Μάρτιν Χάιντεγκερ

Μάρτιν Χάιντεγκερ
Γέννηση	26 Σεπτεμβρίου 1889 (1889-09-26) Μέσκιρχ, Μεγάλο Δουκάτο της Βάδης, Γερμανική Αυτοκρατορία (σήμερα Βάδη-Βυρτεμβέργη, Γερμανία)
Θάνατος	26 Μαΐου 1976 (86 ετών) Οξφόρδη, Αγγλία
Περίοδος	Φιλοσοφία των Νεότερων Χρόνων
Περιοχή	Δυτική φιλοσοφία
Σχολή	Φαινομενολογία, Υπαρξισμός
Κύρια Ενδιαφέροντα	Μεταφυσική, Οντολογία, Τέχνη, Ελληνική φιλοσοφία, Τεχνολογία, Φιλοσοφία της γλώσσας, Σκέψη
Επιδράσεις	Αναξίμανδρος, Ηράκλειτος, Πλάτων, Αριστοτέλης, Αυγουστίνος Ιππώνος, Φρήντριχ Χαίλντερλιν,
Επηρέασε	Ζακ Ντεριντά, Χάνα Άρεντ, Ρούντολφ Μπούλτμαν, Μισέλ Φουκώ, Χέρμπερτ Μαρκούζε
Σχετικά πολυμέσα

Ο Μάρτιν Χάιντεγκερ (γερμανικά: Martin Heidegger, 26 Σεπτεμβρίου 1889 - 26 Μαΐου 1976) ήταν Γερμανός φιλόσοφος. Υπήρξε μια από τις πιο σημαντικές αλλά και αμφιλεγόμενες προσωπικότητες του εικοστού αιώνα, αφενός για τον ενεργό του ρόλο ως πρύτανης και σύμβουλος σε θέματα παιδείας στη ναζιστική Γερμανία και για τις ρατσιστικές (σύμφωνα με τη γνώμη των επικριτών του) αντιλήψεις του, και αφετέρου για τη βαρύτητα του φιλοσοφικού του έργου, που επηρέασε ένα από τα σημαντικότερα φιλοσοφικά ρεύματα της σύγχρονης εποχής, τον υπαρξισμό, και γέννησε θερμούς υποστηρικτές και φανατικούς επικριτές. Η σημαντικότερη μαθήτριά του ήταν η Χάνα Άρεντ, με την οποία είχε μάλιστα μια ερωτική περιπέτεια στα χρόνια της δεκαετίας του 1920.

Φυσιογνωμία του έργου του

Εδώ μεγάλωσε ο Χάιντεγκερ

Μαθητής του πατέρα της φαινομενολογίας, Χούσερλ, ο Χάιντεγκερ θεωρείται ο θεμελιωτής του υπαρξισμού, αν και ο ίδιος ποτέ δεν αποδέχτηκε αυτόν τον χαρακτηρισμό. Ξεκινώντας από το κορυφαίο Πλατωνικό ερώτημα «τί ποτε βούλεσθαι σημαίνειν οπόταν ον φθέγγησθε» («τι εννοούμε όταν λέμε ον») προσπάθησε να εξετάσει την έννοια του όντος, προσδιορίζοντας κατ’ αρχήν την ανθρώπινη ύπαρξη, το υποκείμενο δηλαδή που καλείται να κατανοήσει αυτή την έννοια. Απέφυγε όμως να δώσει έναν ορισμό, καθώς για να οριστεί το Είναι, πρέπει να χρησιμοποιηθεί το ίδιο το Είναι (είτε εκφράζοντας, είτε υπονοώντας το) μέσα στον ίδιο τον ορισμό του. «Το ότι δεν μπορεί όμως να δοθεί ορισμός για το είναι, δεν μας απαλλάσσει από το ερώτημα για το νόημά του».

Είναι και Χρόνος

Ο τάφος του Μάρτιν Χάιντεγκερ

Η ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης είναι το ότι κατανοεί το Είναι. Ο άνθρωπος που κατανοεί το Είναι, είναι για τον Χάιντεγκερ ένα ον, που είναι αυτό που είναι, συν τη δυνατότητά του να γίνει κάτι που ακόμα δεν είναι. Είναι δηλαδή ένα ον μπροστά από τον εαυτό του, ένα ον καθ' υπέρβαση, που στοχεύοντας πέρα από αυτό που είναι, επιδιώκει να γίνει αυτό που δεν είναι ακόμα. Η υπερβατικότητα, η έκσταση, που χαρακτηρίζει την ανθρώπινη ύπαρξη, είναι περιορισμένη εντός των ορίων του κόσμου στον οποίο βρίσκεται. Ο άνθρωπος ως ύπαρξη που υπερβαίνει το Είναι του μέσα στον κόσμο ονομάζεται από τον Χάιντεγκερ Εδωνά Είναι (Dasein στο πρωτότυπο του κορυφαίου του έργου Είναι και Χρόνος).

Εισφορές στη Φιλοσοφία

Εξίσου σημαντικό με το Είναι και Χρόνος θεωρείται το έργο του Χάιντεγκερ Εισφορές στη Φιλοσοφία (Για την ιδιοποίηση), που γράφτηκε κατά τα χρόνια 1936-1938, αλλά δημοσιεύτηκε μετά τον θάνατο του συγγραφέα, το 1989.[1]

Έργα του Χάιντεγκερ στα νέα ελληνικά

• «Σημεῖα » , Λεβιάθαν, 8 (1990), σσ. 87-96
• «Η ανάλυση της [αριστοτελικής] φρονήσεως». Μετάφρ. Παύλος Κόντος. Δευκαλίων 17/2 (1999), 195-212.
• «Η καταγωγή της τέχνης και ο προορισμός της σκέψης». Υπόμνημα στη Φιλοσοφία 5 (2006), 19-32.
• «Η τελευταία συνέντευξη». Μετάφρ. Ελευθέριος Ν. Πλατής. Ευθύνη 63 (1977), 157-163. 64 (1977), 208-215.
• «Γιατί μένουμε στην επαρχία;». Μετάφρ. Τιτίκα Δημητρούλια. Διαβάζω 161 (1987), 26-28
• «Η προέλευση της τέχνης και ο προορισμός της σκέψης». Μετάφρ. Άννα Χουρμουζιάδη. Διαβάζω 161 (1987), 42-43
• «Από την εμπειρία του στοχασμού». Μετάφρ. Κώστας Μιχαηλίδης. Ευθύνη 181 (1987), 18-21.
• «Επιστολή της 4ης Νοεμβρίου 1945. Προς την Πρυτανεία του Πανεπιστημίου Άλμπερτ-Λούντβιχ», Μετάφρ. Σόνια Κουμαντάρου. Ευθύνη 173 (1986), 251-255.
• «Πραγματεία περί θανάτου». Πρόλογος - Μετάφρ.-Σχόλια Γιάννης Τζαβάρας. Εποπτεία 53 (1981), 5-26.
• Τι είναι φιλοσοφία. Μετάφραση Αχιλλέας Βαγενάς (εκδ. Ελληνικός Βορράς - Γεωργιάδης, 1970 και επανέκδοση από τις εκδ. Αναγνωστίδη)
• Είναι και χρόνος. Μετάφραση Αχιλλέας Α. Βαγενάς (εκδ. Αναγνωστίδης, 197;)
• Η προέλευση του έργου τέχνης, μετάφραση Γιάννης Τζαβάρας (Αθήνα: εκδ. Δωδώνη, 1986).
• Τι είναι η φιλοσοφία; = Was ist das - die Philosophie?, μετάφραση Βαγγέλης Μπιτσώρης (Αθήνα: εκδ. Άγρα, 1986).
• Είναι και χρόνος, μετάφραση Γιάννης Τζαβάρας, τόμος α' (Αθήνα: Δωδώνη, 1978), τόμος β' (Αθήνα: Δωδώνη, 1985), .
• Εισαγωγή στη μεταφυσική, μτφρ. Χρήστου Μαλεβίτση, (Αθήνα: Δωδώνη, 1973).
• Περί Πολιτικής, περί Αλήθειας, περί Τεχνικής, Εισαγωγή-μετάφραση-σχόλια Δημήτρης Τζωρτζόπουλος (Αθήνα: εκδ. Ηριδανός 2011).
• «Εκλογή κειμένων». Εισαγωγή-Εκλογή-Μετάφρ. Ν. Σεβεριάδου. Εποχές 25 (1965), 35, 76-100.
• «Τι είναι η φιλοσοφία;». Μετάφρ. Αγησίλαος Ντόκας. Εποχές 26 (1965), 3-10.
• «Πού βαδίζει ο σημερινός άνθρωπος; - Συζήτηση». Οικονομικός Ταχυδρόμος 12 και 19 Μαρτίου 1970.
• «Ο Χαίλντερλιν και η ουσία της ποιητικής δημιουργίας». Μετάφρ. Μανόλης Μαρκάκης. Νέα Εστία 87 (1.6.1970), 718-725.
• «Τρία κείμενα (Α: Από την εμπειρία της σκέψης, Β: Επιστολή στον Ζαν Μπωφραί, Γ: Επιστολή σε έναν σπουδαστή)». Εισαγωγή-Μετάφρ.-Σχόλια Χρήστος Μαλεβίτσης. Λωτός 1 (1971), 145-165.
• «Το τέλος της φιλοσοφίας και η αποστολή της σκέψης». Μετάφρ. Λ. Σκάμη – Π. Σκαραμαγκάς. Εποπτεία 18 (1978), 3-15

Βιβλιογραφία

Σε χρονολογική σειρά.

• Θεοδωρακόπουλος, Ιωάννης Ν., «Κριτική της οντολογίας του M. Heidegger». Πρακτικά Ακαδημίας Αθηνών 47 (1972), 279-285.
• Γεωργούλης, Κ.Δ., Αι σύγχροναι φιλοσοφικαί κατευθύνσεις,εκδ. «Παπαδήμας», Αθήνα, 1973,σελ. 51-73.
• Dastur, Fr.: Ιστορία της φιλοσοφίας: 20ός αιώνας – Σύγχρονα φιλοσοφικά ρεύματα (Encyclopédie de la Pléiade). Μετάφρ. Χ. Νασοφίδης. «Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης», Αθήνα, 1974¹ (1982²), 161-184.
• Τζαβάρας, Γιάννης, «Προβλήματα και προτάσεις για μια νεοελληνική μετάφραση του Sein und Zeit του Heidegger». Φιλοσοφία 4 (1974), 449-457.
• Κατσαφάνας, Δ., «Το πρόβλημα της αληθείας εις τον Πλάτωνα και ο M. Heidegger», Πλάτων 27 (1975), 109-119.
• Bochenski, I. M., Ιστορία της σύγχρονης ευρωπαϊκής φιλοσοφίας. Εισαγωγή-Μετάφρ.-Σχόλια Χρήστος Μαλεβίτσης. «Δωδώνη», Αθ. 1975, 197-208.
• Macquarrie, J., «Η έννοια της συνείδησης στον Heidegger και στον Χριστιανισμό». Εποπτεία 2 (1976),σελ.173-194
• Γιανναράς, Αναστάσιος, «Η ποίηση του Hölderlin στη φιλοσοφική σκέψη του Heidegger». Δευκαλίων 18 (1977), 243-258.
• Τζαβάρας, Γιάννης: «Η ‘‘ριζική αναγκαιότητα’’ κατά τον Χάιντεγγερ. Μια προσπάθεια για πρόσβαση στο Είναι και Χρόνος». Εποπτεία 29 (1978), 955-960.
• Πεντζοπούλου-Βαλαλά, Τερέζα, «Η οντολογική θεμελίωση της τέχνης κατά τον Heidegger». Χρονικά Αισθητικής 17/18 (1978-79), 63-85.
• Granel, G., Η φιλοσοφία. Δ΄, Ο εικοστός αιώνας. Επιμ. Φ. Σατελέ, Μετάφρ. Κωστής Παπαγιώργης. «Γνώση», Αθ. 1979¹ (1985²), 191-236.
• Πεντζοπούλου-Βαλαλά, Τερέζα: «Η ‘θεωρία’ της αλήθειας στη φιλοσοφία του Heidegger». Επιστημονική Επετηρίδα Φιλοσοφικής Σχολής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ΙΗ΄ (1979), 347-380.
• Murray, M, «Ένα σχόλιο του Wittgenstein πάνω στον Heidegger». Εποπτεία 53 (1981), 27-30.
• Glenn Gray J, «Φιλοσοφία και ποίηση στο έργο του Martin Heidegger». Εποπτεία 66 (1982), 213-222.
• Murray Michael, «Heidegger: Η απελευθέρωση της γλώσσας από τη Λογική και τη Γραμματική». Μετάφρ. Ζηνοβία Δρακοπούλου. Εποπτεία 82 (1983), 689-698.
• Κουλουμπαρίτσης, Λάμπρος, «Αρχαία τέχνη και τεχνική κατά τον M. Heidegger». Ελληνική Φιλοσοφική Επιθεώρηση 1 (1984), 51-63.
• «Ο Νίτσε του Χάιντεγκερ. Μια συζήτηση με τον Ζαν Μπωφρέ». Μετάφρ. Πέτρος Παπαδόπουλος. Διαβάζω 91 (1984), 48-54.
• Μαλεβίτσης, Χρήστος, «Πάρειμι (Dasein)». Εποπτεία 87 (1984), 152-154
• Κωσταράς, Γρηγόριος, «Η συμφιλίωση πνεύματος και χθονός κατά τον M. Heidegger». Φιλοσοφία 15-16 (1985-86), 444-454.
• Γεωργόπουλος, Νένος, «Ο Χάιντεγγερ και η τεχνική», Ελληνική Φιλοσοφική επιθεώρηση 2 (1985), 252-266.
• Μαρκάκης Μανώλης, «Ο Μαρτίνος Χάιντεγγερ και η ποιητική δημιουργία», Νέα Εστία 119 (1986), 539-541.
• Τοβαρνίκι Φρεντερίκ ντε, «Χρονολόγιο Μάρτιν Χάιντεγκερ», Μετάφρ. Τιτίκα Δημητρούλια. Διαβάζω 161 (1987), 18-25.
• Φεντιέ Φρανσουά, «Το πολιτικό ζήτημα [σχετικά με τον Μ. Χάιντεγκερ]», Μετάφρ. Τιτίκα Δημητρούλια, Διαβάζω 161 (1987), 40-41.
• Μπασέ, Γκυ: «Η επιστροφή [του Μ. Χάιντεγγερ] στους Έλληνες». Μετάφρ. Τιτίκα Δημητρούλια. Διαβάζω 161 (1987), 32-35.
• Μαριόν Ζαν-Λυκ, «Φαινομενολογικά [σχετικά με τον Μ. Χάιντεγκερ]», Μετάφρ. Τιτίκα Δημητρούλια. Διαβάζω 161 (1987), 29-31.
• Παπαδοπούλου Τέτα, «Μάρτιν Χάιντεγγερ: ‘Ζήτω ο Χίτλερ’», Αντί 368 (1988), 52-53.
• Γεωργοβασίλης, Δημοσθένης: «Επικοινωνία και ερμητισμός. Γιάσπερς και Χάιντεγγερ: Μια μεταθανάτια συνάντηση στα 1978». Ελληνική Φιλοσοφική Επιθεώρηση 5 (1988), 190-199.
• Μακρής Νίκος, «Στις πηγές της Οντολογίας του Martin Heidegger», Νέα Εστία 126 (1989), 931-941.
• Γεωργοβασίλης Δημοσθένης, «Ο κοινωνικός χαρακτήρας της σκέψης του Martin Heidegger (1889-1976)». Νέα Εστία 126 (1989), 916-930.
• Σεβαστάκης Νίκος, «Για την Χαϊντεγκεριανή κριτική της Ηθικής», Λεβιάθαν 5 (1989), 39-51.
• Berman, Russel A., Piccone, Paul, «Κρυμμένα χαρτιά: ο νεαρός Heidegger και η μεταμοντέρνα διαμάχη » , Λεβιάθαν, 8 (1990), σσ. 97-108
• Guzzoni, Ute: «Προς τα εμπρός αλλά και προς τα πίσω… θέλουμε να κοιτάμε. Κοινά στοιχεία της κριτικής της Μεταφυσικής στον Adorno και τον Heidegger». Μετάφρ. Μηνάς Κοντός. Λεβιάθαν 8 (1990), 7-19.
• Schmidt, Alfred: «Ο Heidegger και η Σχολή της Φραγκφούρτης. Ο χαϊντεγγεριανός μαρξισμός του Herbert Marcuse». Μετάφρ. Ναταλία Παπαγιαννοπούλου. Λεβιάθαν 8 (1990), 39-65.
• Schnädelbach, Herbert: «Το φιλοσοφείν μετά τον Heidegger και τον Adorno». Μετάφρ. Σοφία Μιχαηλίδου. Λεβιάθαν 8 (1990), 67-86
• Τζαβάρας, Γιάννης: «Η θεμελιώδης Οντολογία του Martin Heidegger». Λεβιάθαν 8 (1990), 21-26.
• Μπαλωτή, Ξένη, «Ο Μάρτιν Χάιντεγκερ και η σχέση του με τον ναζισμό». Νέα Εστία 127 (1990), 797-805.
• Karl Lοwith, Οι πολιτικές συνέπειες του υπαρξισμού του Χάϊντεγγερ, μτφρ.Στέφανου Ροζάνη, εκδ.Έρασμος, Αθήνα, 1991
• Σεβαστάκης, Νίκος Α.: «Heidegger, νεοτερικότητα, μετανεοτερικότητα. Επικίνδυνες σχέσεις;». Διαβάζω 254 (1991), 25-28.
• Νικόλαος Σεβαστάκης, Το πρόβλημα της τεχνικής και η κριτική της νεοτερικότητας στον Heidegger, Διδακτορική διατριβή, Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών. Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σπουδών, 1993
• Αποστολοπούλου, Γεωργία: «Ο Heidegger και η αναθεώρηση του κλασσικού». Χρονικά Αισθητικής 35 (1995), 99-117.
• Κόντος, Παύλος: «Η θεμελιώδης οντολογία και τα "Ηθικά Νικομάχεια". Σχόλιο στο κείμενο του Χάιντεγκερ ‘Πλάτων: Σοφιστής’ (1924-5)». Ελληνική Φιλοσοφική Επιθεώρηση 12 (1995), 3-10.
• Αποστολοπούλου Γεωργία ,Ο Heidegger και η αναθεώρηση του κλασσικού, Χρονικά Αισθητικής, 35(1995), σελ.99-117
• Μάρκος, Αντώνιος: «Περί του όρου "αλήθεια" κατά τον Αινισήδιμο και τον M. Heidegger». Ελληνική Φιλοσοφική Επιθεώρηση 13 (1996), 254-270.
• Παντελιά, Λένα: «Χάνα Άρεντ – Μάρτιν Χάιντεγγερ». Ίνδικτος 6 (1996), 219-229.
• Γουργουρής, Στάθης: «Πόλις και ποίησις – το δίλημμα του Χάιντεγκερ». Διαβάζω 399 (1999), 114-116.
• Διζικιρίκης, Γ.: «Ο "ελληνοκεντρικός" Μάρτιν Χάιντεγκερ». Διαβάζω 402 (1999), 45-48.
• Θεοδώρου, Πάνος: «Ο Heidegger και οι φαινομενολογικές αναγωγές στον Husserl». Δευκαλίων 17/2 (1999), 277-308.
• Θεοδώρου Π., «Ο Heidegger και οι Φαινομενολογικές Αναγωγές στον Husserl», Δευκαλίων 17/2, 1999: 277-308
• Καραβαντά, Ασημίνα: «Ο Χάιντεγκερ και ο αγωνιστικός τόπος της πόλης». Διαβάζω 399 (1999), 131-136.
• Μάρζεκ, Ρόμπερτ Π.: «Η υπερεθνική τάξη πραγμάτων και η σιωπηλή φωνή της αλήθειας [κατά τον Μάρτιν Χάιντεγκερ]». Μετάφρ. Ασημίνα Καραβαντά. Διαβάζω 399 (1999), 137-139.
• Πεντζοπούλου-Βαλαλά, Τερέζα: «Ο Χάιντεγκερ, ερμηνευτής του Πλάτωνος. Το ‘φαινόμενο’ της αλήθειας». Διαβάζω 399 (1999), 117-120.
• Τζαβάρας, Γιάννης, «Χάιντεγκερ και Αναξίμανδρος». Διαβάζω 399 (1999), 121-124.
• Τζαμαλίκος, Παναγιώτης, «Η τεχνολογία ως φιλοσοφικό ζήτημα στον Heidegger». Το βήμα των κοινωνικών επιστημών 27 (1999), 55-75.
• Spanos, William V.: «Ο Παρμενίδης του Χάιντεγκερ: η επαναπροσέγγιση της κλασικής Ελλάδας στην ‘εποχή της παγκοσμιότητας’». Διαβάζω 399 (1999), 125-130.
• Τσιαντής, Γιώργος Ι., «Η έννοια της ιστορικότητας στον Martin Heidegger ως ορίζοντας ερμηνευτικής και αυτογνωσίας». Ελληνική Φιλοσοφική Επιθεώρηση 17 (2000), τεύχος 50, 124-142.
• Θανασάς Παναγιώτης, «Η τέχνη ως οντολογία. Ο Heidegger για την Προέλευση του έργου τέχνης».στο Ελληνική Φιλοσοφία και Καλές Τέχνες (επιμ. Κ. Βουδούρης). Αθήνα 2000, σ. 59-70.
• Αποστολόπουλος, Χαράλαμπος: «Heidegger και Κονδύλης: Ή περί της αστοχίας της ‘‘εξωτερικής’’, ιστορικής και κοινωνιολογικής προσέγγισης της κοινωνικής οντολογίας του Heidegger». Ελληνική Φιλοσοφική Επιθεώρηση 18 (2001), τεύχος 54, 251-253.
• Γκάνταμερ, Χανς-Γκέοργκ (= Gadamer, Hans-Georg): «Χέγκελ και Χάιντεγκερ». Μετάφρ. Γιώργος Ξηροπαΐδης. Νέα Εστία 1731 (2001), 232-250.
• Δήμου - Τζαβάρα, Αναστασία: «Η δομή της αληθινής απόφανσης στον Αριστοτέλη κατά τον Χάιντεγγερ». Στο: Ελληνική φιλοσοφία και γνωσιοθεωρία (2001), 63-70.
• Θανασάς, Παναγιώτης: «Ο Χάιντεγγερ και η ερμηνευτική». Ίνδικτος 15 (2001), 137-176.
• Τσιαντής, Γιώργος: «Ο θάνατος στη σκέψη του Μάρτιν Χάιντεγκερ». Θρησκειολογία – Ιερά/Βέβηλα 2 (2001), 169-183.
• Θανασάς Παναγιώτης, «Ο Χάιντεγγερ και η ερμηνευτική», Ίνδικτος 5 (2001), σ. 137-76
• Gadamer, Hans-Georg, «Χέγκελ καὶ Χάιντεγκερ » , Νέα Εστία, 149, 1731 (2001), σσ. 232-250
• Δασκαλάκη, Κ.: «Το ιωβηλαίο ενός αντι-θεσμού και το φάντασμα του Μάρτιν Χάιντεγκερ». Νέα Εστία 1756 (2003), 908-917.
• Kaplan, Francis, «Ας τελειώνουμε με τον Χάιντεγκερ», Το Βήμα της Κυριακής. Νέες ἐποχές, 21/12/2003, σσ. 91-92
• Τσιαντής, Κώστας Ν.: «Η Οδύσσεια του Είναι ως φιλοσοφική αντίληψη στον Heidegger». Ελληνική Φιλοσοφική Επιθεώρηση 20 (2003), τεύχος 60, 331-352.
• Καβουλάκος, Κωνσταντίνος: «Η μετάφραση και η ερμηνεία του πρώτου στάσιμου της Αντιγόνης από τον Μάρτιν Χάιντεγκερ». Αριάδνη 10 (2004), 49-68.
• Μανιάτης, Γεώργιος Ν.: «Η φιλοσοφία του χώρου στον Heidegger: οντολογία, οικολογία, και ο σημερινός άνθρωπος». Ελληνική Φιλοσοφική Επιθεώρηση 21 (2004), τεύχος 62, 123-138.
• Τσιαντής, Κώστας Ν.: «Κατάφαση και αναγέννηση της φιλοσοφίας κατά τον Heidegger». Στο: Βουδούρης, Κωνσταντίνος (Επιμ.): Αντιλήψεις για τη φιλοσοφία από τους Προσωκρατικούς μέχρι σήμερα.εκδ. «Ιωνία», Αθήνα, 2004,σελ. 288-302.
• Θεοδώρου, Πάνος: «Η φαινομενολογία της αγωνίας και του μηδενός. Οντολογία και Λογική στον Μ. Χάιντεγκερ». Υπόμνημα στη Φιλοσοφία 5 (2006), 33-70.
• Κακολύρης, Γεράσιμος: «Η ερμηνευτική και η αποδομητική ανάγνωση: Ο Χάιντεγκερ και ο Ντερριντά ως αναγνώστες του Νίτσε». Υπόμνημα στη Φιλοσοφία 5 (2006), 71-100.
• Κόντος, Παύλος, «Αριστοτέλης, Καντ, Χάιντεγγερ. Η φαινομενολογία της ηθικής εμπειρίας». Υπόμνημα στη Φιλοσοφία 5 (2006), 101-129.
• Μαγγίνη, Γκόλφω, «Από τη φαινομενολογία της βούλησης στη μεταφυσική της δύναμης: Οι πανεπιστημιακές παραδόσεις του Χάιντεγκερ για τον Νίτσε». Υπόμνημα στη Φιλοσοφία 5 (2006), 131-152.
• Μιχάλσκι, Μαρκ, «Χάιντεγκερ, Ντίλταϋ και Η έννοια του χρόνου». Υπόμνημα στη Φιλοσοφία 5 (2006), 177-206.
• Μιχάλσκι, Μαρκ, «Η παράδοση του Χάιντεγκερ με θέμα τις Βασικές έννοιες της φιλοσοφίας του Αριστοτέλη. Η σημασία της αριστοτελικής Ρητορικής για την επαναδιατύπωση του ερωτήματος για το Είναι». Δευκαλίων 24/2 (2006), 186-198.
• Θεοδώρου Π., «Η φαινομενολογία της αγωνίας και του Μηδενός. Θεμελιακή Οντολογία και Λογική στον Μ. Χάιντεγκερ», Υπόμνημα 5 (2006), σσ. 33-69.
• Θεοδώρου Π., «Φαινομενολογική Διασάφηση της Κριτικής του Χάιντεγκερ στη Νεο-Καντιανή Θεωρία Αξιών (κατά τις παραδόσεις του 1919)», Αξιολογικά 19 (2008), σσ. 123-145.
• Θανασάς Παναγιώτης,«Η ιστορία της μεταφυσικής λήθης του Είναι και η αποδόμηση» – Εισαγωγή στo:M. Heidegger, Λόγος, Μοίρα, Αλήθεια. Αθήνα: Πλέθρον 2009, σ. 9-24.
• Τζαβάρας, Γιάννης, «Η ύπαρξη του χρόνου κατά τον Αριστοτέλη, τον Καντ και τον Χάιντεγγερ». Φιλοσοφία και Παιδεία 55 (2010), 4-6.
• Θανασάς Παναγιώτης, «Ο Χάιντεγκερ και η αριστοτελική Ρητορική», Τιμητικός τόμος στη μνήμη του Ι. Κουτσάκου. Λευκωσία: Εκπαιδευτικός Όμιλος Κύπρου 2010, σ. 81-97.
• Τζωρτζόπουλος, Δημήτρης: «Μ. Heidegger: Οικοδομείν, Οικείν, Σκέπτεσθαι. Η αθλιότητα της ανεστιότητας και το έργο της σκέψης». Φιλοσοφείν 3 (2011), 146-161.
• Στέφανος Ροζάνης, Δημήτρης Τζωρτζόπουλος, Martin Heidegger: Μεταστοχασμός και Ερμηνεία. (Θεσσαλονίκη: εκδ. Ρώμη 2016).
• Τζωρτζόπουλος Δημήτρης: Martin Heidegger, Ερμηνεία και Γλώσσα τ.Ι: Ερμηνευτική του Πολιτικού. Θεσσαλονίκη: εκδ. Ρώμη 2017.
• Σχισμένος Αλέξανδρος: Καστοριάδης εναντίον Χάιντεγκερ. Χρόνος και Ύπαρξη. (1η έκδοση), Αθήνα: εκδ. Αυτολεξεί, 2020.
• Τζωρτζόπουλος Δημήτρης: Martin Heidegger-Ερμηνευτική της ανθρώπινης ύπαρξης [ο θάνατος ως φαινόμενο της ζωής]. Αθήνα: εκδ. Διανόηση 2021.
• Σχισμένος Αλέξανδρος: Καστοριάδης εναντίον Χάιντεγκερ. Χρόνος και Ύπαρξη. Αθήνα: εκδ. Athens School 2024.
  • Χρήστος Παΐζης, Ελευθερία-προς-θάνατο και αυθεντικότητα στην προβληματική της Υπαρξιακής αναλυτικής.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Heidegger, Martin, 1889-1976 (BiblioNet)