Μετάβαση στο περιεχόμενο

Μακράκανθος αχινός

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Μακράκανθος αχινός (επιστ. ονομ. Diadema setosum).

Ο μακράκανθος αχινός (επιστ. ονομ. Diadema setosum) είναι είδος αχινού με μακριές άκανθες που ανήκει στην οικογένεια των Διαδηματίδων (Diadematidae). Είναι ένας χαρακτηριστικός αχινός, με ιδιαίτερα μακριές, κοίλες άκανθες οι οποίες είναι ελαφρώς δηλητηριώδεις. Το D. setosum διακρίνεται από τα υπόλοιπα είδη του γένους από τις πέντε, χαρακτηριστικές λευκές κουκκίδες που βρίσκονται στο σώμα του. Το είδος κατανέμεται σε όλη την περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού, από την Αυστραλία και την Αφρική μέχρι την Ιαπωνία και την Ερυθρά Θάλασσα. Αποτελεί επίσης λεσσεψιανό μετανάστη, αφού σχετικά πρόσφατα έχει μεταναστεύσει από την Ερυθρά Θάλασσα στη Μεσόγειο, μέσω της διώρυγας του Σουέζ. Παρά το γεγονός ότι είναι ικανός να προκαλέσει επώδυνα τσιμπήματα όταν πατηθεί, ο αχινός είναι ελαφρώς μόνο δηλητηριώδης και δεν αποτελεί σοβαρή απειλή για τον άνθρωπο.

Γεωγραφική κατανομή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Eίναι ένα ευρέως διαδεδομένο είδος αχινού. Κατανέμεται σε όλη τη λεκάνη του Ινδο-Ειρηνικού, συμπεριλαμβανομένης της Μαλαισίας,[1]από την Ερυθρά Θάλασσα μέχρι τις ακτές της Αυστραλίας και από την Ιαπωνία μέχρι το νότιο άκρο της ανατολικής αφρικανικής ακτής. Ο Μακράκανθος αχινός καταγράφηκε για πρώτη φορά στη Μεσόγειο στη νοτιοδυτική ακτή της Τουρκίας το 2006, όταν δύο ζωντανά άτομα βρέθηκαν σε νερά ανοιχτά της χερσονήσου Κας, καθιστώντας τον έτσι το πρώτο εισβολικό είδος αχινού στη Μεσόγειο.[2] Έκτοτε το είδος έχει εγκαταστήσει αρκετούς πληθυσμούς στο ανατολικό τμήμα της λεκάνης της Μεσογείου, συμπεριλαμβανομένου του Ιονίου Πελάγους[3][4][5][6]. Έχουν προταθεί διάφορες υποθέσεις για την μετανάστευση αυτών των ατόμων. Οι προνύμφες του είδους μπορεί να έχουν ταξιδέψει μέσω της Διώρυγας του Σουέζ (Λεσσεψιανή μετανάστευση), να έχει μεταφερθεί με τα έρμα των πλοίων ή τέλος μεμονωμένα άτομα να έχουν εισαχθεί σκόπιμα από ενυδρεία. Το D. setosum βρίσκεται συνήθως σε κοραλλιογενείς υφάλους, αλλά συναντάται επίσης σε αμμώδη υποστρώματα και σε βυθούς με θαλάσσια φανερόγαμα.

Περιγραφή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ως μέλος της τάξης Echinoidea, η ανατομία του Μακράκανθου αχινού είναι αυτή ενός τυπικού αχινού. Όλα τα εσωτερικά όργανα του ζώου περικλείονται μέσα στη σφαιρική, μαύρη κάψα που είναι ουσιαστικά το σώμα του οργανισμού. Ωστόσο, το σώμα δεν είναι τελείως σφαιρικό - οι κάψες του γένους Diadema συμπιέζονται ελαφρώς ραχιαία-κοιλιακά. Οι άκανθες του D. setosum, όπως εξάλλου και στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας των Διαδηματίδων, είναι εξαιρετικά μακριές και στενές σε αναλογία με το σώμα του. Οι άκανθες, συνήθως μαύρες αλλά ορισμένες φορές με καφέ λωρίδες, είναι κοίλες και περιέχουν ένα ελαφρύ δηλητήριο. Το D. setosum διακρίνεται από τα υπόλοιπα είδη του γένους από την παρουσία πέντε λευκών κηλίδων στην κάψα του ζώου, στρατηγικά τοποθετημένες μεταξύ των βαδιστικών αυλακώσεων του αχινού.

Επιπλέον, ένα σαφές διακριτικό χαρακτηριστικό του είδους είναι η παρουσία ενός φωτεινού, πορτοκαλί δακτυλίου γύρω από τον περιπρωκτικό κώνο του αχινού, μια δομή που συνήθως αναφέρεται ως «έδρα» του αχινού. Μερικά άλλα δευτερεύοντα χαρακτηριστικά του D. setosum περιλαμβάνουν μπλε κηλίδες στις γεννητικές πλάκες του οργανισμού και παρόμοιες μπλε κηλίδες (ιριδοφόρες) διατεταγμένες με γραμμικό τρόπο κατά μήκος της κάψας του. Τα σεξουαλικά ώριμα άτομα έχουν κατά μέσο όρο βάρος από 35 έως 80 γραμμάρια.[7] Τα ενήλικα άτομα έχουν κατά μέσο όρο μέγεθος όχι περισσότερο από 70 χιλιοστά διάμετρο κάψας και περίπου 40 χιλιοστά ύψος.            

Βιολογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το είδος είναι γνωστό ότι αναπαράγεται τόσο εποχιακά όσο και καθ΄ όλη τη διάρκεια του χρόνου, ανάλογα με την περιοχή. Η θερμοκρασία φαίνεται να είναι ένας από τους κύριους παράγοντες ωοτοκίας, αφού έχει βρεθεί ότι θερμοκρασίες υψηλότερες από 25 °C έχουν αναφερθεί ως πιθανό ερέθισμα ωοτοκίας.[8]  Έχει καταγραφεί ότι πληθυσμοί κοντά στον Ισημερινό, όπως στις Φιλιππίνες, μπορούν να αναπαραχθούν καθ' όλη τη διάρκεια του έτους,[9] ενώ σε πληθυσμούς του Περσικού Κόλπου, η ωοτοκία λαμβάνει χώρα κατά τους μήνες Απρίλιο έως Μάιο. [10] Άλλοι παράμετροι, όπως οι φάσεις της σελήνης, επηρεάζουν την ωοτοκία των πληθυσμών του D. setosum, αφού έχει βρεθεί ότι η πανσέληνος πυροδοτεί την ωοτοκία.[11]

Όπως συμβαίνει και με άλλους δηλητηριώδεις αχινούς, το δηλητήριο του D. setosum είναι ήπιο και καθόλου θανατηφόρο για τον άνθρωπο. Η τοξίνη προκαλεί ως επί το πλείστον οίδημα και πόνο. Μεγαλύτερο κίνδυνο αποτελούν οι άκανθες του αχινού που είναι εξαιρετικά εύθραυστες και βελονοειδείς. Σπάζουν εύκολα μέσα στη σάρκα και είναι πολύ δύσκολη η εξαγωγή τους.[12]

Από πλευράς συμπεριφοράς, το D. setosum έχει παρατηρηθεί ότι μπορεί να αποφύγει ενδεχόμενους κινδύνους, αναστρέφοντας γρήγορα το σώμα του και «τρέχοντας» στις άκρες από τις μακρύτερες άκανθες του. Αυτή η συμπεριφορά πυροδοτείται από ξαφνικές συγκρούσεις και τη θραύση μιας ή περισσότερων από τις άκανθες του. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, όταν συναντήσει μικρά εμπόδια, το D. setosum θα κάνει μια κυλιόμενη κίνηση όπως το ρομπότ TARS στην ταινία Interstellar. Έχει παρατηρηθεί ότι χρησιμοποιώντας αυτή τη μέθοδο μετακίνησης, μετακινείται 30 ίντσες σε μόλις 7 δευτερόλεπτα

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Rahman, Raihana Abdul; Ab Lah, Roslizawati; Wan Hussin, Wan Mohd Rauhan; Idris, Mohd Hanafi; Al-Asif, Abdulla-; Anuar, Ummi Nazatun Amira Saiful (2023). [doi:10.35370/bjost.2023.5.1-04 «"Proximate and mineral composition of the long-spined Sea urchin (Diadema setosum) roe".»]. Borneo Journal of Sciences and Technology. 05 (1): 30–39.. doi:10.35370/bjost.2023.5.1-04. 
  2. ↑ Baki Yokes & Bella S. Galil (2006). «The first record of the needle-spined urchin Diadema setosum (Leske, 1778) (Echinodermata: Echinoidea: Diadematidae) from the Mediterranean Sea». Aquatic Invasions (2006) Volume 1, Issue 3: 188-190. 
  3. ↑ Katsanevakis, S., Poursanidis, D., Hoffman, R., Rizgalla, J., Rothman, S. et al. (2020). «Unpublished mediterranean re-cords of marine alien and cryptogenic species.». BioInvasions Records, 9 (2), 165-182.. 
  4. ↑ SKOURADAKIS, G., VERNADOU, E., KOULOURI, P., & DAILIANIS, T. ((2024).). «Mass mortality of the invasive echinoid Diadema setosum (Leske, 1778) in Crete, East Mediterranean Sea.». Mediterranean Marine Science, 25(2), 480–483.. https://doi.org/10.12681/mms.36447. 
  5. ↑ Vafidis, D., Antoniadou, C., Voulgaris, K., Varkoulis, A., Apostologramvrou, C., (2021). «Abundance and population char-acteristics of the invasive sea urchin Diadema setosum(Leske, 1778) in the south Aegean Sea (eastern Mediterra-nean).». Journal of Biological Research, 28 (1), 11.. 
  6. ↑ Dimitriadis, C., Neave, E.F., Shum, P., Mariani, S., D’Amen, M., et al., (2023.). «First records of Sphyraena chrysotaenia (Klunzinger, 1884) and Diadema setosum (Leske, 1778) in the Marine Protected Area of Zakynthos Island (Ionian Sea, Greece),». Acta Adriatica, 64 (1), 83-86.. 
  7. ↑ Alsaffar, Adel H.; Khalid P. Lone (2000).. «"Reproductive cycles of Diadema setosum and Echinometra mathaei (Echinoidea: Echinodermata) from Kuwait (Northern Arabian Gulf)".». Bulletin of Marine Science. 67 (2): 845–856.. 
  8. ↑ Pearse, John S. (1974).. «"Reproductive patterns of tropical reef animals: three species of sea urchins".». Proceedings of the 2nd International Coral Reef Symposium. 1. Brisbane, Australia: ICRS: 235–240. 
  9. ↑ [Tuason, A. Y.; Ed D. Gomez (1979). «"The reproductive biology of Tripneustes gratilla Linnaeus (Echinodermata: Echinoidea), with some notes on Diadema setosum".»]. Proceedings of the International Symposium on Marine Biogeographic Evolution. 2. Auckland, New Zealand: 707–716. Tuason, A. Y.; Ed D. Gomez (1979).. 
  10. ↑ Bulletin of Marine Science. 67 (2): 845–856. [Alsaffar, Adel H.; Khalid P. Lone (2000). "Reproductive cycles of Diadema setosum and Echinometra mathaei (Echinoidea: Echinodermata) from Kuwait (Northern Arabian Gulf)". .]. Alsaffar, Adel H.; Khalid P. Lone (2000).. 
  11. ↑ Lessios, H. A. (1981).. [doi:10.1016/0022-0981(81)90062-9. «"Reproductive periodicity of the echinoids Diadema and Echinometra on the two coasts of Panama".»]. Journal of Experimental Marine Biology and Ecology. 50 (1): 47–61.. doi:10.1016/0022-0981(81)90062-9.. 
  12. ↑ Williamson, JA; PJ Fenner; JW Burnett; JF Rifkin (1996). Venomous and poisonous marine animals: a medical and biological handbook. Sydney, Australia: University of New South Wales Press. p. 504. ISBN ISBN 0-86840-279-6. Check |isbn= value: invalid character (βοήθεια). CS1 maint: Πολλαπλές ονομασίες: authors list (link)

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Karim Amri, , Éditions Favre SA, 2017, 286 p. (ISBN 978-2-8289-1636-7), Diadema setosum (Oursin diadème) pages 28 et 29
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μακράκανθος_αχινός&oldid=10750164"