Κώστας Μουντάκης
| Κώστας Μουντάκης | |
|---|---|
| Γέννηση | 10 Φεβρουαρίου 1926 Δήμος Μυλοποτάμου |
| Θάνατος | 31 Ιανουαρίου 1991 |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ελλάδα |
| Ιδιότητα | συνθέτης |
Ο Κώστας Μουντάκης (Αλφά Ρεθύμνης, 10 Φεβρουαρίου 1926 - Αθήνα, 31 Ιανουαρίου 1991) ήταν Έλληνας μουσικός. Θεωρείται μαζί με τους Νίκο Ξυλούρη, Θανάση Σκορδαλό και Λεωνίδα Κλάδο ως ένας από τους πιο αντιπροσωπευτικούς λυράρηδες της Κρήτης.
Βιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Γεννήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου του 1926 στο χωριό Αλφά του Ρεθύμνου (σήμερα υπάγεται στο δήμο Μυλοποτάμου του νομού Ρεθύμνης). Ήταν το μικρότερο από τα επτά παιδιά του μουσικού και χορευτή Νίκου Μουντάκη και της Καλλιόπης ενώ η καταγωγή της οικογένειάς του ήταν από τον Καλλικράτη Σφακίων[1]. Λίγο καιρό μετά τη γέννησή του έμεινε ορφανός από πατέρα. Λόγω των οικονομικών δυσκολιών που αντιμετώπιζε η οικογένειά του αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το σχολείο ενώ φοιτούσε στο ημιγυμνάσιο και να εργαστεί ως πλανόδιος μικροπωλητής[2]. Μεγαλώνοντας σε μουσικό περιβάλλον, ήρθε από νωρίς σε επαφή με την κρητική μουσική παράδοση και αναδείχτηκε από την εφηβική του ηλικία σε ικανό λυράρη[2].
Το 1948 κατατάχτηκε στη χωροφυλακή υπηρετώντας στα Χανιά, στα Σφακιά και στην Αθήνα ενώ το διάστημα 1950 - 1952 είχε αποσπαστεί στο ιδιαίτερο γραφείο του Σοφοκλή Βενιζέλου. Παραιτείται και εργάζεται στο εργοστάσιο Λιπασμάτων της Δραπετσώνας για 16 χρόνια.
Παράλληλα προσπαθεί να προωθήσει την κρητική μουσική μέσω της ραδιοφωνίας που είχε τη μεγάλη δύναμη στην προβολή της παραδοσιακής μουσικής κάτω από την επίβλεψη του Σίμωνα Καρά. Περνάει από την κριτική επιτροπή του τότε Ε.Ι.Ρ. (Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας) και μαζί με τον Βυζιργιάννη στο λαούτο αρχίζουν εκπομπές στο πρόγραμμα του Σίμωνα Καρά[3], προβάλλοντάς την κρητική μουσική.
Σε συνεργασία με τον Στέλιο Κουτσουρέλη, πραγματοποιούν το 1955 την πρώτη ηχογράφηση δίσκου 78 στροφών με τα τραγούδια «Ο Ζητιάνος» και η «Ρεθυμνιωτοπούλα». Στα επόμενα χρόνια πραγματοποιεί πλήθος δισκογραφικών εκδόσεων, με αποτέλεσμα να καθιερωθεί ως ο περισσότερο ηχογραφημένος λυράρης Κρητικής μουσικής. Δίσκοι και τραγούδια όπως: «Ένα ματσάκι γιασεμιά», «Αργαλειός», «Μυλωνάδες και μαζώχτρες», «Κρητικός γάμος», «Η Μάχη της Κρήτης- Κρητικά νακλιά», «Αναφορά στον Καζαντζάκη», είναι μόνο μερικά δείγματα της δουλειάς του.
Η φήμη του Μουντάκη εξαπλώθηκε σε όλη την Κρήτη και στους Έλληνες της διασποράς τους οποίους είχε επισκεφτεί πολλές φορές. Για πρώτη φορά πήγε στις ΗΠΑ το 1960 και το 1971 στον Καναδά, την Αυστραλία την Νότιο Αφρική και άλλες χώρες με παρουσία ομογενών.
Από το 1975 αναγκάζεται λόγω προβλημάτων υγείας να διακόψει την επαγγελματική του δραστηριότητα και παίζει μόνο σε επιλεγμένα γλέντια και εκδηλώσεις. Μέσα σε αυτό το διάστημα θεωρεί ως επιτακτική ανάγκη την παιδεία, δηλαδή τη μάθηση και τη διδασκαλία της κρητικής λύρας με την ίδρυση σχολών στις μεγαλύτερες πόλεις της Κρήτης. Επίσης συμπαραστέκεται στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών και γίνεται πολύτιμος συνεργάτης στα ερευνητικά προγράμματα εθνομουσικολογίας του Ινστιτούτου.
Η πρώτη σχολή λύρας ιδρύεται στο Ηράκλειο στο «Ωδείο Απόλλων», το 1979, μετά στο Ρέθυμνο (1980), τα Χανιά (1981), στον Άγιο Νικόλαο Λασιθίου (1983) και τέλος ιδρύει το «Ελληνικό Ωδείο» στην Αθήνα το 1985. Ο Κώστας Μουντάκης παλιότερα είχε αρχίσει μαθήματα και στην «Παγκρήτιο Ένωση». Απεβίωσε στις 31 Ιανουαρίου 1991 στην Αθήνα.
Το έργο και η συμβολή του Μουντάκη στην κρητική παραδοσιακή μουσική τυγχάνουν της καθολικής αναγνώρισης μουσικών και κριτικών (όπως ο μουσικός και τραγουδιστής Χρόνης Αηδονίδης, ο λογοτέχνης και κριτικός θεάτρου Κώστας Γεωργουσόπουλος, ο καθηγητής μουσικολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Γεώργιος Αμαργιανάκης[4] κ.ά.) ενώ θεωρείται ως ένας από τους πιο εμπορικούς λυράρηδες[5].
Η σύζυγος του Μουντάκη, Κική, απεβίωσε στην Αθήνα την 30ή επέτειο του θανάτου του λυράρη, στις 31 Ιανουαρίου 2021.[6]
Η δισκογραφία του
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- 1966: Η Κρήτη τραγουδάει
- 1966: Κρήτη μου Λεβεντομάνα
- 1967: Κρητικός γάμος
- 1970: Η μάχη της Κρήτης - Κρητικά νακλιά
- 1971: Οι μεγάλες επιτυχίες του Κώστα Μουντάκη
- 1972: Ο Κώστας Μουντάκης στα καινούργια του τραγούδια
- 1973: Ελληνικά δημοτικά τραγούδια
- 1974: Ξεφάντωμα
- 1976: Αναφορά στον Καζαντζάκη
- 1976: Original cretan mysic (Instrumental)
- 1977: Ο μεγάλος Κρητικός
- 1978: Οι μερακλήδες
- 1981: Ο Πρωτομάστορας
- 1982: Πρωτομάστορες
- 1983: Η Κρητική αναγέννηση
- 1984: Έτσι τραγουδάει η Κρήτη 1
- 1985: Έτσι τραγουδάει η Κρήτη 2
- 1988: Στον Ψηλορείτη θ΄ανέβω
- 1991: Αφιέρωμα στον μεγάλο Κρητικό
- 1992: Αφιέρωμα στον μεγάλο δάσκαλο'
- 1994: Για πάντα
- 1995: Αφιέρωμα
- 1996: Τα ραδιοφωνικά
- 1999: Cretan folk song and dances
- 2002: Σπάνιες ζωντανές ηχογραφίσεις
- 2006: Ριζίτικα
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κώστας Μουντάκης-Μονόγραμμα (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)- Κρητική λύρα-Κώστας Μουντάκης-Σε ήχο ελεύθερο (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ «Τιμητική εκδήλωση στον Καλλικράτη Σφακίων για τον Κώστα Μουντάκη». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 13 Ιουνίου 2015.
- ↑ 2,0 2,1 «Κρητική Παράδοση: Κώστας Μουντάκης - Ο Μεγάλος Δάσκαλος της Κρητικής Λύρας και όχι μόνο...». Ανακτήθηκε στις 13 Ιουνίου 2015.
- ↑ «Κέντρον Ερεύνης και Προβολής της Εθνικής Μουσικής (ΚΕΠΕΜ) - ΜΛΦ Αρχείο Σίμωνος και Αγγελικής Καρά». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Νοεμβρίου 2003. Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2019.
- ↑ «ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΚΡΗΤΗ - ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΝΤΑΚΗΣ – Ο ΔΑΣΚΑΛΟΣ (Β΄)». Ανακτήθηκε στις 13 Ιουνίου 2015.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ «Δήμος Ρεθύμνου: Κώστας Μουντάκης». Ανακτήθηκε στις 13 Ιουνίου 2015.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ Το παιχνίδι της μοίρας: Στα συναπαντήματα του Μουντάκη πέθανε η σύζυγος του!, cretalive.gr, 1 Φεβρουαρίου 2021.