Ορθόπνοια

Ορθόπνοια είναι η δύσπνοια που συμβαίνει κατά την ύπτια θέση, υποχρεώνοντας το άτομο να πρέπει να κοιμηθεί ανασηκωμένος στο κρεβάτι ή καθισμένος σε καρέκλα. Εμφανίζεται συνήθως ως τελευταία εκδήλωση καρδιακής ανεπάρκειας, ως αποτέλεσμα ανακατανομής υγρού στην κεντρική κυκλοφορία, προκαλώντας αύξηση στην πνευμονική τριχοειδή πίεση. Εμφανίζεται επίσης σε περιπτώσεις κοιλιακής παχυσαρκίας ή πνευμονικής ασθένειας. Η ορθόπνοια είναι το αντίθετο της πλατύπνοιας που είναι η δύσπνοια που χειροτερεύει όταν κάποιος είναι καθισμένος ή όρθιος.

Αίτια

Η ορθόπνοια είναι συχνά σύμπτωμα της αριστερής κοιλιακής καρδιακής ανεπάρκειας και/ή πνευμονικού οιδήματος. Μπορεί επίσης να συμβεί σε άτομα με άσθμα και χρόνια βρογχίτιδα, καθώς και σε άτομα με άπνοια ύπνου ή διαταραχή πανικού. Σχετίζεται επίσης με την πολυκυστική νόσο του ήπατος (polycystic liver disease). Από νευρομυϊκή άποψη, η ορθόπνοια είναι ένδειξη σοβαρής διαφραγματικής εξασθένησης. Κάτω από τέτοιες συνθήκες, οι ασθενείς μπορεί να παρουσιάσουν δύσπνοια όταν σκύβουν (π.χ., κατά το δέσιμο κορδονιών).

Μηχανισμός

Η ορθόπνοια οφείλεται σε αυξημένη κατανομή του αίματος στην πνευμονική κυκλοφορία όταν ένα άτομο είναι ξαπλωμένο ή πιο κοντά σε οριζόντια θέση. Το ξάπλωμα μειώνει το το ανασταλτικό φαινόμενο που έχει συνήθως η βαρύτητα στο αίμα που επιστρέφει προς την καρδιά από τα κατώτερα άκρα του σώματος. Αυτό αυξάνει τη φλεβική επιστροφή της δεξιάς πλευράς. Σε ένα κανονικό άτομο, αυτή η ανακατανομή του αίματος έχει μικρή επίπτωση στην αναπνευστική λειτουργία, επειδή η αριστερή κοιλία έχει επαρκή χωρητικότητα για να αυξήσει τον όγκο παλμού της (ως αποτέλεσμα του μηχανισμού Frank-Starling). Σε άτομο με καρδιακή ανεπάρκεια, η αριστερή κοιλία έχει ανεπαρκή χωρητικότητα για να ανταποκριθεί στην αυξημένη άφιξη του αίματος από την πνευμονική κυκλοφορία. Αυτό οδηγεί σε συσσώρευση του αίματος στην πνευμονική κυκλοφορία. Η αυξημένη ενδοπαρεγχυματική πνευμονική ενδοαγγειακή πίεση μπορεί επίσης να έχει ως αποτέλεσμα υδροστατική πίεση που σχετίζεται με την έκκριση υγρού στις κυψέλες, προκαλώντας συνεπώς πνευμονικό οίδημα και παραπέρα επιδείνωση της δύσπνοιας. Συνεπώς, η δύσπνοια εκφράζεται συνήθως μετά από ένα λογικά μικρό χρονικό διάστημα που ένα άτομο με αριστερή κοιλιακή ανεπάρκεια βρίσκεται κοντά στην επίπεδη θέση. Αυτό είναι διαφορετικό από τη δύσπνοια που εμφανίζεται από κάποιον με πνευμονική παρεγχυματική παθολογία (και περιοριστική και αποφρακτική) όταν είναι ξαπλωμένος, που είναι ξαφνική και σχετίζεται αντίθετα με οξεία μεταβολή στην απώλεια του μηχανικού πλεονεκτήματος στον διαφραγματικό/βοηθητικό αναπνευστικό μυ κατά τη μετακίνηση του σώματος σε μια πιο οριζόντια θέση.

Διάγνωση

Η διάγνωση βασίζεται κυρίως σε κλινικά χαρακτηριστικά.

Θεραπεία

Η θεραπεία του υποκειμένου αιτίου θα εξυπηρετήσει τον σκοπό.

Ετυμολογία

Η λέξη ορθόπνοια προέρχεται από τον συνδυασμό των ελληνικών λέξεων ορθο- + -πνοια, επειδή ανασηκώνεται ο ασθενής λόγω της δύσπνοιας.