Ο Τρίτος Άνθρωπος
| Ο Τρίτος Άνθρωπος (The Third Man) | |
|---|---|
.jpg) | |
| Σκηνοθεσία | Κάρολ Ριντ[1][2][3] |
| Παραγωγή | Κάρολ Ρηντ Αλεξάντερ Κόρντα |
| Σενάριο | Γκράχαμ Γκριν |
| Πρωταγωνιστές | Τζόζεφ Κότεν Αλίντα Βάλι Όρσον Ουέλλς Τρέβορ Χάουαρντ |
| Μουσική | Άντον Καράς |
| Φωτογραφία | Ρόμπερτ Κράσκερ |
| Μοντάζ | Oswald Hafenrichter |
| Εταιρεία παραγωγής | London Films |
| Διανομή | The Criterion Collection και Netflix |
| Πρώτη προβολή | .svg){kind=small} 2/9/1949 2/2 /1950 |
| Διάρκεια | 104 λεπτά |
| Προέλευση | Ηνωμένο Βασίλειο |
| Γλώσσα | Aγγλικά |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Ο Τρίτος Άνθρωπος (αγγλ. The Third Man) είναι φιλμ νουάρ παραγωγής 1949, σε σκηνοθεσία Κάρολ Ρηντ. Ο σεναριογράφος και συγγραφέας Γκρέιαμ Γκρην έγραψε το σενάριο κι έπειτα εξέδωσε ένα μυθιστόρημα με τον ίδιο τίτλο (το οποίο είχε γράψει ως μέρος της προετοιμασίας για τη συγγραφή του σεναρίου της ταινίας). Πρωταγωνιστές της ταινίας είναι ο Τζόζεφ Κότεν, η Αλίντα Βάλι, ο Όρσον Ουέλλς και ο Τρέβορ Χάουαρντ.
Η ταινία προτάθηκε για τρία βραβεία Όσκαρ, μεταξύ των οποίων και για Όσκαρ Σκηνοθεσίας και βραβεύτηκε με Όσκαρ Ασπρόμαυρης Φωτογραφίας. Το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου την κατέταξε στην 57η θέση στη λίστα με τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών. Σύμφωνα με πολλούς κριτικούς η ταινία συγκαταλέγεται μεταξύ των καλύτερων όλων των εποχών, εφόσον έχει επαινεθεί για τις ερμηνείες των ηθοποιών, για τη μουσική της επένδυση και για την ατμοσφαιρική της φωτογραφία[4].
Υπόθεση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Χόλλυ Μάρτινς (Κόττεν) ένας απένταρος Αμερικανός συγγραφέας, φτάνει στη κατεχόμενη από τους συμμάχους Βιέννη για να συναντήσει τον παλιό του φίλο, Χάρρυ Λάιμ (Ουέλλς), που επρόκειτο να του δώσει δουλειά. Κατά την άφιξή του ενημερώνεται ότι ο Χάρρυ χτυπήθηκε από ένα φορτηγό μπροστά στην πολυκατοικία στην οποία διέμενε κι ότι είναι νεκρός. Την ημέρα της κηδείας του ο Χόλλυ συναντά μια όμορφη γυναίκα, την Άννα Σμιντ (Βάλλι), η οποία ήταν ερωμένη του Χάρρυ. Ο αξιωματικός της αστυνομίας Κάλλογουεϋ ( Χάουαρντ), που ερευνά το θάνατο του Λάιμ, προσφέρει στον Χόλλυ ένα εισιτήριο για να επιστρέψει στην Αμερική, αλλά όταν ο νεαρός άνδρας συναντά δυο φίλους του Χάρρυ που ήταν μαζί του τη μέρα του ατυχήματος, των οποίων οι μαρτυρίες πάνω στο θάνατο του φίλου του διαφέρουν, ο Χόλλυ αποφασίζει να μείνει στη Βιέννη για να ξεδιαλύνει το μυστήριο. Ο θυρωρός της πολυκατοικίας όπου διέμενε ο Χάρρυ του αναφέρει ότι πέρα από τους δυο άνδρες που ήταν μαζί με το θύμα την ημέρα του ατυχήματος, υπήρχε κι ένας μυστήριος τρίτος άνδρας που τους βοήθησε να μεταφέρουν το νεκρό σώμα στο πεζοδρόμιο. Αργότερα ο Χόλλυ πληροφορείται ότι ο Χάρρυ ήταν αρχηγός μιας σπείρας που έκλεβε πενικιλίνη από το στρατιωτικό νοσοκομείο για να τη νοθεύσει και να την πουλήσει στη μαύρη αγορά. Η νοθευμένη αυτή πενικιλίνη προκάλεσε το θάνατο πολλών παιδιών. Ο Χόλλυ, με τη βοήθεια της Άννα, συνεχίζει τις έρευνές του στους δρόμους της Βιέννης και σύντομα έρχεται αντιμέτωπος με τον "Τρίτο Άνθρωπο" που ήταν παρών την ημέρα του ατυχήματος, ο οποίος δεν είναι άλλος από τον Χάρρυ, που είναι τελικά ζωντανός. Τότε ο Χόλλυ αποφασίζει να βοηθήσει την αστυνομία να πιάσει τον Χάρρυ, με αντάλλαγμα την παραμονή της Άννα (που βρίσκεται στην πόλη με πλαστά έγγραφα) στη Βιέννη. Ξεκινά λοιπόν ένα ανθρωποκυνηγητό στους υπονόμους της πόλης που έχει αιματηρή και θανάσιμη έκβαση.
Διανομή ρόλων
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Τζόζεφ Κότεν - Χόλλυ Μάρτινς
- Όρσον Γουέλς - Χάρρυ Λάιμ
- Αλίντα Βάλι - Άννα Σμιντ
- Τρέβορ Χάουαρντ -Ταγματάρχης Κάλλογουεϋ
- Πάουλ Χαίρμπιγκερ - Καρλ, θυρωρός του Λάιμ
- Ερνστ Ντόιτς - Βαρόνος Κουρτς
- Έριχ Πόντο - Δόκτωρ Βίνκελ
- Ζήγκφριντ Μπρόιερ - Ποπέσκου
- Χέντβιχ Μπλάιμπτροϋ - σπιτονοικοκυρά της Άννα
- Μπέρναρντ Λη - Λοχαγός Πέιν
- Ουίλφριντ Χάυντ-Ουάιτ - Κράμπιν
Κυκλοφορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στην Ελλάδα η ταινία κυκλοφόρησε στις 6 Ιανουαρίου 1958 στον κινηματογράφο Ορφέας στην Αθήνα.[5]
Παραγωγή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Επιλογή ηθοποιών
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Πρώτη επιλογή για το ρόλο του Χάρρυ Λάιμ ήταν ο Κάρυ Γκραντ, αλλά ο Κάρολ Ρηντ ήθελε πάση θυσία να προσλάβει τον Όρσον Ουέλλς για το ρόλο[6]. Ο παραγωγός Ντέηβιντ Ο. Σέλζνικ είχε τις ενστάσεις του εφόσον ο Ουέλλς θεωρούνταν, εκείνη την περιόδο, "Δηλητήριο των Ταμείων". Πρώτη επιλογή του Ρηντ για το ρόλο του Χόλλυ Μάρτινς ήταν ο Τζέημς Στιούαρτ, αλλά ο Σέλζνικ επέμεινε στον Τζόσεφ Κόττεν που είχε συμβόλαιο με την εταιρία του. Η Ιταλίδα Αλίντα Βάλλι ήταν επίσης επιλογή του Σέλζνικ. Τόσο ο Ρηντ, όσο και ο Αλεξάντερ Κόρντα ήταν δυσαρεστημένοι από την επιλογή αυτή. Ο Ρηντ θεωρούσε ότι η Βάλλι έπρεπε να ντύνεται απλά και φτωχικά και όχι κομψά όπως την ήθελε ο Σέλζνικ. Με τη βοήθεια του Αλεξάντερ Κόρντα που ήταν ο δεύτερος παραγωγός της ταινίας κατάφερε να πετύχει το σκοπό του.
Σκηνοθεσία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Για χρόνια η ταινία συνοδευόταν από τον αστικό μύθο ότι ο πραγματικός σκηνοθέτης ήταν ο Όρσον Ουέλλς κι όχι ο Κάρολ Ρηντ, εφόσον πολλά στοιχεία της θυμίζουν την τεχνική που χρησιμοποιούσε ως σκηνοθέτης ο Ουέλλς[7]. Ο Ουέλλς το 1967, σε συνέντευξή του στον Πήτερ Μπογκντάνοβιτς, δήλωσε ότι η ταινία ήταν του Ρηντ[8]. Ο Μπογκντάνοβιτς στη συνέντευξή του για την παρουσίαση της ταινίας στην έκδοσή της από την Criterion δήλωσε ότι το πιθανότερο ήταν ο Ρηντ να έχει επηρεαστεί από το σκηνοθετικό έργο του Όρσον Ουέλλς[9].
Σενάριο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο σεναριογράφος Γκρέιαμ Γκρην, πριν ασχοληθεί με το σενάριο της ταινίας, έγραψε μια νουβέλα πάνω στην οποία επρόκειτο να πατήσει για να γράψει το σενάριο[10]. Η νουβέλα αυτή κυκλοφόρησε μετά την προβολή της ταινίας στον κινηματογράφο.
Η νουβέλα παρουσιάζει διαφορές σε σχέση με την ταινία. Στο μυθιστόρημα αφηγητής των γεγονότων είναι ο αστυνομικός Κάλλογουεϋ, σε αντίθεση με την ταινία όπου αφηγητής είναι ο ίδιος ο Ρηντ (στη βρετανική έκδοση της ταινίας) και ο Τζόσεφ Κότεν (στην αμερικανική έκδοση της ταινίας). Επιπλέον οι Μάρτινς και Λάιμ είναι Άγγλοι στο μυθιστόρημα και Αμερικανοί στην ταινία, ενώ το όνομα του Μάρτινς στο μυθιστόρημα είναι Ρόλλο και όχι Χόλλυ. Άλλη διαφορά σχετίζεται με την εθνικότητα του Ποπέσκου, ο οποίος είναι Αμερικανός στη νουβέλα. Επίσης, στην τελική σκηνή της νουβέλας η Άννα και ο Χόλλυ ετοιμάζονται να ξεκινήσουν μια νέα ζωή μαζί, σε αντίθεση με την ταινία όπου η Άννα απορρίπτει τον Χόλλυ.
Ο Κάρολ Ρηντ και o παραγωγός Ντέηβιντ Ο. Σέλζνικ είχαν διαφορετική άποψη από εκείνη του Γκρην, με θέμα το κλείσιμο της ταινίας. Ο Γκρην επέμενε στη διατήρηση του χαρμόσυνου τέλους της νουβέλας, ενώ ο σκηνοθέτης και ο παραγωγός το θεωρούσαν συμβατικό και επιφανειακό. Μερικά χρόνια αργότερα ο Γκρην παραδέχτηκε ότι οι δυο άνδρες είχαν δίκιο[11].
Φωτογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο διευθυντής φωτογραφίας Ρόμπερτ Κράσκερ, ξεκίνησε να παίρνει λήψεις από τη μεταπολεμική Βιέννη τον Δεκέμβριο του 1948[12]. Έπειτα η παραγωγή μετατοπίστηκε στα στούντιο Σέπερτον στο Λονδίνο και τα γυρίσματα ολοκληρώθηκαν τον Μάρτιο του 1949[13]. Τα γυρίσματα της τελικής καταδίωξης του Ουέλλς στον υπόνομο έγιναν εξ ολοκλήρου στο στούντιο, ενώ για τις εξωτερικές λήψεις στις οποίες εμφανίζεται ο Ουέλλς χρησιμοποιήθηκαν σωσίες[14]. Ο Ρηντ έπρεπε να δίνει οδηγίες σε τέσσερις κινηματογραφικές μονάδες που έπαιρναν λήψεις από ολόκληρη τη Βιέννη. Ο φόρτος της εργασίας ήταν τεράστιος και γι' αυτό το λόγο έπαιρνε αμφεταμίνες για να μείνει ξύπνιος[15].
Μουσική επένδυση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο συνθέτης Άντον Καράς έγραψε κι εκτέλεσε το μουσικό θέμα της ταινίας με συνοδεία μονάχα το παραδοσιακό γερμανικό μουσικό όργανο τσίτερ. Το μουσικό θέμα της ταινίας έγινε γνωστό ως The Third Man Theme και έφτασε στην κορυφή της λίστας με τις μουσικές επιτυχίες παγκοσμίως κάνοντας γνωστό τον, μέχρι τότε, άσημο συνθέτη. Σύμφωνα με τον βοηθό σκηνοθέτη Γκάυ Χάμιλτον, ο Ρηντ γνώρισε τον Καράς τυχαία σε ένα πάρτυ στη Βιέννη, όπου έπαιζε το τσίτερ. Ο Ρηντ πήρε μαζί του τον Καράς στο Λονδίνο, φιλοξενώντας τον στο σπίτι του, κι οι δυο τους συνεργάστηκαν ώστε το θέμα να ετοιμαστεί σε έξι εβδομάδες.
Αμερικανική έκδοση της ταινίας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Πριν η ταινία κυκλοφορήσει στις Η.Π.Α., ο Σέλζνικ κάλεσε τον Τζόσεφ Κόττεν στο στούντιο και τον έβαλε να ερμηνεύσει τον μονόλογο τον οποίο ερμηνεύει ο σκηνοθέτης Κάρολ Ρηντ στην βρετανική εκδοχή της ταινίας. Επίσης έκοψε 11 λεπτά από την ταινία προκειμένου ο χαρακτήρας του Κόττεν να γίνει πιο ηρωικός[6]. Η ταινία προβάλλεται πλέον στις Η.Π.Α. με την κανονική της μορφή.
Βραβεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η ταινία βραβεύτηκε με το Μέγα Βραβείο (νυν Χρυσός Φοίνικας) από το Φεστιβάλ των Καννών, έλαβε επίσης το βραβείο της καλύτερης βρετανικής ταινίας της χρονιάς από την Ακαδημία Βρετανικού Κινηματογράφου, καθώς και το Όσκαρ Ασπρόμαυρης Φωτογραφίας το 1950.
Βράβευση:
- Ασπρόμαυρης Φωτογραφίας - Ρόμπερτ Κράσκερ
Υποψηφιότητα:
- Σκηνοθεσίας - Κάρολ Ρηντ
- Πρωτότυπου Σεναρίου - Γκρέιαμ Γκρην
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ www
.allocine .fr /film /fichefilm _gen _cfilm=1826 .html. Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2016. - ↑ www
.filmaffinity .com /es /film357391 .html. Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2016. - ↑ www
.cinemarx .ro /filme /The-Third-Man-Al-treilea-om-20368 .html. Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2016. - ↑ Halliwell, Leslie and John Walker, ed. (1994). Halliwell's Film Guide. New York: Harper Perennial. ISBN 0-06-273241-2. p 1192.
- ↑ «Η ζωή της πόλεως» (PDF). Ψηφιακό Αρχείο Εφημερίδων και Περιοδικού Τύπου - Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος. Εφημερίδα Ελευθερία. 5 Ιανουαρίου 1958. σελ. 2η. Ανακτήθηκε στις 25 Μαΐου 2024.
- ↑ 6,0 6,1 The Third Man στην IMDb
- ↑ Rosenbaum, Jonathan, Discovering Orson Welles, University of California Press; 1 edition (2 May 2007), p.25 ISBN 0-520-25123-7
- ↑ Bogdanovich, Peter, This is Orson Welles, Da Capo Press (21 March 1998) p.220, ISBN 978-0-306-80834-0
- ↑ Janus Films. The Janus Films Director Introduction Series presents Peter Bogdanovich on Carol Reed's The Third Man.
- ↑ Greene, Graham and Henry J. Donaghy (1992). Conversations With Graham Greene. Jackson, Mississippi: University Press of Mississippi. ISBN 0-87805-549-5. p 76.
- ↑ «'The Third Man' as a Story and a Film». Nytimes.com. 19 Μαρτίου 1950. Ανακτήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 2013.
- ↑ I half expected to see Welles run towards me[νεκρός σύνδεσμος], a 7 April 2009 article from The Spectator
- ↑ Πρότυπο:Cite manual
- ↑ «Shadowing the Third Man». documentary. BBC Four. Δεκεμβρίου 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Απριλίου 2008. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2016.
- ↑ Feehan, Deirdre. «Senses of Cinema – Carol Reed». Sensesofcinema.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Ιουνίου 2013. Ανακτήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 2013.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ο Τρίτος Άνθρωπος στην IMDb (Αγγλικά)
- Ο Τρίτος Άνθρωπος στο AllMovie (Αγγλικά)
- Ο Τρίτος Άνθρωπος στο Rotten Tomatoes (Αγγλικά)
- Ο Τρίτος Άνθρωπος στο Metacritic (Αγγλικά)
- Ο Τρίτος Άνθρωπος στο Box Office Mojo (Αγγλικά)
- Ο Τρίτος Άνθρωπος στο TCMDB (Αγγλικά)
- Ο Τρίτος Άνθρωπος στο AlloCine (Γαλλικά)
- Ο Τρίτος Άνθρωπος στο Cine.gr (αρχειοθετημένος)
