Καπί αγάς
Ο Κάπι Αγάς (Τουρκικά: Kapı Ağası, «αγάς της Πύλης»), που επίσημα αποκαλείται ο Αγάς της Πύλης της Ευτυχίας (Τουρκίκα: Bâbüssaâde Ağası), ήταν επικεφαλής των ευνούχων υπηρετών του Οθωμανικού Σαράι μέχρι τα τέλη του 16ου αιώνα, όταν αυτό τη θέση ανέλαβε ο Κιζλάρ Αγάς.[1] Σε αντιπαράθεση με το τελευταίο αξίωμα, γνωστό και ως Αρχηγός Μαύρος Ευνούχος, καθώς οι κάτοχοί του προέρχονταν από μαύρους Αφρικανούς σκλάβους, ο Κάπι Αγά είναι επίσης γνωστός ως ο Αρχηγός Λευκός Ευνούχος.
Ιστορία και αρμοδιότητες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Όπως υπονοεί ο τίτλος του, ο Καπί Αγάς ήλεγχε την Πύλη της Ευτυχίας που χώριζε την Εξωτερική Αυλή (όπου γίνονταν οι κρατικές υποθέσεις), από την Εσωτερική Αυλή και τα ιδιωτικά διαμερίσματα του Σουλτάνου στο παλάτι Τοπ Καπί.[1][2] Ο Αγάς κατείχε ένα γραφείο στα δεξιά της πύλης και είχε το καθήκον να ελέγχει την είσοδο στην Εσωτερική Αυλή και να μεταδίδει τις εντολές του Σουλτάνου στους αξιωματούχους του, καθιστώντας τον, σύμφωνα με τα λόγια του Οθωμανιστή Χαλίλ Ιναλτζίκ, «τον μοναδικό μεσολαβητή μεταξύ των «Ο Σουλτάνος και ο κόσμος έξω από το Παλάτι».[1] Τα καθήκοντα του Καπί Αγά και των λευκών ευνούχων του περιελάμβαναν επίσης τη διαχείριση της Σχολής του Παλατιού για τους υπηρέτες του παλατιού, οι απόφοιτοι του οποίου στη συνέχεια έγιναν η διοικητική ελίτ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.[3] Το «Τζαμί των Αγά» στο παλάτι Τοπ Καπί χτίστηκε για χρήση από τον Καπί Αγά και τους ευνούχους του.[4]
Το αξίωμα του Καπί Αγά ήταν μια θέση με επιρροή, ο κάτοχος έγινε στενός σύμβουλος του Σουλτάνου και μπορούσε να παίξει καθοριστικό ρόλο στην αυτοκρατορική διαδοχή. Οι κάτοχοι έφεραν τον βαθμό του βεζίρη και είχαν προτεραιότητα μόνο μετά τον μεγάλο βεζίρη και τον Σεϊχουλισλάμη.[1] Στην ακμή του τον 15ο και τον 16ο αιώνα, ο Καπί Αγάς ανταγωνιζόταν τον Μεγάλο Βεζίρη σε σπουδαιότητα. Εντούτοις, και σε αντίθεση με τα ανάλογα του σε άλλα ισλαμικά κράτη, που συνήθως υποδηλώνονται με παραλλαγές του τίτλου χατζίμπ, οι κάτοχοι του αξιώματος δεν διεύρυναν ποτέ τη δύναμή τους στο βαθμό που θα μπορούσαν να ανταγωνιστούν εκείνη του Σουλτάνου.
Σε αντίθεση με τους ομολόγους τους, οι Κάπι Αγάς δεν έλεγχαν ούτε τον διοικητικό μηχανισμό, ο οποίος παρέμενε σταθερά στα χέρια του Μεγάλου Βεζίρη, ούτε τα στρατεύματα του παλατιού, τα οποία τέθηκαν υπό τη διοίκηση ενός άλλου αξιωματούχου, του Αγά των Γενιτσάρων, ο οποίος έλαβε επίσης περίπου πέντε φορές τον ημερήσιο μισθό του Καπί Αγά των 100 ακτσών.[1] Ωστόσο, πολλοί Καπί Αγάς συνέχισαν να αναλαμβάνουν μεγάλες επαρχιακές κυβερνήσεις (συχνά διακρίνονται με το επίθετο Χαντίμ, «ευνούχος», στις επόμενες σταδιοδρομίες τους) και αρκετοί θεωρούνται από τους σύγχρονους ιστορικούς από τους μεγαλύτερους Οθωμανούς πολιτικούς της περιόδου.[1]
Το αξίωμα έφτασε στο απόγειό του στη βασιλεία του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς, όταν οι κάτοχοί του έγιναν οι διαχειριστές των φιλανθρωπικών ιδρυμάτων και των κληροδοτημάτων (Βακούφι) που προορίζονταν για τη συντήρηση των δύο ιερών πόλεων (Χαραμαϊν) του Ισλάμ, της Μέκκας και Μεδίνα και πάνω από εβδομήντα μεγάλα τζαμιά. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι κάτοχοι του αξιώματος επιδόθηκαν σε ανοιχτό ανταγωνισμό με τους Μεγάλους Βεζίρηδες για τον έλεγχο των κρατικών υποθέσεων.[1]
Αμέσως μετά, όμως, με την επιρροή των γυναικών του Οθωμανικού Αυτοκρατορικού Χαρέμιου, ο Καπί Αγά επισκιάστηκε από τον Κιζλάρ Αγά, ο οποίος επέβλεπε το χαρέμι. Ο Κιζλάρ Αγά έγινε ανεξάρτητος από τον Καπί Αγά το 1587, ανέλαβε τον έλεγχο του το Χαραμαϊν και γρήγορα ανήλθε για να γίνει ο ανώτερος αξιωματούχος του παλατιού.[1][4] Το τελευταίο χτύπημα στην εξουσία του αξιώματος ήρθε το 1704, όταν οι υπόλοιπες εξουσίες του μεταβιβάστηκαν στον Σιλαχτάρ Αγά. Η θέση του Καπί Αγά επέζησε, αλλά στη συνέχεια στερήθηκε οποιασδήποτε σημασίας.[1]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 İnalcık 1978, σελίδες 570–571.
- ↑ Freely 2000, σελ. 40.
- ↑ Freely 2000, σελίδες 40–41.
- ↑ 4,0 4,1 Freely 2000, σελ. 42.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Freely, John (2000). Inside the Seraglio: Private Lives of the Sultans in Istanbul. Penguin Books. ISBN 0-14-027056-6.
- Junne, George H. (2016). The Black Eunuchs of the Ottoman Empire: Networks of Power in the Court of the Sultan. Bloomsbury Publishing. ISBN 978-0-8577-2808-1.
- İnalcık, Halil (1978). «Ḳapu Ag̲h̲asi̊». Στο: van Donzel, E., επιμ (στα αγγλικά). The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume IV: Iran–Kha. Λάιντεν: E. J. Brill, σσ. 570–571. ISBN 90-04-05745-5. http://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/k-apu-ag-h-asi-SIM_3882.