Μετάβαση στο περιεχόμενο

Εγκλήματα πολέμου κατά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία (2022)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Σοροί ανθρώπων με πολιτικά ρούχα, δολοφονημένοι σύμφωνα με τις καταγγελίες από πυρά Ρώσων στρατιωτών, κείτονται σε δρόμο της Μπούτσα

Κατά τη διάρκεια της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία το 2022, οι Αρχές και οι ένοπλες δυνάμεις της Ρωσίας κατηγορήθηκαν ότι διέπραξαν εγκλήματα πολέμου πραγματοποιώντας σκόπιμες επιθέσεις κατά αμάχων στόχων [1][2] και επιτιθέμενοι αδιακρίτως σε πυκνοκατοικημένες περιοχές. Ο ρωσικός στρατός φέρεται να επέφερε στον άμαχο πληθυσμό μη αναγκαία και δυσανάλογη βλάβη, χρησιμοποιώντας βόμβες διασποράς - ένα είδος όπλου που έχει απαγορευτεί από 110 κράτη [3] λόγω του άμεσου αλλά και του μακροπρόθεσμου κινδύνου του για τους αμάχους – και εκτοξεύοντας άλλα εκρηκτικά όπλα που επιδρούν σε ευρύτερη περιοχή, όπως βόμβες που ρίπτονται από τον αέρα, πυραύλους, βλήματα βαρέως πυροβολικού και πυραύλους από συστήματα πολλαπλής εκτόξευσης. Τα αποτελέσματα των ρωσικών επιθέσεων ήταν ζημιά ή καταστροφή πολιτικών κτιρίων, συμπεριλαμβανομένων σπιτιών, νοσοκομείων, σχολείων, νηπιαγωγείων, πυρηνικών σταθμών,[4] κτιρίων ιστορικής σημασίας και εκκλησιών.[5][6] Μέχρι τις 28 Απριλίου, οι επιθέσεις είχαν ως αποτέλεσμα τον θάνατο τουλάχιστον 2.829 αμάχων και τον τραυματισμό τουλάχιστον 3.180.[7]

Οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατηγόρησαν επίσης τα ρωσικά στρατεύματα ότι χρησιμοποιούν μαζικούς βιασμούς ως πολεμικό όπλο .[8][9] Σύμφωνα με τη βρετανική εφημερίδα Guardian, μετά την απόσυρση των Ρώσων από περιοχές βόρεια του Κιέβου, υπήρχε «πληθώρα αποδεικτικών στοιχείων» σχετικά με βιασμούς, βασανιστήρια και συνοπτικές εκτελέσεις κατά Ουκρανών αμάχων από ρωσικές δυνάμεις».[10] Υπήρξαν ισχυρισμοί για υποχρεωτικές απελάσεις χιλιάδων αμάχων από τη ρωσοκρατούμενη Μαριούπολη προς τη Ρωσία,[11] συμπεριλαμβανομένων και παιδιών,[12] σεξουαλικές κακοποιήσεις και βιασμούς [13] και δολοφονίες Ουκρανών αμάχων από τις ρωσικές δυνάμεις.[14] Στα τέλη Μαρτίου, οι ουκρανικές δυνάμεις ανακατέλαβαν την πόλη Μπούτσα, στα βόρεια του Κιέβου. Τότε προέκυψαν στοιχεία για ωμότητες που διέπραξαν τα ρωσικά στρατεύματα, συμπεριλαμβανομένων βασανιστηρίων και δολοφονιών αμάχων, μεταξύ αυτών και παιδιών.[15][16][17] Σύμφωνα με την αστυνομία του Κιέβου, περισσότερα από 900 πτώματα αμάχων εντοπίστηκαν στην περιοχή του Κιέβου μετά την απόσυρση των ρωσικών δυνάμεων, οι περισσότεροι εκτελεσμένοι με συνοπτικές διαδικασίες,[18] ενώ η Αποστολή Παρακολούθησης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ στην Ουκρανία τεκμηρίωσε δολοφονίες 50 αμάχων – κυρίως ανδρών αλλά και γυναικών και παιδιών – στην Μπούτσα.[19] Τον πρώτο μήνα της εισβολής, η Αποστολή Παρακολούθησης κατέγραψε επίσης αυθαίρετη κράτηση δημοσιογράφων, ακτιβιστών, κρατικών αξιωματούχων και δημοσίων υπαλλήλων στα κατεχόμενα από τη Ρωσία εδάφη [20] και εξέφρασε ανησυχία για βίντεο που έδειχναν τρομοκράτηση και ανακρίσεις Ουκρανών αιχμαλώτων από ρωσικές δυνάμεις και βίντεο από ανακρίσεις Ρώσων κρατουμένων από ουκρανικές δυνάμεις.

Στις 2 Μαρτίου, ο Εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ICC) εκκίνησε έρευνα σχετικά τόσο με προηγούμενες όσο και με τρέχουσες καταγγελίες για εγκλήματα πολέμου, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας ή γενοκτονία που διαπράχθηκαν στην Ουκρανία από οποιονδήποτε, από τις 21 Νοεμβρίου 2013 και μετά. Επίσης δημιούργησε μια διαδικτυακή διαδικασία προκειμένου όσοι διαθέτουν στοιχεία να έρθουν σε επαφή με τους ερευνητές και απέστειλε μια ομάδα ερευνητών, δικηγόρων και άλλων ειδικών στην Ουκρανία για να ξεκινήσει τη συλλογή αποδεικτικών στοιχείων.[21][22] Καμία από τις δύο εμπλεκόμενες χώρες (Ουκρανία και Ρωσία) δεν είναι συμβαλλόμενα μέρη στο Καταστατικό της Ρώμης, τη νομική βάση του ΔΠΔ, αλλά η Ουκρανία έχει αποδεχθεί τη δικαιοδοσία του ΔΠΔ υπογράφοντας το 2013 και το 2014 δύο δηλώσεις για το σκοπό αυτό.[23] Δύο άλλες ανεξάρτητες διεθνείς υπηρεσίες διερευνούν επίσης παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου στην περιοχή αυτή: η Διεθνής Επιτροπή Έρευνας για την Ουκρανία, που ιδρύθηκε από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών στις 4 Μαρτίου 2022, και η Αποστολή Παρακολούθησης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ στην Ουκρανία, που αναπτύχθηκε από το OHCHR . Η τελευταία ξεκίνησε να παρακολουθεί τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από όλα τα μέρη το 2014 και απασχολεί σχεδόν 60 παρατηρητές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του ΟΗΕ. Στα τέλη Μαρτίου, η γενική εισαγγελέας της Ουκρανίας Iryna Venediktova δήλωσε ότι οι Ουκρανοί εισαγγελείς είχαν συγκεντρώσει στοιχεία για 2500 «πιθανές υποθέσεις εγκλημάτων πολέμου» και «αρκετές εκατοντάδες υπόπτους».[24] Στις 7 Απριλίου 2022, τα Ηνωμένα Έθνη ανέστειλαν τη συμμετοχή της Ρωσίας από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ.[25]

Αδιάκριτες επιθέσεις και επιθέσεις κατά αμάχων στόχων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Εικόνα από το βομβαρδισμένο κτήριο διοίκησης της Περιφέρειας του Kharkiv
Βομβαρδισμένες κατοικίες στην περιφέρεια Χάρκοβο

Σύμφωνα με οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την Αποστολή Παρακολούθησης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ στην Ουκρανία, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έκανε χρήση αδιάκριτων επιθέσεεων και πληγμάτων σε πολιτικούς στόχους όπως σπίτια, νοσοκομεία, σχολεία και νηπιαγωγεία.

Στις 25 Φεβρουαρίου, η Διεθνής Αμνηστία δήλωσε ότι οι ρωσικές δυνάμεις «επέδειξαν κατάφωρη περιφρόνηση για τις ζωές των αμάχων, χρησιμοποιώντας βαλλιστικούς πυραύλους και άλλα εκρηκτικά όπλα ευρείας ακτίνας δράσης σε πυκνοκατοικημένες περιοχές». Επιπλέον, η Ρωσία ισχυρίστηκε ψευδώς ότι χρησιμοποίησε μόνο όπλα με καθοδήγηση ακριβείας. Η Διεθνής Αμνηστία δήλωσε ότι τρεις επιθέσεις, στο Vuhledar, στο Kharkiv και στο Uman, είναι πιθανό να συνιστούν εγκλήματα πολέμου.

Στις 26 Φεβρουαρίου, ο πρωθυπουργός της Ουκρανίας Ντένις Σμιχάλ δήλωσε ότι η Ρωσία διαπράττει εγκλήματα πολέμου.[26]

Την 1 και 2 Μαρτίου, το ρωσικό πυροβολικό στόχευσε μια πυκνοκατοικημένη γειτονιά της Μαριούπολης, βομβαρδίζοντάς την για σχεδόν 15 ώρες. Ως αποτέλεσμα, η γειτονιά υπέστη σημαντικές καταστροφές, με τον αντιδήμαρχο Σεργκέι Ορλόφ να αναφέρει ότι «τουλάχιστον εκατοντάδες άνθρωποι [ήταν] νεκροί».[27][28]

Στις 3 Μαρτίου, το Γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα εξέδωσε ανακοίνωση λέγοντας ότι είχε καταγράψει τουλάχιστον 1006 απώλειες αμάχων την πρώτη εβδομάδα της εισβολής, αλλά ότι πιστεύει ότι «οι πραγματικοί αριθμοί είναι πολύ υψηλότεροι».[29]

Στις 6 Μαρτίου, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εξέδωσε μια δήλωση λέγοντας ότι είχε στοιχεία ότι πολλά κέντρα υγειονομικής περίθαλψης στην Ουκρανία δέχθηκαν επίθεση, με τον Γενικό Διευθυντή Tedros Adhanom Ghebreyesus να λέει ότι «επιθέσεις σε εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης ή σε εργαζόμενους της υγείας πλήττουν την ιατρική ουδετερότητα και παραβιάζουν διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο».[30]

Στις 24 Μαρτίου, η Διεθνής Αμνηστία κατηγόρησε τη Ρωσία ότι παραβίασε επανειλημμένα το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο κατά τον πρώτο μήνα της εισβολής πραγματοποιώντας επιθέσεις χωρίς διακρίσεις, συμπεριλαμβανομένων ευθέων επιθέσεων κατά αμάχων. Σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία, επαληθευμένες αναφορές και βίντεο καταδεικνύουν πολυάριθμα χτυπήματα σε νοσοκομεία και σχολεία και τη χρήση εκρηκτικών όπλων χωρίς ακρίβεια στόχευσης (χαζές βόμβες σε αντίθεση με τα όπλα ακριβείας-έξυπνες βόμβες) και απαγορευμένων όπλων, όπως βόμβες διασποράς.[31]

Χρήση πυρομαχικών διασποράς

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι αναφορές για τη χρήση πυρομαχικών διασποράς έχουν εγείρει ανησυχίες για τον μεγάλο απολογισμό σε ανθρώπινες απώλειες αμάχων, τόσο άμεσες όσο και λόγο του μακροπρόθεσμου κινδύνου από τα χρησιμοποιηθέντα πυρομαχικά που δεν πυροδοτήθηκαν. Ούτε η Ρωσική Ομοσπονδία ούτε η Ουκρανία έχουν επικυρώσει τη Σύμβαση του 2008 για τα Πυρομαχικά Διασποράς [3], αλλά η χρήση πυρομαχικών διασποράς σε κατοικημένες περιοχές μπορεί ήδη να θεωρηθεί ασυμβίβαστη με τις αρχές του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου που απαγορεύουν τις αδιάκριτες και δυσανάλογες επιθέσεις.

Η επίθεση στο Vuhledar, στις 10:30 (UTC) στις 24 Φεβρουαρίου, έγινε με τη χρήση ενός πυραύλου 9M79 Tochka, ο οποίος έπληξε σημείο δίπλα σε νοσοκομείο και σκότωσε τέσσερις πολίτες. Η Διεθνής Αμνηστία στην ανάλυσή της για την επίθεση, περιγράφει την ύπαρξη «αδιάψευστων στοιχείων για παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου και του διεθνούς δικαίου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» από τις ρωσικές δυνάμεις. Η Human Rights Watch (HRW) διαπίστωσε ότι στην επίθεση στο νοσοκομείο Vuhledar χρησιμοποιήθηκαν βόμβες διασποράς 9N123. Οι 9N123 περιέχουν πενήντα μεμονωμένα υποπυρομαχικά 9N24, καθένα από τα οποία χωρίζεται σε 316 βόμβες. Η HRW στήριξε την ανάλυσή του σε επαφές με διοικήσεις νοσοκομείων και δήμων και σε πλείστα φωτογραφικά τεκμήρια. Η HRW κάλεσε τις ρωσικές δυνάμεις να σταματήσουν να κάνουν «παράνομες επιθέσεις με όπλα που σκοτώνουν και ακρωτηριάζουν αδιακρίτως». Ο γραμματέας Τύπου της Ρωσικής Ομοσπονδίας Ντμίτρι Πεσκόφ διέψευσε αυτές τις πληροφορίες, λέγοντας ότι τέτοιου είδους πυρομαχικά βρίσκονται στο ενεργό οπλοστάσιο των Ενόπλων Δυνάμεων της Ουκρανίας.[32]

Στις 27 Φεβρουαρίου, η Διεθνής Αμνηστία δήλωσε ότι είχε αναλύσει στοιχεία που έδειχναν ότι τα ρωσικά πυρομαχικά διασποράς από μια ρουκέτα των 220 mm BM-27 Uragan είχε χτυπήσει ένα νηπιαγωγείο στην Okhtyrka όπου έβρισκαν καταφύγιο άμαχοι στις 25 Φεβρουαρίου, σκοτώνοντας τρεις, μεταξύ των οποίων ένα παιδί. Βίντεο από μη επανρωμένο αεροσκάφος (UAV) έδειξε τέσσερα πλήγματα στην οροφή του νηπιαγωγείου, τρία στο έδαφος δίπλα στο σχολείο, δύο τραυματίες ή νεκρούς πολίτες και λίμνες αίματος. Η Διεθνής Αμνηστία ανέλυσε 65 φωτογραφίες και βίντεο του συμβάντος και πήρε συνεντεύξεις από κατοίκους της περιοχής. Ο ερευνητικός δημοσιογραφικός οργανισμός Bellingcat δήλωσε ότι υπολείμματα του πυραύλου 9M27K βρέθηκαν 200 μέτρα ανατολικά του νηπιαγωγείου. Οι ρωσικές δυνάμεις βρίσκονταν δυτικά της Οχτύρκα. Η Αμνηστία περιέγραψε τον τύπο του πυραύλου ως «μη καθοδηγούμενο και διαβόητα ανακριβή» και περιέγραψε την επίθεση ως πιθανό έγκλημα πολέμου που θα έπρεπε να διερευνηθεί.

Στις 4 Μαρτίου, η Human Rights Watch ανέφερε ότι στις 28 Φεβρουαρίου οι ρωσικές δυνάμεις είχαν εκτοξεύσει πυρομαχικά διασποράς σε τουλάχιστον τρεις κατοικημένες περιοχές στο Χάρκοβο, σκοτώνοντας τουλάχιστον τρεις πολίτες.[33] Στις 18 Μαρτίου, ο αριθμός των αμάχων που φέρεται να σκοτώθηκαν στο Χάρκοβο ξεπέρασε τους 450 ως συνέπεια της χρήσης πυρομαχικών διασποράς και εκρηκτικών όπλων σε πυκνοκατοικημένες περιοχές της πόλης. Πυρομαχικά διασποράς χρησιμοποιήθηκαν επανειλημμένα επίσης στο Mykolaiv κατά τη διάρκεια χωριστών επιθέσεων στις 7, 11 και 13 Μαρτίου, προκαλώντας απώλειες αμάχων και εκτεταμένη καταστροφή μη στρατιωτικών αντικειμένων.

Στις 6 ή στις 7 Μαρτίου, οι ουκρανικές δυνάμεις εκτόξευσαν ρουκέτες με πυρομαχικά διασποράς στο χωριό Husarivka που ελέγχεται από τη Ρωσία, 60 μίλια νότια του Χάρκοβο.[34]

Διατάραξη ανθρωπιστικών διαδρόμων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ουκρανοί άμαχοι νεκροί από ρωσικούς βομβαρδισμούς στη Μαριούπολη.

Κατά τη διάρκεια της Πολιορκίας της Μαριούπολης, έγιναν πολλές προσπάθειες για τη δημιουργία ενός ανθρωπιστικού διαδρόμου εκκένωσης για την απομάκρυνση αμάχων από την πόλη, αλλά απέτυχαν επειδή ο διάδρομος στοχοποιήθηκε από τις ρωσικές δυνάμεις.[35] Στις 5 Μαρτίου, κηρύχθηκε πεντάωρη κατάπαυση του πυρός, αλλά οι εκκενώσεις σταμάτησαν γρήγορα αφού οι βομβαρδισμοί συνεχίστηκαν κατά τη διάρκεια της ορισθείσας ώρας.[36] Την επόμενη μέρα, η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού (ICRC) ανακοίνωσε ότι μια δεύτερη προσπάθεια δημιουργίας διαδρόμου εκκένωσης απέτυχε.[37][38] Στις 7 Μαρτίου, η ΔΕΕΣ ανακοίνωσε ότι διαπίστωσε ότι μια από τις διαδρομές που αναφέρονται για εκκενώσεις κατά τη διάρκεια της εκεχειρίας είχε ναρκοθετηθεί.[39]

Στοχοποίηση πυρηνικών σταθμών

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 23:28 τοπική ώρα στις 3 Μαρτίου 2022, μια στήλη από 10 ρωσικά τεθωρακισμένα οχήματα και δύο άρματα μάχης προσέγγισε, λαμβάνοντας προφυλάξεις, τον Πυρηνικό Σταθμό ηλεκτροπαραγωγής της Zaporizhzhia, τον μεγαλύτερο στην Ευρώπη.[40][41][42] Η μάχη ξεκίνησε στις 12:48 π.μ. της 4ης Μαρτίου, όταν οι ουκρανικές δυνάμεις εκτόξευσαν πυραύλους κατά των αρμάτων και οι ρωσικές δυνάμεις απάντησαν με ένα σύνολο όπλων, συμπεριλαμβανομένων ρουκετοβομβίδων.[41] Κατά τη διάρκεια περίπου δύο ωρών σφοδρών συγκρούσεων, ξέσπασε πυρκαγιά σε μια εκπαιδευτική εγκατάσταση έξω από το κύριο συγκρότημα, η οποία κατασβέστηκε στις 6:20 π.μ.,[4][43] αν και άλλα τμήματα γύρω από το εργοστάσιο υπέστησαν ζημιές.[41] Το ίδιο βράδυ, η Πρεσβεία των ΗΠΑ στο Κίεβο περιέγραψε τη ρωσική επίθεση στον πυρηνικό σταθμό Zaporizhzhia ως έγκλημα πολέμου,[44] αν και το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ απέσυρε γρήγορα αυτόν τον ισχυρισμό με τις συνθήκες της επίθεσης να μελετώνται [45][46] και το Πεντάγωνο αρνείται να χαρακτηρίσει την επίθεση ως έγκλημα πολέμου.[47] Την ίδια μέρα, ο πρόεδρος της Ουκρανίας Volodymyr Zelenskyy κατηγόρησε τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν ότι διέπραξε «πυρηνική τρομοκρατία» δίνοντας εντολή για την επίθεση στο εργοστάσιο [48] και οι ρυθμιστικές αρχές της Ουκρανίας δήλωσαν ότι οι ρωσικές δυνάμεις έριξαν βλήματα πυροβολικού στο εργοστάσιο, βάζοντας φωτιά στις εκπαιδευτικές εγκαταστάσεις.[49][50] Ο Ρώσος πρέσβης στον ΟΗΕ απάντησε ότι οι ρωσικές δυνάμεις δέχθηκαν πυρά από Ουκρανούς «δολιοφθορείς» από την εκπαιδευτική εγκατάσταση, την οποία πυρπόλησαν όταν έφυγαν.[51] Αργότερα εκείνη την ημέρα, ο Γενικός Διευθυντής του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας επιβεβαίωσε ότι τα συστήματα ασφαλείας των εργοστασίων δεν είχαν τεθεί σε λειτουργία και ότι δεν υπήρξε έκλυση ραδιενεργών υλικών, ωστόσο «...ανησυχούσε σοβαρά για την κατάσταση στη μεγαλύτερη πυρηνική ενέργεια της Ουκρανίας φυτό. Βασική προτεραιότητα ήταν η διασφάλιση της ασφάλειας και της ασφάλειας του σταθμού, της τροφοδοσίας του και των ανθρώπων που το λειτουργούν» [52]

Οι επιθέσεις σε εγκαταστάσεις πυρηνικής ενέργειας διέπονται κυρίως από το άρθρο 56 του Πρόσθετου Πρωτοκόλλου Ι των Συμβάσεων της Γενεύης [53] το οποίο γενικά απαγορεύει τις επιθέσεις εναντίον μη στρατιωτικών πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής.[54][55] Σύμφωνα με διεθνείς μελετητές:

  • η ρωσική επίθεση παραβίασε πιθανώς το άρθρο 56 [54] αλλά πιθανώς δεν αποτελούσε έγκλημα πολέμου.[55]
  • Οι ουκρανικές δυνάμεις που ξεκινούν τη δράση εκτοξεύοντας αντιαρματικούς πυραύλους ενδέχεται να έχουν παραβιάσει το τμήμα Παθητικών Προφυλάξεων του άρθρου 56, παράγραφος 5.[55]

Επιθέσεις σε πολιτιστικά αγαθά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η χρήση εκρηκτικών όπλων με αποτελέσματα ευρείας περιοχής έχει εγείρει ανησυχίες σχετικά με την εγγύτητα ιστορικών μνημείων, έργων τέχνης, εκκλησιών και άλλων πολιτιστικών αγαθών.[5][56][57][58] Οι ρωσικές δυνάμεις κατέστρεψαν μερικώς ή ολικώς το Μουσείο Τέχνης Kuindzhi στη Μαριούπολη, τον κινηματογράφο Shchors της σοβιετικής εποχής και μια γοτθική βιβλιοθήκη στο Chernihiv,[59] το μνημείο του Ολοκαυτώματος Babyn Yar στο Κίεβο,[60] το κτίριο Slovo της σοβιετικής εποχής [5] και το κτίριο της περιφερειακής κρατικής διοίκησης στο Χάρκοβο, μια ξύλινη εκκλησία του 19ου αιώνα στη Viazivka, στην περιοχή Zhytomyr,[61] και το Ιστορικό και Τοπικό Ιστορικό Μουσείο στο Ivankiv .[62] Την 1η Απριλίου, η UNESCO δήλωσε ότι τουλάχιστον 53 ουκρανικά ιστορικά μνημεία, θρησκευτικά κτίρια και μουσεία επιβεβαιώθηκε ότι υπέστησαν ζημιές κατά τη ρωσική εισβολή.[63]

Τα πολιτιστικά αγαθά απολαμβάνουν ειδικής προστασίας και διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου.[64] Το Πρωτόκολλο Ι της Σύμβασης της Γενεύης και η Σύμβαση της Χάγης για την προστασία της πολιτιστικής ιδιοκτησίας σε περίπτωση ένοπλης σύγκρουσης (δεσμευτικά για την Ουκρανία και τη Ρωσία) απαγορεύουν στα συμβαλλόμενα κράτη να χρησιμοποιούν ιστορικά μνημεία για την υποστήριξη της στρατιωτικής προσπάθειας και να τα καταστήσουν αντικείμενο πράξεων της εχθρότητας ή των αντιποίνων.[64] Το Πρωτόκολλο ΙΙ της Σύμβασης της Χάγης επιτρέπει επιθέσεις σε πολιτιστικά αγαθά μόνο σε περίπτωση «επιτακτικής στρατιωτικής ανάγκης» υπό την προϋπόθεση ότι δεν υπάρχει εφικτή εναλλακτική λύση. Ενώ το Πρωτόκολλο ΙΙ δεν εφαρμόζεται ως έχει, καθώς μόνο η Ουκρανία είναι συμβαλλόμενο μέρος και εφαρμόζεται μόνο μεταξύ των μερών, η διάταξη για την επιτακτική στρατιωτική αναγκαιότητα μπορεί να εφαρμοστεί εάν ερμηνεύεται ως ενημέρωση της Σύμβασης και όχι ως προσθήκη σε αυτήν.[64] Οι επιθέσεις κατά της πολιτιστικής κληρονομιάς ισοδυναμούν με εγκλήματα πολέμου και μπορούν να διωχθούν ενώπιον του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου .[64]

Επιθέσεις σε νοσοκομεία και εγκαταστάσεις ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Φωτογραφία που διανεμήθηκε από το Υπουργείο Εσωτερικών της Ουκρανίας και δείχνει έναν Ουκρανό άμαχο πολίτη που σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια του ρωσικού βομβαρδισμού στο Τσερνίχιβ

Από τις 26 Μαρτίου, η Αποστολή Παρακολούθησης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ στην Ουκρανία επαλήθευσε 74 επιθέσεις σε ιατρικές εγκαταστάσεις, 61 από τις οποίες σε ελεγχόμενη από την κυβέρνηση έδαφος (π.χ. αεροπορικές επιδρομές σε νοσοκομεία σε Izium, Mariupol, Ovruch, Volnovakha και Vuhledar), εννέα σε περιοχή ελέγχονται από ένοπλες ομάδες που συνδέονται με τη Ρωσία και τέσσερις σε αμφισβητούμενους οικισμούς. Μέχρι εκείνη την ημερομηνία, έξι περιγεννητικά κέντρα, μαιευτήρια και δέκα παιδικά νοσοκομεία είχαν πληγεί, με αποτέλεσμα την πλήρη καταστροφή δύο νοσοκομείων παίδων και ενός περιγεννητικού νοσοκομείου.

Στις 24 Φεβρουαρίου, πυρομαχικά διασποράς εξερράγησαν στο Central City Hospital στο Vuhledar, σκοτώνοντας τουλάχιστον τέσσερις πολίτες και τραυματίζοντας 10, ενώ προκλήθηκαν ζημιές σε ασθενοφόρα και στο νοσοκομείο. Στις 8 Μαρτίου το πρόσφατα ανακαινισμένο κεντρικό νοσοκομείο στο Izyum, νότια του Χάρκοβο, καταστράφηκε [65][66] και ακολούθησε στις 11 Μαρτίου επίθεση σε ψυχιατρείο της ίδιας πόλης.[67] Στις 9 Μαρτίου, μια ρωσική αεροπορική επιδρομή κατέστρεψε το νοσοκομείο Νο. 3 της Μαριούπολης, το οποίο ήταν ξεκάθαρα αναγνωρίσιμο ως πολιτική εγκατάσταση, με αποτέλεσμα να τραυματιστούν 17 πολίτες, εκ των οποίων η μία ήταν γυναίκα σε προχωρημένο στάδιο εγκυμοσύνης, ενώ τόσο εκείνη όσο και το αγέννητο παιδί της τελικώς δεν επέζησαν.

Στις 30 Μαρτίου, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ανέφερε ότι υπήρξαν 82 επαληθευμένες ρωσικές επιθέσεις στην ιατρική περίθαλψη στην Ουκρανία – συμπεριλαμβανομένων επιθέσεων σε εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης, ασθενείς και εργαζόμενους στον τομέα της υγείας – από τις 24 Φεβρουαρίου. Ο ΠΟΥ υπολόγισε τουλάχιστον 72 νεκρούς και 43 τραυματίες σε αυτές τις επιθέσεις.[68] Μέχρι τις 8 Απριλίου, ο ΠΟΥ επιβεβαίωσε 91 επιθέσεις.[69]

Περιοχές που επλήγησαν από αδιάκριτες επιθέσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Περιφέρεια Ντόνετσκ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 24 Φεβρουαρίου, οι Ρωσικές Ένοπλες Δυνάμεις, σε συνεργασία με φιλορώσους αντάρτες, πολιόρκησαν το λιμάνι της Μαριούπολης, οδηγώντας σε σοβαρές απώλειες καθώς οι προμήθειες κόπηκαν από τους ντόπιους.[70]

Αεροπορική επιδρομή στο θέατρο της Μαριούπολης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 16 Μαρτίου, οι Ρωσικές Ένοπλες Δυνάμεις βομβάρδισαν το Περιφερειακό Θέατρο του Ντονέτσκ στη Μαριούπολη της Ουκρανίας, το οποίο χρησιμοποιήθηκε ως καταφύγιο αεροπορικής επιδρομής . Οι ουκρανικές αρχές δήλωσαν ότι στέγαζε έως και 1.200 αμάχους κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Μαριούπολης .[71] Το θέατρο καταστράφηκε σε μεγάλο βαθμό στην επίθεση, την οποία οι ουκρανικές αρχές χαρακτήρισαν έγκλημα πολέμου.[72] Τα στοιχεία των θυμάτων δεν είναι επί του παρόντος γνωστά. Οι ουκρανικές αρχές δήλωσαν ότι άνθρωποι παγιδεύτηκαν κάτω από τα φλεγόμενα ερείπια του θεάτρου που κατέρρευσε μετά την επίθεση, αλλά οι συνεχιζόμενοι βομβαρδισμοί στην περιοχή έχουν περιπλέξει τις προσπάθειες ανάκτησης.[72][73]

Το θέατρο είναι ένα από τα μνημεία πολιτιστικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της Ουκρανίας που έχουν στοχοποιηθεί και καταστραφεί σκόπιμα από τις ρωσικές δυνάμεις εισβολής.[73] Δορυφορικές εικόνες του θεάτρου που τραβήχτηκαν στις 14 Μαρτίου δείχνουν τη λέξη "παιδιά" γραμμένη στα ρωσικά σε δύο τοποθεσίες έξω από το θέατρο σε μια προσπάθεια να την αναγνωρίσουν στις δυνάμεις εισβολής ως καταφύγιο πολιτικής αεροπορικής επιδρομής που περιέχει παιδιά και όχι στρατιωτικό στόχο.[72] Αξιωματούχοι του δημοτικού συμβουλίου της Μαριούπολης δήλωσαν ότι το θέατρο ήταν το μεγαλύτερο αντιεροπορικό καταφύγιο στην πόλη και τη στιγμή της επίθεσης περιείχε μόνο γυναίκες και παιδιά.[73]

Απαντώντας στις επικρίσεις, η Ρωσία κατηγόρησε το υποστηριζόμενο από την Ουκρανία Τάγμα Azov ότι πραγματοποίησε τον βομβαρδισμό στο θέατρο, χωρίς να παράσχει στοιχεία.[72]

Αεροπορική επίθεση στο νοσοκομείο της Μαριούπολης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 9 Μαρτίου, οι ρωσικές δυνάμεις βομβάρδισαν ένα μαιευτήριο και ένα νοσοκομείο παίδων στη Μαριούπολη.[74] Αρκετές πηγές στη Μαριούπολη ανέφεραν ότι το νοσοκομείο ήταν σαφώς αναγνωρίσιμο και λειτουργούσε τη στιγμή που χτυπήθηκε. Το νοσοκομείο καταστράφηκε [75] και δεκαεπτά άμαχοι, μεταξύ των οποίων παιδιά και έγκυες γυναίκες, τραυματίστηκαν. Μια έγκυος γυναίκα πέθανε μαζί με το μωρό της από τα τραύματα που υπέστη στην επίθεση. Ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Volodymyr Zelenskyy χαρακτήρισε τη βομβιστική επίθεση σε μαιευτήριο «γενοκτονία»,[76] ο υπουργός Εξωτερικών Dmytro Kuleba το χαρακτήρισε «συγκλονιστικό έγκλημα πολέμου» [77] και ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον το χαρακτήρισε «ποταπό».[78]

Η εικόνα μιας εγκύου γυναίκας ξαπλωμένη σε ένα φορείο, που μεταφέρεται μέσα από τη βομβαρδισμένη αυλή από τους τραυματιοφορείς,[79] κυκλοφόρησε σε όλο τον κόσμο μέσω του Διαδικτύου και στις εφημερίδες. Η άγνωστη γυναίκα μεταφέρθηκε σε άλλο νοσοκομείο και στις 13 Μαρτίου πέθανε αφού το παιδί της γεννήθηκε νεκρό. Είχε υποστεί πολυάριθμα τραύματα στον βομβαρδισμό, συμπεριλαμβανομένων κατάγματος λεκάνης και αποκολλημένου γοφού, που συνέβαλαν στο να γεννηθεί το βρέφος νεκρό.[80][81] Χειρουργήθηκε από τους γιατρούς της υπό το φως κεριών.

Μια άλλη έγκυος γυναίκα που καταγράφηκε σε φωτογραφία μετά τη βομβιστική επίθεση, η Marianna Vyshegirskaya, μια δημοφιλής μπλόγκερ στη Μαριούπολη, γέννησε την επόμενη μέρα, ένα θήλυ βρέφος.[82] Η Vishegirskaya έγινε στόχος εκστρατείας παραπληροφόρησης που άρχισε να γίνεται trend στο ρωσικό Telegram και επαναλήφθηκε σε tweet από τη ρωσική πρεσβεία στο Ηνωμένο Βασίλειο.[83] Η ρωσική πρεσβεία ισχυρίστηκε ότι η Vishegirskaya ήταν μια ηθοποιός που «φορούσε καλό μακιγιάζ» και ότι ο απόηχος της επίθεσης είχε σκηνοθετηθεί.[84] Αυτή η θεωρία συνωμοσίας αποδείχθηκε ψευδής και το Twitter απέσυρε την ανάρτηση της πρεσβείας, ωστόσο οι ψευδείς ειδήσεις είχαν ήδη διαδοθεί στα φιλορωσικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα ιστολόγια.[83][85]

Μαζικοί βομβαρδισμοί κατοικημένων περιοχών στη Μαριούπολη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 2 Μαρτίου, ο αντιδήμαρχος Sergiy Orlov ανέφερε ότι το ρωσικό πυροβολικό στόχευσε μια πυκνοκατοικημένη γειτονιά της Μαριούπολης, βομβαρδίζοντάς την για σχεδόν 15 ώρες. Είπε ότι μια κατοικημένη κατοικημένη περιοχή στην αριστερή όχθη της πόλης είχε "σχεδόν ολοσχερώς καταστραφεί".[27]

Η πόλη αποκόπηκε από ηλεκτρισμό, τρόφιμα, φυσικό αέριο και νερό. Ένα 6χρονο κορίτσι αναφέρθηκε ότι πέθανε από αφυδάτωση κάτω από τα ερείπια του σπιτιού της στη Μαριούπολη στις 8 Μαρτίου.[86]

Δορυφορικές φωτογραφίες της Μαριούπολης που τραβήχτηκαν το πρωί της 9ης Μαρτίου από τη Maxar Technologies, εξωτερικό συνεργάτη του αμερικανικού στρατού, έδειξαν «εκτεταμένες ζημιές» σε πολυώροφα διαμερίσματα, κατοικίες, παντοπωλεία και άλλες μη στρατιωτικές υποδομές. Αυτό κατέστη δυνατό να προσδιοριστεί συγκρίνοντας φωτογραφίες του πριν και του μετά.[87] Το συμβούλιο της Μαριούπολης δήλωσε ότι οι ζημιές στην πόλη ήταν «τεράστιες». Υπολογίζεται ότι περίπου το 80% με 90% της υποδομής της πόλης έχει υποστεί σημαντικές ζημιές λόγω βομβαρδισμών, εκ των οποίων σχεδόν το 30% καταστράφηκε ανεπανόρθωτα.[88] Σε ρεπορτάζ από τη Μαριούπολη, ο ρεπόρτερ του Reuters, Πάβελ Κλίμοφ, είπε ότι «ολόγυρα κείτονται τα καπνισμένα υπολείμματα» πολυκατοικιών με κατοικίες.[89]

Στις 16 Μαρτίου το BBC News ανέφερε ότι οι σχεδόν συνεχείς ρωσικές επιθέσεις είχαν μετατρέψει τις κατοικημένες γειτονιές σε «έκταση καταστροφής».[90] Την ίδια μέρα ανέφερε ότι είχε λάβει βίντεο από drone που έδειχναν «τεράστιες ζημιές, με φωτιά και καπνό να αναδύονται από πολυκατοικίες και μαυρισμένους δρόμους ερείπια».[90] Ένας κάτοικος της πόλης είπε στο BBC ότι «στην περιοχή της αριστερής όχθης, δεν υπάρχει ανέπαφο κτίριο κατοικιών, είναι όλα καμένα ολοσχερώς». Η αριστερή όχθη περιείχε μια πυκνοκατοικημένη περιοχή.[27] Είπε επίσης ότι το κέντρο της πόλης είναι «μη αναγνωρίσιμο».[90] Την ίδια ημέρα, το Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου (ISW) ανέφερε ότι οι ρωσικές δυνάμεις συνέχισαν να διαπράττουν εγκλήματα πολέμου στη Μαριούπολη, συμπεριλαμβανομένης της «στόχευσης πολιτικών υποδομών».[91]

Στις 18 Μαρτίου, το Sky News από το Ηνωμένο Βασίλειο περιέγραψε ένα εναέριο και ένα επίγειο βίντεο που δείχνουν και τα δύο «Αποκαλυπτική καταστροφή στη Μαριούπολη».[92] Το Sky News ανέφερε επίσης ότι είχε επαληθεύσει τις τοποθεσίες και των δύο βίντεο σε κατεστραμμένες κατοικημένες περιοχές της Μαριούπολης, συμπεριλαμβανομένων και ορισμένων εμπορικών ακινήτων.[92]

Στις 19 Μαρτίου 2022 ένας Ουκρανός αστυνομικός στη Μαριούπολη έκανε ένα βίντεο στο οποίο έλεγε «Παιδιά, ηλικιωμένοι πεθαίνουν. Η πόλη καταστρέφεται και σβήνεται από προσώπου γης». Το βίντεο ελέγχθηκε ως αυθεντικό από το Associated Press.[93]

Από τις 20 Μαρτίου, οι τοπικές αρχές υπολόγισαν ότι τουλάχιστον 2.300 άνθρωποι σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια της πολιορκίας.[94]

Στις 20 Μαρτίου 2022 ανακοινώθηκε από τις ουκρανικές αρχές ότι τα ρωσικά στρατεύματα βομβάρδισαν το Σχολείο Τέχνης Νο. 12 στη Μαριούπολη, όπου οι ουκρανικές αρχές ισχυρίστηκαν ότι περίπου 400 άτομα έβρισκαν καταφύγιο κατά τη διάρκεια των μαχών και των βομβαρδισμών στην πόλη.[95][96]

Επίθεση με πυραύλους και βομβαρδισμός στο Ντόνετσκ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 14 Μαρτίου, ένας πύραυλος OTR-21 Tochka έπληξε την πόλη του Ντόνετσκ, η οποία σύμφωνα με ρωσική έρευνα σκότωσε 23 ντόπιους πολίτες. Η Ρωσία και η ΛΔΔ δήλωσαν ότι ο πύραυλος εκτοξεύτηκε από τις Ένοπλες Δυνάμεις της Ουκρανίας και κατηγόρησαν την Ουκρανία για εγκλήματα πολέμου. Η ουκρανική κυβέρνηση αρνήθηκε αυτή την κατηγορία, ισχυριζόμενη ότι ο πύραυλος εκτοξεύτηκε από τις ρωσικές Ένοπλες Δυνάμεις ως μέρος μιας επιχείρησης προβοκάτσιας .[97][98]

Στις 25 Μαρτίου, η Αποστολή Παρακολούθησης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ στην Ουκρανία δήλωσε ότι διερευνούσε καταγγελίες για αδιάκριτους βομβαρδισμούς από τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις στο Ντόνετσκ και σε άλλα εδάφη που ελέγχονται από τις αυτοαποκαλούμενες δημοκρατίες του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ .

Πυραυλικό χτύπημα στον σιδηροδρομικό σταθμό Kramatorsk

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 8 Απριλίου, ένας πύραυλος Tochka έπληξε έναν σιδηροδρομικό σταθμό στο Kramatorsk, όπου μέχρι και 4.000 πολίτες περίμεναν να εκκενώσουν την πόλη, σύμφωνα με τον δήμαρχο του Kramatorsk. Ουκρανοί αξιωματούχοι κατηγόρησαν τη Ρωσία για την πραγματοποίηση της επίθεσης και δήλωσαν ότι από 98 μέχρι και 300 άμαχοι τραυματίστηκαν στην επίθεση και τουλάχιστον 50 σκοτώθηκαν, μεταξύ των οποίων 5 παιδιά.[99] Ο τελικός απολογισμός των θυμάτων ήταν 60 άμαχοι νεκροί και 111 τραυματίες. Το ρωσικό υπουργείο Άμυνας αρνήθηκε τις κατηγορίες, δηλώνοντας ότι ο πύραυλος Tochka-U χρησιμοποιήθηκε μόνο από τον ουκρανικό στρατό.[99] Ωστόσο, οι αναλυτές λένε ότι οι εικόνες και τα βίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης φαίνεται να δείχνουν τη Ρωσία να χρησιμοποιεί τον πύραυλο.[100]

Περιφέρεια Chernihiv

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βομβαρδισμός στο Τσερνίχιβ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 3 Μαρτίου, οι ρωσικές δυνάμεις κατέστρεψαν δύο σχολεία και πολλές πολυκατοικίες στο Chernihiv, σκοτώνοντας 47 πολίτες. Οι περισσότεροι από αυτούς στέκονταν στην ουρά σε ένα κατάστημα τροφίμων περιμένοντας ψωμί, όταν τους χτύπησε μια ρωσική αεροπορική επιδρομή με οκτώ μη κατευθυνόμενες αεροπορικές βόμβες .[101] Η Διεθνής Αμνηστία δεν εντόπισε κανέναν στρατιωτικό στόχο κοντά στο σημείο της επίθεσης.[102] Αυτή η ενέργεια θεωρείται έγκλημα πολέμου από τη Διεθνή Αμνηστία.[103] Η Matilda Bogner, Επικεφαλής της Αποστολής Παρακολούθησης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ στην Ουκρανία, δήλωσε ότι ο βομβαρδισμός παραβίασε τις αρχές της διάκρισης, της αναλογικότητας, τον κανόνα σχετικά με τις εφικτές προφυλάξεις και την απαγόρευση αδιάκριτων επιθέσεων.

Περιφέρεια Κιέβου

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βομβαρδισμός του Irpin

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 6 Μαρτίου 2022, από τις 9:30 π.μ. μέχρι τις 14:00 τοπική ώρα, οι ρωσικές Ένοπλες Δυνάμεις βομβάρδισαν επανειλημμένα μια διασταύρωση στο Irpin την οποία χρησιμοποιούσαν εκατοντάδες άμαχοι για να διαφύγουν στο Κίεβο, ενώ οι ουκρανικές δυνάμεις εκτόξευαν όλμους κατά των ρωσικών δυνάμεων από στρατιωτική θέση περίπου 180 μέτρα από τη διασταύρωση.[104][105] Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κατηγόρησε τον ρωσικό στρατό ότι διεξήγαγε μια αδιάκριτη και δυσανάλογη επίθεση.[105] Ήταν μέρος μιας επίθεσης στον Irpin. Οκτώ άμαχοι σκοτώθηκαν,[105][106][107] συμπεριλαμβανομένων δύο παιδιών που σκοτώθηκαν από επίθεση όλμου.[106][108]

Βομβαρδισμός του Κιέβου

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πυραυλικό πλήγμα πολυκατοικίας κατοικιών στο Κίεβο, 26 Φεβρουαρίου 2022.

Η πρωτεύουσα της Ουκρανίας Κίεβο, μια πόλη περίπου 3 εκατομμυρίων κατοίκων, ήταν μεταξύ των στόχων των ρωσικών αεροπορικών επιδρομών.[109] Βομβαρδίστηκαν επίσης νηπιαγωγεία και ορφανοτροφεία.[110]

Βομβαρδισμός της Μποροντιάνκα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Καθώς οι ρωσικές δυνάμεις πολεμούσαν μέσα και κοντά στο Κίεβο, η Borodianka, η οποία βρίσκεται σε έναν στρατηγικά σημαντικό δρόμο,[111] έγινε στόχος πολλών ρωσικών αεροπορικών επιδρομών.[112] Τα περισσότερα από τα κτίρια της πόλης καταστράφηκαν,[113] συμπεριλαμβανομένων σχεδόν όλων των κεντρικών οδών της.[114] Ρωσικές βόμβες έπληξαν τα κέντρα των κτιρίων και προκάλεσαν την κατάρρευσή τους ενώ τα κουφώματα παρέμεναν όρθια.[113][114] Ο Oleksiy Reznikov, υπουργός Άμυνας, είπε ότι πολλοί κάτοικοι θάφτηκαν ζωντανοί από αεροπορικές επιδρομές και πέθαιναν μέχρι και μια εβδομάδα. Είπε επίσης ότι όσοι είχαν πάει να τους βοηθήσουν πυροβολήθηκαν από Ρώσους στρατιώτες.[115]

Μερικοί κάτοικοι κρύφτηκαν σε σπηλιές για 38 ημέρες.[112] Στις 26 Μαρτίου 2022, η Ρωσία, που απωθήθηκε από το Κίεβο, σταδιακά αποσύρθηκε από την περιοχή για να επικεντρωθεί στο Ντονμπάς .[116] Ο δήμαρχος της Μποροντιάνκα είπε ότι καθώς η ρωσική συνοδεία κινούνταν μέσα στην πόλη, οι Ρώσοι στρατιώτες πυροβολούσαν σε κάθε ανοιχτό παράθυρο. Υπολογίζει τουλάχιστον 200 νεκρούς.[117], Μόνο μερικές εκατοντάδες κάτοικοι παρέμειναν στην Μποροντιάνκα μέχρι τη στιγμή που οι Ρώσοι αποχώρησαν, με περίπου το 90% των κατοίκων να έχουν εγκαταλείψει,[114] και έναν άγνωστο αριθμό νεκρών στα ερείπια.[112] Τα ρωσικά στρατεύματα που υποχωρούσαν τοποθέτησαν νάρκες σε όλη την πόλη.[114]

Βομβαρδισμός της Μπούτσα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι ουκρανικές ιατροδικαστικές έρευνες για τη σφαγή της Μπούτσα αποκάλυψαν ότι δεκάδες άμαχοι είχαν σκοτωθεί από μεταλλικά βελάκια ("fléchettes") του είδους που χρησιμοποιούσε ο ρωσικός στρατός. Σώματα από την περιοχή Bucha-Irpin εμφάνισαν βλάβες από μικρά αντικείμενα που μοιάζουν με καρφιά που περιέχονταν σε οβίδες δεξαμενής ή όπλου. Σύμφωνα με μάρτυρες, το ρωσικό πυροβολικό εκτόξευσε οβίδες που απλώνουν fléchettes λίγες μέρες πριν αποσυρθούν από την περιοχή στα τέλη Μαρτίου. Αν και οι φέτες δεν απαγορεύονται σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, η χρήση τους σε κατοικημένες περιοχές μπορεί να χαρακτηριστεί ως έγκλημα πολέμου αδιάκριτης επίθεσης.[118] Ο εκπρόσωπος των ουκρανικών χερσαίων δυνάμεων δήλωσε ότι ο στρατός της Ουκρανίας δεν χρησιμοποιεί οβίδες με fléchettes.[119]

Περιφέρεια Σούμι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βομβαρδισμός του Sumy

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το βράδυ και όλη τη νύχτα της 7ης Μαρτίου οι ρωσικές δυνάμεις πραγματοποίησαν αεροπορική επιδρομή στην κατοικημένη συνοικία του Σούμι. Περίπου 22 άνθρωποι σκοτώθηκαν, μεταξύ των οποίων τρία παιδιά.[120][121] Μετά από διαδικαστική υπόδειξη της Εισαγγελίας της Περιφέρειας Sumy, ασκήθηκε ποινική δίωξη για παραβίαση των νόμων και των εθίμων του πολέμου.[122]

Στις 21 Μαρτίου 2022 κατά τη διάρκεια της Μάχης του Σούμι, μια ρωσική αεροπορική επιδρομή κατέστρεψε μια από τις δεξαμενές αμμωνίας σε ένα εργοστάσιο λιπασμάτων της Sumykhimprom που βρίσκεται στα προάστια του Σούμι, μολύνοντας τη γη σε ακτίνα 2,5 χιλιομέτρων, συμπεριλαμβανομένων των χωριών Novoselytsya και Verkhnya Syrovatka.[123][124] Το ρωσικό υπουργείο Άμυνας ισχυρίστηκε ότι οι Ουκρανοί εθνικιστές είχαν εξορύξει αποθήκευση αμμωνίας και χλωρίου «με στόχο τη μαζική δηλητηρίαση των κατοίκων [125]

Περιφέρεια Χάρκοβο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά τη Μάχη του Χάρκοβο, εκτεταμένα τμήματα κατοικημένων περιοχών καταστράφηκαν από ρωσικούς βομβαρδισμούς.

Στις 28 Φεβρουαρίου, περίπου στις 10:00 π.μ., οι ρωσικές δυνάμεις εκτόξευσαν πυρομαχικά διασποράς με ρουκέτες Grad σε τουλάχιστον τρεις διαφορετικές κατοικημένες περιοχές στο Χάρκοβο,[33][126] σκοτώνοντας τουλάχιστον εννέα πολίτες και τραυματίζοντας άλλους 37.[33] Ο δήμαρχος της πόλης, Ihor Terekhov, είπε ότι τέσσερις άνθρωποι σκοτώθηκαν όταν έφυγαν από ένα καταφύγιο για να πάρουν νερό και μια οικογένεια με δύο γονείς και τρία παιδιά κάηκε ζωντανή στο αυτοκίνητό τους.[127] Οι τοποθεσίες που χτυπήθηκαν ήταν κατοικημένα κτήρια και μια παιδική χαρά,[128] διασκορπισμένες μεταξύ Industrialnyi και Shevchenkivsky District . Εκρήξεις στην πόλη καταγράφηκαν μέχρι τις 14:23.[33]

Την 1η Μαρτίου, μια οβίδα κατέστρεψε ένα οικοτροφείο για τυφλά παιδιά.[129] Μέχρι τις 4 Μαρτίου, 122 άμαχοι, συμπεριλαμβανομένων πέντε παιδιών, είχαν σκοτωθεί στην περιοχή του Χάρκοβο, σύμφωνα με την αστυνομία της περιοχής του Χάρκοβο.[130] Από έναν πληθυσμό 1,8 εκατομμυρίων, μόνο 500.000 άνθρωποι παρέμειναν στο Χάρκοβο μέχρι τις 7 Μαρτίου.[129] Στις 8 Μαρτίου, οι ρωσικές δυνάμεις βομβάρδισαν ένα νοσοκομείο στο Izium, το οποίο καταστράφηκε ολοσχερώς.[131] Αυτός ο βομβαρδισμός έχει θεωρηθεί ως έγκλημα πολέμου από τις αρχές της περιοχής.[132] Στις 18 Μαρτίου, ο αριθμός των αμάχων που φέρεται να σκοτώθηκαν στο Χάρκοβο ξεπέρασε τους 450 ως συνέπεια της χρήσης πυρομαχικών διασποράς και εκρηκτικών όπλων σε πυκνοκατοικημένες περιοχές της πόλης.

Η Human Rights Watch ερεύνησε την επίθεση και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι ρωσικές δυνάμεις χρησιμοποίησαν πυραύλους διασποράς πυρομαχικών Smerch, οι οποίοι διασκορπίζουν δεκάδες υποπυρομαχικά ή βόμβες στον αέρα.[33] Καθώς δεν υπήρχαν στρατιωτικοί στόχοι σε απόσταση 400 μέτρων από αυτά τα χτυπήματα και λόγω της αδιάκριτης φύσης αυτών των όπλων που χρησιμοποιούνται σε πυκνοκατοικημένες περιοχές, η HRW περιέγραψε αυτές τις επιθέσεις ως πιθανό έγκλημα πολέμου.[33]

Περιφέρεια Μικολάιβ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βομβαρδισμός του Μικολάιβ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βόμβες διασποράς χρησιμοποιήθηκαν επανειλημμένα επίσης στο Mykolaiv κατά τη διάρκεια χωριστών επιθέσεων στις 7, 11 και 13 Μαρτίου, προκαλώντας απώλειες αμάχων και εκτεταμένη καταστροφή μη στρατιωτικών αντικειμένων. Εννέα άμαχοι που περίμεναν στην ουρά στο δρόμο σε μια ταμειακή μηχανή σκοτώθηκαν στην επίθεση της 13ης Μαρτίου.[133][134] Οι εκρήξεις προκάλεσαν επίσης ζημιές σε σπίτια και κτίρια πολιτών.[134] Η Human Rights Watch ανέλυσε το περιστατικό και διαπίστωσε ότι οι ρωσικές δυνάμεις χρησιμοποίησαν πυρομαχικά διασποράς Smerch και Uragan στις πυκνοκατοικημένες περιοχές. Λόγω της εγγενώς αδιάκριτης φύσης των πυρομαχικών διασποράς, η Human Rights Watch περιέγραψε τη χρήση τους στο Mykolaiv ως πιθανό ρωσικό έγκλημα πολέμου.

Περιφέρεια Zhytomyr

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μέλη των δυνάμεων εκτάκτων αναγκών μεταφέρουν ένα πτώμα που βρέθηκε κάτω από ερείπια στην πόλη Malyn, στην περιφέρεια Zhytomyr, μετά από ρωσική αεροπορική επιδρομή στις 8 Μαρτίου

Την 1η Μαρτίου, αργά το βράδυ, ρωσικά στρατεύματα έπληξαν έναν οικιστικό τομέα της πόλης. Περίπου 10 κτίρια κατοικιών στην οδό Shukhevych και γύρω από το νοσοκομείο της πόλης υπέστησαν ζημιές. Μερικές βόμβες έπεσαν στην πόλη. Ως αποτέλεσμα, τουλάχιστον δύο Ουκρανοί πολίτες σκοτώθηκαν και τρεις τραυματίστηκαν.[135] Στις 2 Μαρτίου, οβίδες έπληξαν το περιφερειακό περιγεννητικό κέντρο και ορισμένες ιδιωτικές κατοικίες.[136]

Στις 4 Μαρτίου, ρουκέτες έπληξαν το 25ο σχολείο Zhytomyr καταστρέφοντας το μισό σχολείο.[137] Το βράδυ το «Τεθωρακισμένο εργοστάσιο Ozerne και Zhytomyr» δέχθηκε πυρά. δύο άτομα τραυματίστηκαν.[138] Στις 8 Μαρτίου, σε αεροπορική επίθεση, ένας κοιτώνας χτυπήθηκε και το εργοστάσιο Isovat υπέστη ζημιές.[139] Στις 9 Μαρτίου, τα περίχωρα της πόλης (περιοχή Ozerne) δέχθηκαν πυρά.[140]

Περιφέρεια Λουχάνσκ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Επίθεση σε γηροκομείο στην Κρεμίνα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ «Chernihiv: Are these Russia's weapons of war?» (στα αγγλικά). BBC News. 2022-04-09. https://www.bbc.com/news/world-europe-61036880. Ανακτήθηκε στις 2022-05-03. 
  2. ↑ Gall, Carlotta; Kramer, Andrew E. (2022-04-03). «In a Kyiv Suburb,‘They Shot Everyone They Saw’» (στα αγγλικά). The New York Times. ISSN 0362-4331. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 April 2022. https://web.archive.org/web/20220412065516/https://www.nytimes.com/2022/04/03/world/europe/ukraine-russia-war-civilian-deaths.html. Ανακτήθηκε στις 2022-05-03. 
  3. ↑ 3,0 3,1 «United Nations Treaty Collection». Ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2022. 
  4. ↑ 4,0 4,1 «Ukraine nuclear power plant attack: All you need to know». Al Jazeera. 4 March 2022. https://www.aljazeera.com/news/2022/3/4/zaporizhzhia-nuclear-power-plant-attack-all-you-need-to-know. Ανακτήθηκε στις 3 April 2022. 
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Reid, Anna (15 March 2022). «Ukrainian heritage is under threat – and so is the truth about Soviet-era Russia». The Guardian. https://www.theguardian.com/commentisfree/2022/mar/15/ukrainian-heritage-under-threat-truth-soviet-era-russia. Ανακτήθηκε στις 2022-04-02. 
  6. ↑ [1]
  7. ↑ «Ukraine: civilian casualty update 28 April 2022». OHCHR (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2022. 
  8. ↑ [2]
  9. ↑ [3]
  10. ↑ McKernan, Bethan (4 April 2022). «Rape as a weapon: huge scale of sexual violence inflicted in Ukraine emerges». https://www.theguardian.com/world/2022/apr/03/all-wars-are-like-this-used-as-a-weapon-of-war-in-ukraine. Ανακτήθηκε στις 4 April 2022. 
  11. ↑ «Ukraine: US condemns 'unconscionable' forced deportations of civilians from Mariupol». The Guardian. 20 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2022. 
  12. ↑ Ochab, Ewelina U. (10 Απριλίου 2022). «Ukrainian Children Forcibly Transferred And Subjected To Illegal Adoptions». Forbes (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2022. 
  13. ↑ Engelbrecht, Cora (29 March 2022). «Reports of sexual violence involving Russian soldiers are multiplying, Ukrainian officials say.». The New York Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2022-03-29. https://web.archive.org/web/20220329184716/https://www.nytimes.com/2022/03/29/world/europe/russian-soldiers-sexual-violence-ukraine.html?smid=tw-nytimes&smtyp=cur. Ανακτήθηκε στις 1 April 2022. 
  14. ↑ «War in Ukraine: Street in Bucha found strewn with dead bodies». BBC News. 2 April 2022. https://www.bbc.com/news/world-europe-60967463. Ανακτήθηκε στις 3 April 2022. 
  15. ↑ «In Bucha, the scope of Russian barbarity is coming into focus». Washington Post. 7 April 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2022-04-07. https://web.archive.org/web/20220407190243/https://www.washingtonpost.com/world/2022/04/06/bucha-barbarism-atrocities-russian-soldiers/. Ανακτήθηκε στις 2022-05-04. 
  16. ↑ Callaghan, Louise (2022-04-02). «Bodies of mutilated children among horrors the Russians left behind». The Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2022-04-04. https://archive.today/20220404113203/https://www.thetimes.co.uk/article/bodies-of-mutilated-children-among-horrors-the-russians-left-behind-5ddnkkwp2. Ανακτήθηκε στις 2022-04-05. 
  17. ↑ «Ukraine documents alleged atrocities by retreating Russians». CBS News. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2022. 
  18. ↑ «Police: More than 900 civilian bodies found in Kyiv region». Associated Press. 15 Απριλίου 2022. 
  19. ↑ «Ensuring accountability for atrocities committed in Ukraine». OHCHR (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 3 Μαΐου 2022. 
  20. ↑ «Russians use abduction, hostage-taking to threaten Ukrainian journalists in occupied zones». Reporters without borders. 25 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 27 Μαρτίου 2022. 
  21. ↑ «ICC prosecutor: Team leaves to investigate war crimes in Ukraine». Thomson Reuters. 2022-03-03. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2022-03-04. https://web.archive.org/web/20220303231655/https://www.reuters.com/world/europe/icc-prosecutor-advance-team-has-left-begin-work-ukraine-investigation-2022-03-03. Ανακτήθηκε στις 2022-03-04. 
  22. ↑ «Statement of ICC Prosecutor, Karim A.A. Khan QC, on the Situation in Ukraine: Additional Referrals from Japan and North Macedonia; Contact portal launched for provision of information». www.icc-cpi.int. 11 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 23 Μαρτίου 2022. 
  23. ↑ «Statement of ICC Prosecutor, Karim A.A. Khan QC, on the Situation in Ukraine: "I have decided to proceed with opening an investigation."». www.icc-cpi.int. 28 Φεβρουαρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 23 Μαρτίου 2022. 
  24. ↑ Farmer, Ben; Kozyreva, Tanya; Townsley, Simon (30 March 2022). «I'm building 2,500 war crimes cases against Vladimir Putin's invasion, says Ukraine's chief prosecutor». The Daily Telegraph. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 March 2022. https://web.archive.org/web/20220331190405/https://www.telegraph.co.uk/global-health/terror-and-security/putin-21st-century-war-criminal-ukraines-chief-prosecutor-investigate. Ανακτήθηκε στις 2 April 2022. 
  25. ↑ Nichols, Michelle (2022-04-07). «U.N. suspends Russia from human rights body, Moscow then quits». Reuters. https://www.reuters.com/world/un-vote-suspending-russia-human-rights-council-over-ukraine-2022-04-07/. Ανακτήθηκε στις 2022-04-07. 
  26. ↑ «Ukrainian prime minister accuses Russia of war crimes». www.timesofisrael.com (The Times of Israel). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 February 2022. https://web.archive.org/web/20220226233911/https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/ukrainian-prime-minister-accuses-russia-of-war-crimes/. Ανακτήθηκε στις 27 February 2022. 
  27. ↑ 27,0 27,1 27,2 Gunter, Joel (2 March 2022). «Ukrainian city of Mariupol 'near to humanitarian catastrophe' after bombardment». bbc.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 March 2022. https://web.archive.org/web/20220302202213/https://www.bbc.com/news/world-europe-60585603. Ανακτήθηκε στις 2 March 2022. 
  28. ↑ «Hundreds feared dead from 15-hour Russian attack on Mariupol, Ukraine». New York Post. 2 Μαρτίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 2 Μαρτίου 2022. 
  29. ↑ «Ukraine: Civilian casualties as of 24:00 3 March 2022». Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights. 3 Μαρτίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 4 Μαρτίου 2022. 
  30. ↑ «Ukraine health centres have been attacked, WHO chief says». Reuters. 6 Μαρτίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 6 Μαρτίου 2022. 
  31. ↑ «"Everything is on fire": One month since the Russian invasion of Ukraine». Amnesty International. 24 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 27 Μαρτίου 2022. 
  32. ↑ В Кремле опровергли сведения об использовании на Украине кассетных бомб [The Kremlin denied reports of the use of cluster bombs in Ukraine]. РИА Новости (στα Ρωσικά). 4 Μαρτίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 6 Μαρτίου 2022. 
  33. ↑ 33,0 33,1 33,2 33,3 33,4 33,5 «Ukraine: Cluster Munitions Launched Into Kharkiv Neighborhoods». Human Rights Watch. 4 Μαρτίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 4 Μαρτίου 2022. 
  34. ↑ Ukraine used cluster munitions — which many countries have banned — to force Russian troops out of a village, report says
  35. ↑ Matyas, David (8 Μαρτίου 2022). «Humanitarian Corridors in Ukraine: Impasse, Ploy or Narrow Passage of Hope? Humanitarian Corridors in Ukraine: Impasse, Ploy or Narrow Passage of Hope?». Just Security. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2022. 
  36. ↑ Gunter, Joel (5 Μαρτίου 2022). «Siege of Mariupol: Fresh Russian attacks throw evacuation into chaos». BBC News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 5 Μαρτίου 2022. 
  37. ↑ «Ukraine: Safe passage for civilians from Mariupol halted for a second day; ICRC calls on parties to agree to specific terms». International Committee of the Red Cross. 6 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2022. 
  38. ↑ «Ukraine: Second attempt to evacuate civilians from Mariupol fails — live updates | DW | 6 March 2022». Deutsche Welle. 6 March 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2022-03-06. https://archive.today/20220306161124/https://www.dw.com/en/ukraine-second-attempt-to-evacuate-civilians-from-mariupol-fails-live-updates/a-61030032. Ανακτήθηκε στις 6 March 2022. 
  39. ↑ Rahman, Khaleda (7 March 2022). «Evacuation Route Offered to Fleeing Ukrainians Was Mined—Red Cross». Newsweek. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 March 2022. https://web.archive.org/web/20220309083754/https://www.newsweek.com/evacuation-route-offered-fleeing-ukrainians-mined-1685418. Ανακτήθηκε στις 7 March 2022. 
  40. ↑ «Прямая трансляция пользователя Запорізька АЕС». youtube. Запорізька АЕС. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2022. 
  41. ↑ 41,0 41,1 41,2 «Video analysis reveals Russian attack on Ukrainian nuclear plant veered near disaster». NPR. 11 March 2022. https://www.npr.org/2022/03/11/1085427380/ukraine-nuclear-power-plant-zaporizhzhia. Ανακτήθηκε στις 1 April 2022. 
  42. ↑ «Security Council debates Russian strike on Ukraine nuclear power plant». UN News. 4 March 2022. https://news.un.org/en/story/2022/03/1113302. Ανακτήθηκε στις 6 March 2022. 
  43. ↑ «Update on the human rights situation in Ukraine (Reporting period: 24 February – 26 March)» (PDF). United Nations Human Rights Monitoring Mission in Ukraine. 
  44. ↑ «UN Security Council meets after Russia seizes second Ukrainian nuclear plant». Australian Broadcasting Corporation. 5 March 2022. https://www.abc.net.au/news/2022-03-05/russian-forces-seize-ukrainian-power-plant-as-advancement-stalls/100884702. Ανακτήθηκε στις 1 April 2022. 
  45. ↑ «Feds 'Assessing' Whether Russian Attack on Nuke Plant Was a War Crime». Newsweek. 4 March 2022. https://www.newsweek.com/feds-assessing-whether-russian-attack-nuke-plant-was-war-crime-1685168. Ανακτήθηκε στις 1 April 2022. 
  46. ↑ «US calls attack on Ukraine nuclear plant a possible 'war crime'». France24. 4 March 2022. https://www.france24.com/en/live-news/20220304-us-calls-attack-on-ukraine-nuclear-plant-a-possible-war-crime. Ανακτήθηκε στις 1 April 2022. 
  47. ↑ «Pentagon won't call attack at nuclear plant a war crime, yet». News Nation. 4 March 2022. https://www.newsnationnow.com/rush-hour/pentagon-wont-call-attack-at-nuclear-plant-a-war-crime-yet/. Ανακτήθηκε στις 1 April 2022. 
  48. ↑ «U.S. calls Russian attack on Ukraine nuclear power plant a "war crime"». CBS News. 4 March 2022. https://www.cbsnews.com/news/chernobyl-fears-ukraine-nuclear-power-plant-fire-russian-shelling/. Ανακτήθηκε στις 3 April 2022. 
  49. ↑ «Updated information about Zaporizhzhia NPP (15:00)». State Nuclear Regulatory Inspectorate of Ukraine. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Νοεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2022. 
  50. ↑ «Zelenskiy says 'Europe must wake up' after assault sparks nuclear plant fire». The Guardian. 5 March 2022. https://www.theguardian.com/world/2022/mar/04/ukraine-nuclear-power-plant-fire-zaporizhzhia-russian-shelling. Ανακτήθηκε στις 3 April 2022. 
  51. ↑ «Russia, Ukraine trade barbs at UN over nuclear plant attack». Aljazeera. 4 March 2022. https://www.aljazeera.com/news/2022/3/4/russia-ukraine-trade-barbs-at-un-over-nuclear-plant-attack. Ανακτήθηκε στις 1 April 2022. 
  52. ↑ «Update 11 – IAEA Director General Statement on Situation in Ukraine». International Atomic Energy Agency. 4 March 2022. https://www.iaea.org/newscenter/pressreleases/update-11-iaea-director-general-statement-on-situation-in-ukraine. Ανακτήθηκε στις 3 April 2022. 
  53. ↑ «Treaties, States Parties and Commentaries». International Committee of the Red Cross. https://ihl-databases.icrc.org/applic/ihl/ihl.nsf/Article.xsp?action=openDocument&documentId=3376730ECD9DF7B1C12563CD0051DD37. Ανακτήθηκε στις 3 April 2022. 
  54. ↑ 54,0 54,1 Moore, George (6 March 2022). «How international law applies to attacks on nuclear and associated facilities in Ukraine». Bulletin of Atomic Scientists. https://thebulletin.org/2022/03/how-international-law-applies-to-attacks-on-nuclear-and-associated-facilities-in-ukraine/. Ανακτήθηκε στις 1 April 2022. 
  55. ↑ 55,0 55,1 55,2 Dannenbaum, Tom (13 Μαρτίου 2022). «The Attack at the Zaporizhzhia Nuclear Plant and Additional Protocol I». Lieber Institute West Point. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 16 Μαρτίου 2022. 
  56. ↑ Pevny, Olenka Z. (9 Μαρτίου 2022). «Ukraine's cultural heritage faces destruction as Russian bombing continues». The Conversation. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2022. 
  57. ↑ «Vladimir Putin's war endangers Ukraine's cultural heritage». The Economist. 2022-03-19. ISSN 0013-0613. https://www.economist.com/culture/2022/03/19/vladimir-putins-war-endangers-ukraines-cultural-heritage. Ανακτήθηκε στις 2022-04-02. 
  58. ↑ «Culture in the crossfire: Ukraine's key monuments and museums at risk of destruction in the war». The Art Newspaper – International art news and events. 25 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2022. 
  59. ↑ «Museum building heavily damaged in Ukraine's battle-ravaged city of Chernihiv». The Art Newspaper – International art news and events. 15 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2022. 
  60. ↑ «Babyn Yar: Anger as Kyiv's Holocaust memorial is damaged». BBC News. 2022-03-03. https://www.bbc.com/news/world-europe-60588885. Ανακτήθηκε στις 2022-04-02. 
  61. ↑ «Russian invaders destroy 19th-century wooden church in Zhytomyr Region». www.ukrinform.net. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2022. 
  62. ↑ «Ukraine museum reportedly burns down in Russian invasion, destroying 25 works by folk artist Maria Prymachenko». The Art Newspaper – International art news and events. 28 Φεβρουαρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2022. 
  63. ↑ «Over 50 landmark Ukraine sites damaged in Russian invasion: UN». France 24. 2022-04-01. https://www.france24.com/en/live-news/20220401-over-50-landmark-ukraine-sites-damaged-in-russian-invasion-un. Ανακτήθηκε στις 2022-04-03. 
  64. ↑ 64,0 64,1 64,2 64,3 Hausler, Kristin· Drazewska, Berenika. «How does international law protect Ukrainian cultural heritage in war? Is it protected differently than other civilian objects?» (PDF). British Institute of International and Comparative Law. 
  65. ↑ «Ukraine war: WHO says attacks on health facilities are rising daily». BBC News. 2022-03-26. https://www.bbc.com/news/health-60866669. Ανακτήθηκε στις 2022-04-02. 
  66. ↑ «Ukraine war: Izyum hospital destroyed by shelling». Sky News. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2022. 
  67. ↑ «Ukraine says Russian forces hit psychiatric hospital but no one hurt». Reuters. 11 March 2022. https://www.reuters.com/world/europe/russian-forces-hit-psychiatric-hospital-ukraine-regional-governor-2022-03-11/. Ανακτήθηκε στις 2022-04-02. 
  68. ↑ «WHO: Attacks on health care are part of Russian strategy, with Ukrainian civilians used as "chess pieces"». CNN. 30 March 2022. https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-putin-news-03-30-22/h_bf05c0ea69c717d32dfc661e76fb134e. Ανακτήθηκε στις 31 March 2022. 
  69. ↑ Sanders IV, Lewis; Felden, Esther; Theise, Eugen (8 April 2022). «How Russia could get away with attacks on Ukraine hospitals». Deutsche Welle. https://www.dw.com/en/how-russia-could-get-away-with-attacks-on-ukraine-hospitals/a-61383117. Ανακτήθηκε στις 11 April 2022. 
  70. ↑ Vasovic, Aleksandar (24 February 2022). «Port city of Mariupol comes under fire after Russia invades Ukraine». Reuters. https://www.reuters.com/world/europe/strategic-city-mariupol-wakes-blasts-russia-invades-ukraine-2022-02-24/. Ανακτήθηκε στις 24 March 2022. 
  71. ↑ Bachega, Hugo (16 March 2022). «Ukraine war: Russia attacks theatre sheltering civilians, Mariupol says». BBC News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 March 2022. https://web.archive.org/web/20220316210451/https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-60772331. Ανακτήθηκε στις 16 March 2022. 
  72. ↑ 72,0 72,1 72,2 72,3 Hayes, Andy (16 March 2022). «Ukraine war: People buried under rubble after Mariupol theatre sheltering hundreds is hit by Russian bomb, officials say». Sky News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 March 2022. https://web.archive.org/web/20220316195527/https://news.sky.com/story/ukraine-war-mariupol-theatre-where-hundreds-of-people-sheltering-bombed-by-russian-forces-officials-claim-12567393. Ανακτήθηκε στις 16 March 2022. 
  73. ↑ 73,0 73,1 73,2 Lister, Tim (16 March 2022). «Russia bombs theater where hundreds sought shelter and 'children' was written on grounds». CNN. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 March 2022. https://web.archive.org/web/20220316184436/https://edition.cnn.com/2022/03/16/europe/ukraine-mariupol-bombing-theater-intl/index.html. Ανακτήθηκε στις 16 March 2022. 
  74. ↑ «Ukraine war: Maternity hospital hit by Russian air strike». BBC News. 9 March 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 March 2022. https://web.archive.org/web/20220309204706/https://www.bbc.com/news/world-europe-60675599. Ανακτήθηκε στις 9 March 2022. 
  75. ↑ «Ukraine war: Aftermath of Mariupol hospital shelling». Sky News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2022. 
  76. ↑ «Russian bombing of maternity hospital 'genocide', says Zelenskiy». The Guardian. 9 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 24 Μαρτίου 2022. 
  77. ↑ «Dmytro Kuleba twitter». Twitter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 10 Μαρτίου 2022. 
  78. ↑ «UK's Johnson condemns reported Mariupol hospital attack». euronews. 9 Μαρτίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2022. 
  79. ↑ «Pregnant woman, baby die after Russian bombing in Mariupol | AP News». archive.ph. 15 Μαρτίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 24 Μαρτίου 2022. CS1 maint: Unfit url (link)
  80. ↑ «Ukraine war: Pregnant woman and baby die after hospital shelled». BBC News. 14 March 2022. https://www.bbc.com/news/world-europe-60734706. Ανακτήθηκε στις 16 March 2022. 
  81. ↑ «Pregnant woman and her baby die after Mariupol hospital attack». euronews. 14 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 24 Μαρτίου 2022. 
  82. ↑ «Ukraine war: Mariupol hospital attack: Pregnant woman hurt in bombing gives birth». BBC News. 14 March 2022. https://www.bbc.com/news/world-europe-60715492. Ανακτήθηκε στις 16 March 2022. 
  83. ↑ 83,0 83,1 Macaluso, Nora (16 Μαρτίου 2022). «Social Media Posts Misrepresent Victims of Hospital Bombed in Mariupol». FactCheck.org. Annenberg Public Policy Center of the University of Pennsylvania. Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2022. 
  84. ↑ «Mariupol hospital attack: Pregnant woman hurt in bombing gives birth». BBC News. 11 March 2022. https://www.bbc.com/news/world-europe-60715492. Ανακτήθηκε στις 24 March 2022. 
  85. ↑ «Twitter blocks Russian claims on hospital attack». BBC News. 10 March 2022. https://www.bbc.com/news/technology-60700642. Ανακτήθηκε στις 24 March 2022. 
  86. ↑ AFP (8 March 2022). «Ukrainian Girl Dies of Thirst Under Rubble of Home: Mayor». The Moscow Times. https://www.themoscowtimes.com/2022/03/08/ukrainian-girl-dies-of-thirst-under-rubble-of-home-mayor-a76827. Ανακτήθηκε στις 9 March 2022. 
  87. ↑ Wall, Mike (9 Μαρτίου 2022). «Russia-Ukraine invasion updates / Satellite photos of Mariupol, Ukraine show damage from Russian attacks: Grocery stores, homes and shopping centers have gone up in smoke». space.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2022. 
  88. ↑ Aloisi, Silvia (18 March 2022). «Shattered dreams». Reuters. Reuters. https://www.reuters.com/world/europe/fleeing-mariupol-teenagers-tell-destruction-shattered-dreams-2022-03-18/. Ανακτήθηκε στις 18 March 2022. 
  89. ↑ Klimov, Pavel· Popeski, Ron (18 Μαρτίου 2022). «Mariupol, on the front line of Ukraine's war». Reuters.com. Mariupol, Ukraine: Reuters. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2022. 
  90. ↑ 90,0 90,1 90,2 Bachega, Hugo· Popovych, Maksym (16 Μαρτίου 2022). «Ukraine war: Infection and hunger as hundreds hide in Mariupol cellar». BBÇ News. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2022. 
  91. ↑ Mason, Clark· Barros, George· Stepanenko, Kateryna (16 Μαρτίου 2022). «RUSSIAN OFFENSIVE CAMPAIGN ASSESSMENT, MARCH 16». ISW – Institute for the Study of War. ISW – Institute for the Study of War. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2022. 
  92. ↑ 92,0 92,1 Patel-Carstairs, Sunita (18 Μαρτίου 2022). «Ukraine war: Videos show apocalyptic destruction in Mariupol as Russia says it is 'tightening its encirclement'». Sky News. Sky New. Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2022. 
  93. ↑ «Russians push deeper into port city of Mariupol as locals plead for help: "Children, elderly people are dying"». CBS News. 19 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2022. 
  94. ↑ Anna, Cara (20 Μαρτίου 2022). «Russia bombs Mariupol art school where 400 were sheltering, Ukraine officials say». The Times of Israel. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2022. 
  95. ↑ «Russian troops 'everywhere' in Mariupol as art school sheltering 400 is bombed». The Washington Post. ISSN 0190-8286. https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/20/mariupol-art-school-civilians-russia/. Ανακτήθηκε στις 21 March 2022. 
  96. ↑ «School where hundreds were believed to be sheltering is bombed in Mariupol as fighting rages for key port city». CNN. 20 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2022. 
  97. ↑ Tondo, Lorenzo (14 March 2022). «Russia accuses Kyiv of deadly missile attack on Donetsk». The Guardian. https://www.theguardian.com/world/2022/mar/14/russia-accuses-kyiv-of-deadly-missile-attack-on-donetsk. Ανακτήθηκε στις 19 March 2022. 
  98. ↑ «Russia accuses Ukraine of missile strike on Donetsk which Ukraine denies». Reuters. 15 March 2022. https://www.reuters.com/world/europe/russia-accuses-ukraine-missile-strike-donetsk-ukraine-denies-2022-03-14/. Ανακτήθηκε στις 2022-04-02. 
  99. ↑ 99,0 99,1 Voitovych, Olga· Hodge, Nathan. «Dozens killed in train station missile strike in eastern Ukraine as civilians try to flee Russian onslaught». CNN. 
  100. ↑ «Kramatorsk station attack: What we know so far». BBC News. 8 Απριλίου 2022. 
  101. ↑ «Death toll from Russian air strikes on Chernihiv city rises to 47, local authorities say». Reuters. 4 March 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 March 2022. https://web.archive.org/web/20220306193717/https://www.reuters.com/world/europe/death-toll-russian-air-strikes-chernihiv-city-rises-47-local-authorities-say-2022-03-04/. Ανακτήθηκε στις 9 March 2022. 
  102. ↑ «Ukraine: Russian 'dumb bomb' air strike killed civilians in Chernihiv – new investigation and testimony». Amnesty International. 3 Μαρτίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2022. 
  103. ↑ У результаті авіаудару російською некерованою бомбою в Чернігові загинули цивільні. Amnesty International Ukraine (στα Ουκρανικά). 9 Μαρτίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 10 Μαρτίου 2022. 
  104. ↑ Addario, Lynsey (6 March 2022). «Russian forces fire on evacuees, leaving 4 people dead outside Kyiv.». The New York Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 March 2022. https://web.archive.org/web/20220313060745/https://www.nytimes.com/2022/03/06/world/europe/ukraine-irpin-civilian-death.html?smid=wa-share. Ανακτήθηκε στις 14 March 2022. 
  105. ↑ 105,0 105,1 105,2 «Ukraine: Russian Assault Kills Fleeing Civilians». Human Rights Watch. 8 Μαρτίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2022. 
  106. ↑ 106,0 106,1 Addario, Lynsey; Kramer, Andrew E. (6 March 2022). «Ukrainian Family's Dash for Safety Ends in Death». The New York Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 March 2022. https://web.archive.org/web/20220309002522/https://www.nytimes.com/2022/03/06/world/europe/ukrainian-family-killed-war.html. Ανακτήθηκε στις 9 March 2022. 
  107. ↑ Villegas, Paulina; Stern, David L.; Cahlan, Sarah (6 March 2022). «Two Ukrainian children killed 'in front of my own eyes' while trying to evacuate, official says». The Washington Post. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 March 2022. https://web.archive.org/web/20220309012618/https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/06/russian-forces-shelling-irpin/. Ανακτήθηκε στις 13 March 2022. 
  108. ↑ «Ukraine: Russian Assault Kills Fleeing Civilians». Human Rights Watch. 8 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2022. 
  109. ↑ Zitser, Joshua; Ankel, Sophia; Bostock, Bill; Dawson, Bethany (24 February 2022), «People in Ukraine describe the moment they awoke in a war zone as Russian forces bombed the cities where they live», Business Insider, https://www.businessinsider.com/russia-invades-ukraine-eyewitnesses-to-bombing-of-kyiv-odessa-kharkiv-2022-2, ανακτήθηκε στις 28 February 2022 
  110. ↑ Gilbody-Dickerson, Claire (25 February 2022), «Russia accused of war crimes in Ukraine after 'shelling kindergarten and orphanage' during invasion», i news, https://inews.co.uk/news/world/russia-war-crimes-ukraine-invasion-kindergarten-orphange-shelled-1484074, ανακτήθηκε στις 28 February 2022 
  111. ↑ Pérez-Peña, Richard (2022-04-05). «In the rubble of a town near Kyiv, many are missing and feared dead.» (στα αγγλικά). The New York Times. ISSN 0362-4331. https://www.nytimes.com/live/2022/04/05/world/ukraine-russia-war. Ανακτήθηκε στις 2022-04-14. 
  112. ↑ 112,0 112,1 112,2 «Ukraine : à Borodianka, la difficulté d'extraire les cadavres» [Ukraine: In Borodianka, the difficulty of extracting cadavers]. Europe 1 (στα Γαλλικά). 9 Απριλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2022. 
  113. ↑ 113,0 113,1 Karazy, Sergiy (2022-04-08). «Borodianka razed: Zelenskiy says situation 'more dreadful' than Bucha» (στα αγγλικά). Reuters. https://www.reuters.com/world/europe/situation-ukraines-borodyanka-more-dreadful-than-bucha-zelenskiy-2022-04-07/. Ανακτήθηκε στις 2022-04-14. «Few buildings remain standing in Borodianka, the ones that do have burn marks running up their walls.» 
  114. ↑ 114,0 114,1 114,2 114,3 Sullivan, Becky (2022-04-07). «Ukrainians return to Borodyanka after Russian withdrawal and find their town in ruins» (στα αγγλικά). NPR. https://www.npr.org/2022/04/06/1091308623/ukraine-borodyanka-civilians-russia. Ανακτήθηκε στις 2022-04-14. 
  115. ↑ Nava, Victor I.. «Civilians "buried alive" in Borodyanka, "much worse" than Bucha, Zelensky says» (στα αγγλικά). Washington Examiner. https://www.washingtonexaminer.com/news/civilians-buried-alive-in-borodyanka-much-worse-than-bucha-zelensky-says. Ανακτήθηκε στις 8 April 2022. 
  116. ↑ «Massacre de Boutcha : ce que l'on sait sur la découverte des corps de civils» (στα γαλλικά). Le Monde.fr. 2022-04-05. https://www.lemonde.fr/les-decodeurs/article/2022/04/05/guerre-en-ukraine-ce-que-l-on-sait-du-massacre-de-boutcha_6120745_4355770.html. Ανακτήθηκε στις 2022-04-09. 
  117. ↑ «Guerre en Ukraine : la ville de Borodyanka dévastée par les frappes russes» [War in Ukraine: The town of Borodianka devastated by Russian strikes]. Franceinfo (στα Γαλλικά). 6 Απριλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Απριλίου 2022. 
  118. ↑ «Dozens of Bucha civilians were killed by metal darts from Russian artillery». The Guardian. 24 April 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 April 2022. https://web.archive.org/web/20220424164501/https://www.theguardian.com/world/2022/apr/24/dozens-bucha-civilians-killed-flechettes-metal-darts-russian-artillery. Ανακτήθηκε στις 26 April 2022. 
  119. ↑ «Lethal darts were fired into a Ukrainian neighborhood by the thousands» (στα αγγλικά). Washington Post. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2022-04-18. https://archive.today/20220418140942/https://www.washingtonpost.com/world/2022/04/18/flechette-projectile-ukraine-russia/. Ανακτήθηκε στις 18 April 2022. 
  120. ↑ «Sumy airstrikes: 22 killed, another child retrieved from rubble dead». Ukrayinska Pravda. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2022. .
  121. ↑ «14-й день війни: Військові злочини ворога в Сумах та Чернігові». ФОКУС (στα Ουκρανικά). 9 Μαρτίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 10 Μαρτίου 2022. 
  122. ↑ «War crimes of the Russian Federation: as a result of an air strike on the residential sector killed 21 civilians, including 2 children». Uacrisis.org. 8 Μαρτίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2022. 
  123. ↑ «Live updates: Ammonia leak contaminates area in east Ukraine». The Washington Post. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2022-03-21. https://web.archive.org/web/20220321044932/https://www.washingtonpost.com/politics/live-updates-ukraine-officials-say-russians-bombed-school/2022/03/20/b350573e-a820-11ec-8628-3da4fa8f8714_story.html. Ανακτήθηκε στις 21 March 2022. 
  124. ↑ Nava, Victor I. (21 Μαρτίου 2022). «Ammonia leak reported at Ukraine chemical plant after Russian airstrike». Colorado Springs Gazette. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2022. 
  125. ↑ and AFP (21 Μαρτίου 2022). «Ukrainian town told to shelter after shelling causes ammonia leak at chemical factory». The Guardian. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2022. 
  126. ↑ «Several killed as Russian rockets pound Ukraine's Kharkiv». Al Jazeera. February 28, 2022. https://www.aljazeera.com/news/2022/2/28/ukraine-reports-dozens-killed-in-kharkiv-rocket-strikes. Ανακτήθηκε στις March 29, 2022. 
  127. ↑ Luke Harding (March 1, 2022). «'Horrendous' rocket attack kills civilians in Kharkiv as Moscow 'adapts its tactics'». The Guardian. https://www.theguardian.com/world/2022/feb/28/ukraine-several-killed-by-russian-rocket-strikes-in-civilian-areas-of-kharkiv. Ανακτήθηκε στις March 29, 2022. 
  128. ↑ David L. Stern, Miriam Berger, Sarah Cahlan, Isabelle Khurshudyan, Joyce Sohyun Lee (February 28, 2022). «Dozens wounded in shelling of Kharkiv as Russia strikes buildings with suspected cluster munitions». The Washington Post. https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/28/kharkiv-rockets-shelling-russia-ukraine-war/. Ανακτήθηκε στις March 29, 2022. 
  129. ↑ 129,0 129,1 Gorbunova, Yulia (7 March 2022). «Under Shelling in Kharkiv: People with Disabilities Need to Evacuate Safely». Human Rights Watch. https://www.hrw.org/news/2022/03/07/under-shelling-kharkiv. Ανακτήθηκε στις 9 March 2022. 
  130. ↑ «188 people killed in Kharkiv region during war with Russia». www.ukrinform.net. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2022. 
  131. ↑ «Ukraine war: Izyum hospital destroyed by shelling». Sky News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2022. 
  132. ↑ Gazeta.ua (3 Μαρτίου 2022). Російський ворог бомбардує Ізюм. Є жертви. Gazeta.ua (στα Ουκρανικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 10 Μαρτίου 2022. 
  133. ↑ Helen Regan; Steve George; Maureen Chowdhury; Mike Hayes; Amir Vera (March 14, 2022). «March 13, 2022 Russia-Ukraine news». CNN. https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-putin-news-03-13-22/h_3251df6a064ec12f4b04a5c119254882. Ανακτήθηκε στις March 18, 2022. 
  134. ↑ 134,0 134,1 «Nine Killed by Bombing in Southern City of Mykolaiv: Regional Governor». The Moscow Times. AFP. 13 March 2022. https://www.themoscowtimes.com/2022/03/13/nine-killed-by-bombing-in-southern-city-of-mykolaiv-regional-governor-a76897. Ανακτήθηκε στις 18 March 2022. 
  135. ↑ Російські окупанти вдарили бомбами по Житомиру. Горять житлові будинки. РБК-Украина (στα Ρωσικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 10 Μαρτίου 2022. 
  136. ↑ Окупанти обстріляли Обласний перинатальний центр в Житомирі. РБК-Украина (στα Ρωσικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 10 Μαρτίου 2022. 
  137. ↑ «РОСІЙСЬКІ ОРКИ ЗАВДАЛИ ПОТУЖНОГО УДАРУ ПО ШКОЛІ ЖИТОМИРА». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 10 Μαρτίου 2022. 
  138. ↑ Цензор.НЕТ. Житомирський бронетанковий завод потрапив під російський авіаудар: двоє поранених, – голова ОВА Бунечко. ВIДЕО. Цензор.НЕТ (στα Ουκρανικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 10 Μαρτίου 2022. 
  139. ↑ Ворог наніс авіаудар по Житомиру та Київській області. Повністю зруйновано гуртожиток. РБК-Украина (στα Ρωσικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 10 Μαρτίου 2022. 
  140. ↑ Цензор.НЕТ. Війська РФ скидають авіабомби на Житомир. ВIДЕО. Цензор.НЕТ (στα Ουκρανικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 10 Μαρτίου 2022. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Εγκλήματα_πολέμου_κατά_την_εισβολή_της_Ρωσίας_στην_Ουκρανία_(2022)&oldid=10881474"