Μετάβαση στο περιεχόμενο

Πρόεδρος του Κράτους της Νότιας Αφρικής

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Αυτό το λήμμα αφορά το αξίωμα του αρχηγού του κράτους της Νότιας Αφρικής από το 1961 ως το 1994. Για το αξίωμα του αρχηγού του κράτους και της κυβέρνησης της Νότιας Αφρικής από το 1994, δείτε: Πρόεδρος της Νότιας Αφρικής. Για τον αρχηγό της κυβέρνησης της Νότιας Αφρικής από το 1910 ως το 1984, δείτε: Πρωθυπουργός της Νότιας Αφρικής.
Πρόεδρος του Κράτους της Νότιας Αφρικής
Staatspresident van Republiek van Suid-Afrika
Κάτοχος
Φρεντερίκ ντε Κλερκ
(Τελευταίος κάτοχος - ως 10 Μαιου 1994)
ΠροσφώνησηO Αξιότιμος (μέχρι το 1985)
ΚατοικίαΤουινηχουίς, Κέιπ Τάουν
Διορισμός απόΚοινοβούλιο της Νότιας Αφρικής ως εκλεκτορικό κολλέγιο – Η Βουλή της Συνέλευσης και η Γερουσία συνεδρίαζαν από κοινού για αυτό το σκοπό.
Διάρκεια θητείαςΕφτά έτη
(μη ανανεώσιμη)
Δημιουργία31 Μαιου 1961
Πρώτος κάτοχοςΤσαρλς Ρόμπερτς Σουάρτ
Τελευταίος κάτοχοςΦρεντερίκ ντε Κλερκ
Κατάργηση10 Μαιου 1994
ΔιαδοχήΠρόεδρος της Νότιας Αφρικής
ΑναπληρωτήςΑντιπρόεδρος του Κράτους της Νότιας Αφρικής (1981–1984)

Ο Πρόεδρος του Κράτους της Νότιας Αφρικής (Αφρικάανς: Staatspresident van Republiek van Suid-Afrika) ήταν ο αρχηγός του κράτους της Νότιας Αφρικής από το 1961 έως το 1994. Το γραφείο ιδρύθηκε όταν η χώρα έγινε δημοκρατία στις 31 Μαΐου 1961, εκτός της Κοινοπολιτείας των Εθνών και η Ελισάβετ Β έπαψε να είναι Βασίλισσα της Νότιας Αφρικής. Κατά συνέπεια, η θέση του Γενικού Κυβερνήτη της Νότιας Αφρικής καταργήθηκε. Από το 1961 έως το 1984, η θέση ήταν σε μεγάλο βαθμό τελετουργική. Μετά τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις που θεσπίστηκαν το 1983 και τέθηκαν σε ισχύ το 1984, ο Πρόεδρος του Κράτους έλαβε και εκτελεστικές εξουσίες και ο κάτοχός της ήταν και αρχηγός κράτους και αρχηγός κυβέρνησης.

Ο Πρόεδρος της του Κράτους διοριζόταν από τα δύο σώματα του Κοινοβουλίου της Νότιας Αφρικής (Γερουσία της Νότιας Αφρικής και Βουλή της Νότιας Αφρικής) τα οποία συνεδρίαζαν από κοινού με τη μορφή ενός εκλεκτορικού κολλεγίου για το σκοπό αυτό.

Το γραφείο καταργήθηκε το 1994, με το τέλος του Απαρτχάιντ και τη μετάβαση στη δημοκρατική πλειοψηφία. Από τότε, ο αρχηγός του κράτους και της κυβέρνησης της Νότιας Αφρικής είναι γνωστός απλά ως Πρόεδρος της Νότιας Αφρικής.

Πριν από το 1981, η Πρόεδρος της Γερουσίας της Νότιας Αφρικής είχε ένα αδρανές δικαίωμα να ενεργεί ως Πρόεδρος του Κράτους όποτε η Προεδρία του Κράτους ήταν κενή. Αυτό συνέβαινε συχνά από το 1967 έως το 1979.

Τελετουργική εκδοχή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
To Τούινχουις, το οποίο χρησιμοποιούνταν ως γραφείο του Προέδρου του Κράτους στο Κέιπ Τάουν και σήμερα στεγάζει το γραφείο του Προέδρου της Νότιας Αφρικής

Ο εκδημοκρατισμός υπήρξε πάντοτε σημαντικό κομμάτι στην πλατφόρμα του κυβερνώντος Εθνικού Κόμματος. Ωστόσο, μόλις το 1960, 12 χρόνια μετά την ανάληψη της εξουσίας, ήταν σε θέση να ανακηρύξει δημοψήφισμα σχετικά με αυτό. Μια μικρή πλειοψηφία-του 52 τοις εκατό-του μειοψηφικού λευκού εκλογικού σώματος ψήφισε υπέρ της κατάργησης της μοναρχίας και της κήρυξης της Νότιας Αφρικής σε Δημοκρατία.

Η Δημοκρατία της Νότιας Αφρικής ανακηρύχθηκε στις 31 Μαΐου 1961. Ο Τσαρλς Ρομπέρτς Σουάρτ, ο τελευταίος Γενικός Κυβερνήτης, ορκίστηκε ως ο πρώτος Πρόεδρος του Κράτους. Ο τίτλος "Πρόεδρος του Κράτους" χρησιμοποιήθηκε αρχικά για τον αρχηγό του κράτους των Δημοκρατιών των Μπόερ,[1] και όπως αυτοί, ο κάτοχος του γραφείου φορούσε ένα κορδέλα με το εθνόσημο της Δημοκρατίας. Εκλεγόταν για μία μόνο επταετή θητεία από το Κοινοβούλιο της Νότιας Αφρικής, και δεν υπήρχε δυνατότητα για επανεκλογή.

Το Εθνικό Κόμμα αποφάσισε να μην έχει μια Προεδρία με εκτελεστικές εξουσίες, υιοθετώντας αντίθετα μια μινιμαλιστική προσέγγιση ως συμβιβαστική χειρονομία προς εκείνους στην αγγλόφωνη κοινότητα που ήταν αντίθετοι σε μια δημοκρατία.[2] Ως εκ τούτου, ο Πρόεδρος του Κράτους εκτελούσε κυρίως τελετουργικά καθήκοντα και ήταν υποχρεωμένος κατά κανόνα να ενεργεί με τη συμβουλή του πρωθυπουργού και το υπουργικού συμβουλίου.

Στην πράξη, η θέση του Προέδρου του Κράτους ήταν μία θέση για τους συνταξιούχους υπουργούς του Εθνικού Κόμματος, όπως ήταν η θέση του Γενικού Κυβερνήτη από το 1948. Κατά συνέπεια, όλοι οι Πρόεδροι του Κράτους από το 1961 έως το 1984 ήταν λευκοί, Αφρικάνερ, άντρες, και πάνω από 60.

Οι εξουσίες του Προέδρου του Κράτους από το 1961 έως το 1984 ήταν ουσιαστικά οι ίδιες με αυτές του Γενικού Κυβερνήτη της Νότιας Αφρικής.

Μετά τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις του 1984, το αξίωμα του Προέδρου του Κράτους μετατράπηκε σε αξίωμα με νομοθετικές και εκτελεστικές εξουσίες, όπως και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η θέση του πρωθυπουργού καταργήθηκε και οι εξουσίες του συγχωνεύτηκαν de facto με εκείνες του Προέδρου του Κράτους. Εκλεγόταν από ένα εκλεκτορικό κολλέγιο από 88 μέλη - 50 λευκοί – 25 έγχρωμοι και 13 Ινδοί - από τα μέλη του Τριμερούς Κοινοβουλίου. Τα μέλη του εκλογικού σώματος εκλέγονταν από τις αντίστοιχες φυλετικές ομάδες του Τριμερούς Κοινοβουλίου – την λευκή Βουλή της Συνέλευσης, την έγχρωμη Βουλή των Αντιπροσώπων και την ινδική Βουλή των Αντιπροσώπων. Το αξίωμα είχε θητεία ίση με τη διάρκεια του Κοινοβουλίου — στην πράξη, πέντε χρόνια. Ο τελευταίος Πρωθυπουργός, Π. Β. Μπότα, εξελέγη ως ο πρώτος Πρόεδρος του Κράτους με εκτελεστικές εξουσίες. Διαδέχθηκε τον τελευταίο τελετουργικό και μη εκτελεστικό πρόεδρο του κράτους, Μαράι Φιλγιούν.

Ο Πρόεδρος του Κράτους είχε εκτεταμένες εκτελεστικές εξουσίες-από τις περισσότερες απόψεις, ακόμη μεγαλύτερες από εκείνες των συγκριτικών αξιωμάτων όπως ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Είχε αποκλειστική δικαιοδοσία σε θέματα "εθνικού" ενδιαφέροντος, όπως η εξωτερική πολιτική και οι φυλετικές σχέσεις. Ήταν επικεφαλής του Προεδρικού Συμβουλίου, το οποίο έλυνε διαφορές μεταξύ των τριών νομοθετικών σωμάτων σχετικά με τις "Γενικές Υποθέσεις". Το σώμα αυτό αποτελείτο από 60 μέλη - 20 μέλη που διορίζονταν από τη Βουλή των Αντιπροσώπων των Λευκών, 10 από τη Βουλή των Αντιπροσώπων των Εγχρώμων, πέντε από την Βουλή των Αντιπροσώπων των Ινδών και 25 απευθείας από του Κράτους.

Αν και οι μεταρρυθμίσεις χαρακτηρίστηκαν ως μια συμφωνία καταμερισμού της εξουσίας, η σύνθεση του εκλεκτορικού κολλεγίου και του Προεδρικού Συμβουλίου κατέστησε σχεδόν αδύνατο για τα νομοθετικά σώματα των υπόλοιπων (εκτός των λευκών) φυλών να πλειοψηφήσουν σε οποιοδήποτε ουσιαστικό θέμα. Έτσι, η πραγματική εξουσία παρέμεινε στα χέρια των λευκών – και στην πράξη, στα χέρια του Εθνικού Κόμματος, το οποίο είχε μεγάλη πλειοψηφία στο νομοθετικό σώμα των λευκών. Καθώς ο Μπότα ήταν ηγέτης του Εθνικού Κόμματος, το σύστημα έθεσε σχεδόν όλη την κυβερνητική εξουσία στα χέρια του.

Ο Μπότα παραιτήθηκε το 1989 και τον διαδέχθηκε ο Φρεντερίκ ντε Κλερκ, ο οποίος επέβλεψε τη μετάβαση στην μετά του απαρτχάιντ εποχή το 1994.

Τέλος του απαρτχάιντ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα με το πρώτο μη-φυλετικό Σύνταγμα της Νότιας Αφρικής, που υιοθετήθηκε το 1994, ο αρχηγός του κράτους (και της κυβέρνησης) έχει γίνει γνωστός απλώς ως Πρόεδρος. Ωστόσο, από την ανακήρυξη της Δημοκρατίας το 1961, οι περισσότερες μη νοτιοαφρικανικές πηγές είχαν αναφερθεί στον Πρόεδρο του Κράτους ως απλά τον "Πρόεδρο".[3][4] Ο αρχηγός του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου, Νέλσον Μαντέλα ορκίστηκε ως Πρόεδρος της Νότιας Αφρικής στις 10 Μαΐου 1994.

Κατάλογος των προέδρων του κράτους της Νότιας Αφρικής (1961-1994)

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αρ. Πορτρέτο Όνομα
(Γέννηση-Θάνατος)
Θητεία Κόμμα Εκλογές
Έναρξη Λήξη Διάρκεια
Πρόεδροι του Κράτους ως αρχηγοί του κράτους (Τελετουργικός, 1961–1984)
1 Τσαρλς Ρόμπερτς Σουάρτ

(1894–1982)
31 Μαιου 1961 31 Μαιου 1967 6 έτη Εθνικό Κόμμα 1961
Θεόφιλους Εμπενίζερ Ντούντζες
(1898–1968)
Εκλέχθηκε αλλά δεν ανέλαβε ποτέ το αξίωμα λόγω ασθένειας Εθνικό Κόμμα 1967
Τζόζουα Φρανσουά Νοντέ
(1889–1969)
υπηρεσιακός
1 Ιουνίου 1967 10 Απριλίου 1968 7007271296000000000314 ημέρες Εθνικό Κόμμα
2 Τζακόμπους Γιόχανς Φουχέ
(1898–1980)
10 Απριλίου 1968 9 Απριλίου 1975 70082207952000000006 έτη, 364 ημέρες Εθνικό Κόμμα 1968
Γιόχανς ντε Κλερκ
(1903–1979)
υπηρεσιακός
9 Απριλίου 1975 19 Απριλίου 1975 700586400000000000010 ημέρες Εθνικό Κόμμα
3 Νίκολας Γιόχανς Ντίντεριχς
(1903–1978)
19 Απριλίου 1975 21 Αυγούστου 1978
(απεβίωσε)
70081053864000000003 έτη, 124 ημέρες Εθνικό Κόμμα 1975
Μαραί Φιλγιούν
(1915–2007)
υπηρεσιακός
21 Αυγούστου 1978 10 Οκτωβρίου 1978 700643200000000000050 ημέρες Εθνικό Κόμμα
4 Μπάλταζαρ Γιόχανς Βόρστερ
(1915–1983)
10 Οκτωβρίου 1978 4 Ιουνίου 1979
(παραιτήθηκε)
7007204768000000000237 ημέρες Εθνικό Κόμμα 1978
Μαραί Φιλγιούν
(1915–2007)
4 Ιουνίου 1979 19 Ιουνίου 1979 700612960000000000015 ημέρες Εθνικό Κόμμα
5 19 Ιουνίου 1979 3 Σεπτεμβρίου 1984 70081656504000000005 έτη, 91 ημέρες 1979
Πρόεδροι του Κράτους ως αρχηγοί του κράτους και της κυβέρνησης (Με εκτελεστικές εξουσίες, 1984–1994)
Πίτερ Βίλεμ Μπότα
(1916–2006)
3 Σεπτεμβρίου 1984 14 Σεπτεμβρίου 1984 700595040000000000011 ημέρες Εθνικό Κόμμα
1 14 Σεπτεμβρίου 1984 14 Αυγούστου 1989
(παραιτήθηκε)
70081550880000000004 έτη, 334 ημέρες 1984
Χαν Κρίστιαν Χένις
(1927–2006)
υπρεσιακός
19 Ιανουαρίου 1989 15 Μαρτίου 1989 700647520000000000055 ημέρες Εθνικό Κόμμα
Φρέντερικ Βίλεμ ντε Κλερκ
(1936–2021)
14 Αυγούστου 1989 20 Σεπτεμβρίου 1989 700631968000000000037 ημέρες Εθνικό Κόμμα
2 20 Σεπτεμβρίου 1989 10 Μαιου 1994 70081462752000000004 έτη, 232 ημέρες 1989
Φρεντερίκ ντε ΚλερκΠίτερ Βίλεμ ΜπόταΜαραί ΦιλγιούνΤσαρλς Ρόμπερτς Σουάρτς
  1. Sketch of the Orange Free State of South Africa, Orange Free State. Commission at the International Exhibition, Philadelphia, 1876, pages 10–12
  2. The White Tribe of Africa, David Harrison, University of California Press, 1983, page 161
  3. South Africa: A War Won, Time, 9 June 1961
  4. John Vorster, former South African Prime Minister, Dies At 67, The New York Times, 11 September 1983

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]