Μάχη του Μπουβίν

Η μάχη του Μπουβίν
Αγγλο-γαλλικός πόλεμος του 1213–1214
Ο βασιλιάς Φίλιππος Αύγουστος στη μάχη του Μπουβίν. Μικρογραφία από τα Μεγάλα Χρονικά της Γαλλίας, περίπου το 1330. Δημοτική βιβλιοθήκη της Σαρτρ
Χρονολογία	27 Ιουλίου 1214
Τόπος	Μπουβίν, στο σημερινό νομό Νορ
Έκβαση	Γαλλική νίκη
Αντιμαχόμενοι
Βασίλειο της Γαλλίας Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία Βασίλειο της Αγγλίας Κομητεία της Φλάνδρας

Η μάχη του Μπουβίν διεξήχθη στις 27 Ιουλίου 1214 κοντά στην κοινότητα Μπουβίν (σήμερα στον γαλλικό νομό Νορ) στην ιστορική κομητεία της Φλάνδρας. Ήταν η τελική μάχη του Αγγλο-γαλλικού πολέμου του 1213–1214. Τα γαλλικά στρατεύματα που διοικούσε ο βασιλιάς Φίλιππος Αύγουστος νίκησαν τον πολυπληθέστερο συμμαχικό συνασπισμό Άγγλων, Φλαμανδών, Γερμανών και Γάλλων πριγκίπων και αρχόντων υπό τη διοίκηση του Αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Όθωνα Δ'.

Η μάχη έληξε υπέρ των Γάλλων και σηματοδότησε την αρχή της παρακμής της φεουδαρχικής κυριαρχίας. Ο Ιωάννης ο Ακτήμων παραιτήθηκε από τις αξιώσεις του και αποσύρθηκε. Ο Όθων Δ' υποχώρησε και ανατράπηκε από τον Φρειδερίκο Β΄ Χοενστάουφεν.

Η μάχη στο Μπουβίν θεωρείται ότι αποτέλεσε κομβικό σημείο για τη διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης των Γάλλων. Χαρακτηρίστηκε ως «μία από τις πιο αποφασιστικές και συμβολικές μάχες στην ιστορία της Γαλλίας» και ήταν ένα ακόμη μεγάλο βήμα για τη συγκρότηση ενός κράτους με έκταση και σύνορα παραπλήσια της σύγχρονης Γαλλίας.

Μικρό ιστορικό

Το 1202, με την ιδιότητα του επικυρίαρχου και κάνοντας χρήση του φεουδαλικού δικαίου, ο βασιλιάς της Γαλλίας Φίλιππος Αύγουστος κήρυξε έκπτωτο τον βασιλιά της Αγγλίας Ιωάννη τον Ακτήμονα από τα φέουδά του στη Γαλλία (Νορμανδία, Βρετάνη, Μαιν, Ανζού, Τουραίν), εκτός από το δουκάτο της Ακουιτανίας.

Στις αρχές του 1214, ο Ιωάννης κατάφερε να ενώσει όλους τους εχθρούς του βασιλιά Φίλιππου Αυγούστου της Γαλλίας και συγκροτήθηκε ένας συνασπισμός εναντίον του που αποτελούνταν από τον αυτοκράτορα Όθωνα Δ', τον ίδιο βασιλιά της Αγγλίας Ιωάννη τον Ακτήμονα, τον κόμη Φερδινάνδο της Φλάνδρας, τον Ρενώ κόμη της Βουλώνης, τον δούκα Ερρίκο Α΄ της Βραβάντης, τον Γουλιέλμο Α΄, κόμη της Ολλανδίας, τον Θεοβάλδο Α΄ δούκα της Λωρραίνης και τον δούκα Ερρίκο Γ΄ του Λίμπουργκ. Στόχος τους ήταν να ανακαταλάβουν τις κατακτήσεις που είχε επιτύχει ο Φίλιππος Αύγουστος νωρίτερα.

Η μάχη

Ο Φίλιππος Αύγουστος παραλαμβάνει την παράδοση των αντιπάλων του.

Σύμφωνα με το αρχικό τους σχέδιο, ο βασιλιάς της Αγγλίας θα εξαπέλυε την επίθεσή του στον Φίλιππο Αύγουστο στα νοτιοδυτικά από τη Λα Ροσέλ, ενώ οι άλλοι σύμμαχοι θα επιτίθονταν στον βορρά, αρκετά κοντά στο Παρίσι.

Ο Ιωάννης αποβιβάστηκε στη Λα Ροσέλ, κατέλαβε το Ανζέ και πολιόρκησε το φρούριο Λα-Πος-ω-Μουάν (νοτιοδυτικά του Ανζέ). Αλλά στις 2 Ιουλίου 1214, γαλλικά στρατεύματα υπό τον Λουδοβίκο, γιο του Φίλιππου Αυγούστου, έτρεψαν τους Άγγλους σε φυγή.

Μετά από αρχικούς ελιγμούς στα τέλη Ιουλίου, η μάχη μεταξύ των υπολοίπων διεξήχθη κοντά στο Μπουβίν στις 27 Ιουλίου. Τα συμμαχικά στρατεύματα αναπτύχθηκαν αργά σε τάξη μάχης και έτσι βρέθηκαν σε μειονεκτική θέση. Η ανώτερη πειθαρχία και εκπαίδευση των Γάλλων ιπποτών τους επέτρεψε να πραγματοποιήσουν μια σειρά καταστροφικών επιθέσεων, διαλύοντας τους Φλαμανδούς ιππότες στη συμμαχική αριστερή πτέρυγα. Στο κέντρο, οι Συμμαχικοί ιππότες και το πεζικό υπό τον Όθωνα είχαν αρχική επιτυχία, διασκορπίζοντας το γαλλικό πεζικό και παρά λίγο να σκοτώσουν τον Φίλιππο. Μια αντεπίθεση Γάλλων ιπποτών έσπασε το απομονωμένο συμμαχικό πεζικό και ολόκληρο το κέντρο του Όθωνα υποχώρησε. Ο Όθων εγκατέλειψε τη μάχη και οι ιππότες του καταδιώχθηκαν από τους Γάλλους ιππότες, οι οποίοι αιχμαλώτισαν τα λάβαρά του. Με το συμμαχικό κέντρο και την αριστερή πτέρυγα να έχουν υποχωρήσει, μόνο οι στρατιώτες της δεξιάς πτέρυγας υπό τον Ρενώ της Βουλώνης αντιστέκονταν, οι οποίοι τελικά σκοτώθηκαν, συνελήφθησαν αιχμάλωτοι ή τράπηκαν σε φυγή. Δεν τους καταδίωξαν καθώς είχε σχεδόν νυχτώσει.

Δεν υπάρχουν ακριβείς πηγές για τον αριθμό των στρατευμάτων. Οι Γάλλοι ιστορικοί ισχυρίζονται ότι τα συμμαχικά στρατεύματα ήταν τρεις φορές ανώτερα των Γάλλων (σχεδόν 15.000 άνδρες). Οι δύο στρατοί παρατάχθηκαν σε μήκος περίπου 3 χιλιομέτρων.

Συνέπειες

Η μάχη του Μπουβίν, πίνακας του Οράς Βερνέ

Η συντριπτική γαλλική νίκη διέλυσε τις ελπίδες της Αγγλίας και των Φλαμανδών να επανακτήσουν τα χαμένα εδάφη τους. Έχοντας χάσει την αξιοπιστία ως αυτοκράτορα μετά τη μάχη, ο Όθων Δ' εκδιώχθηκε και με την υποστήριξη του Πάπα Ιννοκέντιου Γ΄στον αυτοκρατορικό θρόνο ανήλθε ο Φρειδερίκος Β΄ Χοενστάουφεν .

Ο βασιλιάς Ιωάννης ο Ακτήμων αναγκάστηκε να εγκαταλείψει οριστικά το μεγαλύτερο τμήμα των κτήσεών του στο γαλλικό έδαφος, σύμφωνα με τη συνθήκη του Σινόν. Το γεγονός επιβεβαίωσε την κατάρρευση της Ανδεγαυικής αυτοκρατορίας. Αυτή η ήττα ήταν μια από τις αιτίες συγκρούσεων μεταξύ των βασιλείων της Αγγλίας και της Γαλλίας, που οδήγησαν στον Εκατονταετή Πόλεμο. Η ήττα στο Μπουβίν άλλαξε για πάντα την πολιτική κατάσταση στην Αγγλία, καθώς ο Ιωάννης αποδυναμώθηκε τόσο πολύ που οι δυσαρεστημένοι βαρόνοι του τον ανάγκασαν να συμφωνήσει στη Μάγκνα Κάρτα τον επόμενο χρόνο 1215.

Οι κόμητες Φερδινάνδος της Φλάνδρας και Ρενώ της Βουλώνης με πολλούς ιππότες τους συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν.

Η ισορροπία δυνάμεων μετατοπίστηκε, με τους πάπες του 13ου αιώνα να αναζητούν όλο και περισσότερο την υποστήριξη του ισχυρού βασιλείου της Γαλλίας. Ο Φίλιππος Αύγουστος σημείωσε αξιόλογη επιτυχία στην επέκταση των εδαφών του και μέχρι το τέλος της βασιλείας του, το 1223, έθεσε τα θεμέλια για την εποχή της υπεροχής του οίκου των Καπετιδών στην Ευρώπη που σηματοδότησε μεγάλο μέρος του Ύστερου Μεσαίωνα, αλλά επίσης και του απολυταρχισμού που καθόρισε το Παλαιό Καθεστώς της Γαλλίας.

Στη μάχη στο Μπουβίν, παράλληλα με τους Γάλλους ιππότες, στα γαλλικά στρατεύματα συμμετείχαν στρατιώτες από διάφορες πόλεις του βορρά της Γαλλίας ενάντια στους πρίγκιπες και σε δυνάμεις ξένες προς το βασίλειο. Έτσι, θεωρείται ως η πρώτη εκδήλωση του γαλλικού εθνικού συναισθήματος.