Φιλία Καρδίτσας
Συντεταγμένες: 39°15′19″N 22°3′9″E / 39.25528°N 22.05250°E
| Φιλία | |
|---|---|
Χάρτης  | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Αποκεντρωμένη Διοίκηση | Θεσσαλίας-Στερεάς Ελλάδας |
| Περιφέρεια | Θεσσαλίας |
| Περιφερειακή Ενότητα | Καρδίτσας |
| Δημοτική Ενότητα | Σοφάδων |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Θεσσαλία |
| Νομός | Καρδίτσας |
| Υψόμετρο | 138 μέτρα |
| Έκταση | 20,2 km² |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 355 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Ταχ. κώδικας | 43300 |
| Τηλ. κωδικός | 2443 |
Η Φιλία (μέχρι το 1940, Φίλια) είναι χωριό του δήμου Σοφάδων, της περιφερειακής ενότητας Νομού Καρδίτσας στη Θεσσαλία. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 422 κατοίκους. Το χωριό βρίσκεται περίπου στο κέντρο του νομού Καρδίτσας, σε υψόμετρο 140 μέτρων.
Αρχαιότητα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κοντά στο χωριό έχουν εντοπιστεί πολλά αρχαιολογικά ευρήματα. Στις βόρειες παρυφές του χωριού βρίσκεται το πανθεσσαλικό ιερό της Ιτωνίας Αθηνάς.[1] Τα παλαιότερα ευρήματα χρονολογούνται από την μυκηναϊκή εποχή. Από τότε χρονολογείται ένα τραπεζοειδές κτίριο διαστάσεων 4,85μ Χ 2,80-3,10 μ, μεγάλος αριθμός οστράκων και ειδώλια. Επίσης, έχει εντοπιστεί κεραμική των γεωμετρικών, αρχαϊκών και κλασικών χρόνων και διάσπαρτα αρχιτεκτονικά μέλη τα οποία χρονολογήθηκαν από τα γεωμετρικά μέχρι τα ρωμαϊκά χρόνια. Κατά τη διάρκεια της ανασκαφής του Δημητρίου Θεοχάρη τη δεκαετία του 1960, εντοπίστηκε αποθέτης με μεγάλο αριθμό χάλκινων αντικειμένων, ορειχάλκινες πόρπες, σιδηρά όπλα και εξαρτήματα και ένα ορειχάλκινο αγαλματίδιο.[2] Έχει εντοπιστεί επίσης παχύ στρώμα στάχτης μέσα στο οποίο βρίσκονται αφιερώματα, το οποίο χρονολογείται από τον 7ο αιώνα π.Χ. το οποίο επιβεβαίωσε την παρουσία ιερού άλσους, στο οποίο οι προσκυνητές κρεμούσαν τα αφιερώματα στα δέντρα.[3]
Κατά τη διάνοιξη της οδικού άξονα ήρθαν στο φως λείψανα οικισμού της αρχαϊκής και κλασσικής εποχής. Διακρίνονται τουλάχιστον πέντε οικοδομικές φάσεις, από τον 7ο έως και τον 4ο αιώνα π.Χ., ενώ ο οικισμός συνέχισε να κατοικείται μέχρι τους ύστερους ρωμαϊκούς χρόνους (2ος-3ος μ.Χ. αιώνας). Έχουν εντοπιστεί τα υπολείμματα τεσσάρων μεγάλων διαστάσεων αψιδωτών κτισμάτων, δρόμος στρωμένος με κροκάλες και χαλίκια και υπαίθριοι χώροι καλυμμένοι με βότσαλα. Από τα κινητά ευρήματα του οικισμού ξεχωρίζει ένα ασημένιο δαχτυλίδι αρχαϊκής εποχής με αναπαράσταση σκορπιού, τα πήλινα ειδώλια με γυναικείες μορφές και άλογα και ο μεγάλος αριθμός πηνίων (κουβαρίστρες) και αγνυθών (υφαντικά βάρη). Είναι ο μεγαλύτερος οικισμός αυτής της περιόδου που έχει ανασκαφεί στη Θεσσαλία.[1]
300 μέτρα από τον χώρο του ιερού έχει εντοπιστεί μεγάλο ρωμαϊκό κτίριο του 3ος αιώνα μ.Χ., στο οποίο έχουν βρεθεί ψηφιδωτά με γεωμετρικά μοτίβα και μαρμάρινες πλάκες. Στον κύριο χώρο της ανασκαφής έχει αποκαλυφθεί επίσης τρίκλιτη παλαιοχριστιανική βασιλική με διαστάσεις 24,20 μέτρα επί 14 μέτρα. Διαθέτει νάρθηκα και αψίδα. Από το ψηφιδωτό της δάπεδο σώζονται ελάχιστα λείψανα. Για την κατασκευή χρησιμοποιήθηκε υλικό από τον ελληνιστικό ναό.[2]
Ο Μέγας Αλέξανδρος πέρασε από τη Φιλία(Φίλια) γιά να πάρει συμβουλές από το πανθεσσαλικό ιερό της Ιτωνίας Αθηνάς. Το πανθεσσαλικό ιερό της Ιτωνίας Αθηνάς ήταν κάτι όπως το Μαντείο των Δελφών.
Πληθυσμός
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ακολουθεί η πορεία του πληθυσμού σύμφωνα με τις απογραφές:
| Απογραφή | 1881 | 1889 | 1896 | 1907 | 1920 | 1928 | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Πληθυσμός | 206[4] | 253[5] | 272[6] | 455[7] | 581[8] | 741[9] | 860[9] | 882[9] | 810[9] | 719[9] | 905[9] | 770[9] | 562 | 422 |
Διοικητικές μεταβολές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μετά την προσάρτηση της Φιλίας στην Ελλάδα μαζί με την υπόλοιπη Θεσσαλία το 1881, εντάχθηκε το 1883 στον δήμο Καλλιφωνίου, του νομού Τρικάλων. Με το ΦΕΚ 136Α (08/07/1899) ο οικισμός υπάγεται στο νομό Καρδίτσης, μέχρι το 1909, όταν με το ΦΕΚ 282Α - 04/12/1909, υπάγεται πάλι στον νομό Τρικάλων. Ο δήμος Καλλιφωνίου καταργήθηκε το 1912 και η Φιλία ορίζεται έδρα ομώνυμης κοινότητας της επαρχίας Καρδίτσας. Το 1944, με το ΦΕΚ 82Α, υπάγεται στον νομό Καρδίτσας. Με το πρόγραμμα Καποδίστριας, η κοινότητα Φιλίας καταργείται το 1997 και η Φιλία υπάγεται στον Δήμο Σοφάδων.[10]
Αξιοθέατα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Πέρα από τον αρχαιολογικό χώρο, ο οποίος είναι επισκέψιμος κατόπιν συνεννοήσεως με την αρχαιολογική εφορία Καρδίτσας,[11] στο χωριό βρίσκεται ο ιερός ναός του Προφήτη Ηλία. Ο ναός έχει χαρακτηριστεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο.[12] Πρόκειται για ξυλόστεγη τρίκλιτη βασιλική, κατασκευασμένη από πέτρα. Το εσωτερικό του ναού χωρίζεται σε τρία κλίτη από δύο κιονοστοιχίες, οι οποίες αποτελούνται από δύο κίονες. Η εκκλησία διαθέτει νάρθηκα, ημικυκλική κόγχη ιερού και πρόστωα νότια και δυτικά, κάτω από τα οποία βρίσκονται οι δύο είσοδοι του. Στο εσωτερικό του σώζονται τοιχογραφίες οι οποίες χρονολογούνται από το 1862. Απεικονίζουν ολόσωμους αγίους στην κατώτερη σειρά, στηθάρια αγίων από πάνω, και ψηλότερα απεικονίζονται μαρτυρία αγίων και σκηνές από το Δωδεκάορτο. Στο δυτικό τοίχο του νάρθηκα υπάρχει παράσταση του τροχού του βίου (ή κύκλου της ζωής).[13]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 «Φίλια Καρδίτσας: Ανακαλύφθηκε ασημένιο δαχτυλίδι της Αρχαϊκής Εποχής». ΕΡΤ. 12 Σεπτεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 2 Νοεμβρίου 2017.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ 2,0 2,1 «Ιερό Ιτωνίας Αθηνάς». Εφορεία Αρχαιοτήτων Καρδίτσας. Υπουργείο Πολιτισμού. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 2 Νοεμβρίου 2017.
- ↑ Βαϊοπούλου, Μαρία (5 Μαρτίου 2013). «Ένα αρχαιολογικό «ταξίδι» στην περιοχή της Καρδίτσας». archaiologia.gr. ΑΜΠΕ. http://www.archaiologia.gr/blog/2013/03/05/ένα-αρχαιολογικό-«ταξίδι»-στην-περιο/. Ανακτήθηκε στις 2 Νοεμβρίου 2017.
- ↑ Ελληνική απογραφή Θεσσαλίας-Άρτας 1881, σελ. 36
- ↑ Ελληνική απογραφή 1889, σελ. 158
- ↑ Ελληνική απογραφή 1896, σελ. 166
- ↑ Ελληνική απογραφή 1907, σελ. 426
- ↑ Ελληνική απογραφή 1920, σελ. 28' Πίνακας ιβ΄
- ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 9,6 Μιχαήλ Σταματελάτος - Φωτεινή Βάμβα-Σταματελάτου, Επίτομο Γεωγραφικό Λεξικό της Ελλάδος, Ερμής, Αθήνα 2001, σελ. 779.
- ↑ «Φιλία (Καρδίτσης)». Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών - Αναλυτικά. ΕΕΤΑΑ. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2017.
- ↑ «Ιερό Ιτωνίας Αθηνάς - Πληροφορίες». Εφορεία Αρχαιοτήτων Καρδίτσας. Υπουργείο Πολιτισμού. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Ιουλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 2 Νοεμβρίου 2017.
- ↑ «ΥΑ ΥΠΠΕ/ΑΡΧ/Β1/Φ32/80717/1737/5-1-1983 - ΦΕΚ 166/Β/8-4-1983». Υπουργείο Πολιτισμού. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2021. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2017.
- ↑ «Ιερός Ναός Προφήτη Ηλία». Δήμος Σοφάδων. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Σεπτεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2017.