Μετάβαση στο περιεχόμενο

Παλαιά Συμμαχία

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Η Παλαιά Συμμαχία (Σκωτσέζικα: Auld Alliance, γαλλικά: Vieille Alliance‎‎ , σκωτικά γαελικά: An Seann-chaidreachas) [1] ήταν μία συμμαχία που έγινε το 1295 μεταξύ των βασιλείων της Σκωτίας και της Γαλλίας με σκοπό τον έλεγχο των πολυάριθμων εισβολών της Αγγλίας. Η Σκωτσέζικη λέξη auld, που σημαίνει παλαιά, έχει γίνει εν μέρει ένας τρυφερός όρος για τη μακροχρόνια σχέση μεταξύ των δύο χωρών. Αν και η συμμαχία δεν ανακλήθηκε ποτέ επισήμως, θεωρείται από ορισμένους ότι έληξε με την υπογραφή της Συνθήκης του Εδιμβούργου το 1560. [2]

Η συμμαχία έπαιξε σημαντικό ρόλο στις σχέσεις μεταξύ της Σκωτίας, της Γαλλίας και της Αγγλίας κατά τη διάρκεια αυτών των 265 ετών. Η συμμαχία ανανεώθηκε από όλους τους Γάλλους και Σκωτσέζους μονάρχες εκείνης της περιόδου, εκτός από τον Λουδοβίκο ΙΑ'.[3] Μέχρι τα τέλη του 14ου αιώνα, η ανανέωση γινόταν ανεξάρτητα από το αν ένα από τα δύο βασίλεια ήταν σε πόλεμο με την Αγγλία εκείνη την εποχή.[4]

Η συμμαχία ξεκίνησε με τη συνθήκη που υπέγραψαν οι Τζων Μπάλλιολ και Φίλππος Δ' της Γαλλίας το 1295 εναντίον του Εδουάρδου Α' της Αγγλίας. Οι όροι της συνθήκης όριζαν ότι εάν οποιαδήποτε χώρα δεχθεί επίθεση από την Αγγλία, η άλλη χώρα θα εισβάλει στην αγγλική επικράτεια. Η μάχη του Φλόντεν του 1513, όπου οι Σκωτσέζοι εισέβαλαν στην Αγγλία ως απάντηση στην αγγλική εκστρατεία κατά της Γαλλίας, ήταν μια τέτοια περίσταση. Η συμμαχία έπαιξε σημαντικό ρόλο στους Πολέμους Ανεξαρτησίας της Σκωτίας, στον Εκατονταετή Πόλεμο, στον Πόλεμο του Συνδέσμου της Καμπράι και στο Τραχύ Ούινγκ (Rough Wooing).

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η δυναστική αναταραχή που προκλήθηκε από τον θάνατο της επτάχρονης βασίλισσας της Σκωτίας, της Μαργαρίτας, της Κόρη της Νορβηγίας, έδωσε στον πολυπόθητο βασιλιά Εδουάρδο Α' της Αγγλίας την ευκαιρία να διεκδικήσει την εξουσία του επί της Σκωτίας. Μέχρι το 1295, ήταν σαφές ότι ο Εδουάρδος επιζητούσε την πλήρη υποταγή της Σκωτίας. Σε απάντηση, το Συμβούλιο των Δώδεκα, το οποίο είχε αναλάβει προσωρινά τη διακυβέρνηση της Σκωτίας, αναζήτησε συμμαχίες όπου και αν μπορούσαν να βρεθούν. Ο Φίλιππος Δ' κήρυξε κατεσχεμένη την κατοχή της Αγγλίας στη Γασκώνη το 1293, φέρνοντας τη Γαλλία και την Αγγλία κοντά στον πόλεμο. Η συμμαχία με τη Γαλλία ήταν μια σαφής πορεία για τη Σκωτία. Τον Οκτώβριο του 1295, μια πρεσβεία της Σκωτίας στο Φίλιππο συμφώνησε στη Συνθήκη του Παρισιού.[5]

Όπως και με όλες τις επακόλουθες ανανεώσεις αυτού που στην πορεία έγινε η Παλαιά Συμμαχία, η συνθήκη ευνοούσε τη Γαλλία. Οι Γάλλοι δεν υποχρεώθηκαν να κάνουν τίποτα περισσότερο από το να συνεχίσουν τον αγώνα τους ενάντια στους Άγγλους στη Γασκώνη. Ωστόσο, το κόστος οποιουδήποτε πλήρους πολέμου μεταξύ Σκωτίας και Αγγλίας, το επωμίζονταν εξ ολοκλήρου οι Σκωτσέζοι. Ωστόσο, η Σκωτία, όσο απομακρυσμένη και φτωχή και να ήταν, ήταν τώρα ευθυγραμμισμένη με μία μεγάλη ευρωπαϊκή δύναμη. Ακόμα κι αν ήταν πιο συμβολικά από πραγματικά, τα οφέλη της συμμαχίας είχαν μεγάλη σημασία για τη Σκωτία.[6]

Βραχυπρόθεσμα, ωστόσο, η συνθήκη αποδείχθηκε ότι δεν αποτελούσε προστασία ενάντια στον Εδουάρδο, του οποίου η γρήγορη και καταστροφική εισβολή στη Σκωτία το 1296 σχεδόν εξάλειψε την ανεξαρτησία της. Επιπλέον, η παύση των εχθροπραξιών μεταξύ Αγγλίας και Γαλλίας το 1299, ακολουθούμενη από τη συνθήκη «διαρκούς ειρήνης και φιλίας», επέτρεψε στον Εδουάρδο να αφιερώσει όλη την προσοχή και τις δυνάμεις του στην επίθεση κατά των Σκωτσέζων. Τελικά, η Σκωτία χρωστάει την τελική της επιβίωση στο στρατιωτικό πνεύμα και την έμπνευση του Ρόμπερτ του Μπρους και τα λάθη του Εδουάρδου Β', αντί για τον δεσμό της με τη Γαλλία.

Το 1326, ο Ρόμπερτ ο Μπρους ανανέωσε τη συμμαχία με τη Συνθήκη του Κορμπέιλ. Το κίνητρο αυτής της ανανέωσης ήταν προληπτικό: Κανένα βασίλειο δεν είχε λόγο να φοβάται ιδιαιτέρως την Αγγλία εκείνη την εποχή. Ωστόσο, αυτό άλλαξε μετά το 1330, όταν ο Εδουάρδος Γ' θέλησε να ολοκληρώσει την κατάκτησή του στη Σκωτία και να επαναβεβαιώσει τη δύναμή του στη Γαλλία. Για πρώτη φορά, η γαλλο-σκωτσέζικη συμμαχία απέκτησε μια αίσθηση έκτακτης ανάγκης.

Το 1346, ο Εδουάρδος υπερκέρασε τις γαλλικές δυνάμεις στη Μάχη της Κρεσής. Δύο μήνες αργότερα, ο Δαυίδ Β της Σκωτίας συνελήφθη στη Μάχη του Σταυρού της Νέβιλ, κατά τη διάρκεια μιας αποτυχημένης εισβολής στη Βόρεια Αγγλία. Η 11χρονη απουσία του ως αιχμάλωτος του Εδουάρδου αύξησε την εσωτερική αναταραχή και τους αγώνες εξουσίας της Σκωτίας. Ο Δαυίδ Β' αναγκάστηκε να κάνει μία συμφωνία με τον Εδουάρδο Γ' για να κερδίσει την ελευθερία του. Ακόμα και μετά την απελευθέρωσή του το 1357, ο Ντέιβιντ πέρασε τα περισσότερα από τα εναπομείναντα χρόνια της βασιλείας του προωθώντας τα αγγλικά ενδιαφέροντα στη Σκωτία. [6]

Η άνοδος του φιλο-Γάλλου Ροβέρου Β' οδήγησε σε άμεση ανανέωση το 1371, με την πρεσβεία του Επίσκοπου της Γλασκόβης και του Λόρδου Γκάλογουέι στη Γαλλία. Η συνθήκη υπογράφηκε από τον Κάρολο Ε' στο Κάστρο της Βενσέν στις 30 Ιουνίου και στο κάστρο του Εδιμβούργου από τον Ροβέρτο Β' στις 28 Οκτωβρίου.[7] Τα οφέλη για τη Σκωτία ήταν ανάμικτα. Το 1385, καταρτίστηκαν σχέδια για μια γαλλο-σκωτσέζικη εισβολή στην Αγγλία. Αυτό περιελάμβανε, για πρώτη φορά, την αποστολή μικρής γαλλικής δύναμης στη Σκωτία. Αυτά τα σχέδια δεν εφαρμόστηκαν ποτέ: Η γαλλική εισβολή δεν υολοποιήθηκε. Οι επιδεινούμενες σχέσεις μεταξύ της Γαλλίας και της Σκωτίας συνοψίστηκαν από τον Γάλλο χρονογράφο Ζαν Φρουασάρ όταν «ευχήθηκε ο Βασιλιάς της Γαλλίας να κάνει εκεχειρία με τους Άγγλους για δύο ή τρία χρόνια και στη συνέχεια να εκστρατεύσει στη Σκωτία και να την καταστρέψει εντελώς». [8]

Ωστόσο, η αναγκαιότητα είχε οδηγήσει τα δύο βασίλεια μαζί και η ανάγκη να αντισταθούν στους επιθετικούς νέους Λανκαστριανούς Βασιλείς κράτησε τη συμμαχία σταθερή τον 15ο αιώνα. Το 1418, με τη Γαλλία στα πρόθυρα της παράδοσης στις δυνάμεις του Ερρίκο Ε', ο διάδοχος της Γαλλίας, ο Κάρολος Ζ', κάλεσε τους Σκωτσέζους συμμάχους του για βοήθεια. Μεταξύ 1419 και 1424, στάλθηκαν στη Γαλλία περίπου 15.000 σκωτσέζοι στρατιώτες.[9] [10]

Οι γαλλικές και οι σκωτσέζικες δυνάμεις μαζί κέρδισαν ενάντια στους Άγγλους στη Μάχη του Μποζ το 1421. Αυτή η νίκη ήταν το σημείο καμπής του Εκατονταετούς Πολέμου, αλλά η νίκη ήταν βραχύβια για τη Σκωτία. Ο σκωτσέζικος στρατός ηττήθηκε στο Βερνείλ το 1424. Παρά την ήττα αυτή, οι Σκωτσέζοι είχαν δώσει στη Γαλλία πολύτιμο χρόνο, διασφαλίζοντας αποτελεσματικά τη συνεχιζόμενη δύναμη του γαλλικού κράτους. [6]

Το 1429, οι Σκωτσέζοι βοήθησαν την Ιωάννα της Λωρραίνης στην περίφημη πολιορκία της Ορλεάνης. Σκοτσέζοι στρατιώτες υπηρέτησαν επίσης στην Σκωτική Φρουρά (Garde Écossaise), την πιστή σωματοφυλακή του γαλλικού στέμματος. Πολλά μέλη των αποστολών της Σκωτίας στη Γαλλία επέλεξαν να εγκατασταθούν εκεί. Μερικοί αξιωματικοί έλαβαν εδάφη και τίτλους στη Γαλλία. Τον 15ο και 16ο αιώνα, πολιτογραφήθηκαν Γάλλοι υπήκοοι.[3]

Ο γάμος της Μαρίας, της βασίλισσας των Σκωτσέζων με τον Φραγκίσκο Β' της Γαλλίας αναβίωσε για λίγο την Παλαιά Συμμαχία

Μέσα στο υπόλοιπο του 15ου αιώνα, η συμμαχία ανανεώθηκε επισήμως τέσσερις φορές. [6] Η τελική νίκη της Γαλλίας στον πόλεμο των εκατό χρόνων, σε συνδυασμό με την αναταραχή στην Αγγλία μετά τους πολέμους των Ρόδων, σήμαινε ότι η αγγλική απειλή μειώθηκε σημαντικά, καθιστώντας έτσι τη συμμαχία σχεδόν ξεπερασμένη. Αλλά αυτό δεν εμπόδισε τη Παλαιά Συμμαχία από το να συμμετάσχει στον πόλεμο και να επιτεθεί σε πολλά από τα οχυρά και τις κτήσεις της Αγγλίας, όπως το Τζέρσεϋ στη Γαλλία και το Μπέργουικ-ον-Τουίντ στη Σκωτία σε αντάλλαγμα για να βοηθήσουν τους Λανκαστριανούς εναντίον των Γιορκ κατά τη διάρκεια του πολέμου. Οι Γιορκ κέρδισαν και κατάφεραν να ανακτήσουν αυτά τα χαμένα εδάφη, αλλά οι σύμμαχοι συνέχισαν να στηρίζουν τους Λάνκαστριους ενάντια στην κυριαρχία των Γιορκ, συμπεριλαμβανομένου του τελευταίου βασιλιά της οικογένειας Λάνκαστερ, Ερρίκου Ζ', νικητή στη Μάχη του Μπόσγουορθ το 1485. Καθώς ξεκίνησε ο 16ος αιώνας, ο γάμος της μεγαλύτερης κόρης του Ερρίκου Ζ', της Μαργαρίτας Τυδώρ, με τον Τζέιμς Δ' της Σκωτίας και της νεότερης κόρης του, της Μαίρη Τυδώρ με τον Λουδοβίκιο ΙΒ' της Γαλλίας, ως ένδειξη ειρήνης από την Αγγλία, φάνηκε να βάζει επιτέλους τέλος στη Γαλλοσκωτσέζικη συμμαχία για πάντα.

Υπέστη δραματική αναβίωση το 1512, όταν επανεξετάστηκε επίσημα (όπως ήταν και πάλι το 1517 και το 1548). Η Σκωτία υπέφερε ακόμη άσχημα μετά το θάνατο του Ιάκωβου Δ' και των περισσότερων ευγενών του στη Μάχη του Φλόντεν το 1513. Οι περιοδικές αγγλο-γαλλικές και αγγλο-σκωτσέζικες συγκρούσεις κατά τη διάρκεια του 15ου αιώνα συνεχίστηκαν, αλλά οι βεβαιότητες που καθοδηγούσαν την Παλαιά Συμμαχία εξαφανίστηκαν. Καθώς ο Προτεσταντισμός κέρδιζε έδαφος στη Σκωτία, όλο και περισσότεροι άνθρωποι ευνοούσαν στενότερους δεσμούς με την Αγγλία παρά με τη Γαλλία.[6]

Το 1558, η συμμαχία μεταξύ των δύο βασιλείων αναζωογονήθηκε με το γάμο της Μαρίας, της βασίλισσας της Σκωτίας με τον μελλοντικό Φραγκίσκο Β' της Γαλλίας, αλλά διήρκεσε μόνο μέχρι το 1560.[11] Μετά την εξορία της Μαρίας στην Αγγλία το 1568, η Σκωτία μετατράπηκε σε προτεσταντικό έθνος από τον νέο βασιλιά της, Ιάκωβο ΣΤ', ο οποίος ήταν, επίσης, κληρονόμος του αγγλικού θρόνου. Η επιθυμία του να δημιουργήσει στενούς δεσμούς με την Αγγλία σήμαινε ότι η συμμαχία είχε ξεπεράσει τη χρησιμότητά της. Στη δεκαετία του 1560, μετά από περισσότερα από 250 χρόνια, οι επίσημες συνθήκες μεταξύ της Σκωτίας και της Γαλλίας έληξαν επίσημα με τη Συνθήκη του Εδιμβούργου.[12] Με τη Σκωτσέζικη Μεταρρύθμιση, η Σκωτία ανακηρύχθηκε Προτεσταντική και συμμάχησε με την Προτεσταντική Αγγλία. Κατά τη διάρκεια της Μεταρρύθμισης, οι Προτεστάντες Λόρδοι της Συνέλευσης απέρριψαν την Παλαιά Συμμαχία και διαπραγματεύτηκαν την αγγλική στρατιωτική υποστήριξη με τη συνθήκη του Μπέργουικ, με στόχο τη Γαλλίδα αντιβασιλέα Μαρία του Γκυζ. Διακόσιοι Σκωτσέζοι στρατιώτες στάλθηκαν στη Νορμανδία το 1562 για να βοηθήσουν τους Γάλλους Ουγενότους στον αγώνα τους ενάντια στη βασιλική εξουσία κατά τη διάρκεια των Γαλλικών Θρησκευτικών Πολέμων. H Σκωτσέζικη Φρουρά, ωστόσο, συνέχισε να προστατεύει τους βασιλιάδες της Γαλλίας μέχρι το 1830, όταν ο Κάρολος Ι' της Γαλλίας παραιτήθηκε.

Ευρύτερη επιρροή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η συμμαχία επεκτάθηκε στη ζωή του σκωτσέζικου πληθυσμού με διάφορους τρόπους, επηρεάζοντας, μεταξύ άλλων, την αρχιτεκτονική, τη νομοθεσία, τη σκωτσέζικη γλώσσα και την κουζίνα. Σκωτσέζοι στρατιώτες υπηρετούσαν στο γαλλικό στρατό. Υπήρξαν αμοιβαίες συμφωνίες διπλής ιθαγένειας[13] και η Γαλλία χορήγησε προνόμια στους σκωτσέζους αμπελουργούς. Πολλοί Σκωτσέζοι σπούδασαν σε γαλλικά πανεπιστήμια, κάτι που συνεχίστηκε μέχρι τους Ναπολεόντειους Πολέμους.[14] Ο Ντέιβιντ ντε Μοραβία, επίσκοπος Μοράι, βοήθησε στην ίδρυση του Σκωτσέζικου Κολλεγίου του Πανεπιστημίου του Παρισιού και μεταξύ εκείνων που σπούδασαν ή δίδαξαν σε Γαλλικά Πανεπιστήμια ήταν: οι ποιητές Τζον Μπαρμπούρ και Τζορτζ Μπουχάναν, ο ιστορικός Έκτορ Μπόις, ο ιδρυτής του Πανεπιστημίου Σαιντ Άντριους, Χένρι Γουόρντλαβ, ο ιδρυτής του Πανεπιστημίου Αμπερντίν, Γουίλιαμ Έλφινστοουν, ο ιδρυτής της βιβλιοθήκης Άντβοκέιτς, Τζορτζ Μακένζι και ο διάσημος μεταφραστής του Ραμπελαί, ΣερΤόμας Ουρκάρτ. Τα σκωτσέζικα κάστρα που έχουν κατασκευαστεί με γνώμονα τη γαλλική κατασκευή περιλαμβάνουν τους Μπόθγουελ και Κλιντράμυ.

Κληρονομιά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αναμνηστική πλάκα για την Παλαιά Συμμαχία στα γαλλικά, με την επιγραφή "La plus vieille alliance du monde" (Η πιο παλιά συμμαχία στον κόσμο)

Σε μία ομιλία που έδωσε τον Ιούνιο του 1942 στο Εδιμβούργο, ο Σαρλ ντε Γκωλ περιέγραψε τη συμμαχία μεταξύ της Σκωτίας και της Γαλλίας ως «την παλαιότερη συμμαχία στον κόσμο». Δήλωσε επίσης ότι: [15]

"Σε κάθε μάχη, όπου για πέντε αιώνες διακυβεύονταν το πεπρωμένο της Γαλλίας, υπήρχαν πάντα άνδρες της Σκωτίας να πολεμούν δίπλα-δίπλα με τους άνδρες της Γαλλίας και αυτό που οι Γάλλοι αισθάνονται είναι ότι κανένας λαός δεν ήταν ποτέ πιο γενναιόδωρος από τον δικό σας με τη φιλία του."

Το 1995, πραγματοποιήθηκαν εορτασμοί και στις δύο χώρες, σηματοδοτώντας την 700η επέτειο από την έναρξη της συμμαχίας.[4]

Το 2011, το Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ ανακοίνωσε την προγραμματισμένη δημοσίευση μίας εργασίας από την Βρετανίδα ιστορικό Σιβόν Τάλμποτ. Μετά από εκτεταμένη έρευνα, η Τάλμποτ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Παλαιά Συμμαχία δεν είχε ποτέ ανακληθεί επίσημα και ότι υπέμεινε και ευδοκιμήθηκε πολύ μετά τις Πράξεις της Ένωσης το 1707 και την Αντάντ του 1906. [16] Το έγγραφο μπορεί να ζητηθεί μέσω της σελίδας της Τάλμποτ στο Πανεπιστήμιο Κιλ.[17]

Δείτε επίσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βιβλιογραφικές αναφορές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αναφορές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ «FR01 - Auld Alliance». www.scottishdiasporatapestry.org. 
  2. ↑ Tanner, Roland, "Franco-Scottish Alliance," in The Oxford Companion to British History . Oxford University Press, 2009. pp 390-91
  3. ↑ 3,0 3,1 «Cjo - Abstract - French Naturalization of the Scots in the Fifteenth And Sixteenth Centuries». Journals.cambridge.org. Ανακτήθηκε στις 6 Μαρτίου 2010. 
  4. ↑ 4,0 4,1 Bonner, Elizabeth (2002). «Scotland's 'Auld Alliance' with France, 1295-1560». History 84 (273): 5–30. doi:10.1111/1468-229x.00097. http://www3.interscience.wiley.com/cgi-bin/fulltext/119066797/PDFSTART. [νεκρός σύνδεσμος]
  5. ↑ Tanner, Roland. Franco-Scottish Alliance, in The Oxford Companion to British History. Oxford University Press, 2009.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Cussans, Thomas. "Kings and Queens of the British Isles". The Times Books, 2002, p.65.
  7. ↑ Michel, vol i, pp. 71–72
  8. ↑ McNamee, Colm . "The Wars of the Bruces: Scotland, England and Ireland". Tuckwell Press, 1996
  9. ↑ Balfour Paul. Scots Peerage, vol iii, p. 167
  10. ↑ Balfour Paul.Scots Peerage, vol. ii p. 264
  11. ↑ «Le crépuscule de l'Auld Alliance. La légitimité du pouvoir en question entre Ecosse, France et Angleterre (1558-1561)». Revue d'histoire moderne et contemporaine (1): 3–46. 2007. http://www.cairn.info/article.php?ID_ARTICLE=HES_071_0003&DocId=43872&hits=21+. 
  12. ↑ Macloed, Morag. France: the 'Auld Alliance' in The Oxford Companion to Scottish History. Oxford University Press, 2001.
  13. ↑ Kay, Billy (2006). The Scottish World. Mainstream Publishing. σελ. 80. ISBN 1-84596-021-1. 
  14. ↑ «Redirecting...». heinonline.org. 
  15. ↑ de Gaulle, Charles (1960). Mémoires de guerre: L'appel, 1940-1942. Université de l'État de Pennsylvanie: Plon. 
  16. ↑ «In a paper to be published next year, Dr Siobhan Talbott argues the Franco-Scottish Auld Alliance of 1295 survived centuries of enmity and war between Britain and France – even after the Act of Union was signed in 1707». Ανακτήθηκε στις 14 Νοεμβρίου 2011. 
  17. ↑ «Beyond "The Antiseptic Realm of Theoretical Economic Models": New Perspectives on Franco-Scottish Commerce and the Auld Alliance in the Long Seventeenth Century». www.academia.edu (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2020. 

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Michel, FX, Les Écossais en France, les Français en Écosse II τόμους. Λονδίνο 1862. (στα γαλλικά) [1] [2]

Περαιτέρω ανάγνωση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Τζέιμς Χίγκινς, «Σκωτία του Στιούαρτ Μονάρχες». Στη διεύθυνση https://sites.google.com/view/stewartscotland
  • Norman Macdougall . Ένα αντίδοτο στα Αγγλικά: The Auld Alliance, 1295–1560 (2001)(ISBN 1-86232-145-0)
  • Pollock, MA Σκωτία, Αγγλία και Γαλλία μετά την ήττα της Νορμανδίας, 1204-1296: «Auld Amitie» (Boydell & Brewer Ltd, 2015)
  • Talbott, Siobhan. "Μια συμμαχία τελείωσε; Γαλλο-σκωτσέζικες εμπορικές σχέσεις, 1560-1713 "(διδακτορική διατριβή, Πανεπιστήμιο του St Andrews, 2011) online

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Παλαιά_Συμμαχία&oldid=10295907"