Πιτθεύς (δήμος)
 Επιτύμβια στήλη της Αριστύλλας (κέντρο) η οποία αποχαιρετά την κόρη της Χαιρεστράτη, δίπλα στο σύζυγό της Κηφισόδοτο από τον Πίθο (αριστερά). Πίσω από τη θανούσα (δεξιά), ο πατέρας της Φίλωνας από το Φάληρο, περίπου 380/370, Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά. | |
| Γενικά στοιχεία | |
|---|---|
| Ονομασία | Πίθος |
| Άλλες ονομασίες | Πιτθεύς ή Πιτθός |
| Κύριος οικισμός | Πίθος |
| Διοικητικά στοιχεία | |
| Ταυτότητα | δήμος της αρχαίας Αττικής |
| Ονομασία δήμου | Δήμος Πίθου |
| Ονομασία δημότη | Πιθεύς |
| Φυλή | Κεκροπίδα |
| Τριττύς | Μεσογείων |
| Σύστημα εξουσίας | Πόλη–κράτος |
| Πολιτικό σύστημα | Αθηναϊκή Δημοκρατία |
| Τίτλος ηγέτη | δήμαρχος |
| Λήψη αποφάσεων | Αρχαία Βουλή & Δήμος |
| Αριθμός βουλευτών | |
| 1η περίοδος 508 – 307/306 π.Χ. | 2 ή 3 |
| 2η περίοδος 307/306–224/223 π.Χ. | 4 ή 5 |
| 3η περίοδος 224/223–201/200 π.Χ. | 4 ή 5 |
| 4η περίοδος 201/200 π.Χ.– 126/127 | άγνωστος |
| 5η περίοδος 126/127–3ος αιώνας | άγνωστος |
| Ιστορική εξέλιξη | |
| Ίδρυση | 508 ΠΚΕ |
| Λήξη | 3ος αιώνας |
| Λατρευτικές παραδόσεις | |
| Εορτές | Θεσμοφόρια |
| Μυθολογία | Πιτθέας |
| Αρχαιολογία | |
| Περιοχή | |
| Αρχαία Αττική | |
_Attica_Demos_II-el.svg) | |
| Οι δήμοι της αρχαίας Αττικής | |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ο Πίθος ή Πιτθεύς[1] ή Πιτθός (αρχαία ελληνικά: Πίθος), (ο δήμος: Πίθου) ήταν αρχαίος οικισμός - πόλη και δήμος της Κεκροπίδας (περιοχή της Αρχαίας Αττικής και φυλή της αρχαίας Αθήνας).
Ονομασία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο δήμος πήρε πιθανώς το όνομά του, από τον μυθικό επώνυμο ήρωα Πιτθέα (Πιτθεύς), ο οποίος ήταν φίλος του Αιγέα και βασιλιάς της Τροιζήνας, γιος του Πέλοπα και της Ιπποδαμείας. Ο Πιτθέας ήταν πατέρας της Αίθρας και παππούς του βασιλιά της Αθήνας Θησέα. [2]
Τοποθεσία του αρχαίου δήμου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο δήμος του Πίθου, ήταν δήμος των Μεσογείων.[3] Η τοποθεσία του δήμου αυτού δεν έχει ακόμα ταυτιστεί επακριβώς με κάποια σημερινή περιοχή και σύμφωνα με τον John S. Traill παραμένει άγνωστη,[4] αν και άλλοι σύγχρονοι ερευνητές θεωρούν ότι πιθανότατα βρισκόταν βορειοανατολικά της περιοχής του σύγχρονου Χαλανδρίου.
Ο ερευνητής του 19ου αιώνα Διονύσιος Σουρμελής, πίστευε ότι ο δήμος Πίθου βρίσκονταν στην περιοχή Κωλοπίθεζα.[5]
Η συμμετοχή του δήμου στην αρχαία Βουλή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο δήμος, η ύπαρξη του οποίου επιβεβαιώνεται και από διάφορες επιγραφές,[6] ως μέλος της Κεκροπίδας φυλής, συμμετείχε με 3 ή 4 βουλευτές στην αρχαία Βουλή των 500, κατά την πρώτη περίοδο (508 – 307/306 π.Χ.). Κατά τη δεύτερη (307/306 – 224/223 π.Χ.) και την τρίτη περίοδο (224/223 – 201/200 π.Χ.) ο δήμος αντιπροσωπευόταν με 4 ή 5 βουλευτές στη Βουλή των 600. Κατά την τέταρτη (201/200 π.Χ. – 126/127) και την πέμπτη περίοδο (126/127 – 3ος αιώνας) είναι άγνωστος ο αριθμός βουλευτών–αντιπροσώπων του δήμου.
Οι κάτοικοι του Πίθου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο δημότης του αρχαίου Πίθου ονομαζόταν Πιθεύς[7][8] ή Πιτθεύς.[9][10] Οι περισσότεροι ερευνητές αναφέρουν τον δήμο ως μέλος της Κεκροπίδος φυλής,[11] αλλά, συναντάται και ως δήμος της Αιγηίδος φυλής.[12] Από τον δήμο αυτόν προερχόταν ένας από τους κατηγόρους του Σωκράτη, ο Μέλητος («Μέλητος Μελήτου Πιτθεύς»)[13]. Άλλο πρόσωπο από τον ίδιο δήμο ήταν ο Διοκλής Πιτθεύς[14]. Ο δήμος αναφέρεται σε διάφορα έργα για την εξαιρετική παραγωγή καρπών στην περιοχή του, όπως τα φουντούκια και τα βελανίδια.
Λατρευτικές παραδόσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Λόγω της σύνδεσής του με τον παππού του Πιτθέα, ο Θησέας λατρευόταν αρχικά ως τοπικός ήρωας. Ο δήμος είχε σύνδεση με την αρχαία Παλλήνη, όπου βρισκόταν ο περίφημος ναός της Αθηνάς της Παλληνίδος και ήταν μέλος της θρησκευτικής συμμαχίας–συνομοσπονδίας, γνωστής ως η «Κοινωνία της Αθηνάς Παλληνίδος». Η θρησκευτική αυτή συμμαχία περιλάμβανε, εκτός από τον δήμο Πίθου, τους δήμους της Παλλήνης, του Γαργηττού, των Αχαρνών και των Παιονιδών, αλλά δεν αποκλείεται η πιθανότητα συμμετοχής και άλλων δήμων. Ο δήμος συμμετείχε επίσης στην ετήσια εορτή Θεσμοφόρια.
Προσωπικότητες από τον Πίθο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Υπήρξαν διάφοροι γνωστοί πολίτες από το δήμο του Πίθου, όπως ο Δεινίας ο Πιθεύς, ο Δείνων ο Πιθεύς γιος του Δεινία, ο Δημαίνετος ο Πιθεύς, ο βουλευτής Δημήτριος ο Πιθεύς γιος του Βρομίου, ο βουλευτής Διονύσιος ο Πιθεύς, ο θεσμοθέτης Δρομοκλής ο Πιθεύς κ.α.[15] Από τους πλέον γνωστούς, οι οποίοι είχαν κάποιου είδους σχέση με το δήμο ή την περιοχή του ήταν επίσης οι:
- Μέλητος, 4ος-3ος αιώνας π.Χ., (είχε ενταχθεί στον δήμο).
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές - σημειώσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Αρποκρατίων, «Λεξικόν των δέκα ρητόρων», Π, λήμμα "ΠΙΤΘΕΥΣ": [...] "ΠΙΤΘΕΥΣ: δῆμος τῆς Κεκροπίδος ἡ Πιτθός" [...]
- ↑ Πλούταρχος, «Βίοι Παράλληλοι», «Θησεύς», 3.1-4.1: [...] "Θησέως τὸ μὲν πατρῷον γένος εἰς Ἐρεχθέα καὶ τοὺς πρώτους αὐτόχθονας ἀνήκει, τῷ δὲ μητρῴῳ Πελοπίδης ἦν. Πέλοψ γὰρ οὐ χρημάτων πλήθει μᾶλλον ἢ παίδων μέγιστον ἴσχυσε τῶν ἐν Πελοποννήσῳ βασιλέων, πολλὰς μὲν ἐκδόμενος θυγατέρας τοῖς ἀρίστοις, πολλοὺς δὲ ταῖς πόλεσιν υἱοὺς ἐγκατασπείρας ἄρχοντας• ὧν εἷς γενόμενος Πιτθεύς, ὁ Θησέως πάππος, πόλιν μὲν οὐ μεγάλην τὴν Τροιζηνίων ᾤκισε, δόξαν δὲ μάλιστα πάντων ὡς ἀνὴρ λόγιος ἐν τοῖς τότε καὶ σοφώτατος ἔσχεν. [3.2] ἦν δὲ τῆς σοφίας ἐκείνης τοιαύτη τις, ὡς ἔοικεν, ἰδέα καὶ δύναμις, οἵᾳ χρησάμενος Ἡσίοδος εὐδοκίμει μάλιστα περὶ τὰς ἐν τοῖς Ἔργοις γνωμολογίας. καὶ μίαν γε τούτων ἐκείνην λέγουσι Πιτθέως εἶναι, μισθὸς δ᾽ ἀνδρὶ φίλῳ εἰρημένος ἄρκιος ἔστω. τοῦτο μὲν οὖν καὶ Ἀριστοτέλης ὁ φιλόσοφος εἴρηκεν, ὁ δ᾽ Εὐριπίδης, τὸν Ἱππόλυτον ἁγνοῦ Πιτθέως παίδευμα προσειπών, ἐμφαίνει τὴν περὶ τὸν Πιτθέα δόξαν. [3.3] Αἰγεῖ δὲ παίδων δεομένῳ τὴν Πυθίαν ἀνελεῖν λέγουσι τὸν θρυλούμενον χρησμόν, διακελευομένην μηδεμιᾷ γυναικὶ συγγενέσθαι πρὶν ἐλθεῖν εἰς Ἀθήνας, οὐ πάνυ δὲ τοῦτο φράζειν εὐδήλως δοκοῦσαν• ὅθεν εἰς Τροιζῆτα παρελθὼν ἀνεκοινοῦτο Πιτθεῖ τὴν τοῦ θεοῦ φωνὴν οὕτως ἔχουσαν• ἀσκοῦ τὸν προὔχοντα πόδα, μέγα φέρτατε λαῶν, μὴ λύσῃς πρὶν δῆμον Ἀθηνέων εἰσαφικέσθαι• ἃ δῆλον ὅτι νοήσας ὁ Πιτθεύς, [3.4] ἔπεισεν αὐτὸν ἢ διηπάτησε τῇ Αἴθρᾳ συγγενέσθαι. συνελθὼν δὲ καὶ γνοὺς ἐκεῖνος ὅτι τῇ Πιτθέως θυγατρὶ συγγέγονε, καὶ κύειν αὐτὴν ὑπονοήσας, ἀπέλιπε ξίφος καὶ πέδιλα κρύψας ὑπὸ πέτραν μεγάλην, ἐντὸς ἔχουσαν κοιλότητα συμμέτρως ἐμπεριλαμβάνουσαν τὰ κείμενα. [3.5] φράσας δὲ πρὸς μόνην ἐκείνην, καὶ διακελευσάμενος, ἂν υἱὸς ἐξ αὐτοῦ γένηται, καὶ λαβὼν ἀνδρὸς ἡλικίαν δυνατὸς ᾖ τὴν πέτραν ἀναστῆσαι καὶ ὑφελεῖν τὰ καταλειφθέντα, πέμπειν πρὸς αὐτὸν ἔχοντα ταῦτα μηδενὸς εἰδότος, ἀλλ᾽ ὡς ἔνεστι μάλιστα λανθάνοντα πάντας (ἰσχυρῶς γὰρ ἐδεδοίκει τοὺς Παλλαντίδας, ἐπιβουλεύοντας αὐτῷ καὶ διὰ τὴν ἀπαιδίαν καταφρονοῦντας• ἦσαν δὲ πεντήκοντα παῖδες ἐκ Πάλλαντος γεγονότες), ἀπῄει". [...]
- ↑ [...] "Pithus: (Πίθος). Attic Mesogeia deme of the Cecropis phyle with three (four or five) bouleutaí, probably in the northeast of Chalandri. There is evidence of Thesmophória in P. (Isaeus 8,19f.). P formed an association with the neighbouring demes of Gargettus and Pallene [3] for the cult of Athena Pallenis". [...], Lohmann, Hans (Bochum), Pithus
- ↑ John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 135.
- ↑ Διονύσιος Σουρμελής, "Αττικά: ή περί δήμων Αττικής εν οις και περί τινων μερών του Άστεως". Υπό Διονύσιου Σουρμελή. Έκδοσις πρώτη. Τύποις Αλεξάνδρου Κ. Γκαρπολά, Εν Αθήναις 1854 και "Attika hē peri dēmōn Attikēs en hois kai peri tinōn merōn asteōs", Dionysios Surmelēs, Gkarpola, 1854, σελ. 96-97: [...] "Πίθος, και Πιτθίς κατά τον Αρποκρατίωνα• Πιτθεύς ο δημότης. Ο δήμος ούτος διετήρησε το όνομά του μέχρι της εποικήσεως των Αλβανών εν τη Αττική• ακούσαντες γαρ ούτοι το όνομα του χωρίου τούτου, Πίθου καλουμένου, αιδούντο να προφέρωσιν αυτό δια το κακέμφατον της λέξεως ως προς αυτούς• [...] ώστε ηναγκάσθησαν οι Αλβανοί να ενώσωσι τα δύο εις μίαν λέξιν Κωλοπίθεζα, μετριάζοντες τοιουτοτρόπως τό κατ' αυτούς κακέμφατον. Κείται δε ο Πίθος άνωθεν προς άρκτον της Ύβας, απέχων της πόλεως ώρας εξ και ημίσειαν.". [...]
- ↑ Πιθ & Πιτθ Attica (IG I-III), στην ιστοσελίδα: epigraphy.packhum.org
- ↑ Στέφανος Βυζάντιος, "Εθνικά", ("Stephani Byzantii Ἐθνικων quæ supersunt." Gr. Edidit Anton Westermann, Λειψία 1839), [...] "Πίθος, ομωνύμως τω αγγείω, δήμος της Κεκροπίδος φυλής. κέκληται δε από τινος Πίθου, των πίθων αυτόθι γενομένων. ο δημότης Πιθεύς. τα τοπικά εκ Πιθέων, εις Πιθέων, εν Πιθέων". [...], σελ. 232.
- ↑ Δανιήλ ο Μάγνης, "Λεξικόν Ιστορικομυθικόν και Γεωγραφικόν, συντεθέν υπό Δανιήλου Δημητρίου Μάγνητος του εκ του Πηλίου όρους εκ κωμοπόλεως Αγίου Λαυρεντίου, εις χρήσιν της ελληνικής νεολαίας". Εκ της Ελληνικής τυπογραφίας Φραγκίσκου Ανδρεώλα. Εν Βενετία 1834. Lexikon historikomythikon kai geographikon (etc.)(Historisch-mythologisches und geographisches Worterbuch etc.) neograece, Daniel Demetrios Magnes, Andreola, 1834, [...] "Πίθος, δήμος της Αττικής, εκ της Κεκροπίδος φυλής (Κατοικ. Πιθεύς)". [...], σελ. 317.
- ↑ Πιτθεύς, "Harpocrationis Lexicon in decem oratores Atticos". Harpocration, Valerius. Wilhelm Dindorf. Oxonii: E Typographeo Academico. Oxford. 1853 και Πιτθεύς).
- ↑ Platonis opera quae feruntur omnia recognoverunt Io. Georgius Baiterus, Io. Caspar Orellius, Aug. Guilielmus Winckelmannus, Plato, Johann Kaspar: von Orelli, Johann Georg Baiter, August Wilhelm Winckelmann impensis Meyeri & Zelleri, 1839, σελ. 891: «Πιτθεῖς δήμος Αίγηΐδος Αθήνησιν...»
- ↑ Πιτθεύς στο Harpocrationis Lexicon in decem oratores Atticos. Harpocration, Valerius. Wilhelm Dindorf. Oxonii: E Typographeo Academico. Oxford. 1853 (και εδώ).
- ↑ Platonis opera quae feruntur omnia recognoverunt Io. Georgius Baiterus, Io. Caspar Orellius, Aug. Guilielmus Winckelmannus, Plato, Johann Kaspar : von Orelli, Johann Georg Baiter, August Wilhelm Winckelmann impensis Meyeri & Zelleri, 1839, σελ. 891: «Πιτθεῖς δήμος Αίγηΐδος Αθήνησιν...»
- ↑ Διογένης Λαέρτιος, «Βίοι φιλοσόφων», Βιβλίο Β΄, «Σωκράτης», 40: «Ἡ δ' ἀντωμοσία τῆς δίκης τοῦτον εἶχε τὸν τρόπον• ἀνακεῖται γὰρ ἔτι καὶ νῦν, φησὶ Φαβωρῖνος, ἐν τῷ Μητρῴῳ• «Τάδε ἐγράψατο καὶ ἀντωμόσατο Μέλητος Μελήτου Πιτθεὺς»
- ↑ The Context of Ancient Drama, Eric Csapo University of Michigan Press, 1995, σελ. 116
- ↑ Δημότες του Πίθου Αρχειοθετήθηκε 2019-04-04 στο Wayback Machine.. Αναζήτηση με τη λέξη-κλειδί στον τόπο (Place): PIQEUS (στα κεφαλαία αγγλικά), στις ιστοσελίδες: empressattica.com και atheniansproject.com του Προγράμματος «Αθηναίοι» = Athenians Project
Πηγές – βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πρωτογενείς πηγές
- Αρποκρατίων, «Λεξικόν των δέκα ρητόρων», Π, λήμμα "ΠΙΤΘΕΥΣ".
- Διογένης Λαέρτιος, «Βίοι φιλοσόφων», Βιβλίο Β΄, «Σωκράτης», 40.
- Πλούταρχος, «Βίοι Παράλληλοι», «Θησεύς», 3.1-4.1.
- Ελληνικές επιγραφές - IG Πιθ & Πιτθ Attica (IG I-III).
Δευτερογενείς πηγές
- Pithus, στην ιστοσελίδα: referenceworks.brillonline.com,
- John S. Traill: The political organization of Attica: a study of the demes, trittyes, and phylai, and their representation in the Athenian Council,“Attica”. (51, 59, 62, 68, 112 Nr. 115, Tab. 7.). Princeton: American School of Classical Studies at Athens (ASCSA), 1975, ISBN 978-0-87661-514-0
- John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 4, 11, 13f., 21f., 24f., 135.
- Peter Siewert, "Die Trittyen Attikas und die Heeresreform des Kleisthenes", C.H. Beck, München 1982, ISBN 3406080634, ISBN 9783406080630
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- «Pithos». www.ancientworlds.net. Ανακτήθηκε στις 29 Μαΐου 2015.[νεκρός σύνδεσμος]
