Δοθιήνας
| Δοθιήνας | |
|---|---|
 Δοθιήνας | |
| Ειδικότητα | δερματολογία |
| Ταξινόμηση | |
| ICD-10 | L02 |
| ICD-9 | 680.9 |
| DiseasesDB | 29434 |
| MedlinePlus | 001474 |
| MeSH | D005667 |
Ο δοθιήνας, που ονομάζεται επίσης και καλόγερος, είναι μια βαθιά θυλακίτιδα, μόλυνση του θύλακα της τρίχας. Συνήθως προκαλείται από μόλυνση από το βακτήριο Staphylococcus aureus, με αποτέλεσμα μια επώδυνη πρησμένη περιοχή στο δέρμα που προκαλείται από συσσώρευση πύου και νεκρού ιστού. Οι δοθιήνες είναι βασικά οζίδια γεμάτα πύον.[1] Οι μεμονωμένοι δοθιήνες που συγκεντρώνονται μαζί ονομάζονται ψευδάνθρακας. Οι περισσότερες ανθρώπινες λοιμώξεις προκαλούνται από θετικά στην κοαγκουλάση στελέχη του S. aureus, αξιοσημείωτα για την ικανότητα των βακτηρίων να παράγουν κοαγκουλάση, ένα ένζυμο που μπορεί να πήξει το αίμα. Σχεδόν οποιοδήποτε σύστημα οργάνων μπορεί να μολυνθεί από το S. aureus.
Σημεία και συμπτώματα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι δοθιήνες είναι κόκκινα γεμάτα πύον εξογκώματα γύρω από ένα θύλακα της τρίχας που είναι ευαίσθητα, ζεστά και επώδυνα. Κυμαίνονται από το μέγεθος του μπιζελιού έως το μέγεθος της μπάλας του γκολφ. Ένα κίτρινο ή λευκό σημείο στο κέντρο του όγκου μπορεί να φανεί όταν ο βρασμός είναι έτοιμος να στραγγίσει ή να εκκενώσει πύον. Σε μια σοβαρή λοίμωξη, ένα άτομο μπορεί να εμφανίσει πυρετό, πρησμένους λεμφαδένες και κόπωση. Ένας επανεμφανιζόμενος δοθιήνας ονομάζεται χρόνια δοθιήνωση.[2][3][4] Οι δερματικές λοιμώξεις τείνουν να είναι επαναλαμβανόμενες σε πολλούς ασθενείς και συχνά εξαπλώνονται σε άλλα μέλη της οικογένειας. Συστηματικοί παράγοντες που συνήθως μειώνουν την αντίσταση περιλαμβάνουν τον διαβήτη, την παχυσαρκία και αιματολογικές διαταραχές.[5] Οι δοθιήνες μπορεί να προκληθούν από άλλες δερματικές παθήσεις που προκαλούν στο άτομο να ξύσει και να βλάψει το δέρμα.
Οι δοθιήνες μπορεί να εμφανιστούν στους γλουτούς ή κοντά στον πρωκτό, την πλάτη, το λαιμό, το στομάχι, το στήθος, τα χέρια ή τα πόδια ή ακόμα και στον ακουστικό πόρο.[6] Μπορεί επίσης να εμφανιστούν γύρω από το μάτι, όπου ονομάζονται κριθή.[7]
Επιπλοκές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι πιο συχνές επιπλοκές των δοθιήνων είναι ουλές και λοίμωξη ή απόστημα του δέρματος, του νωτιαίου μυελού, του εγκεφάλου, των νεφρών ή άλλων οργάνων. Οι λοιμώξεις μπορεί επίσης να εξαπλωθούν στην κυκλοφορία του αίματος (βακτηριαιμία) και να γίνουν απειλητικές για τη ζωή.[3][4] Τα στελέχη S. aureus μολύνουν πρώτα το δέρμα και τις δομές του (για παράδειγμα, σμηγματογόνους αδένες, τριχοθυλάκια) ή εισβάλλουν στο κατεστραμμένο δέρμα (κοψίματα, εκδορές). Μερικές φορές οι λοιμώξεις είναι σχετικά περιορισμένες (όπως κριθή, δοθιήνας ή ψευδάνθρακας), αλλά άλλες φορές μπορεί να εξαπλωθούν σε άλλες περιοχές του δέρματος (προκαλώντας κυτταρίτιδα, θυλακίτιδα ή μολυσματικό κηρίο ). Δυστυχώς, αυτά τα βακτήρια μπορούν να φτάσουν στην κυκλοφορία του αίματος (βακτηριαιμία) και να καταλήξουν σε πολλά διαφορετικά σημεία του σώματος, προκαλώντας λοιμώξεις (αποστήματα, οστεομυελίτιδα, ενδοκαρδίτιδα, πνευμονία)[8] που μπορεί να βλάψουν σοβαρά ή να σκοτώσουν το μολυσμένο άτομο. Τα στελέχη S. aureus παράγουν επίσης ένζυμα και εξωτοξίνες που πιθανώς προκαλούν ή αυξάνουν τη σοβαρότητα ορισμένων ασθενειών. Τέτοιες ασθένειες περιλαμβάνουν τροφική δηλητηρίαση, σηπτικό σοκ και σύνδρομο τοξικού σοκ.[9] Σχεδόν οποιοδήποτε σύστημα οργάνων μπορεί να μολυνθεί από το S. aureus. Το σφίξιμο ή το κόψιμο των δοθιήνων στο επικίνδυνο τρίγωνο του προσώπου μπορεί να είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο εάν γίνει εκτός ιατρικού περιβάλλοντος, καθώς τα αιμοφόρα αγγεία αυτής της περιοχής ρέουν στον εγκέφαλο και μπορεί να μεταφέρουν εκεί σοβαρές λοιμώξεις.
Αιτίες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Βακτήρια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Φυσικά η αιτία είναι βακτήρια όπως οι σταφυλόκοκκοι που υπάρχουν στο δέρμα. Ο βακτηριακός αποικισμός ξεκινά από τους θύλακες των τριχών και μπορεί να προκαλέσει τοπική κυτταρίτιδα και φλεγμονή.[3][4] Η μυίαση που προκαλείται από τη μύγα Cordylobia anthropophaga στην Αφρική εκδηλώνεται συνήθως με δερματικούς δοθιήνες.[10] Παράγοντες κινδύνου για τη δοθιήνωση περιλαμβάνουν την παρουσία βακτηρίων στα ρουθούνια, τον σακχαρώδη διαβήτη, την παχυσαρκία, τα λεμφοπολλαπλασιαστικά νεοπλάσματα, τον υποσιτισμό και τη χρήση ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων.[11]
Οικογενειακό ιστορικό
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα άτομα με επανεμφανιζόμενους δοθιήνες είναι επίσης πιο πιθανό να έχουν θετικό οικογενειακό ιστορικό, να λαμβάνουν αντιβιοτικά και να έχουν νοσηλευτεί στο νοσοκομείο, να έχουν αναιμία ή διαβήτη. Είναι επίσης πιο πιθανό να έχουν σχετιζόμενες δερματικές παθήσεις και πολλαπλές βλάβες.[12]
Άλλες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Άλλες αιτίες περιλαμβάνουν την κακή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, όπως από HIV/AIDS, διαβήτη, υποσιτισμό ή αλκοολισμό.[13] Η κακή υγιεινή και η παχυσαρκία έχουν επίσης συνδεθεί με τους δοθιήνες.[13] Μπορεί να εμφανιστεί μετά τη χρήση αντιβιοτικών λόγω της ανάπτυξης αντοχής στα αντιβιοτικά που χρησιμοποιούνται.[14] Μια σχετική δερματοπάθεια ευνοεί την υποτροπή. Αυτό μπορεί να αποδοθεί στον επίμονο αποικισμό ανώμαλου δέρματος με στελέχη S. aureus, όπως συμβαίνει σε άτομα με ατοπική δερματίτιδα.[14] Οι δοθιήνες που επανεμφανίζονται κάτω από το μπράτσο, το στήθος ή στη βουβωνική χώρα μπορεί να σχετίζονται με πυώδη ιδρωταδενίτιδα.[15]
Διάγνωση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η διάγνωση τίθεται μέσω κλινικής αξιολόγησης από ιατρό, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει λήψη καλλιέργειας από τη βλάβη.[16]
Θεραπευτική αγωγή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ένας δοθιήνας μπορεί να καθαριστεί από μόνος του χωρίς να σκάσει, αλλά πιο συχνά θα πρέπει να ανοίγει και να στραγγίζει. Αυτό θα συμβεί συνήθως αυθόρμητα μέσα σε δύο εβδομάδες. Η τακτική εφαρμογή μιας ζεστής υγρής κομπρέσας, τόσο πριν όσο και μετά το άνοιγμα του δοθιήνα, μπορεί να βοηθήσει στην επιτάχυνση της επούλωσης. Η περιοχή πρέπει να διατηρείται καθαρή, να πλένονται τα χέρια αφού την αγγίξετε και τυχόν επίδεσμοι να απορρίπτονται προσεκτικά, προκειμένου να αποφευχθεί η εξάπλωση των βακτηρίων. Ένας γιατρός μπορεί να ανοίξει ή να «τρυπήσει» ένα δοθιήνα για να το αφήσει να στραγγίσει, αλλά δεν πρέπει να επιχειρήσετε να το πιέσετε ή να το κόψετε στο σπίτι, καθώς αυτό μπορεί να εξαπλώσει περαιτέρω τη μόλυνση. Η αντιβιοτική θεραπεία μπορεί να συνιστάται για μεγάλους ή επανεμφανιζόμενους δοθιήνες ή εκείνες που εμφανίζονται σε ευαίσθητες περιοχές (όπως η βουβωνική χώρα, οι μαστοί, οι μασχάλες, γύρω ή στα ρουθούνια ή στο αυτί).[2][3][4] Τα αντιβιοτικά δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για περισσότερο από ένα μήνα, με τουλάχιστον δύο μήνες (κατά προτίμηση περισσότερο) μεταξύ των χρήσεων, διαφορετικά θα χάσουν την αποτελεσματικότητά τους.
Οι δοθιήνες που κινδυνεύουν να οδηγήσουν σε σοβαρές επιπλοκές θα πρέπει να ανοίγονται και να αποστραγγίζονται εάν τα αντιβιοτικά ή οι ενέσεις στεροειδών δεν είναι αποτελεσματικά. Αυτοί οι δοθίηνες είναι ασυνήθιστα μεγάλοι, παραμένουν περισσότερο από δύο εβδομάδες ή εμφανίζονται στο μέσο του προσώπου ή κοντά στη σπονδυλική στήλη.[4] Ο πυρετός και τα ρίγη είναι σημάδια σήψης και υποδεικνύουν άμεση θεραπεία.[17]
Ο χρυσίζων σταφυλόκοκκος έχει την ικανότητα να αποκτά εύκολα αντιμικροβιακή αντοχή, καθιστώντας δύσκολη τη θεραπεία. Η γνώση της μικροβιακής αντοχής του S. aureus είναι σημαντική για την επιλογή των αντιμικροβιακών για θεραπεία.[18]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ «Causes and Cures of Skin». Healthguidance.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2014.
- ↑ 2,0 2,1 «Bacterial diseases». Dermatology. Mosby. 2003. σελ. 1126. ISBN 0-323-02409-2.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Habif, TP (2004). «Furuncles and carbuncles». Clinical Dermatology: A Color Guide to Diagnosis and Therapy (4th έκδοση). Philadelphia PA: Mosby.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Wolf K (2005). «Section 22. Bacterial infections involving the skin». Fitzpatrick's Color Atlas & Synopsis of Clinical Dermatology (5th έκδοση). McGraw-Hill.
- ↑ «Recurrent staphylococcal infection in families». Arch Dermatol 116 (2): 189–90. February 1980. doi:. PMID 7356349. http://repub.eur.nl/pub/7628.
- ↑ «Boils, Carbuncles and Furunculosis». Patient.info. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2014.
- ↑ «Boils, Kidshealth». 13 Σεπτεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2014.
- ↑ «Involvement of Panton-Valentine leukocidin-producing Staphylococcus aureus in primary skin infections and pneumonia». Clin Infect Dis 29 (5): 1128–32. November 1999. doi:. PMID 10524952. https://archive.org/details/sim_clinical-infectious-diseases_1999-11_29_5/page/1128.
- ↑ «Staph Infection Causes, Symptoms, Treatment – Staph Infection Diagnosis». eMedicineHealth.
- ↑ «Myiasis with Lund's fly (Cordylobia rodhaini) in travellers». J Travel Med 10 (5): 293–95. 2003. doi:. PMID 14531984.
- ↑ Scheinfeld NS (2007). «Furunculosis». Consultant 47 (2). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-11-23. https://web.archive.org/web/20121123092305/http://www.consultantlive.com/display/article/10162/36304. Ανακτήθηκε στις 2022-05-08.
- ↑ «Risk factors of recurrent furunculosis». Dermatol Online J 15 (1): 16. January 2009. doi:. PMID 19281721. http://dermatology.cdlib.org/1501/letters/furunculosis/elgilany.html.
- ↑ 13,0 13,1 Demos, M; McLeod, MP; Nouri, K (Oct 2012). «Recurrent furunculosis: a review of the literature.». The British Journal of Dermatology 167 (4): 725–32. doi:. PMID 22803835.
- ↑ 14,0 14,1 «Bacterial skin infection in the elderly: diagnosis and treatment». Drugs & Aging 19 (5): 331–42. 2002. doi:. PMID 12093320.
- ↑ «What is this boil like abscess under your arm, breast or groin». The Hidradenitis Suppurativa Trust. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2015.
- ↑ «Furuncles and Carbuncles». Merck Manuals. Αυγούστου 2017. Ανακτήθηκε στις 29 Απριλίου 2018.
- ↑ «Archived copy». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Αυγούστου 2012. Ανακτήθηκε στις 14 Αυγούστου 2012.
- ↑ «Methicillin-resistant Staphylococcus aureus in community-acquired pyoderma». Int J Dermatol 43 (6): 412–14. 2004. doi:. PMID 15186220. https://archive.org/details/sim_international-journal-of-dermatology_2004-06_43_6/page/412.