Κύλινδροι ούρων
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Οι κύλινδροι ούρων είναι κυλινδρικά σωμάτια με παράλληλες πλευρές, που σχηματίζονται από πρωτεΐνες που καθιζάνουν μέσα στον αυλό των νεφρικών σωληναρίων, από όπου παίρνουν και το σχήμα τους. Έτσι οι κύλινδροι αποτελούν το εκμαγείο των ουροφόρων σωληναρίων μέσα στον αυλό των οποίων σχηματίζονται. Ο προσδιορισμός των κυλίνδρων πρωτεΐνης στα ούρα είναι μία από τις παραμέτρους της γενικής εξέτασης ούρων και γίνεται με την μικροσκοπική παρατήρηση του ιζήματος τους. Οι κύλινδροι ούρων διαφέρουν στη διάμετρο ανάλογα με το τμήμα του νεφρικού σωληναρίου όπου έγινε ο σχηματισμός τους. Μακριά από τον τόπο σχηματισμού τους σπάζουν και αποβάλλονται με τη ροή των ούρων.
Οι κύλινδροι σχηματίζονται από ένα ομοιογενές υλικό, την μυκοπρωτεΐνη Tamm-Horsfall. Στο υλικό αυτό μπορούν να ενσωματωθούν διάφορα επιπλέον στοιχεία, όπως ερυθρά αιμοσφαίρια, πυοσφαίρια και επιθηλιακά κύτταρα, τα οποία υπάρχουν μέσα στον αυλό του νεφρικού σωληναρίου.
Επισήμως, οι κύλινδροι παίρνουν την ονομασία τους από το κύριο κυτταρικό στοιχείο που περιέχουν στο εσωτερικό τους. Οι κύλινδροι διατηρούνται μόνο σε όξινο pH για αυτό και παρατηρούνται μικροσκοπικά μόνο σε πρόσφατα ούρα. Σε παλαιά ούρα, λόγω της αλκαλοποίησης, οι κύλινδροι καταστρέφονται. Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα έμμορφα στοιχεία των ούρων, οι κύλινδροι δεν μετρώνται κατά οπτικό πεδίο (κ.ο.π.) αλλά σε σύνολο 10 οπτικών πεδίων.
Συλλογή ούρων
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο προσδιορισμός των κυλίνδρων στα ούρα γίνεται στα πρώτα πρωινά ούρα μέσης ούρησης. Το pH του δείγματος θα πρέπει να είναι όξινο (το αλκαλικό pH καταστρέφει τους κυλίνδρους). Αν τα ούρα φυγοκεντρηθούν, θα πρέπει αυτό να γίνει σε λίγες στροφές.
Τιμές αναφοράς
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Φυσιολογικά μπορεί να βρεθούν στα ούρα 0 - 2 υαλώδεις κύλινδροι ανά 10 οπτικά πεδία (x10 ο.π.) και, επομένως, τυχόν μεγαλύτερα νούμερα χρήζουν διερεύνησης. Η αναφορά του αποτελέσματος γίνεται σύμφωνα με τον παρακάτω πίνακα:
| Χαρακτηρισμός απάντησης | Κύλινδροι x10 ο.π. |
|---|---|
| Σπανιότατοι | 0 - 1 |
| Σπάνιοι | 0 - 2 |
| Λίγοι | 3 - 4 |
| Αρκετοί | 4 - 6 |
| Πολλοί | 7 - 10 |
| Άφθονοι | > 11 |
Κλινική σημασία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στα φυσιολογικά ούρα απαντώνται σε περιπτώσεις έντονης μυϊκής κόπωσης και γήρατος. Η παρουσία αυξημένων αριθμών οποιουδήποτε είδους κυλίνδρου στα ούρα (κυλινδρουρία), συνοδεύεται συνήθως από πρωτεϊνουρία και υποδηλώνει την ύπαρξη νεφρικής πάθησης. Έτσι οι κύλινδροι αποτελούν ένα πολύτιμο βοήθημα στη διαφορική διάγνωση νεφρικών παθήσεων από τις παθήσεις του κατώτερου ουροποιητικού συστήματος. Ωστόσο, κύλινδροι μπορεί επίσης να παρατηρηθούν μετά από τη χορήγηση αμφοτερικίνης Β, βακιτρακίνης, εθακρυνικού οξέος, φουροσεμίδης, γενταμικίνης, γκριζεοφουλβίνης, ισονιαζίδης, καναμυκίνης, νεομυκίνης, πενικιλλίνης, ακτινοσκιερών ουσιών, στρεπτομυκίνης και σουλφοναμιδών.
Είδη κυλίνδρων
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Υαλώδεις κύλινδροι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Είναι κύλινδροι που αποτελούνται μόνο από πρωτεΐνη, έχουν στρογγυλεμένα άκρα και παράλληλες πλευρές, είναι άχρωμοι, διαφανείς και παρουσιάζουν ομοιογενή εικόνα. Είναι το συνηθέστερο είδος κυλίνδρων που ανευρίσκεται στα ούρα και παρατηρούνται, όταν η ροή των ούρων ελαττώνεται στα νεφρικά σωληνάρια. Συνήθως υποδηλώνουν την πιο μικρή βλάβη των νεφρικών σωληναρίων και μπορεί να βρεθούν σε μικρούς αριθμούς σε φυσιολογικά άτομα μετά από έντονη άσκηση, πυρετό και ορθοστατική πρωτεϊνουρία. Μπορεί επίσης να βρεθούν στην οξεία σπειραματονεφρίτιδα, οξεία πυελονεφρίτιδα, χρόνια νεφρική πάθηση, συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, διαβητική νεφροπάθεια, φλεγμονή, κακοήθης υπέρταση, Shock.
Κύλινδροι ερυθρών αιμοσφαιρίων (ή αιμορραγικοί)
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Εμφανίζονται σε αιματουρίες και υποδηλώνουν βλάβη στα τριχοειδή του αγγειώδους σπειράματος ή ρήξη του τοιχώματος των νεφρικών σωληναρίων. Όταν αποτελούνται από ερυθρά αιμοσφαίρια ονομάζονται ερυθροκυτταρικοί, ενώ όταν περιέχουν μόνο αιμοσφαιρίνη ονομάζονται αιμοσφαιρινικοί. Παρατηρούνται συχνά στην οξεία σπειραματονεφρίτιδα, οξεία φλεγμονή, συστηματικό ερυθηματώδη λύκο, νόσους του κολλαγόνου, νεφρική εμβολή με αιματικό θρόμβο, οζώδη πολυαρτηρίτιδα, έμφρακτο του αγγειώδους σπειράματος (υποξεία μικροβιακή ενδοκαρδίτιδα, δρεπανοκυτταρική αναιμία, θρομβοπενική πορφύρα, αγγειακές παθήσεις, σκορβούτο).
Κύλινδροι λευκών αιμοσφαιρίων ή πυώδεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Είναι γεμάτοι πυοσφαίρια και υποδηλώνουν γενικά λοίμωξη του νεφρού. Συνήθως παρατηρούνται στις ακόλουθες περιπτώσεις: σπειραματονεφρίτιδα, πυελονεφρίτιδα (οξεία και χρόνια), νεφρωτικό σύνδρομο, πυογενή λοίμωξη.
Επιθηλιακοί κύλινδροι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Είναι γεμάτοι από επιθηλιακά κύτταρα διαφόρων ειδών. Όταν το πρωτόπλασμα των επιθηλιακών κυττάρων καταστραφεί, εμφανίζουν στο εσωτερικό τους κόκκους, οι οποίοι είναι οι εναπομείναντες πυρήνες. Μετατρέπονται έτσι σε υαλοκοκκώδεις (κύλινδροι που είναι καλυμμένοι κατά το ήμισυ με κόκκους) και κοκκώδεις (κύλινδροι που είναι καλυμμένοι πλήρως με κόκκους). Παρατηρούνται κατά τη διάρκεια ή μετά από τις ακόλουθες περιπτώσεις: οξεία σωληναριακή νέκρωση (βαριά δηλητηρίαση με μέταλλα), αμυλοείδωση, οξεία απόρριψη νεφρικού μοσχεύματος, προχωρημένο στάδιο σπειραματονεφρίτιδας, πυελονεφρίτιδα, εκλαμψία, κακοήθης νεφροσκλήρωση.
Μία ακόμα σοβαρότερη μορφή είναι οι κηρώδεις κύλινδροι. Προέρχονται από τους κοκκώδεις που έπαθαν εκφύλιση των κοκκίων τους, τα οποία διαλύθηκαν και έμεινε το διάφανο στρώμα του κυλίνδρου πλούσιο σε οργανικές ύλες. Έχουν όψη σαν κερί. Κοκκώδεις ή κηρώδεις κύλινδροι μπορεί να παρατηρηθούν στις ακόλουθες περιπτώσεις: οξεία απόρριψη νεφρικού μοσχεύματος, οξεία ή χρόνια νεφρική πάθηση, χρόνια δηλητηρίαση με μόλυβδο, πυελονεφρίτιδα, παθήσεις από ιούς, συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, ορθοστατική πρωτεϊνουρία.
Λιπώδεις κύλινδροι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Περιέχουν σταγονίδια λίπους και εμφανίζονται σε νόσους με λιπώδη εκφύλιση των επιθηλιακών κυττάρων των νεφρικών σωληναρίων. Παρατηρούνται στο νεφρωτικό σύνδρομο, στον σακχαρώδη διαβήτη και σε χρόνια νεφρική πάθηση.
Μικροβιακοί κύλινδροι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Όλη η μάζα του κυλίνδρου είναι γεμάτη από μικροοργανισμούς.
Κύλινδροι νεφρικής ανεπάρκειας ή φαρδείς κύλινδροι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σχηματίζονται στα αθροιστικά σωληνάρια, που έχουν μεγαλύτερο φάρδος, κατά τη διάρκεια προχωρημένης νεφρικής ανεπάρκειας. Φυσιολογικά τα ούρα ρέουν τόσο γρήγορα στα αθροιστικά σωληνάρια, ώστε παρεμποδίζεται ο σχηματισμός κυλίνδρων σε αυτά. Επομένως η ανάπτυξη των κυλίνδρων αυτών υποδηλώνει μεγάλη επιβράδυνση στη ροή των ούρων και σαφή διαταραχή της νεφρικής λειτουργίας. Οι κύλινδροι της νεφρικής ανεπάρκειας εμφανίζονται σε ασθενείς με προχωρημένο στάδιο νεφρικής ανεπάρκειας και είναι ενδεικτικοί βαριάς πρόγνωσης.
Κυλινδροειδή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μοιάζουν με κυλίνδρους και υποδηλώνουν ελαφρό ερεθισμό του νεφρού. Πιστεύεται ότι είναι πρόωροι ή εκτρωματικοί κύλινδροι, επειδή παρατηρούνται συχνά πριν από την αναγνώριση των πραγματικών κυλίνδρων και μπορεί να παραμένουν και μετά την εξαφάνιση των κυλίνδρων.
Κύλινδροι που περιέχουν κρυστάλλους
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μπορεί να βρεθούν και κύλινδροι στους οποίους έχουν ενσωματωθεί κρύσταλλοι π.χ. οξαλικού ασβεστίου, ουρικού οξέος κ.α.
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Θεωρία. Εκδόσεις Γιαχούδη. Θεσσαλονίκη 2004.
- Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Εργαστήριο. Εκδόσεις Γιαχούδη. Θεσσαλονίκη 2002.
- Τράπαλη Μ, Καρβούνης Ι. Σημειώσεις εργαστηρίου Ανάλυση Βιολογικών Υγρών και Εκκριμάτων. Έκδοση ΤΕΙ Αθήνας 2009.
- Καρκαλούσος Π. Η μικροσκόπηση των ούρων. Έκδοση ΤΕΙ Αθήνας 2008.
- Αρσένη Α. Εξετάσεις ούρων στην εργαστηριακή διαγνωστική. Εκδόσεις Ζήτα 2003.
- Birch D, Fairly G, Becher G, Kincald-Smith P. Άτλαντας μικροσκοπικής εξέτασης των ούρων. Εκδόσεις Παρισιάνος 1997.