Πολιτείες της Βραζιλίας
Η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Βραζιλίας είναι μία ένωση 26 ομόσπονδων κρατιδίων που ονομάζονται πολιτείες (πορτογαλικά: estados) και ενός Ομοσπονδιακού Διαμερίσματος (πορτογαλικά: distrito federal), στο οποίο βρίσκεται η πρωτεύουσα της Βραζιλίας Μπραζίλια. Οι πολιτείες και το διαμέρισμα χαρακτηρίζονται ως «ομοσπονδιακές μονάδες» (πορτογαλικά: Unidades Federativas, UF). Το σύστημα αυτό είναι παρόμοιο με εκείνο των ΗΠΑ, αν και τα σύνορα μεταξύ των πολιτειών της Βραζιλίας είναι περισσότερο ιστορικά και συμβατικά, που αναπτύχθηκαν βαθμιαία, και όχι τεχνητά. Η κάθε πολιτεία διακρίνεται από έναν διψήφιο κώδικα δύο γραμμάτων, που εκχωρήθηκε επισήμως στα πλαίσια του διεθνούς προτύπου ISO 3166-2:BR.
Η Βραζιλία, ως ομόσπονδο κράτος, έχει παραχωρήσει στις πολιτείες σημαντική αυτονομία σε θέματα που αφορούν τη νομοθεσία, τη δημόσια τάξη και τη φορολογία. Κάθε πολιτεία διαιρείται σε δήμους (πορτογαλικά: municípios). Το Ομοσπονδιακό Διαμέρισμα μοιράζεται μερικές ιδιότητες πολιτείας και μερικές ιδιότητες δήμου.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι σημερινές πολιτείες της Βραζιλίας κατάγονται από τα λεγόμενα «καπετανάτα» (πορτογαλικά: capitanias) που θέσπισαν οι Πορτογάλοι μετά τη Συνθήκη της Τορντεσίγιας που μοίραζε το μεγαλύτερο μέρος της Νότιας Αμερικής μεταξύ της Πορτογαλίας και της Ισπανίας.
Οι πρώτες διοικητικές διαιρέσεις της Βραζιλίας ήταν έτσι τα κληρονομικά καπετανάτα (πορτογαλικά: capitanias hereditárias), κομμάτια γης που εκχωρούσε το πορτογαλικό στέμμα σε ευγενείς ή σε εμπόρους με διοικητικές πράξεις για τον αποικισμό της χώρας. Τα σύνορά τους ήταν γενικώς εκείνη την εποχή παράλληλοι του γεωγραφικού πλάτους. Ο κάτοχος του κάθε καπετανάτου λεγόταν «δονατάριος» (πορτογαλικά: capitão donatário) και μπορούσε να το κληρονομήσει στους απογόνους του, αλλά ο Βασιλιάς της Πορτογαλίας διατηρούσε το δικαίωμα να τα πάρει πίσω, ανακαλώντας την πράξη εκχωρήσεως.
Το 1549 ο βασιλιάς διόρισε τον Τομέ ντε Σόουζα ως τον πρώτο Γενικό Κυβερνήτη των απέραντων πορτογαλικών κτήσεων στη Νότια Αμερική. Αυτές οι κτήσεις ως σύνολο έγιναν γνωστές ως Βραζιλία (πορτογαλικά: Estado do Brasil). Σε κάποιες εποχές, το βόρειο μισό τους ήταν αποχωρισμένο από αυτή, ως μία ξεχωριστή οντότητα γνωστή ως Μαρανιάου (πορτογαλικά: Maranhão), που εκτεινόταν όχι μόνο στη σημερινή πολιτεία Μαρανιάου, αλλά σε ολόκληρη την περιοχή του Αμαζονίου (πρβλ. τη φράση marã-nã στην παλιά γλώσσα τουπί γκουαρανί, που σημαίνει «πλατύς ποταμός», δηλ. Αμαζόνιος).
Μετά την Ιβηρική Ένωση (1580–1640), το έδαφος των πορτογαλικών αποικιακών κτήσεων στη Νότια Αμερική υπερδιπλασιάστηκε και η γη διαιρέθηκε σε κληρονομικά και βασιλικά καπετανάτα, με τα δεύτερα να κυβερνώνται απευθείας από το πορτογαλικό Στέμμα. Ωστόσο, αντίθετα με την ισπανική Αμερική, όλα τα εδάφη παρέμειναν ενωμένα κάτω από έναν μόνο Γενικό Κυβερνήτη (που από το 1720 και μετά έφερε τον μόνιμο τίτλο του «αντιβασιλέως»), με έδρα το Σαλβαδόρ και μετά το 1763 το Ρίο ντε Τζανέιρο. Αυτό συνέτεινε στο να παραμείνει αργότερα η Βραζιλία ενιαίο κράτος, αποφεύγοντας την πολυδιάσπαση των πρώην ισπανικών κτήσεων στα πολλά κράτη της Νότιας Αμερικής.
Το 1759 η κληρονομική διαδοχή στην ηγεσία των καπετανάτων καταργήθηκε εντελώς από τον κυβερνήτη Μαρκήσιο του Πομπάλ (Pombal), με όλους τους μετέπειτα δονατάριους να διορίζονται από τον βασιλιά της Πορτογαλίας. Τα καπετανάτα μετονομάσθηκαν επισήμως σε «επαρχίες» στις 28 Φεβρουαρίου 1821 και, με την ανεξαρτησία της Βραζιλίας το 1822, σε επαρχίες της Αυτοκρατορίας της Βραζιλίας. Τα περισσότερα εσωτερικά σύνορα παρέμειναν αναλλοίωτα από την αποικιακή περίοδο, οπότε και είχαν τροποποιηθεί ώστε να ακολουθούν γεωμορφολογικά όρια, όπως ποτάμια και οροσειρές. Μικρές αλλαγές έγιναν για την προσαρμογή στην τοπική πολιτική (όπως η διάσπαση της Παρανά και η μεταφορά της νότιας όχθης του ποταμού Σάου Φρανσίσκου από την Περναμπούκου στην Μπαΐα), καθώς και προσθήκες εξαιτίας διπλωματικών διευθετήσεων εδαφικών διεκδικήσεων μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα (Αμαπά, Ροράιμα, Πάλμας). `Οταν η Βραζιλία έγινε δημοκρατία το 1889, όλες οι επαρχίες ανακηρύχθηκαν αμέσως «πολιτείες».
Το 1943, με την είσοδο της χώρας στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Τζετούλιου Βάργκας απέσπασε εφτά στρατηγικά εδάφη από τις συνοριακές περιοχές προκειμένου να τα διοικεί απευθείας: τα Αμαπά, Ρίου Μπράνκου, Άκρι, Γκουαπορέ, Πόντα Πόρα, Ιγκουασού και το αρχιπέλαγος Φερνάντου ντι Νορόνια. Μετά τον πόλεμο, κάποια από αυτά τα εδάφη έγιναν ξεχωριστές πολιτείες: το Ρίου Μπράνκου έγινε η σημερινή Ροραΐμα και το Γκουαπορέ μετονομάσθηκε σε Ροντόνια, ενώ τα Πόντα Πόρα και Ιγκουασού παρέμειναν εδάφη. Το 1988 το Φερνάντου ντι Νουρόνια ενσωματώθηκε στην πολιτεία Περναμπούκου.
Το 1960 το τετράγωνου σχήματος Ομοσπονδιακό Διαμέρισμα αποκόπηκε από την πολιτεία Γκοϊάς ώστε να φιλοξενήσει τη νέα πρωτεύουσα της Βραζιλίας, την Μπραζίλια.
Το 1977 το Μάτου Γκρόσου χωρίσθηκε σε δύο πολιτείες: Το βόρειο τμήμα του διατήρησε το όνομα Μάτου Γκρόσου, ενώ το νότιο έγινε η νέα πολιτεία Μάτου Γκρόσου ντου Σου με πρωτεύουσα το Κάπου Γκράντι. Το Μάτου Γκρόσου ντου Σου ενσωμάτωσε το έδαφος Πόντα Πόρα και το βόρειο τμήμα του Ιγκουασού. Το κεντρικό Ιγκουασού ενσωματώθηκε στην Παρανά, ενώ το νότιο Ιγκουασού ενσωματώθηκε στη Σάντα Καταρίνα.
Το 1988 το βόρειο μέρος της Γκοϊάς έγινε η νέα πολιτεία Τοκαντίνς, με πρωτεύουσα την Πάλμας.
Κυβέρνηση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η εξουσία της κάθε πολιτείας της Βραζιλίας διακρίνεται σε εκτελεστική, νομοθετική και δικαστική.
Η κυβέρνηση της κάθε πολιτείας ως εκτελεστική εξουσία έχει επικεφαλής τον κυβερνήτη της πολιτείας (governador), ο οποίος εκλέγεται με καθολική ψηφοφορία. Υπάρχει επίσης ένας αντικυβερνήτης και αρκετοί πολιτειακοί υπουργοί. Σε κάθε πολιτεία υπάρχει η νομοθετική συνέλευση (assembléia legislativa), που αποτελείται από αντιπροσώπους του λαού της πολιτείας. Η δικαστική εξουσία σε κάθε πολιτεία ασκείται από τους δικαστές σε πρωτοδικεία και ένα εφετείο (tribunal de Justiça) ανά πολιτεία.
Παρά την ευρύτητα αυτού του συστήματος, οι πολιτείες δεν μπορούν να θεσπίσουν τους δικούς τους νόμους σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα το ποινικό και αστικό δίκαιο, που ψηφίζεται μόνο από το Εθνικό Κονγκρέσο και είναι ομοιόμορφο σε όλη τη χώρα.
Εξέλιξη των συνόρων των πολιτειών
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]-
1534
Τα αρχικά «καπετανάτα» -
1621
Πρώτη διαίρεση σε δύο πολιτείες -
1709
Μέγιστη επέκταση του καπετανάτου του Σάο Πάολο -
1789
Τα καπετανάτα το 1789 -
1822
Οι αυτοκρατορικές επαρχίες -
1889
Οι πολιτείες στην αρχή της δημοκρατίας -
1943
Συνοριακά εδάφη -
1988
Οι σημερινές πολιτείες
_-_en_-_colored.svg)
Προταθείσα διάσπαση της Παρά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στις 11 Δεκεμβρίου 2011 ένα συμβουλευτικό δημοψήφισμα έγινε στην πολιτεία Παρά με ερώτημα τη διάσπασή της σε τρεις διαφορετικές πολιτείες: τη (νέα) Παρά, την Ταπαχός και την Καραχάς. Η διάσπαση απορρίφθηκε από τον πληθυσμό με προσεγγιστική πλειοψηφία 2 προς 1.[1]
Κατάλογος των πολιτειών της Βραζιλίας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]| Σημαία | Πολιτεία | Επίσημος κωδικός (σύντμηση) | Πρωτεύουσα | Έκταση (τ.χλμ.)[2] | Πληθυσμός (απογραφή 2022)[3] | Πυκνότητα πληθυσμού (κατ./τ.χλμ.) | Ακαθάριστο Προϊόν (% του ΑΕΠ Βραζιλίας) (2012) | Κατά κεφαλή προϊόν (R$) (2012) | HDI (2021)[4] | Αλφαβητισμός (2022)[3] | Βρεφική θνησιμότητα (2014) | Προσδόκιμο ζωής (2014) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
Άκρε | AC | Ρίο Μπράνκο | 164.123,738 | 830.018 | 5,1 | 0,2% | 12.690 | 0,710 | 87.9% | 16‰ | 75,4 |
|
Αλαγκόας | AL | Μασεϊό | 27.843,295 | 3.127.683 | 112,3 | 0,7% | 9,333 | 0,684 | 82.3% | 17‰ | 73,5 |
|
Αμαζόνας | AM | Μανάους | 1.559.168,117 | 3.941.613 | 2,5 | 1,7% | 17,855 | 0,700 | 93.1% | 19‰ | 73,7 |
|
Αμαπά | AP | Μακαπά | 142.470,762 | 733.759 | 5,2 | 0,2% | 14,914 | 0,688 | 93.5% | 16‰ | 75,4 |
|
Γκοϊάς | GO | Γκοϊάνια | 340.125,715 | 7.056.495 | 20,7 | 2,4% | 20,134 | 0,737 | 94.5% | 9‰ | 75,9 |
|
Εσπίριτο Σάντο | ES | Βιτόρια | 46.074,444 | 3.833.712 | 83,2 | 2,2% | 29,996 | 0,771 | 94.4% | 4,8‰ | 80,1 |
|
Μαρανιάο | MA | Σάο Λουίς | 329.642,170 | 6.776.699 | 20,6 | 1,2% | 8,760 | 0,676 | 85.0% | 19‰ | 72,5 |
|
Μάτο Γκρόσο | MT | Κουιαμπά | 903.206,997 | 3.658.649 | 4,1 | 1,5% | 25,945 | 0,736 | 94.2% | 13‰ | 74,6 |
|
Μάτο Γκρόσο ντο Σουλ | MS | Κάμπο Γκράντε | 357.145,535 | 2.757.013 | 7,7 | 1,0% | 21,744 | 0,742 | 94.6% | 7‰ | 76,1 |
|
Μίνας Ζεράις | MG | Μπέλο Οριζόντε | 586.521,121 | 20.539.989 | 35,0 | 9,2% | 20,324 | 0,774 | 94.2% | 6,1‰ | 78,7 |
|
Μπαΐα | BA | Σαλβαδόρ | 564.722,611 | 14.141.626 | 25,0 | 3,8% | 11,832 | 0,691 | 87.4% | 20‰ | 74,3 |
.svg){kind=small}
|
Ομοσπονδιακό Διαμέρισμα | DF | Μπραζίλια | 5.760,783 | 2.817.381 | 489,1 | 3,9% | 64,653 | 0,814 | 97.2% | 6,5‰ | 79,8 |
|
Παρά | PA | Μπελέμ | 1.245.759,305 | 8.120.131 | 6,5 | 1,9% | 11,678 | 0,690 | 91.2% | 16‰ | 74,2 |
|
Παραΐμπα | PB | Ζοάο Πεσόα | 56.467,239 | 3.974.687 | 70,4 | 0,8% | 10,151 | 0,698 | 84.0% | 17‰ | 74,1 |
|
Παρανά | PR | Κουριτίμπα | 199.305,236 | 11.444.380 | 57,4 | 5,8% | 24,194 | 0,769 | 95.7% | 7‰ | 77,8 |
|
Περναμπούκο | PE | Ρεσίφε | 98.068,021 | 9.058.931 | 92,4 | 2,3% | 13,138 | 0,719 | 86.6% | 19‰ | 74,8 |
|
Πιαουί | PI | Τερεζίνα | 251.616,823 | 3.271.199 | 13,0 | 0,5% | 8,137 | 0,690 | 82.8% | 18‰ | 72,7 |
|
Ρίο ντε Τζανέιρο | RJ | Ρίο ντε Τζανέιρο | 43.750,423 | 16.055.174 | 367,0 | 11,5% | 31,064 | 0,762 | 96.7% | 13‰ | 77,1 |
|
Ρίο Γκράντε ντο Νόρτε | RN | Νατάλ | 52.809,602 | 3.302.729 | 62,5 | 0,9% | 12,249 | 0,728 | 86.1% | 13,8‰ | 76,7 |
|
Ρίο Γκράντε ντο Σουλ | RS | Πόρτο Αλέγκρε | 281.707,151 | 10.882.965 | 38,6 | 6,3% | 25,779 | 0,771 | 96.9% | 4‰ | 79,3 |
|
Ροντόνια | RO | Πόρτο Βέλιο | 237.765,233 | 1.581.196 | 6,7 | 0,6% | 13,075 | 0,700 | 93.6% | 18,5‰ | 73,7 |
|
Ροράιμα | RR | Μπόα Βίστα | 224.273,831 | 636.707 | 2,8 | 0,2% | 15,557 | 0,699 | 93.1% | 15,1‰ | 73,5 |
|
Σάντα Καταρίνα | SC | Φλοριανόπολις | 95.730,921 | 7.610.361 | 79,5 | 4,0% | 27,771 | 0,792 | 97.3% | 3,0‰ | 81 |
|
Σάο Πάολο | SP | Σάο Πάολο | 248.219,481 | 44.411.238 | 178,9 | 32,1% | 33,624 | 0,806 | 96.9% | 4,5‰ | 79,8 |
|
Σεαρά | CE | Φορταλέζα | 148.894,757 | 8.794.957 | 59,1 | 2,0% | 10,473 | 0,734 | 85.9% | 16,5‰ | 74,9 |
|
Σερζίπε | SE | Αρακαζού | 21.926,908 | 2.210.004 | 100,8 | 0,6% | 13,180 | 0,702 | 86.2% | 18‰ | 73,0 |
|
Τοκαντίνς | TO | Πάλμας | 277.720,404 | 1.511.460 | 5,4 | 0,4% | 13,775 | 0,731 | 90.9% | 17‰ | 74,5 |
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ «Brazil's Para state rejects three-way split: official». Ανακτήθηκε στις 22 Δεκεμβρίου 2012.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ Επίσημη εκτίμηση έκτασης
- ↑ 3,0 3,1 «População». Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística (IBGE). Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2024.
- ↑ «Ranking». Atlas of Human Development in Brazil. 15 Νοεμβρίου 2021.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Στατιστικά δεδομένα για τις πολιτείες της Βραζιλίας
- Οι πολιτείες της Βραζιλίας στο DMOZ
- Χάρτες της Βραζιλίας στα Wikimedia
- Απλός χάρτης με τις πολιτείες και τις πρωτεύουσές τους
- Οικονομικά δεδομένα Αρχειοθετήθηκε 2014-12-19 στο Wayback Machine.
