Παρθενομάρτυρας
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Στη χριστιανική παράδοση ο τίτλος της παρθενομάρτυρος (λατ. virgo et martyr, ρωσ. дева-мученица) είναι τιμητικός χαρακτηρισμός των γυναικών μαρτύρων που ήταν παρθένες τη στιγμή του θανάτου τους, αλλά που δεν συγκαταλέγονται στις οσιομάρτυρες, δεν ήταν δηλαδή μοναχές. Συχνά μάρτυρησαν ως ανήλικες ή είχαν διωχθεί επειδή είχαν αρνηθεί να συνάψουν έναν εγκόσμιο γάμο έχοντας ορκισθεί να διατηρήσουν την παρθενία τους στα πλαίσια μιας ζωής αφιερωμένης στον Θεό. Διάφορα μαρτυρολόγια και βίοι αγίων παρέχουν καταλόγους παρθενομαρτύρων της αρχαίας, ενιαίας χριστιανικής Εκκλησίας και βίους τους. Στη νεότερη εποχή το κάθε χριστιανικό δόγμα έχει και παρθενομάρτυρες που δεν αναγνωρίζονται από τα άλλα δόγματα, π.χ. η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία έχει την ονομαστή Ιωάννα της Λωρραίνης (Ζαν ντ' Αρκ), που είναι γνωστή επίσης ως Αυρηλιανή Παρθένος ή Παρθένος της Ορλεάνης, και τιμάται και ως «εθνομάρτυρας» από τους Γάλλους, αλλά και τη λιγότερο γνωστή Μαρία Γκορέττι (1890-1902). Ο όρος νεομάρτυρας πάντως χαρακτηρίζει μόνο τους μάρτυρες που αναγνωρίζει η Ορθόδοξη Εκκλησία και μαρτύρησαν τους νεότερους χρόνους, π.χ. η Αγία Μαρκέλλα είναι ταυτοχρόνως νεομάρτυρας και παρθενομάρτυρας.
Ακολουθούν τα ονόματα μερικών παρθενομαρτύρων. Η Αγία Ιφιγένεια (εορτάζει στις 16 Νοεμβρίου), η Φελίκουλα και η Πετρονίλα της Ρώμης (εορτάζει στις 31 Μαΐου), που μαρτύρησαν περί το 90 μ.Χ., ήταν από τις ελάχιστες παρθενομάρτυρες του 1ου αιώνα μ.Χ., αλλά στους μετέπειτα αιώνες υπήρξαν πολλές, μερικές από τις οποίες ήταν οι:
Εποχή των ρωμαϊκών διωγμών
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Καικιλία Ρώμης (2ος αι.)
- Πουδεντιανή (2ος αι.)
- Γλυκερία (θάν. 177)
- Μαρτίνη Ρώμης (θάν. 228)
- Τατιανή Ρώμης (θάν. 226 ή 235)
- Αγάθη (3ος αι.)
- Ευθαλία η Παρθενομάρτυς (3ος αι.)
- Βαρβάρα η Μεγαλομάρτυς (3ος αι.)
- Χριστίνα η Μεγαλομάρτυς (3ος αι.)
- Απολλωνία Αλεξανδρείας (θάν. 249)
- Αγία Αγριππίνα (3ος αι.)
- Πελαγία Αντιοχείας (ύστερος 3ος αι.)
- Αγία Μαρίνα (θάν. 289)
- Θεοδοσία Τύρου (θάν. 290)
- Ακυλίνα
- Σαράντα παρθενομάρτυρες της Αδριανουπόλεως
- Τρεις παρθενομάρτυρες από τη Χίο
- Νεολλίνα και Δομνίνα
- Ευτροπία Αλεξανδρείας
Διωγμός του Διοκλητιανού (302-311)
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Μηνοδώρα, Μητροδώρα και Νυμφοδώρα
- Πελαγία Ταρσού
- Θεοδώρα Αλεξανδρείας
- Εγκράτεια της Σαραγόσας (θάν. 303)
- Ευφημία της Χαλκηδόνας (θάν. 303)
- Ντεβότα (θάν. 303)
- Αγνή (θάν. 304)
- Αναστασία η Φαρμακολύτρια (θάν. 304)
- Χαριτίνη της Αμισού (θάν. 304)
- Φεβρωνία (θάν. 304)
- Ιουστίνη της Πάδοβας (θάν. 304)
- Λουκία (θάν. 304)
- Φιλομένα (θάν. 304)
- Αικατερίνη η Μεγαλομάρτυς (θάν. 305)
- Δωροθέα Καισαρείας (θάν. 311)
Μετά τους διωγμούς
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Βιβιανή Ρώμης (θάν. 361 ή 363)
- Αγία Ούρσουλα και οι συνοδεύουσες αυτή (θάν. 384 ή κάποια άλλη χρονολογία)
- Κουϊτερία (5ος αι.)
- Ιουλία Κορσικής (θάν. 439)
- Ολιβία του Παλέρμο (θάν. 448)
- Νύμφη του Παλέρμο (6ος αι.)
- Ουίνιφρεντ (θάν. περ. 660)
- Μπελίνα (θάν. 1153)
- Μαρκέλλα η Χιοπολίτις (14ος αιώνας)
- Παρθένα η Εδεσσαία (1375)
- Αγία Ειρήνη Θερμής Λέσβου (1463)
- Αναστασία η Υπηρέτρια (1821)
- Έξι Παρθενομάρτυρες του Γεροπλατάνου Χαλκιδικής (1854)
- Νίνα Κουζνέτσοβα της Βόλογκντα (1938)
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Karen A. Winstead: Chaste Passions: Medieval English Virgin Martyr Legends, Cornell University Press, 2000
- Π.Μ. Σωτήρχος: Παιδομάρτυρες, Ε΄ έκδοση 2006, ISBN 960-550-118-Χ