Κομητεία της Καστίλης

Η Κομητεία της Καστίλης (ισπανικά: Condado de Castilla) υπήρξε ένα κρατικό μόρφωμα της πρώιμης μεσαιωνικής χριστιανικής Ιβηρικής Χερσονήσου που αναπτύχθηκε από τις ακτές του Βισκαϊκού κόλπου στη σημερινή αυτόνομη κοινότητα της Κανταβρίας μέχρι τον ποταμό Δούρο στο νότο. Από τη γέννησή της ως κομητεία το 932 αποτέλεσε μέρος του Βασιλείου του Λεόν, μέχρι το 1065 που ανεξαρτητοποιήθηκε ως Βασίλειο της Καστίλης.

Αρχικά η Καστίλη φαίνεται να αποτελεί περισσότερο μια αόριστη γεωγραφική έκταση στην οποία συγκατοικούν διάφοροι κόμητες υποτελείς του Βασιλείου του Λεόν παρά μια οργανωμένη κομητεία. Ο πρώτος γνωστός κόμης της Καστίλης είναι ο Ροδρίγο (περ. 860-873). Στα μέσα του 10ου αιώνα κάνουν την εμφάνισή τους δύο κεντρικές φυσιογνωμίες της ιστορίας της Καστίλης, οι κόμητες Φερνάντο Ανσούρεθ και Φερνάν Γκονθάλεθ. Γόνοι δύο αντιμαχόμενων οικογενειών, συμμάχησαν πολλές φορές εναντίον των μουσουλμάνων και του βασιλιά του Λεόν. Εν τέλει, η εξουσία πάνω στην κομητεία πέρασε στα χέρια του δεύτερου, που θεωρείται παραδοσιακά ο πρώτος ανεξάρτητος κόμης της Καστίλης και ουσιαστικός γενάρχης του μετέπειτα βασιλείου που θα μονοπωλούσε κατά την Χριστιανική Ανακατάκτηση. Η κομητεία της Καστίλης, κληρονομικό φέουδο των απογόνων του Φερνάν Γκονθάλεθ, μετατράπηκε στο μεγαλύτερο υποτελές κρατικό σώμα του βασιλείου του Λεόν, με σημαντικό ρόλο στο ανατολικό του σύνορο εναντίον της Ανωτέρας Μαρκίας της Αλ-Άνταλους και του Βασιλείου της Παμπλόνα.

Οι δεσμοί με το βασίλειο της Παμπλόνα οδήγησαν την λεονική κομητεία σταθερά στα χέρια της σταθερά ακμάζουσας γείτονος. Τέτοια προσέγγιση δοκιμάστηκε από τις επιθέσεις του τελευταίου ηγέτη ενός ενωμένου Χαλιφάτου της Κόρδοβας, μουσουλμάνου στρατηγού Αλ-Μανσούρ. Ως αποτέλεσμα, παρότι η Καστίλη δεν δέχθηκε επίθεση από τους μουσουλμάνους, αναγκάστηκε να πληρώνει μια ετήσια εισφορά στην Αλ-Άνταλους σε στρατεύματα και σε χρυσό. Σε μια περίπτωση, τα καστιλιανικά στρατεύματα έφτασαν να ενισχύσουν την μουσουλμανική επίθεση στις καταλανικές κομητείες το 1003.

Η επικείμενη κατάρρευση του Χαλιφάτου στις πρώτες δεκαετίες του 11ου αιώνα επέτρεψε τον κόμη Σάντσο να ανακατακτήσει πολλά εδάφη της περιοχής του Άνω Δούρου. Μετά τον θάνατό του το 1017 η ισχυρότατη κομητεία της Καστίλης έγινε υποτελής του βασιλιά Σάντσο Γ΄ της Παμπλόνα, που έλεγχε ονομαστικά το σύνολο των χριστιανικών κρατών της Ιβηρικής. Το 1030, στα πλαίσια της διαθήκης του παμπλονέζου μονάρχη, η Καστίλη δόθηκε στον γιο του Φερδινάνδο, που αφού νίκησε τον βασιλιά του Λεόν στην μάχη του Ταμαρόν to 1035, ανέβηκε στον λεονικό θρόνο. Η νέα Κομητεία της Καστίλης, που ανεξαρτητοποιήθηκε το 1065 από τη Λεόν ως ανεξάρτητο βασίλειο αποδείχθηκε για τα επόμενα 200 χρόνια ο κύριος πρωταγωνιστής της μετέπειτα Ανακατάκτησης, που εκμεταλλεύτηκε στην εντέλεια την οριστική κατάρρευση της συγκεντρωτικής εξουσίας στην Αλ-Άνταλους και την σχετική αδυναμία του γειτονικού και απορροφημένου από την Αραγώνα, Βασιλείου της Παμπλόνα.

Βιβλιογραφία

• Collins, Roger (2012), Caliphs and Kings. Spain, 796–1031. Blackwell, Malden, Οξφόρδη.