Δυναστεία Χαν

Δυναστεία Χαν (206 π.Χ. - 220 μ.Χ.) 漢朝
Τοποθεσία της χώρας στον κόσμο
Πρωτεύουσα	Τσανγκ'αν (206 π.Χ.-9, 190-195) Λουογιάνγκ (25-190, 196) Σουτσάνγκ (196-220)
Επίσημες γλώσσες	Αρχαϊκά κινέζικα
Πολίτευμα	Μοναρχία
Αυτοκράτορας	Δυτικοί Χαν Καοτσού (202-195 π.Χ.) Χούιτι (195-188 π.Χ.) Σάοτι (188-180 π.Χ.) Γουέντι (180-157 π.Χ.) Τσινγκ (157-141 π.Χ.) Γου (141-87 π.Χ.) Τσάο (87-74 π.Χ.) Σουάντι (74-49 π.Χ.) Γιουάντι (49-33 π.Χ.) Τσένγκτι (33-7 π.Χ.) Άι (7-1 π.Χ.) Πίνγκτι (1 π.Χ.-6) Ρούτσι (7-9) Ανατολικοί Χαν Κουάνγκγου (25-57) Μίνγκτι (57-75) Τσάνγκτι (75-88) Χετί (88-105) Σάνγκτι (106) Άντι (106-125) Σούντι (125-144) Τσόνγκτι (144-145) Τσίτι (145-146) Χουάντι (146-168) Λίνγκτι (168-189) Σιάντι (189-220)
Ίδρυση Έναρξη κυριαρχίας των Χαν στην Κίνα Διακοπή της κυριαρχίας των Χαν Λήξη της δυναστείας	206 π.Χ. 202 π.Χ. 9-23 220
Έκταση  • Σύνολο	6.000.000 km2
Πληθυσμός  • Εκτίμηση 2	57.671.400

Η δυναστεία Χαν (παραδοσιακά κινέζικα: 漢朝, απλοποιημένα: 汉朝, 206 π.Χ. - 220 μ.Χ.) ήταν αυτοκρατορική δυναστεία της Κίνας, μετά τη δυναστεία Τσιν (221-207 π.Χ.) και πριν τα Τρία Βασιλεία (220-265). Ιδρύθηκε από τον επαναστατικό ηγέτη Λιόου Μπανγκ, γνωστό μετά θάνατον ως αυτοκράτορα Γκαοτζού. Αφού ανέβηκε στον θρόνο, όρισε νέα πρωτεύουσα το Τσανγκ-αν. Η δυναστεία των Χαν διεκόπη για λίγο από τη Δυναστεία Σιν (9 έως 23 μ.Χ.) του πρώην αντιβασιλέα Ουάνγκ Μανγκ. Η λανθασμένη πολιτική του πάνω σε οικονομικά θέματα, κάποιες φυσικές καταστροφές και η απέχθεια λόγω των κομφουκιανικών αντιλήψεων λόγιων της εποχής για τον τρόπο με τον οποίο ανήλθε στην εξουσία, οδήγησαν σε μια περίοδο αναταραχών, από την οποία τελικά στην εξουσία της Κίνας ανήλθε ο Λιόου Σιόου (25 μ.Χ.) ο οποίος βασίλευσε με το όνομα Γκουανγκγού. Ο Γκουανγκγού μετέφερε την πρωτεύουσα ανατολικότερα, από το Τσανγκ-αν στο Λο-γιανγκ. Αυτό το μεσοδιάστημα χωρίζει τους Χαν σε δύο περιόδους: τους Δυτικούς Χαν (206 π.Χ. - 9 μ.Χ.) και τους Ανατολικούς Χαν (25-220 μ.Χ.). Με διάρκεια πάνω από τέσσερις αιώνες, η περίοδος της δυναστείας των Χαν, θεωρείται ως μια χρυσή εποχή στην ιστορία της Κίνας. Μέχρι σήμερα, η κυρίαρχη εθνοτική ομάδα της Κίνας αναφέρεται στον εαυτό της ως "άνθρωποι Χαν".

Η πάταξη των Σιονγκνού

Η αυτοκρατορία των Χαν χωρίστηκε σε περιοχές που ελέγχονται άμεσα από την κεντρική κυβέρνηση και μια σειρά από ημιαυτόνομα βασίλεια. Αυτά τα βασίλεια έχασαν σταδιακά όλα τα απομεινάρια της ανεξαρτησίας τους, ιδιαίτερα μετά την εξέγερση των επτά κρατών. Οι Σιονγκνού, μια νομαδική συνομοσπονδία που κυριάρχησε στην ανατολική ευρασιατική στέπα, νίκησε τον στρατό των Χαν σε μάχη το 200 π.Χ.. Μετά την ήττα, ένας γάμος με πολιτική συμμαχία αποτέλεσε αντικείμενο διαπραγμάτευσης κατά την οποία οι Χαν έγιναν οι ντε φάκτο κατώτεροι εταίροι. Όταν, παρά τη συνθήκη, η Ξιονγκνού συνέχισε την επιδρομή στα σύνορα των Χαν, ο αυτοκράτορας Γου (141 π.Χ. - 87 π.Χ.) δρομολόγησε πολλές στρατιωτικές εκστρατείες εναντίον της. Η τελική νίκη των Han σε αυτούς τους πολέμους ανάγκασε τελικά την Ξιονγκνού να δεχτεί να γίνει υποτελής των Χαν. Οι εκστρατείες αυτές θα επεκτείνουν την κυριαρχία των Χαν στη Λεκάνη Ταρίμ της Κεντρικής Ασίας και βοήθησε να καθορίσει το τεράστιο δίκτυο του εμπορίου είναι γνωστή ως Δρόμος του Μεταξιού, που έφτανε ως τον κόσμο της Μεσογείου. Οι δυνάμεις των Χαν κατάφεραν να χωρίσουν τους Σιονγκνού σε δύο ανταγωνιστικά κράτη, τους Βόρειους και Νότιους Σιονγκνού. Παρά αυτές τις νίκες, τα εδάφη βορείως των συνόρων Χαν κατακτήθηκαν γρήγορα από τη νομαδική φυλή των Σιανμπέι.

Η επικράτηση στον Νότο

Στον νότο, οι Χαν αντιμετώπισαν τον Τζάο Τουό (趙佗, Zhào Tuō), έναν Κινέζο τυχοδιώκτη, πρώην μέλος μιας εκστρατευτικής δύναμης των Τσιν στην περιοχή που είχε καταφέρει να αποκτήσει τον έλεγχο της περιοχής συμμαχώντας με τους αρχηγούς των Γιουυέ, ιδρύοντας το κράτος των Νανγιουέ (Νότιοι Γιουέ, πρόδρομος του Βιετνάμ). Ο Τζάο Τουό πέθανε σε προχωρημένη ηλικία, 103 ετών. Αν και αρχικά δέχθηκε να καταγραφεί ως υποτελής βασιλιάς των Χαν, στη συνέχεια άρχισε να λειτουργεί ανεξάρτητα, κατακτώντας νοτιότερα εδάφη, μέχρι το σημερινό Βιετνάμ. Την περίοδο που στην εξουσία ανήλθε η αυτοκράτειρα Λιου Τζι (呂雉) ήρθε σε σύγκρουση με τον Τζάο Τουό, ο οποίος αυτοανακηρύχθηκε αυτοκράτορας του Νανγιουέ. Ο αυτοκράτορας Γουέν των Χαν κατάφερε να συμφιλιωθεί ξανά μαζί του και ο Τζάο Τουό εγκατέλειψε τον τίτλο του αυτοκράτορα. Τελικά ο αυτοκράτορας Γου μπόρεσε να αποκτήσει τον έλεγχο της περιοχής, μετά τον θάνατο του Τζάο Τουό, ελέγχοντας τους διαδόχους του. Παράλληλα ο Γου επιτέθηκε στο κράτος των Ντιάν (περιοχή Γιουνάν) και ενσωμάτωσε το βασίλειο τους ως υποτελές κράτος στην αυτοκρατορία.

Ο Κομφουκιανισμός ως βασικό στοιχείο συγκρότησης

Εκτός από την επεκτατική πολιτική των Χαν, άλλα βασικά χαρακτηριστικά της περιόδου υπήρξαν η ανάπτυξη μιας οικονομίας που βασιζόταν στην αγροτική παραγωγή και η επικράτηση του Κομφουκιανισμού έναντι των άλλων φιλοσοφικών σχολών που είχαν αναπτυχθεί στην περίοδο των Ανατολικών Τσόου (Ταοϊσμού, Νομικισμού), που όμως συνέχισαν να συνυπάρχουν με αυτόν. Η επικράτηση του Κομφουκιανισμού προσδιόρισε τους δεσμούς ανάμεσα στη μορφωμένη ελίτ, στην κοινωνία και το κράτος.

Παράλληλα, στην εποχή των Χαν αναπτύχθηκε μια σειρά από αντιλήψεις για πνεύματα, οιωνούς, μύθους και άλλα μαγικά ή υπερφυσικά στοιχεία. Οι αντιλήψεις αυτές είχαν πηγή τον πολιτισμό των Τσου, περιοχή από την οποία προέρχονταν οι πρώτοι Χαν αυτοκράτορες.

Η παρακμή και η πτώση

Μετά από 92 μ.Χ., στο παλάτι οι ευνούχοι εμπλέκονται όλο και περισσότερο στα πολιτικά δικαστήρια, προκαλώντας βίαιες διαμάχες για την εξουσία μεταξύ των διαφόρων φυλών της συζύγου του αυτοκράτορα και των αυτοκρατορικών παλλακίδων, προκαλώντας την τελική πτώση των Χαν. Η αυτοκρατορική εξουσία ήταν επίσης υπό αμφισβήτηση από μεγάλες σχολές Ταοϊσμού, οι οποίες προκάλεσαν την Εξέγερση των Κίτρινων Τουρμπανιών (184 μ.Χ.).

Παράλληλα, καταγράφηκε ύφεση της οικονομίας, καθώς στην προσπάθεια των Χαν να περιορίσουν τη δύναμη της παλαιάς αριστοκρατίας μέσω νόμων για την κληρονομιά, οδηγήθηκαν μακροπρόθεσμα σε συρρίκνωση του αριθμού των ανεξάρτητων μικρών γαιοκτημόνων που αποτελούσαν τη φορολογική βάση του κράτους. Μετά τον θάνατο του αυτοκράτορα Λινγκ (168-189 μ.Χ.), οι ευνούχοι του παλατιού σφαγιάστηκαν από αξιωματικούς του στρατού, επιτρέποντας στα μέλη της αριστοκρατίας και τους στρατιωτικούς διοικητές να γίνουν πολέμαρχοι και να διαιρέσουν την αυτοκρατορία. Όταν ο Κάο Πι, ο βασιλιάς του Βέι, σφετερίστηκε τον θρόνο από τον αυτοκράτορα Ξιάν, η Δυναστεία Χαν έπαψε να υπάρχει.

Οι αιώνες που ακολουθούν είναι μια περίοδος διαίρεσης της Κίνας. Αρχικά με τη μορφή τριών βασιλείων (η ομώνυμη "Περίοδος των Τριών Βασιλείων"), κατάσταση που θα λήξει προς στιγμή το 280, μετά την άνοδο της δυναστείας Τζιν (το 265), αλλά σύντομα θα επανέλθει με μεγαλύτερη ένταση (Περίοδος 16 Βασιλείων, περίοδος διαίρεσης μεταξύ βορρά-νότου), για να τελειώσει οριστικά με την επανενοποίηση της Κίνας από τη δυναστεία Σουί, το 589.