Παναγία η Σκέπη
Ο εικονογραφικός τύπος της Παναγίας της Σκέπης παρουσιάζει την Παναγία κατ' ενώπιον (Πλατυτέρα) η οποία απλώνει ως σκεπή και προστασία των πιστών το μοφόριό της. Επίσης πάνω από αυτή εικονίζονται δύο άγγελοι οι οποίοι απλώνουν το ένδυμα αυτό και συμμετέχουν σε αυτό και οι υμνογράφοι Ανδρέας και Ρωμανός.[1]
Προέλευση εικονογραφικού θέματος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Προσδιορίζεται ως Σκέπη η Παναγία από τον Επιφάνειο Κωνσταντίας, ενώ στον Ακάθιστος Ύμνος διαβάζουμε χαίρε σκέπη του κόσμου πλατυτέρα νεφέλης και στον Απόδειπνο, μήτερ του Θεού φύλαξόν με υπό την σκέπην σου, ή στον Παρακλητικό Κανόνα, χαίρε θεία σκέπη, χαίρε όπλον και τείχος απόρθητον.[2] Στον ναό των Βλαχερνών της Κωνσταντινουπόλεως τιμάτο το μαφόριο της Θεοτόκου και υπάρχει η σχετική διήγηση για την εμφάνιση κατά την ώρα του εσπερινού σε πλήρη δόξα της Παναγίας στον Ανδρέα τον διά Χριστόν σαλόν και στο άπλωμα από πάνω του ενδύματος αυτού.[2]
Διάδοση εικονογραφικού θέματος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στη Ρωσία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στη Ρωσία απαντάται με τον τίτλο Pokrov o τύπος της Σκέπης, και δείγματα αυτού εμφανίζεται από τον 12ο αι. O τύπος έχει διαφοροποιήσεις από την απλή δεομένη πάνω από τους πιστούς μέχρι και πιο σύνθετες αναπαραστάσεις. Ο πιο κυρίαρχος τύπος του Pokrov είναι εκείνος με την Παναγία να βρίσκεται μέσα σε σύννεφα κρατώντας απλωμένο ένδυμα πάνω από τα χέρια της, ενώ κάτω και γύρω από αυτήν απεικονίζονται άγιοι, Πατριάρχες και άρχοντες, όπως ο Ιωάννης ο Πρόδρομος, ο Ρωμανός ο Μελωδός , ο Ανδρέας ο δια Χριστόν σαλός, η βασίλισσα Θεοφανώ. [3]
.jpeg)
Στη Δύση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στην Δύση ο τύπος αυτός ονομάζεται Mater Misericordiae (Madonna del manto).Από την εποχή του Αγίου Βερνάρδου υμνείται και απεικονίζεται ως μητέρα της Προστασίας και του Ελέους. Με αυτούς τους χαρακτηρισμούς επικράτησε από τους Κιστερκιανούς μοναχούς.
Ο τύπος προέρχεται από τη βυζαντινή πλατυτέρα με τα εκτεταμένη χέρια, όπως αυτός αποκρυσταλώθηκε στον τύπο της Αγίας Σκέπης της Ορθοδοξίας, του οποίου είναι συνέχεια. Όμως για τους δυτικούς εκκλησιαστικούς θεολόγους η Mater Misericordiae συσχετίζεται με την Παναγία η οποία προστάτευε από την επιδημία της πανώλης.[4]
Η Madonna del Manto απεικονίζεται σε υπερβατική κλίμακα του μεσαίωνα, δηλαδή ζωγραφίζεται πολύ μεγαλύτερη από τα πρόσωπα των πιστών τα οποία βρίσκονται κάτω από αυτήν. Σε κάποιες άλλες απεικονίσεις έχει τις παλάμες της ενωμένες κατά το δυτικό σχήμα ικεσίας, και όχι τα χέρια της απλωμένα, ενώ άγγελοι την βοηθούν να απλώσει το ένδυμά της. H θεία οργή από την οποία προφυλάσσει τους πιστούς συμβολίζεται με βέλη τα οποία κατευθύνονται προς τους αμαρτωλούς και αποκρούονται από την ασπίδα ένδυμά της. Οι προστατευόμενοι της Παναγίας είναι μικρές ή μεγαλύτερες ομάδες, λαϊκοί ή μοναχοί.[5]
Από το Mater Misericordiae προέρχεται το θέμα της Παναγίας του Ροζαρίου, δηλαδή του κομβολογίου από ρόδα ή Madonna del Rosario. Το εικονογραφικο αυτό θέμα απαντάται μόνο στην Δύση. Στην εικονογραφία του Ροζαρίου η Παναγία απεικονίζεται να κρατάει κομβολόγιο ή να περιβάλλεται από ελλειψοειδές κομβολόγιο από ρόδα, ή έχοντας στο κεφάλι της στέφανο από ρόδα ή που το στεφάνι κρατιέται από αγγέλους[6]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Κωνσταντίνος Καλοκύρης, Η Θεοτόκος εις την εικονογραφίαν ανατολής και δύσεως, εκδ. Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Μελετών, Θεσσαλονίκη, 1972, σελ.71
- ↑ 2,0 2,1 Κωνσταντίνος Καλοκύρης, Η Θεοτόκος εις την εικονογραφίαν ανατολής και δύσεως, εκδ.Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Μελετών, Θεσσαλονίκη, 1972, σελ.71
- ↑ Κωνσταντίνος Καλοκύρης, Η Θεοτόκος εις την εικονογραφίαν ανατολής και δύσεως, εκδ. Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Μελετών, Θεσσαλονίκη, 1972, σελ.72
- ↑ Κωνσταντίνος Καλοκύρης, Η Θεοτόκος εις την εικονογραφίαν ανατολής και δύσεως, εκδ.Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Μελετών, Θεσσαλονίκη, 1972, σελ.72
- ↑ Κωνσταντίνος Καλοκύρης, Η Θεοτόκος εις την εικονογραφίαν ανατολής και δύσεως, εκδ. Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Μελετών, Θεσσαλονίκη, 1972, σελ.72-73
- ↑ Κωνσταντίνος Καλοκύρης, Η Θεοτόκος εις την εικονογραφίαν ανατολής και δύσεως, εκδ.Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Μελετών, Θεσσαλονίκη, 1972, σελ.72-73
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Κωνσταντίνος Καλοκύρης, Η Θεοτόκος εις την εικονογραφίαν ανατολής και δύσεως, εκδ.Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Μελετών, Θεσσαλονίκη, 1972
 |
Αυτό το λήμμα σχετικά με τον Χριστιανισμό χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το. |