Πιερότος (Κομέντια ντελ άρτε)

Ο Πιερότος, πίνακας του Αντουάν Βαττώ, 1718-19, Λούβρο

Ο Πιερότος είναι ένας από τους βασικούς χαρακτήρες της παντομίμας και της παλιάς ιταλικής Κομέντια ντελ άρτε. Η προέλευσή του είναι από τον Πεντρολίνο, θεατρικό χαρακτήρα που από τα τέλη του 16ου αιώνα ερμηνεύονταν από τους ιταλικούς θιάσους ηθοποιών που έπαιζαν στο Παρίσι, γνωστοί ως Κομεντί Ιταλιέν. Το όνομά του Πιερότου είναι υποκοριστικό του Πιέρ.

Ο χαρακτήρας του στη σύγχρονη λαϊκή κουλτούρα - στην ποίηση, τη μυθοπλασία και τις εικαστικές τέχνες, καθώς και σε έργα για το θέατρο, την οθόνη και τη μουσική σκηνή - είναι αυτός του λυπημένου κλόουν, που βασανίζεται από έρωτα για την Κολομπίνα, που συνήθως του ραγίζει την καρδιά και τον εγκαταλείπει για τον Αρλεκίνο. Παραδοσιακά, ενσάρκωνε τον αφελή, τίμιο υπηρέτη που πάντα βρίσκεται σε δύσκολη θέση εξαιτίας της τιμιότητας και της ειλικρίνειάς του.

Ο Πιερότος παρουσιάζεται χωρίς μάσκα, με λευκό πρόσωπο, φορά μια χαλαρή λευκή μπλούζα με μεγάλα κουμπιά και φαρδιά λευκά παντελόνια. Μερικές φορές εμφανίζεται με ένα περιλαίμιο και καπέλο, συνήθως με στενή στεφάνη και φαρδύ στρογγυλό χείλος, πιο σπάνια με κωνικό σχήμα. Πολύ συχνά, δεν φοράει ούτε κολάρο ούτε καπέλο, μόνο ένα μαύρο σκούφο. Το καθοριστικό χαρακτηριστικό του Πιερότου είναι η αφέλειά του: θεωρείται ανόητος, συχνά γίνεται στόχος για φάρσες, αλλά παρ 'όλα αυτά όλοι τον εμπιστεύονται.

Πιερότος και Αρλεκίνος, πίνακας του Πωλ Σεζάν, 1888, Μουσείο Πούσκιν

Κατά τους δύο πρώτους αιώνες της ιστορίας του ο Πιερότος επικράτησε στην ευρωπαϊκή σκηνή ως απλοϊκός, αλαφροΐσκιωτος και αλλοπαρμένος. Σταδιακά, τα πρώτα σημάδια μιας συμπαθητικής στάσης απέναντι στον χαρακτήρα εμφανίστηκαν σε έργα και πίνακες ζωγραφικής, όπως στον Πιερότο του Αντουάν Βαττώ. Αυτή η στάση συνεχίστηκε τον 19ο αιώνα, καθώς οι Ρομαντικοί οικειοποιήθηκαν τη μορφή ως δική τους. Για τους Ζυλ Ζανέν και Τεοφίλ Γκωτιέ, ο Πιερότος δεν ήταν ανόητος αλλά ενσάρκωση του μετα-επαναστατικού ανθρώπου, που αγωνίζονταν, μερικές φορές τραγικά, να εξασφαλίσει θέση στον αστικό κόσμο. Και τα επόμενα καλλιτεχνικά και πολιτιστικά κινήματα τον βρήκαν εξίσου επιδεκτικό στο σκοπό τους: οι Παρακμιακοί τον μετέτρεψαν, όπως και οι ίδιοι, σε έναν απογοητευμένο μαθητή του Σοπενχάουερ, έναν εχθρό της γυναίκας και του ιδεαλισμού. Οι Συμβολιστές τον είδαν ως μοναχικό συνοδοιπόρο, σταυρωμένο στο Σταυρό της ψυχολογικής του ευαισθησίας, με μοναδικό φίλο του το μακρινό φεγγάρι. Οι Μοντερνιστές επίσης τον ενστερνίστηκαν.

Όταν το 1697, το ιταλικό θέατρο απαγορεύτηκε στο Παρίσι, ο ρόλος του Πιερότου ερμηνεύτηκε με μεγάλη απήχηση από πολλούς Γάλλους ηθοποιούς. Τον 19o αιώνα, ο περίφημος Γάλλος μίμος Ντεμπυρώ τον μεταμόρφωσε σε ένα νέο, ρομαντικό ήρωα και ερμήνευσε παντομίμες με μεγάλη επιτυχία.

Εν ολίγοις, ο Πιερότος έγινε το εναλλακτικό εγώ του καλλιτέχνη, ειδικά του περίφημου αποξενωμένου καλλιτέχνη του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα, με τη φυσική του αφέλεια, το λευκό του πρόσωπο και το κοστούμι, που υποδηλώνει όχι μόνο την αθωότητα αλλά και την ωχρότητα των νεκρών. Η μορφή του λυπημένου κλόουν επηρέασε τη μουσική και τη ζωγραφική στη δημιουργία ενός χαρακτήρα γεμάτου νοσταλγία και μυστήριο.