Μετάβαση στο περιεχόμενο

Λέονερτ Μπράμερ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Λέονερτ Μπράμερ
Γέννηση24  Δεκεμβρίου 1596[1][2][3]
Ντελφτ[4]
ΘάνατοςΦεβρουάριος 1674
Ντελφτ[4]
Χώρα πολιτογράφησηςΟλλανδική Δημοκρατία[5]
Ιδιότηταζωγράφος[6], καλλιτέχνης γραφικών τεχνών[7], σκιτσογράφος[7] και pottery painter[8]
Σημαντικά έργαΟ Πασχούρ κτυπά τον Ιερεμία στον Ναό, Η άρνηση του Αγίου Πέτρου και Η προσκύνηση των βοσκών
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Λέονερτ Μπράμερ (ολλανδικά: Leonaert Bramer, αναγραφόμενος επίσης και ως Leendert ή Leonard[9] (24 Δεκεμβρίου 1596 – 10 Φεβρουαρίου 1674 (ταφή)) ήταν Ολλανδός ζωγράφος της Χρυσής Ολλανδικής Εποχής στη ζωγραφική, ο οποίος ασχολήθηκε με θρησκευτικά και ιστορικά θέματα. Εκτός από μακρόβιος, ήταν και ιδιαίτερα παραγωγικός τόσο ως ζωγράφος όσο και ως σχεδιαστής, είναι γνωστός ιδιαίτερα για τις νυκτερινές σκηνές του, στις οποίες επιδεικνύει μια τάση για απεικόνιση εξωτικών κοστουμιών και λεπτομερειών.[10]

Ο Μπράμερ ζωγράφισε επίσης και νωπογραφίες[11], κάτι ιδιαίτερα σπάνιο για ζωγράφους βόρεια των Άλπεων[12], οι οποίες δυστυχώς δεν διασώζονται, πλην εκείνης στην οροφή του κτιρίου Prinsenhof[13], και μερικές τοιχογραφίες σε καμβά, ορισμένες από τις οποίες έχουν διασωθεί.[14] Ο Μπράμερ αποτελεί μια από τις πλέον ενδιαφέρουσες προσωπικότητες στην Ολλανδική τέχνη του 17ου αιώνα.[15]

Βιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Μπράμερ γεννήθηκε την παραμονή των Χριστουγέννων του 1596 στο Ντελφτ. Δεν είναι γνωστό κανένα στοιχείο για την οικογένειά του, ούτε καταγράφεται κάποιο στοιχείο σχετικό με τον Δάσκαλό του στη ζωγραφική.[16] Ο Κορνέλις ντε Μπι στο βιβλίο του του 1661 αναφέρει ότι το 1614, όταν ήταν 18 ετών, ξεκίνησε για ένα μεγάλο ταξίδι με τελικό προορισμό τη Ρώμη (όπου έφθασε το 1616), περνώντας διαδοχικά από το Αρράς, την Αμιένη, το Παρίσι, το Αιξ-αν-Προβάνς, τη Μασσαλία, τη Γένοβα και το Λιβόρνο.[16] Τον Φεβρουάριο του 1616 κι ενώ βρισκόταν στο Αιξ-αν-Προβάνς, δημιούργησε το σχέδιο ενός τοπίου και συνέβαλε σε ένα αφιερωματικό ποίημα στο έργο Album Amicorum του ζωγράφου Βάιμπραντ ντε Χέιστ (Wybrant de Geest), ζωγράφου από το Λεουβάρντεν, ο οποίος ήταν μαθητής του Άμπραχαμ Μπλούμερτ.[16] Αυτό το σχέδιο, το πρώτο γνωστό έργο του, αντιπροσωπεύει τα τρία στοιχεία που εισάγονται σε ένα τοπίο και παρουσιάζει ομοιότητες με το έργο του Άντριεν φαν ντε Φέννε (Adriaen van de Venne), ο οποίος πιθανόν να ήταν ο Δάσκαλός του.[13] Στη Ρώμη υπήρξε ένας από τους ιδρυτές της ομάδας των Bentvueghels, μαζί με τον συγκάτοικό του Κράμπετ και τους Ντιρκ φαν Μπαμπούρεν, Πάουλους Μπορ. Μπαρτολομέους Μπρέινμπερχ και Κορνέλις φαν Πούλενμπουρχ[16], λαμβάνοντας, κατά τη συνήθεια της ομάδας, το προσωνύμιο "Nestelghat" ( = το νευρόσπαστο).[17] Στις αρχές της δεκαετίας του 1620 ζούσε μαζί με τον καλλιτέχνη Βάουτερ Κράμπετ (Wouter Crabeth) από τη Χάουντα, ενώ αναφέρεται σε ποικίλες διευθύνσεις στην πόλη. Στην Ιταλία έμαθε την τεχνική της νωπογραφίας και μελέτησε το έργο του Καραβάτζο, τις τεχνικές του οποίου εφάρμοσε όταν επέστρεψε στη χώρα του μαζί με τους Βίλλεμ φαν Φλιτ και Κριστιάαν φαν Κάουβενμπεργκ, που ανήκαν στους αποκαλούμενους "Καραβατζιστές της Ουτρέχτης". Στην Ιταλία, λόγω της αγάπης του στην απεικόνιση νυκτερινών σκηνών, τον αποκαλούσαν Leonardo della Notte είτε Leonardo delle Notti (Λεονάρντο της νύκτας ή των νυκτών).[9][11] Ωστόσο, ελάχιστα έργα του από την περίοδο διαμονής του στην Ιταλία είναι γνωστά, αν και έχει γίνει η υπόθεση ότι τα περισσότερα από τα έργα που ζωγράφισε στο αγαπημένο του μέσο, τον σχιστόλιθο, χρονολογούνται από εκείνη την περίοδο. Για τις νυκτερινές σκηνές του θεωρείται ότι μεγαλύτερη επιρροή, ανάμεσα σε αρκετούς Ιταλούς καλλιτέχνες, είχε ο Ντομένικο Φέττι (Domenico Fetti). Στο θέμα του Καραβατζισμού, οι καλλιτέχνες που θεωρείται ότι του άσκησαν τη μεγαλύτερη επιρροή ήταν ο Ιταλός Μπαρτολομέο Μανφρέντι και ο Γάλλος Βαλεντέν ντε Μπουλόνι (Valentin de Boulogne), οι οποίοι δραστηριοποιούνταν στο ίδιο περιβάλλον. Η ανταπόκριση του Μπράμερ στο έργο αυτών των καλλιτεχνών συμπληρώθηκε από τον μεγάλο ενθουσιασμό του προς τις μικρές δραματικές μορφές του Γερμανού Άνταμ Ελζχάιμερ, που συμμερίστηκαν, επίσης, οι Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς, Ρέμπραντ και ο Δάσκαλος του τελευταίου Πίτερ Λάστμαν, αλλά και ο συμπατριώτης του Ελζχάιμερ που επίσης δραστηριοποιούνταν στη Ρωμη, Γκοφφρέντο Βαλς (Goffredo Wals). Έχει γίνει η υπόθεση ότι τόσο ο Βαλς όσο και ο Μπράμερ πιθανόν να εργάστηκαν για τον τοιχογράφο Αγκοστίνο Τάσσι, από τον οποίο και έμαθε την τεχνική της τοιχογραφίας. Κάποια από τα έργα του Μπράμερ, ιδιαίτερα αυτά που απεικονίζουν τοπία σε θύελλες, έχουν τόση ομοιότητα με τα έργα του Τάσσι, ώστε έχουν γίνει επανειλημμένες αναστροφές σε αποδόσεις έργων τους κατά το παρελθόν.[16] Ανάμεσα στους πάτρονές του στην Ιταλία συγκαταλέγονταν ο πρίγκηπας Μάριο Φαρνέζε,[11] ο Καρδινάλιος των Δομινικανών Ντεζιντέριο Σκάλια (Desiderio Scaglia) και ο Φλαμανδός συλλέκτης Χασπάρ Ρόομερ (Gaspar Roomer), ο οποίος αγόραζε πίνακες συγχρόνων του ζωγράφων κατά εκατοντάδες. Σε απογραφή της περιουσίας του, που έγινε το 1634, καταγράφονται εξήντα μικρά τοπία του Βαλς και σαράντα μικροί πίνακες του Μπράμερ,[16] ενώ αναφέρει ότι κατείχε και περίπου 1500 σχέδιά του..[18]

Τον Οκτώβριο του 1627 ο Μπράμερ ενεπλάκη σε αψιμαχία με μαχαίρια με δύο Ιταλούς, στην οποία παρενέβη ο μαθητής του Τάσσι Κλωντ Λορραίν, σώζοντας τη ζωή του Μπράμερ αλλά δεχόμενος τραυματισμό ο ίδιος.[16] Ο Μπράμερ διέμεινε στη Ρώμη ως τα τέλη Οκτωβρίου του 1627 και στη συνέχεια επισκέφθηκε τη Μάντοβα και τη Βενετία, προκειμένου να συναντηθεί με τον Φέττι.[13]

Επέστρεψε στο Ντελφτ το 1628[11] ή στα τέλη Δεκεμβρίου του 1627[16] και έγινε μέλος στη Συντεχνία του Αγίου Λουκά της πόλης στις 30 Απριλίου του 1629 (αργότερα ηγήθηκε αρκετές φορές της Συντεχνίας). Έγινε, επίσης, μέλος των schutterij (εθελοντική πολιτοφυλακή της πόλης) φθάνοντας στον βαθμό του λοχία[11]. Μεταξύ των πολυάριθμων πατρόνων του ήταν και μέλη του Οίκου της Οράγγης, όπως ο Φρέντερικ Χέντρικ της Οράγγης και, αργότερα, ο Μαουρίτς του Νασσάου.[19] Πολλοί Δήμαρχοι και δημοτικοί άρχοντες αγόραζαν σε μεγάλους αριθμούς τους πίνακές του.[11] Ως καλλιτέχνης ήταν πολύπλευρος, καθώς ασχολήθηκε, εκτός από τη ζωγραφική, με το σχέδιο, τη σχεδίαση ταπισερί για εργαστήρια του Ντελφτ, ζωγράφισε τοιχογραφίες και οροφές, όπως στο ανάκτορο Reijswijk του Φρέντερικ Χέντρικ της Οράγγης (1647)[19] και αργότερα εργάστηκε επ' αμοιβή για τη διακόσμηση του Doelen, του νέου κτιρίου της πολιτοφυλακής στο Ντελφτ,[11] καθώς και στο κτίριο Prinsenhof στο Ντελφτ.[11] Οι τοιχογραφίες αυτές, όπως προαναφέρθηκε, δεν έγινε δυνατό να διασωθούν, λόγω του κλίματος της χώρας.[11] Ο καλλιτέχνης ζούσε πλάι στο κτίριο Wapen van Dantzig στον αριθμό 48 της οδού Koornmarkt στο Ντελφτ, το οποίο ενοικίαζε πριν το 1638 και τελικά το αγόρασε το 1643 για 2.500 γκίλντερς. Το 1653 υπέγραψε συμβόλαιο για να ζωγραφίσει τοιχογραφία σε διάδρομο μεταξύ του δικού του σπιτιού και του σπιτιού του γείτονά του, Άντονι φαν Μπρόνκχορστ, που διέμενε στον αριθμό 50. Κατά το χρονικό διάστημα 1660 ως 1668 η πόλη του Ντελφτ του παράγγειλε έργα ζωγραφικής συνολικής αξίας 2.330 γκίλντερς. Το 1648 αγόρασε νέο σπίτι, στην Πίτερστραατ, έναντι 910 γκίλντερς και αναφέρεται ότι ζούσε σε αυτό το 1658. Ωστόσο, επέστρεψε στην κατοικία της Κόονμαρκτ το 1670 όπου και έζησε ως τον θάνατό του.[11]

Αναφέρεται ότι το 1648 ο Μπράμερ πραγματοποίησε και δεύτερο ταξίδι στη Ρώμη.

Είναι εμφανές ότι γνώριζε τους σημαντικότερους σύγχρονούς του καλλιτέχνες στο Ντελφτ, ανάμεσά τους τον Γιοχάνες Βερμέερ, καθώς τον υποστήριξε στη διαμάχη με τη μέλλουσα πεθερά του, η οποία είχε αποδοθεί σε αγώνα για να παρεμποδίσει τον γάμο της θυγατέρας της με τον καλλιτέχνη:

Με βάση αυτή την παρέμβαση έχει γίνει η υπόθεση ότι ο Μπράμερ διετέλεσε Δάσκαλος του Βερμέερ, αν και δεν υπάρχει καμία σχετική τεκμηρίωση.,[21] Επιπλέον, το σκοτεινό και εξωτικό ύφος του Μπράμερ είναι πολύ διαφορετικό από αυτό του Βερμέερ..[22]

Ο Μπράμερ παρέμεινε εργένης σε όλη του τη ζωή και δεν νυμφεύτηκε ποτέ. Παρέμεινε, ωστόσο, ιδιαίτερα παραγωγικός καλλιτέχνης ως τον θάνατό του, ο οποίος συνέβη στο Ντελφτ το 1674.

Έργο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Μπράμερ επέδειξε προτιμήσεις επιλογής θεμάτων που προέρχονταν κυρίως από την ιταλική και όχι από την ολλανδική πρακτική, απέχοντας από θέματα όπως η τοπιογραφία, οι νεκρές φύσεις, οι προσωπογραφίες και η ρωπογραφία, ενώ σπάνιοι είναι οι πίνακές του με ιταλικού ύφους βουκολικές σκηνές, που ήταν ιδιαίτερα δημοφιλείς ανάμεσα στους Καραβατζιστές της Ουτρέχτης.[23] Αγαπημένα του θέματα ήταν οι σκηνές από τη μυθολογία, οι αλληγορίες, οι ιστορικές και βιβλικές σκηνές. Προτιμούσε θέματα από την Καινή Διαθήκη, όπως η Άρνηση του Αγίου Πέτρου (σήμερα στο Ρέικσμουζεουμ του Άμστερνταμ, με πλέον αγαπητό του θέμα την περιτομή του Ιησού Χριστού.[12]

Το ύφος του μπορεί να χαρακτηριστεί "νευρικό", αλλά η τεχνική του, ιδιαίτερα στις ανακλάσεις του φωτός, είναι πολύ καλή. Είναι σαφές ότι έχει επηρεαστεί από τον Άνταμ Ελζχάιμερ[24] και τον Αγκοστίνο Τάσσι, από τον οποίο έμαθε την τεχνική της τοιχογραφίας.[25]

Χαρακτηριστικό έργο του είναι το αποκαλούμενο "Album Bramer", με σχέδια που δημιούργησε μεταξύ 1642 και 1654 και σήμερα βρίσκεται στο Λέιντεν. Περιέχει πολλά σχέδια βασισμένα σε συλλογές πινάκων που βρίσκονταν στο Ντελφτ. Μια ακόμη διάσημη συλλογή με σχέδιά του είναι η αποκαλούμενη Straatwerken (έργα του δρόμου).[13]

Μετά τον θάνατό του, το 1674, τα έργα του εκτέθηκαν προς πώληση, όπως δείχνει μια αγγελία στην εφημερίδα Haarlems Dagblad[[]]:[26]

May 3rd, 1674

Op Maendagh, den 7 Mey 1674. sal men tot Delft, op de St. Lucas Gilde-Kamer, verkoopen veel treffelijcke Schilderyen, en oock veel treffelijcke raere Kunst en Teyckeningen, soo op Paneel, Doeck als Kopere Platen, als oock verscheyde groote Boecken, vol Konst-werck: naergelaten van den vermaerden Schilder ende Teyckenaer Leendert Bramer Zal:.

Μετάφραση: Τη Δευτέρα 7 Μαΐου 1674, η Συντεχνία του Αγίου Λουκά του Ντελφτ θα πωλήσει πολλούς καλούς πίνακες και πολλά καλά και σπάνια έργα τέχνης και σχέδια σε πάνελ, καμβά και πλάκες χαλκού, καθώς και διάφορα μεγάλα βιβλία γεμάτα έργα τέχνης: Τα κατέλιπε ο λίαν αξιοσέβαστος ζωγράφος και σχεδιαστής, εκλιπών Λέιντερτ Μπράμερ.

Φωτοθήκη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Έργα του Λέονερτ Μπράμερ
  • Η φιλονικία μεταξύ Αίαντα και Οδυσσέα. Ιδιωτική συλλογή.
    Η φιλονικία μεταξύ Αίαντα και Οδυσσέα. Ιδιωτική συλλογή.
  • Χωρικοί πλάι στη φωτιά. Ιδιωτική συλλογή.
    Χωρικοί πλάι στη φωτιά. Ιδιωτική συλλογή.
  • Η περιτομή του Ιησού Χριστού. Εθνικό Μουσείο Βαρσοβίας.
    Η περιτομή του Ιησού Χριστού. Εθνικό Μουσείο Βαρσοβίας.
  • Μουσικοί σε εξώστη. Ιδιωτική συλλογή.
    Μουσικοί σε εξώστη. Ιδιωτική συλλογή.
  • Η θυσία της Ιφιγένειας. Μουσείο Het Prinsenhof, Ντελφτ.
    Η θυσία της Ιφιγένειας. Μουσείο Het Prinsenhof, Ντελφτ.
  • Ο Αβραάμ και οι τρεις Άγγελοι. Μουσείο Πράδο, Μαδρίτη.
    Ο Αβραάμ και οι τρεις Άγγελοι. Μουσείο Πράδο, Μαδρίτη.
  • Αλληγορία της ματαιότητας (vanitas). Kunsthistorisches Museum, Βιέννη
    Αλληγορία της ματαιότητας (vanitas). Kunsthistorisches Museum, Βιέννη
  • Η άρνηση του Αγίου Πέτρου. Ρέικσμουζεουμ, Άμστερνταμ.
    Η άρνηση του Αγίου Πέτρου. Ρέικσμουζεουμ, Άμστερνταμ.
  • Η προσκύνηση των Μάγων. Ίδρυμα Τέχνης Ντιτρόιτ.
    Η προσκύνηση των Μάγων. Ίδρυμα Τέχνης Ντιτρόιτ.
  • Ο Ιησούς ανάμεσα στους ιατρούς. Βασιλικό Κάστρο Βαρσοβίας.
    Ο Ιησούς ανάμεσα στους ιατρούς. Βασιλικό Κάστρο Βαρσοβίας.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ (Ολλανδικά) RKDartists. 11984. Ανακτήθηκε στις 23  Αυγούστου 2017.
  2. ↑ «Léonard Bramer». (Αγγλικά) Benezit Dictionary of Artists. Oxford University Press. 2006. B00025510. ISBN-13 978-0-19-977378-7.
  3. ↑ (Αγγλικά) SNAC. w6cv5285. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. ↑ 4,0 4,1 (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 14  Μαρτίου 2018. 500015658. Ανακτήθηκε στις 21  Μαΐου 2021.
  5. ↑ (Αγγλικά, Μποκμάλ, Σουηδικά, Φινλανδικά, Δανικά, Εσθονικά) KulturNav. 12  Φεβρουαρίου 2016. e5114acf-2b10-449c-9a12-4ef99b499a10. Ανακτήθηκε στις 25  Φεβρουαρίου 2016.
  6. ↑ (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 14  Μαρτίου 2018. 500015658. Ανακτήθηκε στις 14  Μαΐου 2019.
  7. ↑ 7,0 7,1 The Fine Art Archive. cs.isabart.org/person/166468. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
  8. ↑ (Ολλανδικά) RKDartists. rkd.nl/nl/explore/artists/11984. Ανακτήθηκε στις 8  Δεκεμβρίου 2021.
  9. ↑ 9,0 9,1 Leonaert Bramer στο Ολλανδικό Ίδρυμα Ιστορίας της Τέχνης (Ολλανδικά)
  10. ↑ Liedtke et al. 2001, σελ. 70.
  11. ↑ 11,00 11,01 11,02 11,03 11,04 11,05 11,06 11,07 11,08 11,09 Kees Kaldenbach, A rich tapestry of multimedia sources, an encyclopedic 2000+ page web site on Johannes Vermeer & 17th Century life in Delft
  12. ↑ 12,0 12,1 Sheila D. Muller, Dutch Art: An Encyclopedia, Routledge, 4 Ιουλ 2013, σελ.48-49
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 Settemuse.it: Biografia e vita di Leonaert Bramer (Olanda 1596-1628)
  14. ↑ Vermeer et al. 1995, p. 17.
  15. ↑ Handbook:Judith in the Tent of Holofernes Αρχειοθετήθηκε June 12, 2008, στο Wayback Machine.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 16,4 16,5 16,6 16,7 Walter A. Liedtke,Metropolitan Museum of Art (New York, N.Y.): Dutch Paintings in the Metropolitan Museum of Art,, Metropolitan Museum of Art , 2007, σελ. 87 κ. ε.
  17. ↑ Rijksmuseum 2007, p. 80.
  18. ↑ «History Of Work Information System». Historyofwork.iisg.nl. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Ιουλίου 2007. Ανακτήθηκε στις 19 Απριλίου 2012. 
  19. ↑ 19,0 19,1 Larousse, Dictionnaire de la Peinture: Leonaert Bramer
  20. ↑ «Vermeer's Delft Today: The Old-Catholic Church in the Bagijnhof». Essentialvermeer.com. Ανακτήθηκε στις 19 Απριλίου 2012. 
  21. ↑ Vermeer et al. 1995, p. 15.
  22. ↑ «Jan Vermeer, Dutch Neoclassic Painter». Richeast.org. 22 Οκτωβρίου 1998. Ανακτήθηκε στις 19 Απριλίου 2012. 
  23. ↑ J. W. Noldus. "Bramer, Leonard." Grove Art Online. Oxford Art Online. Oxford University Press. Web. 31 Augustus 2014
  24. ↑ «Website in French by the Louvre». Louvre.fr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Οκτωβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 19 Απριλίου 2012. 
  25. ↑ Liedtke, Walter A.· Plomp, Michiel· Rüger, Axel· N.Y.), Metropolitan Museum of Art (New York· Britain), National Gallery (Great (1 Ιανουαρίου 2001). Vermeer and the Delft School (στα Αγγλικά). Metropolitan Museum of Art. ISBN 9780870999734. 
  26. ↑ «Advertenties uit de Oprechte Haerlemse Courant 1674». Apud.net (στα Dutch). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιουνίου 2013. Ανακτήθηκε στις 30 Απριλίου 2013. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Haak, B. (2003) Hollandse schilders in de Gouden Eeuw, p. 324.
  • Bramer, L., & Goldsmith, J. T. B. (1994). Leonaert Bramer: 1596-1674 ; ingenious painter and draughtsman in Rome and Delft ; [monografie bij de tentoonstelling gehouden te Delft, van 9 september - 13 november 1994]. Zwolle: Waanders. ISBN 9040097046
  • Liedtke, W. (2007) Dutch paintings in The Metropolitan Museum of Art, p. 87-89.
  • Liedtke, W. A., Plomp, M., Rüger, A., Metropolitan Museum of Art (New York, N.Y.), & National Gallery (Great Britain). (2001). Vermeer and the Delft school. New York: Metropolitan Museum of Art. ISBN 0870999737
  • Rijksmuseum (Amsterdam). (2007). Dutch paintings of the seventeenth century in the Rijksmuseum Amsterdam: Vol. 1. (Dutch paintings of the seventeenth century in the Rijksmuseum Amsterdam.) Amsterdam: Rijksmuseum. ISBN 9789086890279
  • Vermeer, J., Duparc, F. J., Wheelock, A. K., Mauritshuis (Hague, Netherlands), & National Gallery of Art (U.S.). (1995). Johannes Vermeer. Washington: National Gallery of Art. ISBN 0300065582
  • Filippo Baldinucci's Artists in biographies by Filippo Baldinucci, 1610–1670, p. 197 Google books

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Leonaert Bramer στο Wikimedia Commons
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Λέονερτ_Μπράμερ&oldid=10795718"