Μετάβαση στο περιεχόμενο

Ευλογιά των πιθήκων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ευλογιά των πιθήκων
Το εξάνθημα της ευλογιάς των πιθήκων σε 4χρονο ασθενή
Ειδικότηταλοιμωξιολογία
ΣυμπτώματαΠομφός, πυρετός[1], πονοκέφαλος[1], μυαλγία, Πονόλαιμος, αδενοπάθεια και Φαγούρα
Ταξινόμηση
ICD-10B04{{{2}}}
ICD-9059.01

Η ευλογιά των πιθήκων ή mpox είναι μολυσματική ασθένεια που προκαλείται από τον ιό της ευλογιάς των πιθήκων (mpox virus)[2] και μπορεί να εκδηλωθεί σε ορισμένα ζώα και ανθρώπους.[3] Τα αρχικά συμπτώματα περιλαμβάνουν πυρετό, πονοκέφαλο, πρησμένους λεμφαδένες, μυϊκούς πόνους και αίσθημα κόπωσης.[4] Ακολουθεί χαρακτηριστικό εξάνθημα που σχηματίζει φουσκάλες και κρούστες.[4] Ο χρόνος από την έκθεση μέχρι την έναρξη των συμπτωμάτων είναι περίπου 10 ημέρες.[4] Η διάρκεια των συμπτωμάτων είναι συνήθως δύο έως τέσσερις εβδομάδες.[4]

Η ευλογιά των πιθήκων μπορεί να μεταδοθεί κατά την κατεργασία του κρέατος, από δάγκωμα ζώου ή γρατσουνιά, σωματικά υγρά, μολυσμένα αντικείμενα ή από στενή επαφή με μολυσμένο άτομο.[5] Ο ιός πιστεύεται ότι κυκλοφορεί στη φύση μεταξύ ορισμένων ποντικιών στην Αφρική.[5] Η διάγνωση μπορεί να επιβεβαιωθεί με τον έλεγχο μιας βλάβης για το DNA του ιού.[6] Η ασθένεια μπορεί να έχει παρόμοια εμφάνιση με την ανεμοβλογιά.[7]

Το εμβόλιο της ευλογιάς πιστεύεται ότι προλαμβάνει τη μόλυνση.[6] Το 2019 εγκρίθηκε ένα εμβόλιο για τη νόσο στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.[8] Η φαρμακευτική ουσία τεκοβιριμάτη έχει εγκριθεί για χρήση στη νόσο,[9] αλλά δεν υπάρχουν στοιχεία για την αποτελεσματικότητά της σε ανθρώπους.[10] Η σιντοφοβίρη ή η μπινκιδοφοβίρη μπορεί να είναι χρήσιμες.[7][10] Ο κίνδυνος θανάτου σε όσους έχουν μολυνθεί με τον κλάδο του Κονγκό είναι έως και 10%,[4][11] ενώ η θνητότητα του κλάδου της δυτικής Αφρικής είναι κάτω από 1%.[12]

Η ασθένεια εμφανίζεται κυρίως στην Κεντρική και την Δυτική Αφρική.[13] Εντοπίστηκε για πρώτη φορά το 1958 σε μαϊμούδες εργαστηρίου.[14] Τα πρώτα κρούσματα σε ανθρώπους εντοπίστηκαν το 1970 στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό.[14] Έξαρση της νόσου που σημειώθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες το 2003 εντοπίστηκε ότι προήλθε από κατάστημα κατοικίδιων ζώων, όπου πωλούνταν τρωκτικά που εισάγονταν από την Γκάνα.[6] Τα πρώτα κρούσματα που αναφέρθηκαν ότι οφείλονται σε πιθανή μετάδοση στην κοινότητα της ευλογιάς των πιθήκων εκτός Αφρικής εμφανίστηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο σε μια επιδημία τον Μάιο του 2022.[15] Η έξαρση αυτή κηρύχθηκε επείγουσα διεθνή κατάσταση για τη δημόσια υγεία από τον ΠΟΥ στις 23 Ιουλίου 2022.[16]

Συμπτώματα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Εξανθήματα σε ασθενείς με ευλογιά των πιθήκων

Τα συμπτώματα της νόσου συχνά περιλαμβάνουν πυρετό, πονοκέφαλο, μυϊκούς πόνους και αίσθημα κόπωσης.[4] Σε αντίθεση με την πιο σοβαρή ευλογιά, υπάρχουν επίσης διογκωμένοι λεμφαδένες.[4] Μέσα σε λίγες ημέρες ή περισσότερο από την έναρξη του πυρετού, βλάβες εμφανίζονται συνήθως πρώτα στο πρόσωπο πριν εξαπλωθούν σε άλλα μέρη του σώματος.[4] Ξεκινούν ως μικρές επίπεδες κηλίδες, πριν γίνουν μικρά εξογκώματα που στη συνέχεια γεμίζουν με διαυγές στην αρχή υγρό και μετά με πύον, το οποίο στη συνέχεια σκάει και ξεφλουδίζει.[4] Φαίνεται να είναι πανομοιότυπο με το εξάνθημα της ευλογιάς.[17] Ένα προσβεβλημένο άτομο μπορεί να παραμείνει αδιάθετο για δύο έως τέσσερις εβδομάδες.[4]

Περιορισμένη εξάπλωση της λοίμωξης από άτομο σε άτομο έχει αναφερθεί σε ενδημικές περιοχές στην Αφρική.[11]

Αίτια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ένας καβουροφάγος μακάκος, το είδος στο οποίο παρατηρήθηκε για πρώτη φορά η εν λόγω ασθένεια.

Ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων προκαλεί τη νόσο τόσο σε ανθρώπους όσο και σε ζώα. Αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά από τον Πρέμπεν φον Μάγκνους το 1958 ως παθογόνο των μακάκων πιθήκων (Macaca fascicularis) που χρησιμοποιούνταν ως πειραματόζωα, όταν δύο κρούσματα ασθένειας που ομοιάζει με ευλογιά εμφανίστηκαν σε αποικίες πιθήκων που χρησιμοποιούνταν για έρευνα.[3] Ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων είναι ένας ορθοποξιός, ένα γένος της οικογένειας Poxviridae που περιέχει άλλα ιικά είδη που στοχεύουν θηλαστικά. Ο ιός εντοπίζεται κυρίως σε περιοχές με τροπικά δάση της Κεντρικής και Δυτικής Αφρικής.[3]

Ο ιός ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά σε πιθήκους (εξ ου και το όνομα) το 1958 και σε ανθρώπους το 1970. Σχεδόν 50 περιπτώσεις αναφέρθηκαν μεταξύ 1970 και 1979, με περισσότερα από τα δύο τρίτα εξ αυτών να είναι από το Ζαΐρ. Τα άλλα κρούσματα προέρχονταν από τη Λιβερία, τη Νιγηρία, την Ακτή Ελεφαντοστού και τη Σιέρα Λεόνε.[18] Μέχρι το 1986, αναφέρθηκαν πάνω από 400 περιπτώσεις σε ανθρώπους. Μικρές ιογενείς επιδημίες με ποσοστό θνησιμότητας της τάξης του 10% και δευτερογενές ποσοστό μόλυνσης από άνθρωπο σε άνθρωπο περίπου το ίδιο ποσό συμβαίνουν συνήθως στην ισημερινή Κεντρική και Δυτική Αφρική.[19] Η κύρια οδός μόλυνσης θεωρείται ότι είναι η επαφή με τα μολυσμένα ζώα ή τα σωματικά τους υγρά.[19] Η πρώτη αναφερόμενη εστία εκτός της αφρικανικής ηπείρου εμφανίστηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες το 2003 στις μεσοδυτικές πολιτείες του Ιλινόις, της Ιντιάνα και του Ουισκόνσιν, με ένα κρούσμα στο Νιου Τζέρσεϊ. Το ξέσπασμα εντοπίστηκε σε ένα κυνόμυ που μολύνθηκε από έναν εισαγόμενο αρουραίο από την Γκάμπια.[6] Δεν σημειώθηκαν θάνατοι.[20]

Οι άνθρωποι μπορούν να μολυνθούν από ένα ζώο μέσω ενός δαγκώματος ή με άμεση επαφή με τα σωματικά υγρά ενός μολυσμένου ζώου. Ο ιός μπορεί επίσης να μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο, με αερογενή μετάδοση (σταγονίδια αναπνοής) ή με επαφή με τα σωματικά υγρά ενός μολυσμένου ατόμου. Οι παράγοντες κινδύνου μετάδοσης περιλαμβάνουν το κοινό κρεβάτι ή δωμάτιο ή τη χρήση των ίδιων σκευών με ένα μολυσμένο άτομο. Αυξημένος κίνδυνος μετάδοσης σχετίζεται με παράγοντες που αφορούν την εισαγωγή του ιού στον στοματικό βλεννογόνο.[21] Η περίοδος επώασης είναι 10-14 ημέρες. Τα πρόδρομα συμπτώματα περιλαμβάνουν πρήξιμο των λεμφαδένων, μυϊκό πόνο, πονοκέφαλο και πυρετό πριν από την εμφάνιση του εξανθήματος. Το εξάνθημα είναι συνήθως παρόν μόνο στον κορμό, αλλά μπορεί να εξαπλωθεί στις παλάμες και τα πέλματα των ποδιών με φυγόκεντρη κατανομή. Οι αρχικές κηλιδόειδεις βλάβες γίνονται βλατιδώδεις, στη συνέχεια φυσαλιδώδεις και τέλος φλυκταινώδεις.[21]

Διάγνωση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η κλινική διαφορική διάγνωση πρέπει να λαμβάνει υπόψη άλλες εξανθηματικές ασθένειες, όπως λ.χ. ανεμοβλογιά, ιλαρά, βακτηριακές λοιμώξεις του δέρματος (όπως ο δοθιήνας), ψώρα, σύφιλη και αλλεργίες που σχετίζονται με φάρμακα. Η λεμφαδενοπάθεια κατά το πρόδρομο στάδιο της νόσου μπορεί να διακρίνει την ευλογιά των πιθήκων από την ανεμοβλογιά ή την ευλογιά. Η διάγνωση μπορεί να επαληθευτεί με τεστ για τον ιό. Η δοκιμή αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης (PCR) δειγμάτων από δερματικές βλάβες είναι η προτιμώμενη εργαστηριακή δοκιμή. Οι εξετάσεις αίματος PCR είναι συνήθως ασαφείς επειδή ο ιός δεν παραμένει για πολύ καιρό στο αίμα. Για την ερμηνεία των αποτελεσμάτων της εξέτασης απαιτούνται πληροφορίες σχετικά με την ημερομηνία έναρξης του πυρετού, την ημερομηνία έναρξης του εξανθήματος, την ημερομηνία συλλογής του δείγματος, το τρέχον στάδιο του εξανθήματος και την ηλικία του ασθενούς.[22]

Πρόληψη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 2019 εγκρίθηκε ένα εμβόλιο για τη νόσο στις Ηνωμένες Πολιτείες, το Jynneos, για χρήση σε ενήλικες. Είναι εμβόλιο ζωντανού ιού δαμαλίτιδας που δεν μπορεί να αναπαραχθεί στα ανθρώπινα κύτταρα.

Ο εμβολιασμός κατά της ευλογιάς θεωρείται ότι παρέχει προστασία έναντι της μόλυνσης από ανθρώπινη ευλογιά, επειδή είναι στενά συγγενείς ιοί και το εμβόλιο προστατεύει τα ζώα από πειραματικές θανατηφόρες προκλήσεις της ευλογιάς των πιθήκων.[23] Αυτό δεν έχει αποδειχθεί οριστικά στους ανθρώπους, επειδή ο συνήθης εμβολιασμός κατά της ευλογιάς διακόπηκε μετά την εκρίζωση της ευλογιάς.[24]

Το εμβόλιο κατά της ευλογιάς έχει αναφερθεί ότι μειώνει τον κίνδυνο της ευλογιάς στα άτομα που είχαν εμβολιαστεί στο παρελθόν στην Αφρική. Η μείωση της ανοσίας στους ιούς ευλογιάς σε εκτεθειμένους πληθυσμούς είναι ένας παράγοντας στον επιπολασμό της ευλογιάς των πιθήκων. Αποδίδεται τόσο στη μείωση της διασταυρούμενης προστατευτικής ανοσίας μεταξύ εκείνων που εμβολιάστηκαν πριν από το 1980, όταν διακόπηκαν οι μαζικοί εμβολιασμοί κατά της ευλογιάς, όσο και στη σταδιακά αυξανόμενη αναλογία των μη εμβολιασμένων ατόμων.[21] Τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των Ηνωμένων Πολιτειών (CDC) συνιστούν στα άτομα που ερευνούν κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων και ασχολούνται με τη φροντίδα μολυσμένων ατόμων ή ζώων να λαμβάνουν εμβόλιο κατά της ευλογιάς για προστασία από την ευλογιά των πιθήκων. Άτομα που είχαν στενή ή στενή επαφή με άτομα ή ζώα που έχει επιβεβαιωθεί ότι έχουν ευλογιά πιθήκων θα πρέπει επίσης να εμβολιαστούν.[25]

Το CDC δεν συνιστά εμβολιασμό πριν από την έκθεση σε κτηνιάτρους που δεν έχουν εκτεθεί, κτηνιατρικό προσωπικό ή προσωπικό ελέγχου ζώων, εκτός εάν τέτοια άτομα συμμετέχουν σε έρευνες πεδίου.[25]

Θεραπευτική αγωγή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Επί του παρόντος, καμία θεραπεία για την ευλογιά των πιθήκων δεν έχει αποδειχθεί αποτελεσματική σε ανθρώπους, αν και υπάρχουν ουσίες που έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές σε ζώα.[10] Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένας αριθμός μέτρων για την προσπάθεια μείωσης της εξάπλωσης της νόσου, συμπεριλαμβανομένου του εμβολίου κατά της ευλογιάς, σιντοφοβίρης και της ανοσοσφαιρίνης δαμαλίτιδας (VIG).[10]

Στις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση, η δραστική φαρμακευτική ουσία, τεκοβιριμάτη (Tpoxx), έχει εγκριθεί για χρήση στη νόσο με βάση την αποτελεσματικότητά της σε ζώα.[26]

Επιδημιολογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι χώρες στις οποίες η ευλογιά των πιθήκων είναι ενδημική.
  Κλάδος της Δυτ. Αφρικής
  Κλάδος της Κ. Αφρικής
  Και οι δύο κλάδοι μαζί

Η ευλογιά των πιθήκων ως ασθένεια στους ανθρώπους συνδέθηκε για πρώτη φορά με μια ασθένεια στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (πρώην Ζαΐρ), στην πόλη Μπασάνκουσου στην επαρχία Εκουατέρ το 1970.[27] Ένα δεύτερο ξέσπασμα ασθένειας σε ανθρώπους εντοπίστηκε στη ΛΔΚ/Ζαΐρ το 1996–1997.[28] Ο κλάδος της κεντρικής Αφρικής έχει αποδειχθεί ότι μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο και έχει θνητότητα μέχρι 11%.[12] Τα δεδομένα που συλλέγονται είναι συχνά ελλιπή και μη επιβεβαιωμένα, γεγονός που εμποδίζει τις ρεαλιστικές εκτιμήσεις του αριθμού των κρουσμάτων της ευλογιάς των πιθήκων με την πάροδο του χρόνου. Ωστόσο, προτάθηκε ότι ο αριθμός των αναφερόμενων κρουσμάτων ευλογιάς των πιθήκων είχε αυξηθεί και η γεωγραφική εμφάνιση διευρύνθηκε όσον αφορά το 2018.[12]

Ο δεύτερος κλάδος προέρχεται από την δυτική Αφρική και έχει θνητότητα κάτω από 1%. Έχει προκαλέσει εξάρσεις σε Νιγηρία, Λιβερία, Ακτή Ελεφαντοστού και Σιέρρα Λεόνε.[12] Το 2003, ένα μικρό ξέσπασμα στις Ηνωμένες Πολιτείες εμφανίστηκε σε ιδιοκτήτες κατοικίδιων κυνόμυων,[29] σχετιζόμενο με τον κλάδο της δυτικής Αφρικής. Το ξέσπασμα προήλθε από το Βίλα Παρκ του Ιλινόις, έξω από το Σικάγο, όταν ένας έμπορος εξωτικών ζώων κρατούσε νεαρούς κυνόμυες κοντά σε έναν μολυσμένο αρουραίο Κρικετόμυ της Γκάμπιας (Cricetomys gambianus) που εισήχθη πρόσφατα από την Άκρα της Γκάνας. Εβδομήντα ένα άνθρωποι φέρονται να μολύνθηκαν, από τους οποίους κανένας δεν πέθανε.

Το 2005, 49 περιπτώσεις αναφέρθηκαν στο Σουδάν για πρώτη φορά, χωρίς θάνατο.[30] Η γενετική ανάλυση υποδηλώνει ότι ο ιός δεν προέρχεται από το Σουδάν αλλά εισήχθη, πιθανότατα από τη ΛΔΚ.[31]

Έξαρση της ευλογιάς των πιθήκων καταγράφηκε στη Νιγηρία το 2017, για πρώτη φορά μετά από 39 χρόνια.[32] Η έξαρση συσχετίζεται με εξαγόμενα περιστατικά ταξιδιωτών το 2018 και το 2019. Στις αρχές Μαΐου 2022 εντοπίστηκαν κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων στο Ηνωμένο Βασίλειο. Σύντομα ακολούθησαν ανακοινώσεις ότι εντοπίστηκαν κρούσματα σε Ισπανία, Πορτογαλία, Καναδά και ΗΠΑ,[33] και έπειτα σε Ιταλία, Σουηδία, Βέλγιο, Γαλλία, Αυστραλία και Γερμανία.[34] Φυλογενετική ανάλυση του ιού έδειξε ότι ανήκει στον κλάδο της δυτικής Αφρικής και συγκεκριμένα με την έξαρση της Νιγηρίας.[35] Η συνεχής αύξηση των κρουσμάτων ώθησε τον ΠΟΥ να την κηρύξει επείγουσα διεθνή κατάσταση για τη δημόσια υγεία στις 23 Ιουλίου 2022.[16]

Μια νέα έξαρση με αρκετά κρούσματα εκδηλώθηκε στο τέλος του 2023 στην Δημοκρατία του Κονγκό. Ωστόσο, η έξαρση πρώτης επιδημίας συνεχίστηκε δριμεία εντός του 2024, στην κεντρική Αφρική, με ποσοστό θανάτων 7.4% επί των κρουσμάτων.[36] Στη Δημοκρατία του Κονγκό και τις γειτονικές χώρες οι κύριοι τρόποι μετάδοσης που αναφέρθηκαν είναι η σεξουαλική επαφή, η διαμονή στο ίδιο οικιακό περιβάλλον με πάσχοντες και η μετάδοση εντός του χώρου υγειονομικής περίθαλψη, όπως και η μετάδοση μετά από επαφή με ζωντανά ή νεκρά ζώα.[37] Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) στις 14 Αυγούστου 2024 επίσημα ανακοίνωσε την παγκόσμια κατάσταση έκτακτης ανάγκης.[38] Την επόμενη ημέρα, 15 Αυγούστου, το πρώτο κρούσμα της νέας επιδημίας στην Ευρώπη εντοπίστηκε στη Σουηδία.[39]

Εμβόλια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μέχρι τον Αύγουστο 2024 υπήρχαν 4 εγκεκριμένα εμβόλια, ωστόσο, η διαθεσιμότητα αυτών ανακοινώθηκε ως πολύ περιορισμένη.[40]

Στην Ελλάδα, ο εμβολιασμός έναντι της Μpox ξεκίνησε στις 22 Ιουλίου 2024 στα νοσοκομεία Αττικόν και Ανδρέας Συγγρός. Ο εμβολιασμός ενδείκνυται στις ομάδες υψηλού κινδύνου όπως αυτές περιγράφονται στην ιστοσελίδα του ΕΟΔΥ. Μετά τον Αύγουστο 2024, αναμένεται να λειτουργήσουν 5 εμβολιαστικά κέντρα στην Ελλάδα, σε Θεσσαλονίκη, Αλεξανδρούπολη, Κρήτη, Πάτρα και Αθήνα.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 Zdeněk Ježek, Mark V. Szczeniowski, Kalenga Mbudi Paluku: «Human monkeypox: clinical features of 282 patients» (Αγγλικά) 1  Αυγούστου 1987. σελ. 293-298.
  2. ↑ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18362406/
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 «About Monkeypox». CDC (στα Αγγλικά). 11 Μαΐου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2017. 
  4. ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 «Signs and Symptoms Monkeypox». CDC (στα Αγγλικά). 11 Μαΐου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2017. 
  5. ↑ 5,0 5,1 «Transmission Monkeypox». CDC (στα Αγγλικά). 11 Μαΐου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2017. 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 «2003 U.S. Outbreak Monkeypox». CDC (στα Αγγλικά). 11 Μαΐου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2017. 
  7. ↑ 7,0 7,1 «Human monkeypox». Clinical Infectious Diseases 58 (2): 260–67. January 2014. doi:10.1093/cid/cit703. PMID 24158414. 
  8. ↑ «FDA approves first live, non-replicating vaccine to prevent smallpox and monkeypox». FDA (στα Αγγλικά). 24 Σεπτεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 2019. 
  9. ↑ «Tecovirimat SIGA». 2022-01-28. ΕΜΑ. Ανακτήθηκε στις 21 Μαΐου 2022. 
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 «Treatment | Monkeypox | Poxvirus | CDC». www.cdc.gov (στα Αγγλικά). 28 Δεκεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 11 Οκτωβρίου 2019. 
  11. ↑ 11,0 11,1 «Outbreak of human monkeypox, Democratic Republic of Congo, 1996 to 1997». Emerging Infectious Diseases 7 (3): 434–38. 2001. doi:10.3201/eid0703.010311. PMID 11384521. 
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 «Emergence of Monkeypox as the Most Important Orthopoxvirus Infection in Humans». Frontiers in Public Health 6: 241. September 2018. doi:10.3389/fpubh.2018.00241. PMID 30234087. 
  13. ↑ Bunge, Eveline M.; Hoet, Bernard; Chen, Liddy; Lienert, Florian; Weidenthaler, Heinz; Baer, Lorraine R.; Steffen, Robert (11 February 2022). «The changing epidemiology of human monkeypox—A potential threat? A systematic review» (στα αγγλικά). PLOS Neglected Tropical Diseases 16 (2): e0010141. doi:10.1371/journal.pntd.0010141. ISSN 1935-2735. https://journals.plos.org/plosntds/article?id=10.1371/journal.pntd.0010141. 
  14. ↑ 14,0 14,1 «Monkeypox». CDC (στα Αγγλικά). 11 Μαΐου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2017. 
  15. ↑ Pinkstone, Joe (17 Μαΐου 2022). «Monkeypox 'spreading in sexual networks'». The Telegraph. Ανακτήθηκε στις 17 Μαΐου 2022. 
  16. ↑ 16,0 16,1 «WHO Director-General's statement at the press conference following IHR Emergency Committee regarding the multi-country outbreak of monkeypox - 23 July 2022». www.who.int (στα Αγγλικά). 23 Ιουλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουλίου 2022. 
  17. ↑ Barlow, Gavin· Irving, William L. (2020). «20. Infectious disease». Στο: Feather, Adam, επιμ. Kumar and Clark's Clinical Medicine (στα Αγγλικά) (10th έκδοση). Elsevier. σελ. 517. ISBN 978-0-7020-7870-5. 
  18. ↑ «Human monkeypox, 1970–79». Bulletin of the World Health Organization 58 (2): 165–82. 1980. PMID 6249508. 
  19. ↑ 19,0 19,1 «Outbreaks of disease suspected of being due to human monkeypox virus infection in the Democratic Republic of Congo in 2001». Journal of Clinical Microbiology 40 (8): 2919–21. August 2002. doi:10.1128/JCM.40.8.2919-2921.2002. PMID 12149352. PMC 120683. https://archive.org/details/sim_journal-of-clinical-microbiology_2002-08_40_8/page/2919. 
  20. ↑ «2003 United States Outbreak of Monkeypox | Monkeypox | Poxvirus | CDC». www.cdc.gov (στα Αγγλικά). 19 Δεκεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2020. 
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 «Emerging diseases-the monkeypox epidemic in the Democratic Republic of the Congo». Clinical Microbiology and Infection 22 (8): 658–59. August 2016. doi:10.1016/j.cmi.2016.07.004. PMID 27404372. 
  22. ↑ «Monkeypox». World Health Organization. 9 Δεκεμβρίου 2019. 
  23. ↑ «Clonal vaccinia virus grown in cell culture fully protects monkeys from lethal monkeypox challenge». Vaccine 26 (4): 581–88. January 2008. doi:10.1016/j.vaccine.2007.10.063. PMID 18077063. 
  24. ↑ «Monkeypox». www.who.int (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 27 Απριλίου 2022. 
  25. ↑ 25,0 25,1 «About Monkeypox | Monkeypox | Poxvirus | CDC». www.cdc.gov (στα Αγγλικά). 22 Νοεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 27 Απριλίου 2022. 
  26. ↑ «Tecovirimat SIGA». European Medicines Agency. 28 Ιανουαρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Μαΐου 2022. Ανακτήθηκε στις 19 Μαΐου 2022. 
  27. ↑ «A human infection caused by monkeypox virus in Basankusu Territory, Democratic Republic of the Congo». Bulletin of the World Health Organization 46 (5): 593–97. 1972. PMID 4340218. 
  28. ↑ Heymann, D. L.; Szczeniowski, M.; Esteves, K. (1998-01-01). «Re-emergence of monkeypox in Africa: a review of the past six years» (στα αγγλικά). British Medical Bulletin 54 (3): 693–702. doi:10.1093/oxfordjournals.bmb.a011720. ISSN 0007-1420. https://academic.oup.com/bmb/article-lookup/doi/10.1093/oxfordjournals.bmb.a011720. 
  29. ↑ «What You Should Know About Monkeypox» (PDF). Fact Sheet. Centers for disease control and prevention. 12 Ιουνίου 2003. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 25 Ιουνίου 2008. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2008. 
  30. ↑ «Discovery of monkeypox in Sudan». The New England Journal of Medicine 355 (9): 962–63. August 2006. doi:10.1056/NEJMc060792. PMID 16943415. 
  31. ↑ «Phylogenetic and ecologic perspectives of a monkeypox outbreak, southern Sudan, 2005». Emerging Infectious Diseases 19 (2): 237–45. February 2013. doi:10.3201/eid1902.121220. PMID 23347770. 
  32. ↑ Yinka-Ogunleye, Adesola; Aruna, Olusola; Dalhat, Mahmood; Ogoina, Dimie; McCollum, Andrea; Disu, Yahyah; Mamadu, Ibrahim; Akinpelu, Afolabi και άλλοι. (2019-08). «Outbreak of human monkeypox in Nigeria in 2017–18: a clinical and epidemiological report» (στα αγγλικά). The Lancet Infectious Diseases 19 (8): 872–879. doi:10.1016/S1473-3099(19)30294-4. https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S1473309919302944. 
  33. ↑ «Ευλογιά των πιθήκων: Δεκάδες ύποπτα και επιβεβαιωμένα κρούσματα σε Ευρώπη και Βόρεια Αμερική». www.kathimerini.gr. 20 Μαΐου 2022. Ανακτήθηκε στις 20 Μαΐου 2022. 
  34. ↑ «Ευλογιά των Πιθήκων: Στο «μικροσκόπιο» η αύξηση κρουσμάτων – Τι αναφέρουν οι ξένες αρχές». www.kathimerini.gr. 20 Μαΐου 2022. Ανακτήθηκε στις 20 Μαΐου 2022. 
  35. ↑ «First draft genome sequence of Monkeypox virus associated with the suspected multi-country outbreak, May 2022 (confirmed case in Portugal)». Virological (στα Αγγλικά). 19 Μαΐου 2022. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2022. 
  36. ↑ Van Beusekom, Mary (16 March 2024). «More than 600 dead in spreading DR Congo mpox outbreak as Republic of Congo reports its first cases». CIDRAP. University of Minnesota. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 March 2024. https://web.archive.org/web/20240319082039/https://www.cidrap.umn.edu/mpox/more-600-dead-spreading-dr-congo-mpox-outbreak-republic-congo-reports-its-first-cases. Ανακτήθηκε στις 19 March 2024. 
  37. ↑ Iefimerida.Gr, Newsroom (16 Αυγούστου 2024). «Mpox: Ανοίγουν άλλα 5 εμβολιαστικά κέντρα σε όλη την Ελλάδα -Οι συστάσεις του ΕΟΔΥ σε ταξιδιώτες». iefimerida.gr. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2024. 
  38. ↑ «W.H.O. Declares Global Emergency over New Mpox Outbreak». The New York Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 August 2024. https://web.archive.org/web/20240814174239/https://www.nytimes.com/2024/08/14/health/mpox-who-emergency-africa.html. Ανακτήθηκε στις 14 August 2024. 
  39. ↑ Iefimerida.Gr, Newsroom (15 Αυγούστου 2024). «Συναγερμός για τον mpox -Εντοπίστηκε το πρώτο κρούσμα της πιο μεταδοτικής παραλλαγής εκτός Αφρικής, στη Σουηδία». iefimerida.gr. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2024. 
  40. ↑ Rigby, Jennifer (14 August 2024). «Mpox vaccines likely months away even as WHO, Africa CDC discuss emergency». Reuters. https://www.reuters.com/business/healthcare-pharmaceuticals/mpox-vaccines-likely-months-away-even-who-africa-cdc-discuss-emergency-2024-08-14/. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ευλογιά_των_πιθήκων&oldid=10721928"