Θωμάς Παλαιολόγος

Θωμάς Παλαιολόγος
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη; μητρική γλώσσα	Θωμᾶς Παλαιολόγος (Ελληνικά)
Γέννηση	1409; Κωνσταντινούπολη
Θάνατος	12 Μαΐου 1465; Ρώμη
Χώρα πολιτογράφησης	Βυζαντινή Αυτοκρατορία
Πληροφορίες ασχολίας
Οικογένεια
Σύζυγος	Αικατερίνη Ζαχαρία
Τέκνα	Ζωή Σοφία Παλαιολογίνα; Ανδρέας Παλαιολόγος; Μανουήλ Παλαιολόγος; Ελένη Παλαιολογίνα Μπράνκοβιτς
Γονείς	Μανουήλ Β´ Παλαιολόγος και Ελένη Δραγάση
Αδέλφια	Ιωάννης Η΄ Παλαιολόγος; Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος; Δημήτριος Β΄ Παλαιολόγος; Ανδρόνικος Παλαιολόγος; Θεόδωρος Β΄ Παλαιολόγος
Οικογένεια	Δυναστεία των Παλαιολόγων
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Δεσπότης του Μορέως
Υπογραφή
Θυρεός
	Σχετικά πολυμέσα
	δεδομένα

Ο Θωμάς Παλαιολόγος (1409 - 12 Μαΐου 1465) ήταν Βυζαντινός πρίγκιπας, δεσπότης του Μυστρά. Κατά τη διάρκεια της συγκυβέρνησης του Δεσποτάτου του Μωρέως (μετά το 1428) με τους αδελφούς του, κατάφερε να εξασφαλίσει μέσω γάμου του με την Αικατερίνη, κόρη του Κεντυρίωνα Β΄ Ζαχαρία, ότι το Πριγκιπάτο της Αχαΐας, που τότε είχε περιοριστεί στην δυτική Πελοπόννησο, θα περνούσε στα χέρια του. Μετά την 'Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453 και μετά την επέλαση των Τούρκων στην Πελοπόννησο το 1460, κατέφυγε στην Ιταλία, όπου και απεβίωσε το 1465.

Βιογραφικά στοιχεία

Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1409. Ήταν ο μικρότερος γιος του αυτοκράτορα Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγου και της Ελένης Δραγάση, θυγατέρας του Κωνσταντίνου πρίγκιπα της Σερβίας. Το 1417/18^[2] ήρθε στον Μυστρά και από το 1428 αναγορεύτηκε Δεσπότης και ηγεμόνευσε μαζί με τους αδελφούς του Θεόδωρο Β', Κωνσταντίνο ΙΑ' και Δημήτριο. Ο Δημήτριος ήταν φιλότουρκος, ενώ ο Θωμάς ήταν φιλοδυτικός.

Τα χρόνια της Δεσποτείας 1428-1460

Το 1429 ο Θωμάς Παλαιολόγος, αφού πολιόρκησε στη Χαλανδρίτσα τον Κεντυρίωνα Β΄ Ζαχαρία (Centurione II Zaccaria), τελευταίο ηγεμόνα του Πριγκιπάτου της Αχαΐας, επέτυχε την υπογραφή συμφωνίας με την οποία θα νυμφευόταν την κόρη του πρίγκιπα, Αικατερίνη, γενόμενος έτσι ο νόμιμος διάδοχος και κληρονόμος των κτήσεων του στο Πριγκιπάτο της Αχαΐας. Στον Κεντυρίωνα Β΄ επιτράπηκε να κρατήσει τη Βαρωνία της Αρκαδίας (Κυπαρισσία), όπου και αποσύρθηκε μετά τον γάμο της θυγατέρας του μέχρι τον θάνατό του το 1432. Με τον τρόπο αυτό ο Θωμάς Παλαιολόγος κυριάρχησε στην Αχαΐα και το 1430 αναγορεύεται σε Δεσπότη της δυτικής Πελοποννήσου (με έδρα του τα Καλάβρυτα) που περιλάμβανε όλο το σημερινό νομό Αχαΐας και την Ηλεία, περιοχές που πέρασαν και πάλι στα χέρια των Βυζαντινών.

Το 1444 βοήθησε τον αδερφό του και δεσπότη του Μυστρά Κωνσταντίνο να ανοικοδομήσει το Εξαμίλιον Τείχος κοντά στον Ισθμό της Κορίνθου. Μαζί το υπερασπίστηκαν όταν επιτέθηκε ο Μουράτ Β' με μεγάλο τουρκικό στρατό στις 27 Νοεμβρίου 1446. Παρά την ηρωική τους αντίσταση στις μάχες σώμα με σώμα, δεν είχαν πυροβολικό όπως οι Οθωμανοί, το τείχος γκρεμίστηκε, ηττήθηκαν στις 10 Δεκεμβρίου και παραλίγο να χάσουν τη ζωή τους.

Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453 και τον θάνατο του Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου ΙΑ΄, ο Δημήτριος και ο Θωμάς λιποψύχησαν και προς στιγμήν σκέφτηκαν να ζητήσουν άσυλο στην Ιταλία. Αναθάρρησαν όμως και άλλαξαν σκοπό. Σύμφωνα με το νόμο, ο μεγαλύτερος σε ηλικία Δημήτριος έπρεπε να διαδεχτεί τον Κωνσταντίνο ΙΑ΄ στον Αυτοκρατορικό θρόνο, αλλά ο νεότερος δεν συναίνεσε και έτσι μοίρασαν την εξουσία, εξακολουθώντας τη δικαιοδοσία τους στην Πελοπόννησο, με έδρα το Μυστρά ο πρώτος και την Πάτρα ο δεύτερος. Αναγνώρισαν την κυριαρχία του Σουλτάνου επί πληρωμή μεγάλου ετησίου φόρου δώδεκα χιλιάδων δουκάτων.

Κατά της απόφασής τους αυτής εξεγέρθηκαν το καλοκαίρι του 1453 οι αρβανίτες του Πέτρου Μπούα κι ο Μανουήλ Καντακουζηνός Γκιν αλλά οι δυο αδερφοί τους νίκησαν το 1454.

Η επέλαση των Τούρκων

Στις 15 Μαΐου του 1458 ο Μωάμεθ Β' προφασιζόμενος την καθυστέρηση στην πληρωμή των φόρων από το Θωμά Παλαιολόγο, εισέβαλε στην Πελοπόννησο και πολιόρκησε την Κόρινθο^[3]. Βρήκε όμως μεγάλη αντίσταση στην Ακροκόρινθο και αφού την πολιόρκησε, προχώρησε δυτικά κατακτώντας μεταξύ άλλων το Αίγιο και την Πάτρα και όλη τη σημερινή Αχαΐα. Οι κάτοικοι της Πάτρας κατέφυγαν προς τις βενετικές κτήσεις και τη Ναύπακτο, αφήνοντας πίσω μόνον μια φρουρά στην ακρόπολη. Οι έγκλειστοι στην Ακροκόρινθο λόγω έλλειψης τροφίμων παραδόθηκαν στις 6 Αυγούστου 1458^[3]. Τον Οκτώβριο του 1458, στην προσπάθειά του να εξασφαλίσει τις κτήσεις του στην Πελοπόννησο, ο σουλτάνος θέλησε να διασπάσει τις δυνάμεις των δεσποτών ζητώντας σε γάμο την κόρη του Δημητρίου, ο οποίος είχε αρχίσει πλέον να δείχνει την προτίμησή του σε μια συνεννόηση με τούς Τούρκους, ενώ ο Θωμάς παρέμενε σταθερά φίλος της Δύσης.Παράλληλα διάφοροι τοπικοί άρχοντες, πιστεύοντας ότι θα μπορούσαν να γίνουν ανεξάρτητοι φεουδάρχες, έστρεψαν τον Θωμά εναντίον του αδελφού του Δημητρίου και εναντίον των κτήσεων του σουλτάνου. Έτσι τον Ιανουάριο του 1459, μετά την αναχώρηση του Μωάμεθ, ο Θωμάς Παλαιολόγος -με τη βοήθεια ενός μικρού στρατιωτικού σώματος τριακοσίων ανδρών που του έστειλε ο πάπας Πίος Β' και το οποίο ενσωμάτωσε στο στράτευμά του- εισέβαλε στην Αχαΐα και άρχισε να πολιορκεί την Πάτρα^[3]. Όμως οι πολιορκητές τράπηκαν σε φυγή, μόλις εμφανίσθηκαν τα τουρκικά στρατεύματα^[3]. Η μόνη επιτυχία της εκστρατείας ήταν η κατάληψη των Καλαβρύτων^[3]. Ο σουλτάνος οργισμένος από την εχθρική στάση του Θωμά, αποφάσισε την οριστική προσάρτηση της Πελοποννήσου στην Αυτοκρατορία του. Ξεκινώντας λοιπόν με πολύ στρατό, έφθασε στη Κόρινθο τον Μάιο του 1460, πέρασε έξω από το Άργος και κατευθύνθηκε στον Μυστρά, τον οποίο και κατέλαβε στις 29 Μαΐου, ύστερα από την προδοτική στάση του Δημητρίου, ο οποίος δεν προέβαλλε καμία αντίσταση^[3].

Η φυγή στην Δύση

Μην έχοντας άλλη επιλογή, ο Θωμάς Παλαιολόγος επιβιβάστηκε σε πλοίο από την Πύλο και αφού άφησε την οικογένειά του στην Κέρκυρα, ταξίδεψε τον Νοέμβριο του 1460 στην Ανκόνα της Ιταλίας και από εκεί στη Ρώμη, όπου και ασπάσθηκε τον Καθολικισμό για να εξασφαλίσει πόρους ζωής και να ξεσηκώσει τους άρχοντες της Ιταλίας εναντίον των Τούρκων. Ο Θωμάς Παλαιολόγος είχε πάρει μαζί του και την Τιμία Κάρα του Πρωτοκλήτου Αποστόλου Ανδρέου που φυλασσόταν έως τότε στην Πάτρα, για να μην πέσει στα χέρια των Τούρκων, και την παρέδωσε στους Λατίνους για ασφαλέστερη φύλαξη. Η κάρα επιστράφηκε στην θέση της με λαμπρές τελετές, στις 24 Σεπτεμβρίου 1964, ύστερα από την θετική ανταπόκριση του πάπα Παύλου ΣΤ΄. Ο πάπας Πίος Β΄ του όρισε ετήσια χορηγία 300 σκούδων, οι καρδινάλιοι 200 και η Βενετία 500. Το 1463 αρχίζει ο Βενετοτουρκικός πόλεμος και οι ελπίδες του Θωμά αναπτερώνονται. Τις προσπάθειές του όμως διέκοψε ο θάνατος, που επήλθε στη Ρώμη στις 12 Μαΐου 1465. Την κηδεμονία των παιδιών του, του Ανδρέα, του Μανουήλ και της Ζωής (μετέπειτα τσαρίνας της Ρωσίας), ανέλαβε ο καρδινάλιος Βησσαρίων, που φρόντισε να ανατραφούν σύμφωνα με το Καθολικό δόγμα.

Οικογένεια

Ο Θωμάς Παλαιολόγος νυμφεύθηκε την Αικατερίνη Ζαχαρία πριγκίπισσα της Αχαΐας, θυγατέρα του Κεντυρίωνα Β΄ τελευταίου ηγεμόνα του Πριγκηπάτου της Αχαΐας και της Κρέουσας Τόκκο (Creusa Tocco). Η Αικατερίνη είχε γεννηθεί το 1410 και απεβίωσε το 1461 στην Κέρκυρα. Από τον γάμο τους απέκτησαν τέσσερα τουλάχιστον τέκνα:

Ελένη 1431-1473, παντρεύτηκε τον Λάζαρ Β΄ δεσπότη της Σερβίας.
Ζωή 1449/1450-1503. Μετονομάστηκε σε Σοφία και παντρεύτηκε τον Ιβάν Γ΄ μέγα δούκα της Μοσχοβίας, μεταλαμπαδεύοντας τα Βυζαντινά ήθη στην Ρωσική Αυλή. Ο υιός της Βασίλειος Γ΄ ήταν πατέρας του Ιβάν Δ' του τρομερού, που άλλαξε τον τίτλο του σε καίσαρα (tsar), διεκδικώντας ως Αυτοκράτορας των Ρωμαίων τη διαδοχή και υιοθετώντας τον δικέφαλο αετό ως θυρεό της Ρωσίας.
Ανδρέας 1453-1502, που διεκδικούσε τον Θρόνο του Βυζαντίου από την εξορία και τελικά πώλησε το αυτοκρατορικό δικαίωμα στον Κάρολο Η' Βαλουά βασιλιά της Γαλλίας. Μάλλον είχε γιο τον Κωνσταντίνο.
Μανουήλ 1455-1512. Είχε γιο τον Ανδρέα.
κόρη, δεν έχει διασωθεί το όνομα της, από την οποία γνωρίζουμε μόνο ότι πέθανε σε νεαρή ηλικία.
Ρουτζιέρο, δεν είναι εξακριβωμένο εάν ήταν γιος του, μαρτυρείται στη γενεαλογία ιταλικής οικογένειας. Ο Ρογήρος σε νεαρή ηλικία στάλθηκε στη Νάπολη ως όμηρος. Παντρεύτηκε την Αντονία ντι Κιαρομόντε, κόρη του Τριστάνο ντι Κιαρομόντε, πρίγκιπα του Τάραντα. Οι απόγονοί του θα δημιουργήσουν την οικογένεια Μαστρογιάννη^[4].
(;) Ιωάννης. Είχε γιο τον Θεόδωρο (1504-40), αυτός τον Πρόσπερο, αυτός τον Καμίλιο, αυτός τον Θεόδωρο (1560-1636), αυτός τον Φερδινάνδο (1619-1670).

Παραπομπές

↑ Darryl Roger Lundy: (Αγγλικά) The Peerage.
↑ Στέφανος Θωμόπουλος, 1888, «Ιστορία της πόλεως Πατρών από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι το 1821», Εν Αθήναις :Εκ της βασιλικής τυπογραφίας Νικολάου Γ. Ιγγλέση. (Λήμμα για το βιβλίο: Ιστορία της Πόλεως Πατρών (βιβλίο)). Σελ. 315 παραπομπή (3)
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 «Παναγιώτης Κανελλόπουλος, Γεννήθηκα στα 1402». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Απριλίου 2019.
↑ «Paleologo Mastrogiovanni 2». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 1 Νοεμβρίου 2020.

Πηγές

Α. Πολυζωίδης: Τα Ελληνικά, Τόμος Β', 1874
1. https://web.archive.org/web/20120125102448/http://www.korinthia.net/history-1427-1715.htm
2. https://web.archive.org/web/20080607140018/http://www.i-m-patron.gr/keimena/epanakomidi/kara.html
3. http://www.egolpion.net/b-ekstrateia-mehmet.print.el.aspx^{[νεκρός σύνδεσμος]}

Βασιλικοί τίτλοι
Προκάτοχος Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος	Βυζαντινός Αυτοκράτορας (τιτουλάριος) 1453 - 1465	Διάδοχος Ανδρέας Παλαιολόγος (τιτουλάριος)

[3913844e06e055e8cd81608f22bad0e604d89d2d-1] Darryl Roger Lundy: (Αγγλικά) The Peerage.

[2] Στέφανος Θωμόπουλος, 1888, «Ιστορία της πόλεως Πατρών από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι το 1821», Εν Αθήναις :Εκ της βασιλικής τυπογραφίας Νικολάου Γ. Ιγγλέση. (Λήμμα για το βιβλίο: Ιστορία της Πόλεως Πατρών (βιβλίο)). Σελ. 315 παραπομπή (3)

[:0-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 «Παναγιώτης Κανελλόπουλος, Γεννήθηκα στα 1402». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Απριλίου 2019.

[Paleologo_Mastrogiovanni_2-4] «Paleologo Mastrogiovanni 2». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 1 Νοεμβρίου 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]