Επαρχία Βιάννου

Η Επαρχία Βιάννου βρισκόταν στη νοτιοανατολική άκρη του Νομού Ηρακλείου. Ανατολικά συνόρευε με την Επαρχία Ιεράπετρας, στα βόρεια με την Επαρχία Πεδιάδος, στα δυτικά με την Επαρχία Μονοφατσίου και στα νότια βρεχόταν από το Λιβυκό Πέλαγος. Ολόκληρη η έκτασή της ήταν ορεινή. Τα κύρια προϊόντα που παρήγαγε ήταν λάδι, κηπευτικά, χαρούπια και μπανάνες στις παραλιακές περιοχές. Υπαγόταν εκκλησιαστικώς στην Ιερά Μητρόπολη Αρκαλοχωρίου, Καστελλίου και Βιάννου, πλην της κοινότητας Κάτω Σύμης η οποία υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Ιεραπύτνης και Σητείας.

Ιστορικά στοιχεία

Την περίοδο της Ενετοκρατίας υπαγόταν στον Νομό Ηρακλείου, που λεγόταν τότε territorio di Candia στην Castelliana Belvedere, ως και την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Η έδρα της Καστελανίας ήταν το φρούριο Μπελβεντέρε, που σημαίνει Καλλιθέα. Ονομάστηκε έτσι από την πανοραμική θέα που πρόσφερε σε ολόκληρη την πεδιάδα, από την κορυφή του λόφου Κάστελος, στα βόρεια του χωριού Κάτω Καστελλιανά, επί του οποίου ήταν το φρούριο. Οι ντόπιοι το έλεγαν Ριζόκαστρον και πολλές φορές έχουμε αναφορές σε αυτό με το όνομα Χρυσόκαστρο. Αυτό οικοδομήθηκε από Γενοβέζους και αναφέρεται σε έγγραφο του 1212. Μετά την εγκατάλειψη του φρουρίου, όταν απώλεσε τη στρατηγική του αξία, ιδρύθηκαν οι οικισμοί Κάτω και Άνω Καστελλιανά. Το 1583 αναφέρεται με 165 κατοίκους και με το όνομα Belvedre proprio.

Στη θέση του φρουρίου υπήρχαν τα ερείπια της αρχαίας πόλης Πριανσού και τα βενετικά οικοδομήματα του φρουρίου κτίστηκαν με οικοδομικά υλικά της. Κατά τον Οργανισμό Προσωρινής Πολιτείας του 1821 η Διοίκηση Ηρακλείας περιελάμβανε και τον Νομό Λασιθίου, άρα και την Επαρχία Βιάννου. Το 1881 η Βιάννος υπαγόταν στη Διοίκηση Λασιθίου και ανήκε σε αυτήν έως το 1934, οπότε υπήχθη στον Νομό Ηρακλείου, όπου ανήκει σήμερα.

Το 1821 η Επαρχία Βιάννου μετονομάστηκε σε Αρκαδία. Το 1867 με Οργανικό Νόμο έλαβε το όνομα Επαρχία Βιάννου, από την αρχαία πόλη Βίεννα.

Βιβλιογραφία

• Το Ηράκλειον και ο νομός του. Ηράκλειο: Νομαρχία Ηρακλείου. 1971.