Καρποχώρι Καρδίτσας
- Για την παλιά ονομασία Γκέρμπεσι, δείτε: Γκέρμπεσι
Συντεταγμένες: 39°20′10″N 22°0′46″E / 39.33611°N 22.01278°E
| Καρποχώρι | |
|---|---|
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Αποκεντρωμένη Διοίκηση | Θεσσαλίας-Στερεάς Ελλάδας |
| Περιφέρεια | Θεσσαλίας |
| Περιφερειακή Ενότητα | Καρδίτσας |
| Δημοτική Ενότητα | Σοφάδων |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Θεσσαλία |
| Νομός | Καρδίτσας |
| Υψόμετρο | 118 |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 839 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Παλαιά ονομασία | Γκέρμπεσι |
| Ταχ. κώδικας | 43300 |
| Τηλ. κωδικός | 2443 |
Το Καρποχώρι, παλαιότερα γνωστό ως Γκέρμπεσι, είναι πεδινό χωριό του Δήμου Σοφάδων του Νομού Καρδίτσας. Βρίσκεται στο κέντρο του νομού, 12 χιλιόμετρα ΝΑ της Καρδίτσας.
Θέση και πληθυσμιακά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παλιά το χωριό είχε την ονομασία Γκέρμπεσι.[1] Την ονομασία αυτήν την πήρε από το όνομα ενός Αλβανού γαιοκτήμονα, τον Γκέρμπεση. Η μετονομασία του σε Καρποχώρι έγινε το 1927. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, η επιλογή του ονόματος φαίνεται να έγινε διότι εκείνη την χρονιά είχε μεγάλη σοδειά σε δημητριακά, κυρίως σε σιτάρια.[2]
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το χωριό Καρποχώρι (Γκέρμπεσι) μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης μνημονεύεται στο Οθωμανικό χειρόγραφο Α' απογραφής των ετών 1454 με 1455,[3] αλλά και στον γεωγραφικό χάρτη της εποχής. Αναφέρεται επίσης και σε κώδικα της Μονής Μεγάλου Μετεώρου τα έτη 1592 και 1593 Πρόθεση 421 [4] με 34 αφιερωτές. Επίσης αναφέρεται σε κώδικες [5] της Οθωμανικής αρχειακής συλλογής.[6] Σε αυτά τα έγγραφα σύμφωνα με τις απογραφές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που απέβλεπαν εκείνη την εποχή στην φορολόγηση των κατοίκων το Γκέρμπεσι φαίνεται στους καταλόγους του vilayet-I Fanar ότι πλήρωσε κεφαλικό φόρο τα έτη 1663,1665,1666, και 1676.[7] Το έτος 1663 είχε 26 σπίτια, ενώ το έτος 1676 είχε 33 σπίτια. Λίγες ημέρες πριν την υπογραφή της Συμφωνίας της Κωνσταντινούπολης (1881) μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας για την παραχώρηση της Θεσσαλίας στην ελεύθερη Ελλάδα το 1881, ο Ιωάννης Α. Καρτάλης, κάτοικος του Βόλου, κατά την αποχώρηση των Οθωμανών, αγόρασε το τσιφλίκι Γκέρμπεσι[8] από τους Τούρκους Γακή Βεή, χασάν Βεή, και της μητρός Ατικέ Χανούμ.Το 1883 οσοι άρρενες του χωριού ήταν κάτω των 40 ετών γράφτηκαν στο μητρώο του Γκέρμπεσι (Καρποχωρίου). Στον εκλογικό κατάλογο του Γκέρμπεσι του 1883 είναι εγγεγραμμένοι 114 δημότες που τότε αποτελούσε δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Καλλιφωνίου.[9] Στις 23/03/1878 όταν οι Ελληνικές επαναστατικές δυνάμεις έδωσαν τη μάχη με τους Τούρκους στην Πετρομαγούλα του Πύργου Κιερίου για την απελευθέρωση της Θεσσαλίας ο αρχηγός σωματάρχης Γεώργιος Λάιος έστειλε τον καλαμαρά στο χωριό Γκέρμπεσι για ενίσχυση.[10]
Οι Καραγκούνιδες έχουν πανάρχαια προέλευση, ήθη, έθιμα, και άλλες συνηθειές τους. Οι γυναίκες φορούσαν τα παλαιότερα χρόνια την παραδοσιακή Καραγκούνικη στολή, μέχρι την δεκαετία του 1960.[11] Αναφέρεται ότι στη θέση Αμπέλια η ύπαρξη αρχαίου οικισμού. Υπάρχουν κτερίσματα που μαρτυρούν την θέση του αρχαίου οικισμού. Κατά την επιτόπια αρχαιολογική έρευνα, εντοπίστηκαν αρχαία πήλινα αντικείμενα ενώ υπάρχουν αναφορές για παράτυπες λαθρανασκαφές.[12] Η Σεισμική δόνηση αποτυπωμένη ως ο σεισμός των Σοφάδων ήταν πολύ ισχυρή μεγέθους 6,7 -7 της κλίμακας ρίχτερ και έγινε αισθητή σε όλη την Ελλάδα. Το επίκεντρο του σεισμού εντοπίστηκε στην περιοχή των Σοφάδων, που απέχει από το χωριό Καρποχώρι 6 περ. χιλιόμετρα. Ο σεισμός αυτός έγινε στις 30 Απριλίου στις 3 μ.μ.το 1954. Απ' το σεισμό αυτό όλα τα σπίτια του Καρποχωρίου υπέστησαν σοβαρές ζημιές και γκρεμίστηκε η εκκλησία του χωριού του Αγίου Νικολάου του Νέου (παλιό μοναστήρι). Ο σεισμός των Σοφάδων προήλθε από το ρήγμα που βρίσκεται νοτιοανατολικά της Καρδίτσας και έχει έκταση 50 χιλιομέτρων.[13]
Ασχολίες κατοίκων και περιγραφή οικισμού
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι κάτοικοι του χωριού ασχολούνται κατά κύριο λόγο με την γεωργία αλλά και με την κτηνοτροφία. Μέχρι την απαλλοτρίωση του τσιφλικίου που έγινε το 1923, οι κάτοικοι του χωριού δούλευαν ως κολίγοι σε κτήματα των τσιφλικάδων της περιοχής. Αναφέρονται οι Οθωμανοί τσιφλικάδες Αλή Πασάς, Βελή Πασάς, Οσμάν Βεής, Γακή Βεής, Ατικέ Χανούμ, και οι Έλληνες Ιωάννης Α. Καρτάλης και Λαυτσής.[14] Η οριστική απόφαση για την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών πάρθηκε από τον Νικόλαο Πλαστήρα στις 14 Φεβρουαρίου 1923 με επαναστατική πράξη[15] που όριζε ότι όλα τα τσιφλίκια έπρεπε να απαλλοτριωθούν για την αποκατάσταση των ακτημόνων καλλιεργητών.[16][17] Μετά την απαλλοτρίωση το τσιφλίκι Γκέρμπεσι μοιράστηκε στους ακτήμονες κατοίκους του οικισμού. Η διανομή έγινε το έτος 1932. Σύμφωνα με την κατάσταση οριστικής διανομής αγροκτήματος ΚΑΡΠΟΧΩΡΙΟΥ 1932 ,δόθηκε κλήρος 80 στρεμμάτων σε κάθε ακτήμονα αγρότη. Το 1932, στο τούρκικο κονάκι που δεν διασώζεται σήμερα και αποτελούσε τόπο διαμονής οθωμανών τσιφλικάδων, παραχωρήθηκε στον Γεώργιο Παπαβασιλείου του Αναγνώστη. Το χωριό έχει δύο εκκλησίες, την εκκλησία του Αγίου Νικολάου, που εορτάζει στις 9 Μαΐου εορτή του Αγίου Νικολάου του Νέου του εν Βουνένοις, καθώς και την εκκλησία του Αγίου Ανδρέα που εορτάζει στις 30 Νοεμβρίου.[18]
Εκπαίδευση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το δημοτικό σχολείο λειτουργεί ως εξαθέσιο.Το σχολικό έτος 1911 είχε 42 μαθητές.Το 1960 είχε 184 μαθητές, και το 2000 είχε 68 μαθητές. Το Νηπιαγωγείο το σχολικό έτος 1967 είχε 34 νήπια και το σχολικό έτος 2005 18 νήπια. Στη 1 Ιουλίου 1943, ένα γερμανικό αεροπλάνο προσγειώθηκε κοντά στον οικισμό Καρποχωρίου στην δυτική πλευρά του χωριού και σε απόσταση 400 μέτρων από αυτό. Άντρες της Εθνικής Αντίστασης πυροβόλησαν και σκότωσαν τον έναν από τους δύο πιλότους, και στη συνέχεια τον τοποθέτησαν μέσα στο αεροπλάνο και το έβαλαν φωτιά. Οι Γερμανοί την επόμενη μέρα, στις 2 Ιουλίου 1943, για να προκαλέσουν αντίποινα, πήγαν και έκαψαν όλα τα σπίτια του χωριού.[19]
Υποσημειώσεις και παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Ιστοσελίδα Ελληνικής Εταιρίας Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης, τις μεταβολές Κ. Γκερμπεσίου Ν. Τρικάλων[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ Παναγιώτης Ε. Κουρτεσιώτης Καρποχώρι (Γκέρμπεσι) Καρδίτσας 1454/55- 1998 Β' έκδοση
- ↑ ως DER KARVE-I KIBRISI. HICRI 859 TARIHLI SURET -I DEFTER-I SANCAK-I TIRHALA.
- ↑ Ιερά Μονή Μεγάλου Μετεώρου, στο φ.33 β'
- ↑ Κώδικες Τ4 και Τ5.
- ↑ Γενικά Αρχεία του Κράτους, Αρχεία Ν. Κοζάνης
- ↑ Κων/νος Ε. Καμπουρίδης. Η νεότερη Ελλάδα μέσα από Οθωμανικές αρχειακές πηγές σελ. 82.
- ↑ Σύμφωνα με το υπ' αριθμόν 5423 συμβόλαιο, στις 7 Ιουνίου 1881.
- ↑ Δήμος Καλλιφωνίου 1883.
- ↑ Κωνσταντίνος Οικονόμου «Η Λάρισα και η ιστορία-τόμ. Δ΄»
- ↑ Γ. Καββαδίας, Καραγκούνιδες 1: Συμβολή στην Κοινωνολογία των δοξασιών
- ↑ Παναγιώτης Ε. Κουρτεσιώτης Καρποχώρι (Γκέρμπεσι) Καρδίτσας «Αρχαιολογικοί χώροι- αμπέλια» σ. 125 1454/55-1998 ISBN 978-960-930329-3
- ↑ Παναγιώτης Ε. Κουρτεσιώτης Καρποχώρι (Γκέρμπεσι) Καρδίτσας «Δελτίο 1965 Εθνικού Αστεροσκοπείο Αθηνών-1454/55»1998
- ↑ Αρχείο Αλή Πασά,και το υπ' αριθμ. 5423 συμβόλαιο μεταξύ Τούρκων και Ιωάννη Α. Καρτάλη
- ↑ Με την αριθμ. 1η επαναστατική πράξη που δημοσιεύτηκε στις 5 Μαρτίου του ίδιου χρόνου
- ↑ Γ. Καρανικόλας, Κιλελέρ
- ↑ Λάζαρος Αρσενίου, Το έπος των Θεσσαλών αγροτών
- ↑ Παναγιώτης Ε. Κουρτεσιώτης, Καρποχώρι (Γκέρμπεσι) Καρδίτσας, 1454/55-1998
- ↑ Παναγιώτης Κουρτεσιώτης, Καρποχώρι (Γκέρμπεσι) Καρδίτσας, 1454/55-1998
Προτεινόμενη βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Παναγιώτης Κουρτεσιώτης, Καρποχώρι (Γκέρμπεσι) Καρδίτσας 1454/55, Τοπική και λαογραφική ιστορία, 2η έκδοση, Καρδίτσα 2010, ISBN 978-960-930329-3, [Διαθέσιμος σύνδεσμος]