, όπως του Εθνικού Θεάτρου, του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, καθώς και Δημοτικών Περιφερειακών Θεάτρων.

Το έργο για πρώτη φορά παρουσιάστηκε από το Θέατρο Τέχνης «Κάρολος Κουν» το 1946 σε σκηνοθεσία Καρόλου Κουν και μουσική Μάνου Χατζιδάκι. (Κουν, Λαμπέτη, Γιαννακοπούλου, Καλλέργης). Για την παράσταση, είχε γράψει ο Μ. Καραγάτσης:

«Ο κ. Κουν έπαιξε σαν ηθοποιός τον πρώτο ανδρικό ρόλο. Ο κ. Καλλέργης απέδωσε πολύ καλά τον τύπο του νεαρού, θετικού και πεζολόγου Αμερικανού. Όσο για την δ. Λαμπέτη, πρέπει να ομολγήσουμε ότι εγέμισε τη σκηνή με το δημιουργικό παίξιμό της. Μολονότι αποφεύγω τις προφητείες, έχω την εντύπωση πως αυτή η κοπελίτσα θα πάει μακριά και ψηλά!»

Η πρώτη παραγωγή του Γυάλινου κόσμου από το Εθνικό Θέατρο έκανε πρεμιέρα στις 10 Μαρτίου 1978 σε μετάφραση και σκηνοθεσία Μιχάλη Κακογιάννη. Ο θίασος αποτελούνταν από τους Φάνη Χηνά, Δάνη Κατρανίδη, Βάσω Μανωλίδου και Ράνια Οικονομίδου.

Το 2021 το έργο παρουσιάστηκε online από το Εθνικό Θέατρο στην σκηνή "Νίκος Κούρκουλος" σε σκηνοθεσία Γιώργου Νανούρη με την Λένα Παπαληγούρα, την Άννα Μάσχα, τον Κωνσταντίνο Μπιμπή και τον Αναστάση Ροϊλό. Μετά από μερικούς μήνες, όταν πλέον ήταν ανοιχτά τα θέατρα, η παράσταση ανέβηκε στην σκηνή του θεάτρου Αλκυονίς.

Το καλοκαίρι του 2022, το έργο έκανε περιοδεία σε επιλεγμένα θέατρα σε όλη την Ελλάδα. Στον ρόλο της Λώρας παρέμεινε η Λένα Παπαληγούρα και στον ρόλο του Τομ ο Κωνσταντίνος Μπιμπής. Ο ρόλος της Αμάντα πήγε στα χέρια της Κάτιας Δανδουλάκη και τον Τζιμ υποδύθηκε ο Γιάννης Κουκουράκης.

Κατάλογος βασικών πληροφοριών ελληνικών θεατρικών αναπαραστάσεων του έργου "Γυάλινος Κόσμος"

Κατάλογος Ελληνίδων ηθοποιών που έχουν ερμηνεύσει τον ρόλο της Αμάντα

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Internet Broadway Database listing for all productions
• Study resource for writing about The Glass Menagerie

Πηγές

• Θέατρο 61. Διεύθυνση και έκδοση: Θ. Κρίτας, Διεύθυνση συντάξεως: Μ. Πλωρίτης