Λίππο Μέμμι

Λίππο Μέμμι
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Lippo Memmi (Ιταλικά)
Γέννηση	1291 Σιένα
Θάνατος	1356 Σιένα
Χώρα πολιτογράφησης	Ιταλία
Ιδιότητα	ζωγράφος
Συγγενείς	Σιμόνε Μαρτίνι (κουνιάδος)
Κίνημα	Πρωτοαναγεννησιακό και Σχολή της Σιένα
Καλλιτεχνικά ρεύματα	Πρωτοαναγεννησιακό και Σχολή της Σιένα
Σημαντικά έργα	Crucifixion και St. Peter
Σχετικά πολυμέσα

Ο Λίππο Μέμμι (ιταλ.:Lippo Memmi, περ. 1291 - 1356) ήταν Ιταλός ζωγράφος από τη Σιένα . Ήταν ο πρώτος οπαδός του Σιμόνε Μαρτίνι S, ο οποίος ήταν κουνιάδος του.

Μαζί με τον Μαρτίνι, το 1333 ζωγράφισαν αυτό που θεωρείται ως ένα από τα αριστουργήματα του Διεθνούς Γοτθικού ρυθμού, του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου με την Αγία Μαργαρίτα και τον Άγιο Ανσάνους (σήμερα στην πινακοθήκη Ουφίτσι ), πιθανότατα κυρίως να έχουν ασχοληθεί με τους δύο αγίους. Ήταν ένας από τους καλλιτέχνες που δούλεψαν στον καθεδρικό ναό του Ορβιέτο, για τον οποίο τελείωσε την Παναγία του Ελέους ("Madonna dei Raccomandati"). Αργότερα ακολούθησε τον Μαρτίνι στην παπική Αυλή στην Αβινιόν, όπου εργάστηκε μέχρι τα μέσα του 14ου αιώνα. Μετά την επιστροφή του στη Σιένα, ο Μέμμι συνέχισε να εργάζεται μέχρι το θάνατό του το 1356.

Το διάσημο έργο τέχνης της Μέμμης, η La Madonna della Febbre ήταν η πρώτη εικόνα της Παναγίας που τιμήθηκε με Κανονικό στέμμα από τον Πάπα στις 27 Μαΐου 1631. Η εικόνα διατηρείται εδώ και πολύ καιρό ως θαυματουργή και φυλάσσεται στο παρεκκλήσιο του Θείου Μυστηρίου στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη.

Ύφος

Η φημισμένη Madonna della Febbre, η οποία στέφθηκε για πρώτη φορά από τον Πάπα Ουρβανό Η΄ στις 27 Μαΐου 1631.Το περιβάλλον μαρμάρινο πλαίσιο είναι ένα κιβώριο του Ντονατέλλο., Σκευοφυλάκιο Βασιλικής του Αγίου Πέτρου, Ρώμη

Οι μορφες του Μέμμι διατηρούν τη στατική και γενικά πρόσθια άποψη που συναντάται στην προηγούμενη γενεά των πρώην δασκάλων του Duecento, όπως ο Γκουίντο ντα Σιένα. Τα κοινά χαρακτηριστικά του τεκμηριωμένου και αποδιδόμενου σε αυτόν έργου είναι οι εκλεπτυσμένες συνθέσεις, οι μορφές που αποδίδονται με μια εντυπωσιακή στρογγυλότητα του προσώπου, στενά μάτια, κομψές γραμμές φρυδιών και επιμήκεις μύτες.

Οι μορφές του Μέμμι θεωρούνται λιγότερο καινοτόμες από εκείνες των συγχρόνων του Trecento, η ευαισθησία των γραμμών που χρησιμοποιούνται στο πρόσωπο και τα μάτια επανέρχονται στις συμβάσεις της βυζαντινής παράδοσης . Αν και αποδεικνύουν την προσήλωση του Μέμμι σε παλαιότερα πρότυπα για έμφαση στην πνευματική λειτουργία της μεσαιωνικής τέχνης, υπάρχουν επίσης ενδείξεις για τις μελλοντικές υφολογικές εξελίξεις των συναδέλφων του από τη Σιένα. Μια περιγραφή του πάνελ της Αγία Αγνής (1300–50) δείχνει πώς το εικονογραφικό ύφος του Μέμμι ήταν λιγότερο αυστηρό και γωνιώδες από ό, τι στο Duecento που ανακαλεί στη μνήμη του: «... η απεικόνισή του έχει πιο ήπια χαρακτηριστικά και το πνεύμα του είναι ήρεμο». Πράγματι, η απεικόνιση του συναισθήματος και του ρεαλισμού είναι επίσης συγκρατημένη από αυτήν την «μαλακή ηρεμία», αφήνοντας τις μορφές να "διαβαστούν" ως κάπως αρχαϊκές, αλλά προβάλλουν μια ονειρική ποιότητα.

Ο Μέμμι παραμένει στη μνήμη του θεατή για τα διακριτικά σφραγισμένα φωτοστέφανα με σχέδια ακτίνων σε φύλλα χρυσού . Αυτό το ενδιαφέρον για το σχεδιασμό συνεπάγεται την παρατήρηση του Μέμμι για τα σχέδια στα υφάσματα και την τοποθέτησή τους. Είναι επίσης γνωστός ως ένας αποτελεσματικός μικρογράφος, χρησιμοποιώντας sgraffito για να αποδώσει απαλά ρούχα όπως απεικονίζεται στην Παναγία Βρεφοκρατούσα (1350) στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης, και την Κοίμηση της Θεοτόκου (1340) στην Παλαιά Πινακοθήκη στο Μόναχο. Το ενδιαφέρον του Μέμμι στη λεπτομέρεια είναι εμφανές στις καινοτόμες συνθετικές του επινοήσεις, που χρησιμοποιούν απλά γεωμετρικά σχήματα όπως η κυκλική διάταξη των αγγέλων στην Κοίμηση της Θεοτόκου .

Ο όρος «Lippesque», που επινοήθηκε από τον Γιόζεφ Πόλτσερ (Joseph Polzer), περιγράφει το συνολικό αποτέλεσμα των οπτικών επινοήσεων του Μέμμι που απαντώνται σε πολλούς πίνακες της Παναγίας και του Χριστού. «Ο καθιστός Χριστός-βρέφος στην κεντρική εικόνα, και ειδικά το κεφάλι του, το οποίο είναι αξονικά και μετωπικά διατεταγμένο ... οι κεφαλές σε σφαιροειδές σχήμα και έχουν κυρίαρχο μεγάλο μέτωπο που στεφανώνεται από μια πανομοιότυπη μπούκλα μαλλιών. Αυτά τα στοιχεία του Lippesque συναντώνται στο σιενέζικο πάνελ Maria dei Servi, το οποίο χρησιμοποιεί ο Πόλτσερ για να αποδείξει την αυθεντία του Μέμμι για την Παναγία Βρεφοκρατούσα και τη στέψη της Παναγίας στην Πινακοθήκη του Βερολίνου, αντί του Σιμόνε Μαρτίνι.

Απόδοση και καλλιτεχνική κληρονομιά

Η Maestà του Μέμμι στη Sala di Dante του Palazzo Comunale, Σαν Τζιμινιάνο

Ένας σημαντικός αριθμός συνεχιζόμενων ερευνών για ανυπόγραφα πάνελ και ρετάμπλ της πρώιμης έως της μέσης περιόδου Trecento στη Σιένα αποκάλυψε την εύλογη επιρροή του Μέμμι σε διάφορους καλλιτέχνες της γενιάς μετά το ξέσπασμα του Μαύρου Θανάτου το 1348. Έτσι, συνεχίζει να εμφανίζεται πληρέστερη κατανόηση του ύφους και των καλλιτεχνικών επιτευγμάτων του. Το στάτους του ως καλλιτέχνη προσωπικής έκφρασης, και όχι απλώς τεχνίτη και «Fratello in Arte» του κουνιάδου του Σιμόνε Μαρτίνι κερδίζει την αποδοχή.

Η έρευνα στη δεκαετία του 1920 άρχισε να διαχωρίζει τα έργα του Μέμμι από τα έργα του Γκουίντο ντα Σιένα. Επίσης έγινε αποδεκτό ότι ένας καλλιτέχνης με το όνομα Μπάρνα ήταν συνσπουδαστής του στημαθητεία υπό τον Σιμόνε Μαρτίνι και καλλιτεχνικός συνεργάτης με τη Μέμμι . Αποδίδοντας το πάνελ της Αγίας Αγνής στον Μέμμι , ο Χίτον (Heaton) δηλώνει ότι είναι «... ένα πάνελ προικισμένο με ενότητα σχεδιασμού και χαρακτηριστικών που σπάνια συναντάται στα έργα ενός καλλιτέχνη που δεν έχει πιο ανεξάρτητη, δημιουργική προσωπικότητα απ 'ό, τι συνήθως δηλώνεται από τον Λίππο Μέμμι».

Ο κύκλος των τοιχογραφιών της Καινής Διαθήκης στην Κολεγιακή Εκκλησία του Σαν Τζιμινιάνο, αν και χρονολογούνται από το 1340, γενικά αποδίδονται στον Μέμμι . Παραδοσιακά αποδίδονταν στον Μπάρνα της Σιένα, αλλά πιστεύεται σήμερα ότι αυτός ο καλλιτέχνης δεν υπήρξε ποτέ, παρόλο που η απόδοση των έργων χρονολογείται από τη συγγραφή του βιογράφου της Αναγέννησιακής τέχνης Τζόρτζο Βαζάρι. Ο Βαζάρι πήρε το όνομα από μια προηγούμενη δουλειά του Γκιμπέρτι, αλλά πιστεύεται ότι το "Μπάρνα" μπορεί να έχει μεταγραφεί λανθασμένα από το "Μπαρτόλο" και αναφέρθηκε στον Μπάρτολο ντι Φρέντι που ζωγράφισε τον κύκλο της Παλαιάς Διαθήκης στον απέναντι διάδρομο της εκκλησίας. Αυτό υποδηλώνει ότι άλλα έργα που αποδίδονται στον Μπάρνα θα μπορούσαν να είναι έργα του Μέμμι και, συνεπώς, η υφολογική του προσήλωση στον Μαρτίνι είναι λιγότερο δεσμευτική.

Ο Ιούδας παίρνει τα τριάκοντα αργύρια, τοιχογραφία, Σαν Τζιμινιάνο .

Το εργαστήριο του Μέμμι

Το εργαστήριο του Μέμμι ξεκίνησε από τον πατέρα του Λίππο, Μέμμο ντι Φιλιππούτσιο . Τα πρώτα του έργα, όπως το San Gimignano Maestà του 1317στο Palazzo Comunale, είναι συνεργασία των δύο. Το 1330 το εργαστήριο δημιούργησε το Πολύπτυχο του Ορβιέτο. Ο αδελφός του Λίππο Φεντερίγκο Μέμμι (Federigo Memmi) ανήκε στο εργαστήριο πριν από το 1343, κατά τη διάρκεια του κύκλου της Καινής Διαθήκης και άλλων έργων που αποδόθηκαν στον "Μπάρνα ντα Σιένα"

Ο Σιμόνε Μαρτίνι ήταν κουνιάδος του Μέμμι. Αφού ο Λίππο επέστρεψε στη Σιένα από την Αβινιόν, υπάρχουν ελάχιστες ενδείξεις αλληλεπίδρασης με τον Μαρτίνι. Η επίδραση στην Κοίμηση της Θεοτόκου του Μέμμι από τον Νάντο Τσεκκαρέλλι (Naddo Ceccarelli) στον πίνακαRebel Angels του (άλλη ονομασία για τους πεπτωκότες Αγγέλους) προτείνει μια πιο άμεση τεχνοτροπική σχέση ανάμεσα στις ιδέες που προέκυψαν από το εργαστήριο του Μέμμι και της νεότερης γενιάς των καλλιτεχνών της Σιένα που μαθήτευσαν σε αυτόν.

Συνεργασία με τον Σιμόνε Μαρτίνι

Ο Ευαγγελισμός του 1333 (σήμερα στην πινακοθήκη Ουφίτσι στη Φλωρεντία υπογράφεται από τους Μέμμι και Μαρτίνι. Η αναμφισβήτητη συμβολή του Μέμμι στο πάνελ είναι τα φωτοστέφανα και οι εν είδει στήλης αποδόσεις της Αγίας Μαργαρίτας και του Αγίου Ανσάνους που κρατούν το πάνελ. Το έργο του γραφέα στο φωτοστέφανο του Αρχαγγέλου Μιχαήλ και αναμφισβήτητα το χρυσό υπόβαθρο ήταν επίσης συνεισφορές του Μέμμι.

Χαρακτηριστικά έργα με φύλλα χρυσού και κασσίτερο

Ο Μέμμι και ο Μαρτίνι πιθανότατα υιοθέτησανσε οικείο ύφος με επιχρυσωμένα μοτίβα στο ρετάμπλ Monaldeschi στο Ορβιέτο (περίπου του 1320) που αποτελείται από ένα «σύνθετο σχέδιο διάτρησης σετ τετράφυλλου γύρω από μια κεντρική ροζέτα». Η πιο αναγνωρίσιμη επινόησή του βρίσκεται στις εναλλασσόμενες μακρές και κοντές γραμμές που απεικονίζουν φως που προέρχεται από τα φωτοστέφανα των Αγίων και των Αγγέλων, τα οποία είναι πιο γνωστά στον Ευαγγελισμό, αλλά το βλέπουμε σε έργα καθ 'όλη τη διάρκεια της σταδιοδρομίαςτου, όπως η Παναγία Βρεφοκρατούσα στη Νέα Υόρκη, η Παναγία της Ταπεινότητας στο Βερολίνο, και η μικρή Maesta του στο μοναστήρι San Domenico στη Σιένα.

Η Maestà του Μέμμι στο Σαν Τζιμινιάνοείναι εντυπωσιακή χάρη στις διάφορες μεθόδους της χρήσης pastiglia (μέθοδος ανάγλυφης απεικόνισης με γύψο ή στουπέτσι) και επιχρυσωτικής εργασίας στην οποία χρησιμοποιείται χρυσός και κασσίτερος στον θρόνο, κασσίτερος με χρυσό για τις ακτίνες φωτός ενώ τα φωτοστέφανα, που είναι προσεκτικά φτιαγμένα με περίπλοκη διάτρηση, η εφαρμογή αυτών των υλικών περιγράφεται ως «μια τακτοποιημένη τελειότητα που σπάνια συναντάται αλλού» Η εξέταση των μοτίβων και ο βαθμός πολυπλοκότητας στη διάτρηση επέτρεψε στους ιστορικούς να αναγνωρίσουν το χέρι του Μέμμι και δίνει μια σαφέστερη ιδέα για τη θέση του σε συνεργασίες με τον Μαρτίνι. Η στάμπα, η επιχρύσωση και η εκτέλεση των ακτινοβολημένων φωτοστέφανων είναι παρόμοια, αλλά δείχνουν ότι τα ώριμα μοτίβα εργασίας του Μέμμι στην San Gimignano Maestà του 1317 έχουν τις ρίζες τους στα απλούστερα μοτίβα και στη λιγότερο ανεπτυγμένη γραμμή που εφάρμοσε στην Maestà του Μαρτίνι του 1315 στο Palazzo Pubblico στη Σιένα.

Έργα

• Ένθρονη Παναγία Βρεφοκρατούσα και αγίους - Τοιχογραφίες, Εκκλησία Sant'Agostino, San Gimignano
• Ένθρονη Παναγία Βρεφοκρατούσα με τον Άγιο Παύλο κι έναν Άγγελο St. Paul and an Angel - Ανεξάρτητη τοιχογραφία, 130 x 308 cm, Pinacoteca Nazionale, Σιένα
• Ένθρονη Παναγία Βρεφοκρατούσα και αγίους - Υπογεγραμμένο πάνελ, Lindenau-Museum, Άλτενμπουργκ
• Ένθρονη Παναγία Βρεφοκρατούσα με Αγγέλους και Αγίους Angels and Saints (πίνακας επίσης γνωστός ως San Gimignano Maestà, 1317) - Υπαίθρια τοιχογραφία, Palazzo del Popolo, San Gimignano
• Ένθρονη Παναγία Βρεφοκρατούσα με δωρητή - 56 x 24 cm, Εθνική Πινακοθήκη Ουάσιγκτον
• Πολύπτυχο του Αγίου Παύλου στο Ripa d'Arno: πλαϊνό πάνελ με την Μαρία Μαγδαληνή, Μουσείο του Πτί Παλαί, Αβινιόν
• Ένθρονη Παναγία Βρεφοκρατούσα με Αγίους - 34 x 25 cm, Μουσείο Isabella Stewart Gardner, Βοστώνη
• Παναγία του Ελέους ( Madonna dei Raccomandati, περ. 1320) - Καθεδρικός ναός του Ορβιέτο
• Ένθρονη Παναγία Βρεφοκρατούσα με Αγίους Πολύπτυχο- Εκκλησία του San Niccolò, Casciana Alta
• Αποσυναρμολογημένο πολύπτυχο για την εκκλησία του San Francesco του Colle Val d'Elsa (περ. 1330–1340) - Πάνελ σε διάφορα μουσεία, όπως η Πινακοθήκη του Βερολίνου, η Εθνική Πινακοθήκη στην Ουάσινγκτον, το Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι και το Museo Poldi Pezzoli στο Μιλάνο
• Ένθρονη Παναγία Βρεφοκρατούσα ( Madonna of the People, περ. 1325–1330) - 78 x 51 cm, Santa Maria dei Servi, Σιένα
• Υπογεγραμμένα και χρονολογημένα δίπτυχα (1333):
  • Παναγία Βρεφοκρατούσα- Gemäldegalerie, Βερολίνο
  • Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής - 44 x 21 cm, WB Golovin Collection, Νέα Υόρκη
• Παναγία Βρεφοκρατούσα - 50 x 39 cm, Μουσείο Τέχνης Nelson-Atkins, Κάνσας Σίτι
• Η Ευλογία του Λυτρωτή - Άγνωστη τοποθεσία, τελευταία αναφορά στο Τορίνο το 1987
• Παναγία Βρεφοκρατούσα και ο Χριστός ο Λυτρωτής - Πάνελ, 149 x 57 cm, Pinacoteca Nazionale, Σιένα
• Παναγία Βρεφοκρατούσα ( Madonna of the Humility ) - 33 x 24 cm, Gemäldegalerie, Βερολίνο
• Ένθρονη Παναγία Βρεφοκρατούσα με δωρητή (περ. 1325–1330) - 78 x 51 cm, Μουσείο Επισκοπής, Ασιάνο
• Πολυπτυχα Αγίων
  • Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής - Lindenau-Museum, Άλτενμπουργκ
  • Άγιος Πέτρος και Άγιος Παύλος - Collezione Chiaramonte Bordonaro, Παλέρμο
  • Άγιος Ιάκωβος - Museo Nazionale di San Matteo, Πίζα
• Αποσυναρμολογημένα δίπτυχα (περ. 1330–1340)
  • Σταύρωση - 60 x 29 cm, Λούβρο, Παρίσι
  • Παναγία Βρεφοκρατούσα, Αγγέλους και τους Αγίου Ιωάννη τον Βαπτιστή και Φραγκίσκο της Ασίζης - 67 x 33 εκ., Το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, Νέα Υόρκη
• Πυραμιδοειδές πολύπτυχο με τον Άγιο Αντώνιο της Πάδοβας - 41 x 19 cm, Frick Collection, Νέα Υόρκη
• Αποθέωση της Αγίας Αικατερίνης - Μονή της Santa Caterina, Πίζα
• Ο Θρίαμβος του Αγίου Θωμά Ακινάτη, (1323) Santa Caterina, Πίζα
• Ιστορίες της Καινής Διαθήκης (περ. 1338 - 1345) - κύκλος τοιχογραφιών, Collegiata di San Gimignano

Δείτε επίσης

• Κατάλογος Ιταλών ζωγράφων

Πηγές

• Freuler, Gaudenz (1986). «Lippo Memmi's New Testament Cycle in the Collegiata in San Gimignano». Arte Cristiana (74): 93–102. 
• Henniker-Heaton, Raymond (1925). «Two Early Sienese Paintings». The Burlington Magazine for Connoisseurs 47 (263): 18. 
• Mallory, Michael (1974). «An Altarpiece by Lippo Memmi Reconsidered». Metropolitan Museum Journal (9): 187–202. 
• Meiss, Millard (1977). «Notes on a Dated Diptych by Lippo Memmi». Scritti di Storia dell'Arte in Onore di Ugo Procacci. σελίδες 137–139. 
• Poltzer, Joseph (December 1981). «The Master of the Rebel Angels Reconsidered». The Art Bulletin 63 (4): 563–584. https://archive.org/details/sim_art-bulletin_1981-12_63_4/page/563. 
• Poltzer, Joseph (1999). «A Sienese Painting in the Gemaldegalerie, Berlin». Jahrbuch der Berliner Museen 41: 37–45. 
• Tintori, Leonetto (1982). «'Golden Tin' in Sienese Murals of the Early Trecento». The Burlington Magazine 124 (947): 94. 
• Wieruzowski, Helene (1944). «Art and the Commune in the Time of Dante». Speculum 19 (1): 14. https://archive.org/details/sim_speculum_1944-01_19_1/page/14. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Lippo Memmi στην Εθνική Πινακοθήκη