Νουρεντίν Πασάς

Νουρεντίν Πασάς Σάκαλι Νουρεντίν Πασάς
Ο Νουρεντίν Πασάς το 1922
Γέννηση	Δεκέμβριος 1873 Προύσα, Οθωμανική Αυτοκρατορία
Θάνατος	18 Φεβρουαρίου 1932, 59 ετών Κωνσταντινούπολη, Τουρκία
Ενταφιασμός	Νεκροταφείο Küplüce, Κωνσταντινούπολη (Beylerbeyi Küplüce Mezarlığı)
Χώρα	Οθωμανική Αυτοκρατορία ! Οθωμανική Αυτοκρατορία Τουρκία ! Τουρκία
Κλάδος	Στρατός Ξηράς
Εν ενεργεία	1893-1919 1920-1925
Βαθμός	Αντιστράτηγος (Ferik)
Μάχες/πόλεμοι	Ελληνοτουρκικός Πόλεμος (1897) Ιταλοτουρκικός Πόλεμος Βαλκανικοί Πόλεμοι Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος Τουρκικός Πόλεμος της Ανεξαρτησίας
Τιμές	Ιππότης της Λεγεώνας της Τιμής
Ιδιότητα	Μέλος της Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης της Τουρκίας Κυβερνήτης του Βιλαετίου της Βαγδάτης και της Βασόρας Κυβερνήτης του βιλαετίου του Αϊδινίου
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Ο Νουρεντίν Πασάς - (τουρκ. Nurettin Paşa) γνωστός και με το παρωνύμιο «γενειοφόρος Νουρετίν» (Sakallı Nurettin Paşa) (Προύσα 1873 - Κωνσταντινούπολη 1932) ήταν Τούρκος αξιωματικός του Στρατού που πολέμησε στον Ελληνο-τουρκικό πόλεμο του 1897, στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο καθώς και στον Τουρκικό πόλεμο της Ανεξαρτησίας.
Επίσης κατείχε και αρκετές πολιτικές θέσεις, όπως κυβερνήτης των οθωμανικών επαρχιών της Βαγδάτης, της Βασόρας, της Μούγλας και της Αττάλειας.
Στην ελληνική ιστοριογραφία είναι περισσότερο γνωστός για τον ρόλο του στη θανάτωση του Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσόστομου από τον τουρκικό όχλο.

Βιογραφία

Γεννήθηκε στην Προύσα τον Δεκέμβριο του 1873 και προερχόταν από στρατιωτική οικογένεια. Ο πατέρας του μάλιστα, İbrahim Edhem Paşa, αποστρατεύτηκε με τον βαθμό του στρατάρχη (Müşir) της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Θωμά Βουλτσίου, ο οποίος επί 20 χρόνια υπηρετούσε στη Μητρόπολη Σμύρνης, ο Νουρεντίν ήταν Αλβανός. Φοίτησε στην Οθωμανική Στρατιωτική Ακαδημία, που τότε έδρευε στη συνοικία Παγκάλτι της Κωνσταντινούπολης, από την οποία αποφοίτησε το 1893, με τον βαθμό του Β' Ανθυπολοχαγού του Πεζικού (Mülâzım-ı Sani).
Μιλούσε Αραβικά, Γαλλικά, Ρωσικά και Γερμανικά.

Η πρώτη μονάδα στην οποία κατατάχτηκε ήταν η 40η μεραρχία της Πέμπτης Οθωμανικής Στρατιάς, για να πάρει μετάθεση για τα γραφεία διοικήσεως της Πρώτης Οθωμανικής Στρατιάς, στην οποία και υπηρέτησε μέχρι το 1898. Τον Ιανουάριο του 1895 προήχθη σε Α' Ανθυπολοχαγό (Mülâzım-ı Evvel) και λίγους μήνες μετά, τον Μάιο του 1895, σε Λοχαγό (Yüzbaşı)
Με το ξέσπασμα του Ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897, ο Νουρεντίν Πασάς, αποσπάστηκε στο επιτελικό γραφείο του Ετέμ Πασά ενώ το 1898 υπηρέτησε ως υπασπιστής του Σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίτ.
Το 1901 προβιβάστηκε σε ταγματάρχη (Binbaşı).
Από το 1901 θα υπηρετήσει στην περιοχή των συνόρων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με τη Βουλγαρία, και θα πάρει μέρος σε μάχες εναντίον ατάκτων στη Μακεδονία, ενώ το 1907 θα διοριστεί στα γραφεία διοίκησης της Τρίτης Οθωμανικής Στρατιάς στη Θεσσαλονίκη.
Το 1907 θα προβιβαστεί σε Αντισυνταγματάρχη (Kaymakam) και το 1908 σε Συνταγματάρχη (Miralay).
Όταν δημιουργήθηκε η επιτροπή και μετέπειτα πολιτικό κόμμα της «Ενώσεως και της Προόδου», των Νεότουρκων, ο Νουρεντίν Πασάς προσχώρησε σε αυτό, (αρ. μέλους 6.463 ) μαζί με τους περισσότερους αξιωματικούς της 3ης στρατιάς.
Τιμωρήθηκε από τον Σουλτάνο (με βάση τον νόμο Περί Καθάρσεως των Στρατιωτικών Βαθμών) για τη συμμετοχή του στο κίνημα, με υποβιβασμό στο βαθμό του Ταγματάρχη και στάλθηκε στις εφεδρείες της 1ης στρατιάς.

Υπό τη νέα ηγεσία της χώρας πλέον, ο Νουρεντίν πασάς διορίστηκε τον Σεπτέμβριο του 1909, κυβερνήτης της πόλης Κιουτσούκ Τσεκμετζέ (σημερινό προάστιο της Κωνσταντινούπολης) αλλά τον Απρίλιο του 1910 επανήλθε στη στρατιωτική υπηρεσία, διοριζόμενος πρώτα ως υπο-διοικητής του 77ου συντάγματος Πεζικού και μετέπειτα διοικητής του 1ου Τάγματος του 83ου Συντάγματος Πεζικού.
Τον Φεβρουάριο του 1911, και για τα επόμενα δυο χρόνια, μέχρι το 1913, υπηρέτησε στην Υεμένη, στο 14ο Σώμα Στρατού, όπου επιχειρούσε ο Οθωμανικός στρατός εναντίον των επαναστατημένων Υεμενιτών.

Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος

Λίγους μήνες πριν η Οθωμανική Αυτοκρατορία μπει στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο, ο Νουρεντίν Πασάς, διορίστηκε διοικητής της 4ης Μεραρχίας, και στις 20 Απριλίου του 1914 ανέλαβε τη διοίκηση της στρατιάς του Ιράκ. Όταν έφτασε, τον Ιούνιο του 1914 στην περιοχή για να αναλάβει τα καθήκοντά του, διορίστηκε επίσης Κυβερνήτης του Βιλαετίου της Βαγδάτης (Vilâyet-i Bagdad),και του Βιλαετίου της Βασόρας (Vilâyet-i Basra).
Η σημαντικότερη μάχη του Οθωμανικού στρατού που δόθηκε υπό την αρχηγία του, ήταν η μάχη στην αρχαία πόλη της Κτησιφώντας: Συγκεκριμένα, τον Νοέμβριο του 1915 τα οθωμανικά στρατεύματα της περιοχής, συγκρούστηκαν με τον στρατό της Βρετανικής Αυτοκρατορίας και τον στρατό της Βρετανικής Ινδίας κοντά στην πόλη Κτησιφώντα, στις όχθες του Τίγρη ποταμού. Ύστερα από αρκετές μάχες στις οποίες ο ΟΘωμανικός στρατός είχε ηττηθεί (γι' αυτό και ο Νουρεντίν Πασάς στάλθηκε στην περιοχή) τα Οθωμανικά στρατεύματα νίκησαν τα Βρετανικά και τα ανάγκασαν να υποχωρήσουν στην πόλη Κουτ (Ιράκ) Κουτ.

Τα οθωμανικά στρατεύματα κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Κουτ

Οι επόμενες μάχες δόθηκαν κατά την πολιορκία της πόλης Κουτ, με αρχηγό των Οθωμανικών στρατευμάτων τον Χαλίλ Πασά (ή Χαλίλ Κουτ), αφού ο Νουρεντίν Πασάς τον Ιανουάριο του 1916 και στο πλαίσιο της αναδιοργάνωσης του Οθωμανικού στρατού που διενεργούνταν ταυτόχρονα εκείνον τον καιρό, διορίστηκε διοικητής του 9ου σώματος στρατού που έδρευε στο Ερζερούμ.

1916 - 1919

Επιστολή του Νουρεντίν Πασά της 8ης Μαΐου 1919 (π.η. 25 Απριλίου) προς τον Διοικητή της Κεντρικού Λόχου της Χωροφυλακής του Αϊδινίου "Ο Διοικητής του Κεντρικού λόχου της Χωροφυλακής μοίραρχος Μεχμέτ Αρίφ.... ......Εφιστώ την προσοχήν σας επί τών εξής: Γνωστή τυγχάνει η άτιμος συμπεριφορά, ήν επ εσχάτων επιδεικνύουσιν απέναντι των Μουσουλμάνων οι Έλληνες. Είμαι πρόθυμος να εργασθώ μεθ υμών πρός εξόντωσιν του χαμερπούς τούτου Έθνους. Λαμβάνω ήδη πρός τούτο τα δέοντα μέτρα. Πρωτίστως διατηρώ εις τα πέριξ της πόλεως και τα όρη ενόπλους πολλούς εκ τών γνωστών ληστανταρτών. Εις αυτούς διένειμα ημερομίσθια και όπλα. Ούτοι εν συνεννοήσει θέλουσιν ενεργήσει αποφασιστικώς. Μυήσατε συναδέλφους. Προκειμένη επιχείρησις πληρώσει βαλάντια. Ουδείς κίνδυνος δι ημάς. Ο θάνατος μόνον δια τους άτιμους Έλληνας. Είς πρώτον νεύμα σπεύσατε αμέσως εξοντώσητε τους περί υμάς. Κατά των γυναικών αυτών πράξατε ό,τι βούλεσθε. Περιφρονήσατε τιμήν. Νύν η στιγμή της εκδικήσεως. Εμπρός παιδιά!"

Τον Οκτώβριο του 1916 διατάχτηκε να οργανώσει και να διοικήσει το 11ο σώμα στρατού, με βάση του το Αϊδίνιο. Στις 25 Οκτωβρίου 1918 διορίστηκε αναπληρωτής κυβερνήτης του βιλαετίου του Αϊδινίου, ενώ προβιβάστηκε και στον βαθμό του Υποστράτηγου (Mirliva) καθώς και τον τιμητικό τίτλο του Πασά.

Η πρώτη περίοδος διακύβερνησης της επαρχίας της Σμύρνης (βιλαέτι Αϊδινίου) ήταν από τις 25 Οκτωβρίου έως τις 30 Νοεμβρίου του 1918, αφού μετά διορίστηκε διοικητής του 25ους σώματος στρατού στην Κωνσταντινούπολη.
Ωστόσο, στις 2 Φεβρουαρίου του 1919, ξαναδιορίζεται πολιτικός και στρατιωτικός κυβερνήτης της Σμύρνης και των περιχώρων της, με αφορμή τις ταραχές που ξέσπασαν στα Βουρλά. Ο Νουρεντίν Πασάς, μέλος της «Ένωσης για τα Οθωμανικά δικαιώματα» (İzmir Müdafaa-i Hukuk-ı Osmaniye Cemiyeti), προετοιμάστηκε για να αντιδράσει στην ελληνική κατοχής της Σμύρνης. Ωστόσο, λίγο πριν την Ελληνική απόβαση στη Σμύρνη, η Οθωμανική κυβέρνηση του Σουλτάνου Μωάμεθ ΣΤ΄, τον ανακάλεσε από τη θέση του, κατ΄ απαίτηση των Συμμάχων, καθώς θεωρούσαν ότι η παραμονή του εκεί, θα δυναμίτιζε το ήρεμο κλίμα που επικρατούσε.. Αντικαταστάθηκε από τον Αχμέτ Ιζέτ μπέη ως πολιτικός διοικητής της περιοχής, ενώ στρατιωτικός διοικητής έγινε ο Αλί Ναντίρ Πασά.

Τουρκικός πόλεμος της Ανεξαρτησίας

Δείτε επίσης Γενοκτονία των Ελλήνων, Δικαστήρια της Αμάσειας

Κατά τη διάρκεια του τουρκικού πολέμου της Ανεξαρτησίας, ο Νουρεντίν Πασάς ακολούθησε τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ και πολέμησε στον τουρκικό στρατό από διάφορες θέσεις δείχνοντας συχνά υπερβάλλοντα ζήλο.
Ο πυρήνας του κινήματος σχηματίστηκε και εδραιώθηκε στα εδάφη της Ανατολίας, με την ίδρυση της Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης της Τουρκίας τον Απρίλιο του 1920. Η Μεγάλη Εθνοσυνέλευση, οργάνωσε τους Τούρκους εθελοντές στρατιώτες σε σώματα στρατού, και ο Νουρεντίν Πασά, ανέλαβε τον Ιούνιο του 1920 την ηγεσία της «Κεντρικής Στρατιάς», που αριθμούσε 10.000 στρατιώτες περίπου. Οι κύριες επιχειρήσεις που διεύθυνε ο Νουρεντίν Πασάς, ήταν η καταστολή της εξέγερσης των Ποντίων (Αυτόνομη Δημοκρατία του Πόντου) όπως και η καταστολή της εξέγερσης των Κούρδων Αλεβιτών στην επαρχία της Σεβάστειας.
Η βιαιότητα της καταστολής ειδικά των Κούρδων οδήγησε τη Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας να παραπέμψει τον Νουρεντίν Πασά σε δίκη. Ανακλήθηκε από τα καθήκοντά του στην περιοχή στις 3 Νοεμβρίου του 1921, αλλά λόγω της μεσολάβησης του Μουσταφά Κεμάλ, δεν δικάστηκε ποτέ.

Νουρεντίν Πασάς και Μουσταφά Κεμάλ

Αντιθέτως μάλιστα, στις 29 Ιουνίου του 1922 θα πάρει τη θέση του αρχηγού της Πρώτης τουρκικής στρατιάς ενώ στις 4 Αυγούστου θα λάβει και τον βαθμό του Αντιστρατήγου. (Ferik).
Από αυτή τη θέση - διοικητής της Πρώτης τουρκικής στρατιάς θα πάρει μέρος στην τελευταία μάχη του Ελληνοτουρκικού πολέμου - (Μικρασιατική Εκστρατεία), τη μάχη στο Τουμλού - Μπουνάρ, που διεξήχθη τέλη Αυγούστου του 1922 κοντά στην Κιουτάχεια.

στη Σμύρνη

Με την υποχώρηση των ελληνικών στρατευμάτων μετά τις απανωτές ήττες, οι Τούρκοι άρχισαν να καταλαμβάνουν το έδαφος που είχαν χάσει, και έτσι ο Νουρεντίν Πασάς, ξαναμπήκε στη Σμύρνη, ως διοικητής της Πρώτης στρατιάς αυτή τη φορά, στις 9 Σεπτεμβρίου του 1922. Από τις πρώτες πράξεις του, με την κατάληψη της Σμύρνης ήταν να εντοπίσει και να καλέσει ενώπιον του, τον μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσόστομο - ένθερμο αντίπαλό του από το 1919 ήδη. Κατόπιν τον παρέδωσε στον τουρκικό όχλο, ο οποίος και τον λυντσάρισε.

Η μαρτυρία του Τζωρτζ Χόρτον: Οι διηγήσεις ποικίλλουν σχετικά με τον τρόπο που πέθανε ο Χρυσόστομος, αλλά είναι πρόδηλη η πιθανότης ότι τον βρήκε ο θάνατος στα χέρια του Οθωμανικού όχλου. Ένας Τούρκος αξιωματικός πήγε μαζί με δυο στρατιώτες στα γραφεία της Μητρόπολης και τον οδήγησε στον Νουρεδίν Πασά, τον Τούρκο Αρχιστράτηγο, ο οποίος, όπως λέγουν, είχε υιοθετήσει τη μεσαιωνική ιδέα να παραδώση τον Μητροπολίτη στον φανατικό όχλο για να τον κάνει ό,τι ήθελε. ∆εν υπάρχουν επαρκείς αποδείξεις της ορθότητας αυτής της διαπιστώσεως, είναι όμως βέβαιο ότι ο Μητροπολίτης θανατώθηκε απ’ τον όχλο. Εβιαιοπράγησαν επάνω του, του ξερρίζωσαν τη γενειάδα του, τον εχτύπησαν με ρόπαλα και με μαχαιριές, ωσότου πέθανε και υστέρα τον έσυραν, σβαρνίζοντάς τον επάνω στους δρόμους.

Bierstadt E.H.Η μεγάλη προδοσία.Εκδ. Νέα Σύνορα-Λιβάνης, Αθήνα 1997, σελ. 59. 1997, sel 59

Σύντομα η Πρώτη στρατιά πήρε διαταγή αναχώρησης και στις 11 Οκτωβρίου 1922, εγκαταστάθηκε στο Ιζμίτ (ελλ. Νικομήδεια).

στο Ιζμίτ

Αλλά και κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Ιζμίτ, του χρεώθηκε ο φόνος του Αλί Κεμάλ Μπέη (Ali Kemal), πρώην υψηλόβαθμου αξιωματούχου των σουλτανικών κυβερνήσεων.
Στις 4 Νοεμβρίου του 1922, ο Αλί Κεμάλ απήχθη από ένα ξενοδοχείο της Κωνσταντινούπολης με σκοπό να δικαστεί στην Άγκυρα, για προδοσία του τουρκικού λαού. Στο Ιζμίτ όμως, παρενέβη ο Νουρεντίν Πασάς, που έδωσε διαταγές να οργανωθεί ο όχλος για να λυντσάρει τον Αλί Κεμάλ μόλις εμφανιζόταν. Όντως, στις 6 Νοεμβρίου, ο όχλος επιτέθηκε στον Αλί Κεμάλ και τη συνοδεία του και τον σκότωσε.

Τουρκία

Το «Μετάλλιο της Ανεξαρτησίας», με το οποίο παρασημοφορήθηκε ο Νουρεντίν Πασάς από τη «Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας»

Με την υπογραφή της Συνθήκης ανακωχής των Μουδανιών στις 13 Οκτωβρίου 1923, ο πόλεμος έληξε. Το νέο κράτος, το τουρκικό, μπορούσε να προχωρήσει πλέον στην εποχή του κοινοβουλευτισμού.
Ο Νουρεντίν Πασάς, τον Μάρτιο του 1924 διορίστηκε μέλος του Ανωτάτου Στρατιωτικού Συμβουλίου, θέση που αναγκάστηκε να εγκαταλείψει, προκειμένου να πολιτευθεί. Στις 2 Φεβρουαρίου του 1925 κατάφερε να εκλεγεί αντιπρόσωπος της Προύσας στη Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας.

Πέθανε στις 18 Φεβρουαρίου του 1932, στο σπίτι του στο Καντίκιοϊ.