Νικουμαρόρο

Νικουμαρόρο (Γκάρντνερ Νήσος)
Θέση	Ειρηνικός Ωκεανός Νησιά Φοίνικα
Συντεταγμένες	04°40′S 174°31′W
Χώρα	Κιριμπάτι
Έκταση (χλμ²)	4,1
Πληθυσμός	ακατοίκητο

Η Νικουμαρόρο, πρώην Γκάρντνερ Νήσος, είναι τμήμα των Νήσων Φοίνικα, ανήκει στο Κιριμπάτι και βρίσκεται στον δυτικό Ειρηνικό Ωκεανό. Είναι μια απομακρυσμένη, επιμήκης, τριγωνική κοραλλιογενής ατόλλη, πλούσια σε βλάστηση και με μια μεγάλη κεντρική θαλάσσια λιμνοθάλασσα. Η Νικουμαρόρο έχει μήκος περίπου 6 χλμ. και λιγότερο από 2 χλμ. πλάτος. Υπάρχουν δύο στενές είσοδοι στον δακτύλιο της ατόλλης, που εμποδίζονται και οι δύο από έναν ευρύ ύφαλο που στεγνώνει στην άμπωτη της παλίρροιας.

Το Νικουμαρόρο είναι μια από τις πιθανές τοποθεσίες όπου η πιλότος Αμέλια Έρχαρτ προσέκρουσε το αεροπλάνο της, κατά το τελευταίο μοιραίο ταξίδι της στην προσπάθεια της να κάνει το γύρο της Γης. Μια έρευνα που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 2014, αποδίδει ένα μεταλλικό αντικείμενο που βρέθηκε στο νησί το 1991, στο αεροπλάνο της Έρχαρτ.

Θεάσεις και διεκδικήσεις του 19ου αιώνα

Το νησί ήταν γνωστό με διάφορα ονόματα κατά τις αρχές του 19ου αιώνα: Κέμινς Νήσος, Κέμις Νήσος, Μότου Οόνγκα, Μότου Οόνα και Μαίρη Λετίσια Νήσος. Η πρώτη αναφορά θέασης του από Ευρωπαίους έγινε από τον Καπετάνιο Κέμις (ή Κέμιν) από το Βρετανικό φαλαινοθηρικό πλοίο Ελίζα Ανν το 1824. Στις 19 Αυγούστου 1840, το USS Βίνσεννς (Εξερευνητική Αποστολή Αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού) επιβεβαίωσε τη θέση του και το ανάφερε ως Γκάρντνερ Νήσο, όνομα που του δόθηκε αρχικά το 1825 από τον Τζόσουα Κόφφιν του φαλαινοθηρικού από το Ναντάκετ Γάγγης, πιθανόν από το όνομα του Βουλευτή των Η.Π.Α. Γκίντεον Γκάρντνερ, που ήταν ο ιδιοκτήτης του Γάγγης. Άλλες πηγές υποστηρίζουν ότι το νησί το είδε ο φαλαινοθήρας Τζόσουα Γκάρντνερ, που επίσης αναφέρεται ως καπετάνιος του Γάγγης το 1825.

Το 1856, το νησί διεκδικήθηκε από την εταιρεία CA Ουΐλλιαμς και Σία από το Νέο Λονδίνο στο Κοννέκτικατ υπό την Πράξη Νήσων με Γκουανό. Αποθέματα γκουανό δεν βρέθηκαν και η Αμερικανική διεκδίκηση εγκαταλείφθηκε το 1882. Το 1892, το νησί διεκδικήθηκε από το Ηνωμένο Βασίλειο από το HMS Κουρασάο. Σχεδόν αμέσως δόθηκε άδεια στον επιχειρηματία Τζων Αρουντέλ για να φυτεύσει κοκοφοίνικες. 29 νησιώτες εγκαταστάθηκαν εκεί και κατασκευάστηκαν κάποιες δομές με αυλακωτές σιδερένιες οροφές αλλά η τρομερή ξηρασία είχε ως αποτέλεσμα την άμεση αποτυχία του εγχειρήματος εντός της ίδιας χρονιάς, το 1893.

Μεγάλη Βρετανία και Κιριμπάτι

Το ναυάγιο του SS Νόργουϊτς Σίτυ

Κατά τη διάρκεια μιας καταιγίδας στις 29 Νοεμβρίου 1929 το SS Νόργουιτς Σίτυ, μια μεγάλη αφόρτωτη Βρετανική φρεγάτα με πλήρωμα 35 ατόμων προσέκρουσε στον ύφαλο στη βορειοδυτική πλευρά του νησιού. Υπήρξαν τουλάχιστον 8 θάνατοι αφού ξέσπασε πυρκαγιά στο μηχανοστάσιο και το πλοίο εγκαταλείφθηκε μέσα στο σκοτάδι με τεράστια κύματα να σπάνε στον επικίνδυνο κοραλλιογενή ύφαλο. Οι επιζώντες κατασκήνωσαν κοντά στις κατεστραμμένες δομές από το εγχείρημα του Αρουντέλ και διασώθηκαν μετά από αρκετές μέρες. Το ρημαγμένο ναυάγιο του Νόργουιτς Σίτυ υπήρξε το κυρίαρχο ορόσημο στον ύφαλο για 70 χρόνια αν και με την είσοδο του 2007 μόνον η τροπίδα, η μηχανή και 2 μεγάλες δεξαμενές παρέμεναν.

Σχέδιο Αποίκησης Νήσων Φοίνικα

Την 1η Δεκεμβρίου 1938, μέλη της Βρετανικής Αποστολής Έρευνας Ειρηνικών Νήσων έφτασε στο νησί για να εκτιμήσει την πιθανή τοποθεσία προσθαλάσσωσης υδροπλάνων ή κατασκευής αεροδρομίου. Στις 20 Δεκεμβρίου, έφτασαν περισσότεροι Βρετανοί αξιωματούχοι με 20 Γκιλμπερτιανούς αποίκους σε μια από τις τελευταίες αποικιακές επεκτάσεις της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Οι προσπάθειες καθαρισμού της γης και της φύτευσης κοκοφοινίκων εμποδίστηκαν από την έλλειψη πόσιμου νερού. Μέχρι τον Ιούνιο του 1939, μερικά πηγάδια ανοίχτηκαν επιτυχώς και υπήρχαν 58 Γκιλμπερτιανοί άποικοι στη Νήσο Γκάρντνερ, συμπεριλαμβανομένων 16 γυναικών και 26 παιδιών. Ο πρώτος επιστάτης και ανώτατος άρχοντας του νησιού ήταν ο Τενγκ Κοάτα, του οποίου η γυναίκα, σύμφωνα με τον τοπικό θρύλο, είχε μια συνάντηση με τη θεά Μανγκανιμπούκα σε κάποιο απομακρυσμένο τμήμα του νησιού. Ο Βρετανός αποικιακός αξιωματούχος Τζέραλντ Γκάλλαγκερ (1912 - 1941), ίδρυσε ένα αρχηγείο του Σχεδίου Αποίκησης των Νήσων Φοίνικα στο χωριό που βρισκόταν στο δυτικό άκρο του νησιού, στη νότια πλευρά της μεγαλύτερης εισόδου στη λιμνοθάλασσα. Στρώθηκαν φαρδύς δρόμοι και μια πλατεία παρελάσεων με κοραλλιογενή χαλίκια και οι σημαντικές κατασκευές περιλάμβαναν ένα αχυροσκεπή διοικητήριο, ένα ξύλινο συνεργατικό μαγαζί και ένα στούντιο ραδιοφώνου. Ο Γκάλλαγκερ πέθανε και θάφτηκε στο νησί το 1941. Από το 1941 έως το 1945 η Ακτοφυλακή των Η.Π.Α. λειτουργούσε έναν σταθμό πλοήγησης LORAN με 25μελές πλήρωμα στη νοτιοανατολική άκρη του Γκάρντνερ.

Ο πληθυσμός του νησιού έφτασε το μέγιστο των περίπου 100 ατόμων στα μέσα της δεκαετίας του 1950. Όμως, μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1960, οι περιοδικές ξηρασίες και η ασταθής λίμναση πόσιμου νερού αποθάρρυναν την αγωνιζόμενη αποικία. Οι κάτοικοι της μεταφέρθηκαν στις Νήσους Σολομώντα από τους Βρετανούς το 1963 και μέχρι το 1965 το Γκάρντνερ ήταν επίσημα ακατοίκητο.

Κιριμπάτι

Το 1971, το Ηνωμένο Βασίλειο παρείχε αυτοδιακυβέρνηση στα Νησιά Γκίλμπερτ, που απέκτησαν πλήρη ανεξαρτησία το 1979 ως Κιριμπάτι. Την ίδια χρονιά οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, αφού πρώτα είχαν ερευνήσει το νησί ως πιθανό τόπο οπλικών δοκιμών, απεμπόλυσαν οποιαδήποτε διεκδίκηση στη Νήσο Γκάρντνερ, που επίσημα μετονομάστηκε σε Νικουμαρόρο, ένα όνομα εμπνευσμένο από Γκιλμπερτιανούς θρύλους που το είχαν χρησιμοποιήσει οι άποικοι κατά τις δεκαετίες του 1940 και 1950.

Οικολογία και Αρχαιολογία

Τη Νικουμαρόρο σποραδικά επισκέπτονται βιολόγοι που προσελκύονται από τα εκτενή θαλάσσια οικοσυστήματα και τα οικοσυστήματα πουλιών. Οι επισκέπτες συχνά αναφέρουν την ψυχοπλακωτική ισημερινή ζέστη, τα κοράλλια που κόβουν σαν ξυράφια, τα πυκνά φυλλώματα και τα πολύ επιθετικά καβούρια των κοκοφοινίκων. Αρκετά είδη καρχαρία και δελφινιών έχουν παρατηρηθεί στα περιβάλλοντα νερά, και κάποια είδη ψαριών είναι τοξικά για τον άνθρωπο κάποιες συγκεκριμένες εποχές. Ο ωκεανός πέρα από τον ύφαλο είναι πολύ βαθύς και το μόνο αγκυροβόλιο βρίσκεται στο δυτικό άκρο, έξω από τον ύφαλο έναντι των ερειπίων του χωριού, αλλά είναι ασφαλές μόνον με τους νοτιοανατολικούς αληγείς ανέμους. Η αποβίβαση πάντα ήταν δύσκολη και συνήθως πραγματοποιείται νότια του αγκυροβολίου.

Το 2002 σφοδρές καταιγίδες κατέστρεψαν τις περισσότερες από τις εναπομείνασες δομές στη Νικουμαρόρο, αν και ο τάφος του Γκάλλαγκερ φαίνεται ακόμα στην κατάφυτη τοποθεσία του χωριού. Η μη κερδοσκοπική Διεθνής Ομάδα για την Ανεύρεση Ιστορικών Αεροσκαφών έκανε πολλές αποστολές στη Νικουμαρόρο τις δεκαετίες του 1990 και 2000. Υπάρχουν καταγεγραμμένες, αρχαιολογικές και ανέκδοτες αποδείξεις που υποστηρίζουν την υπόθεση ότι τον Ιούνιο του 1937 η Αμέλια Έρχαρτ και ο Φρεντ Νόοναν προσεδαφίστηκαν και πέθαναν στο Γκάρντνερ αφού απέτυχαν να βρουν τη Νήσο Χάουλαντ κατά το τελικό στάδιο της αποτυχημένης τους Παγκόσμιας Πτήσης, συμπεριλαμβανομένων ενδείξεων ότι ίσως η Έρχαρτ επιβίωσε για αρκετούς μήνες προτού οι Βρετανικές ερευνητικές ομάδες αρχίσουν να φθάνουν το 1938.