Ευστάθιος Μαλεΐνος
| Ευστάθιος Μαλεΐνος | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 10ος αιώνας |
| Θάνατος | 11ος αιώνας |
| Χώρα πολιτογράφησης | Βυζαντινή Αυτοκρατορία |
| Θρησκεία | Χριστιανισμός |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | στρατιωτικός κυβερνητικός αξιωματούχος |
| Οικογένεια | |
| Γονείς | Κωνσταντίνος Μαλινός |
| Στρατιωτική σταδιοδρομία | |
| Βαθμός/στρατός | στρατηγός |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | στρατηγός Δουξ |
Ο Ευστάθιος Μαλεΐνος ήταν βυζαντινός στρατηγός και ένα από τα πλουσιότερα και πιο σημαίνοντα μέλη της στρατιωτικής αριστοκρατίας της Ανατολίας στα τέλη του 10ου αιώνα. Κατείχε υψηλόβαθμες διοικητικές και στρατιωτικές θέσεις στην Ανατολή, και συμμετείχε στις αριστοκρατικές εξεγέρσεις κατά του αυτοκράτορα Βασιλείου Β΄ (976-1025), καταπολέμησε τον Βάρδα Σκληρό, αλλά υποστήριξε την εξέγερση του ανιψιού του Βάρδα Φωκά. Μετά την αποτυχία του τελευταίου, δεν τιμωρήθηκε. Ωστόσο, ο τεράστιος πλούτος του προκάλεσε την πτώση του καθώς ο Βασίλειος Β' τον πήρε και τον κράτησε στην Κωνσταντινούπολη και μετά το θάνατό του κατάσχεσε την περιουσία του.
Βιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Ευστάθιος ήταν γιος του Κωνσταντίνου Μαλεΐνου, στρατηγού και διοικητή του θέματος της Καππαδοκίας. Ο Οίκος των Μαλεΐνων είχε μέχρι εκείνη τη στιγμή, κυρίως μέσω της στενής σύνδεσής τους με την οικογένεια Φωκά, γίνει μία από τις πιο σημαντικές και ισχυρές οικογένειες στην αυτοκρατορία[1]. Ο Ευστάθιος έγινε στρατηγός του θέματος των Λυκανδού, έπειτα ο ξάδελφος του, αυτοκράτορας Νικηφόρος Β΄ Φωκάς (963-969) τον διόρισε, παράλληλα με την αρχική του θέση, ως τον πρώτο βυζαντινό διοικητή (δούκα) της Αντιόχειας τον Οκτώβριο του 969[2][3]. Περίπου ένα χρόνο μετά τη δολοφονία του Νικηφόρου Β΄, τον Δεκέμβριο του 969, ο Μαλεΐνος διορίσθηκε από τον διάδοχό του, Ιωάννη Τσιμισκή (969-976) διοικητής της Ταρσού στην Κιλικία, θέση την οποία εξακολουθούσε να κατέχει το 976, όταν ο νεαρός Βασίλειος Β΄ έγινε αυτοκράτορας[4].
Ο Βασίλειος ήταν αντίθετος προς τις αυτοκρατορικές οικογένειες και τον πλούτο που κατείχαν[5]. Ο Μαλεεΐνος, προσκολλημένος στην οικογένεια Φωκά, επομένως αντίπαλός του Τσιμισκή και τον υποστηρικτών του, παρέμεινε πιστός στον Βασίλειο. Παρά το γεγονός ότι απέτυχε να σταματήσει την εξάπλωση της εξέγερσης του Βάρδα Σκληρού από την αρχική βάση του γύρω από τη Μελιτηνή σε όλη την Ανατολία, και παρά τη βαριά ήττα που υπέστη στα τέλη του καλοκαιριού του 976, ο Μαλεεΐνος συνέχισε να υπηρετεί ως στρατηγός μέχρι την οριστική καταστολή της εξέγερσης το 979[2][6].
Προκειμένου να αντιμετωπίσει επιτυχώς τον στασιαστή, όμως, ο Βασίλειος με τον παρακοιμώμενο Βασίλειο Λεκαπηνό, είχε αναγκαστεί να επαναφέρει τον στρατηγό Βάρδα Φωκά τον νεότερο, ανιψιό του αυτοκράτορα Νικηφόρου Β΄, από την εξορία το 978 και να τον διορίσει στη διοίκηση του στρατού της ανατολής. Μετά τη νίκη του επί του Σκληρού, ο Φωκάς και οι οπαδοί του, άρχισαν να σχεδιάζουν να ανατρέψουν τον αυτοκράτορα. Η σύγκρουση δεν ξέσπασε αμέσως, αλλά και οι δύο πλευρές επιδόθηκαν σε αυτό που ο ιστορικός Mark Whittow αποκαλεί «ψυχρό πόλεμο»[7]. Το 985, ο αυτοκράτορας κινήθηκε για πρώτη φορά μετά από την απόλυση ή υποβιβασμό ενός αριθμού στρατηγών της Ανατολής πιστών στην οικογένεια Φωκά. Ο ίδιος ο Βάρδας Φωκάς υποβιβάστηκε σε δούκα Αντιοχείας και ο Ευστάθιος Μαλεεΐνος απολύθηκε από τον στρατό. Το 986, όμως, μετά την ταπεινωτική ήττα του Βασιλείου Β΄ από τους Βουλγάρους στις Πύλες του Τραϊανού και την επιστροφή του Σκληρού από την εξορία στη Βαγδάτη, ο αυτοκράτορας αναγκάστηκε να διορίσει εκ νέου τον Βάρδα Φωκά ως διοικητή της Ανατολής. Ο Φωκάς σύντομα ξεγέλασε τον Σκληρό σε μια συνάντηση και τον συνέλαβε. Στις 15 Αυγούστου ή 14 του Σεπτέμβρη 987, στο σπίτι των Μαλεεΐνων στο Χαρσιανόν θέμα, οι κορυφαίες αριστοκρατικές οικογένειες ανακήρυξαν τον Φωκά αυτοκράτορα[2][8].
Η εξέγερση του Φωκά διαδόθηκε γρήγορα σε όλη την Ανατολία. Τελικά ο Βασίλειος, έχοντας απόλυτη ανάγκη από πιστούς στρατιώτες, συνήψε συμμαχία με γάμο με τους Ρως του Κιέβου: σε αντάλλαγμα για την αδελφή του Άννα ο Βλαδίμηρος Α΄ του Κιέβου έστειλε 6.000 Βαράγγους με τους οποίους ο Βασίλειος κατόρθωσε να υποτάξει την εξέγερση, με τον Φωκά να πέφτει νεκρός στη μάχη[9]. Με την εξαίρεση των λίγων ανώτερων βοηθών του στασιαστή, ο Βασίλειος φέρθηκε σχετικά γενναιόδωρα στους υποστηρικτές του Φωκά. Έτσι, παρά το γεγονός ότι ήταν από τους πιο εξέχοντες υποστηρικτές του Φωκά, ο Μαλεεΐνος επετράπη να κρατήσει τον τίτλο του στρατηγού και μαγίστρου και τα κτήματά του. Αραβικές πηγές αναφέρουν ότι αυτά ξεκινούσαν από την Κλαυδιόπολη στη Βιθυνία στον Σαγγάριο ποταμό, και κάλυπταν περίπου 115 τετραγωνικά χιλιόμετρα)[2][10][11].
Το 995, ωστόσο, ο αυτοκράτορας Βασίλειος Β΄ επέστρεφε από εκστρατεία εναντίον των Φατιμιδών στην Συρία, κι έμεινε στο σπίτι του Μαλεεΐνου. Ο Μαλεεΐνος αφειδώς κάλυψε τις ανάγκες τόσο της αυτοκρατορικής συνοδείας όσο και του συνόλου του στρατού, από τους δικούς του πόρους. Ο Βασίλειος εντυπωσιάστηκε και θορυβήθηκε από αυτή την επίδειξη του πλούτου του και την ισχύ που διέθετε ο Μαλεεΐνος και τον πήρε μαζί του στην Κωνσταντινούπολη ουσιαστικά ως όμηρο. Τον Ιανουάριο του 996, εξέδωσε νέο νόμο κατά της παράνομης ιδιοποίησης των κοινοτικών χώρων ενός χωριού και της γης, σε μια προσπάθεια να μειώσει την ισχύ της αριστοκρατίας. Ο Μαλεεΐνος ήταν πια περιορισμένος στην πρωτεύουσα και ο Βασίλειος, σύμφωνα με τα λόγια του Ιωάννη Σκυλίτζη, «τον εφοδίαζε άφθονα με ό,τι χρειαζόταν, σαν να έτρεφε άγριο θηρίο σε κλουβί». Μετά το θάνατό του, τα κτήματα και περιουσία του κατασχέθηκαν από τον αυτοκράτορα[10][11][12].
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Krsmanović 2003, Chapter 1.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Krsmanović 2003, Chapter 5.
- ↑ Holmes 2005, σελίδες 331–334; Whittow 1996, σελ. 354.
- ↑ Holmes 2005, σελ. 337.
- ↑ Whittow 1996, σελ. 359.
- ↑ Whittow 1996, σελίδες 361–362; Holmes 2005, σελίδες 341, 451.
- ↑ Whittow 1996, σελίδες 363–366.
- ↑ Whittow 1996, σελίδες 368–370.
- ↑ Whittow 1996, σελίδες 370–373.
- ↑ 10,0 10,1 Kazhdan 1991, σελ. 1276.
- ↑ 11,0 11,1 Holmes 2005, σελίδες 465–466.
- ↑ Whittow 1996, σελίδες 378–380; Krsmanović 2003, Chapter 5 και Chapter 6.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Holmes, Catherine (2005). Basil II and the Governance of Empire (976–1025). Oxford, United Kingdom: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-927968-5.
- Kazhdan, Alexander Petrovich, επιμ. (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium. New York, New York and Oxford, United Kingdom: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-504652-6.
- Krsmanović, Bojana (11 Σεπτεμβρίου 2003). «Maleinos Family». Encyclopaedia of the Hellenic World, Asia Minor. Athens, Greece: Foundation of the Hellenic World. Ανακτήθηκε στις 15 Φεβρουαρίου 2012.
- Magdalino, Paul, επιμ. (2003). Byzantium in the Year 1000. Leiden, The Netherlands: Brill. ISBN 90-04-12097-1.
- Whittow, Mark (1996). The Making of Byzantium, 600–1025. Berkeley and Los Angeles, California: University of California Press. ISBN 0-520-20496-4.