Πυροκλαστικό κύμα
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Στην ηφαιστειολογία με τον όρο πυροκλαστικό κύμα, χαρακτηρίζεται η ρευστοποιημένη μάζα ταραχώδους μαγματικού αερίου που εκτινάσσεται σε μορφή αναβατικών δακτυλίων κατά τη διάρκεια ορισμένων ηφαιστειακών εκρήξεων. Πρόκειται για την "εν ψυχρώ" καλούμενη πυροκλαστική ροή που περιέχει πολύ μεγαλύτερη αναλογία αερίου έναντι πυροκλαστικών θραυσμάτων και συνεπώς μικρότερη πυκνότητα. Το γεγονός αυτό καθιστά το πυροκλαστικό κύμα περισσότερο ταραχώδες που του επιτρέπει να κινηθεί ανοδικά πάνω από ράχες και λόφους σε αντίθεση με τις πυροκλαστικές ροές που κινούνται καθοδικά στις πλαγιές των ηφαιστείων.
Γενικά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το πυροκλαστικό κύμα συνίσταται περισσότερο από ατμούς πτητικών αερίων, όπως το υδρόθειο, και υδρατμούς άνω των 100 °C (212 °F) καθιστάμενο έτσι περισσότερο λευκόφαιο ηφαιστειακό νέφος. Εμφανίζεται στη βάση των κάθετων ανυψούμενων στηλών της ηφαιστειακής έκρηξης, από βίαιες διαφυγές υδρατμών και ελαφρών σωματιδίων όπου και εκτείνεται προς τα έξω κατά μήκος του εδάφους. Η ταχύτητά του είναι μικρότερη της πυροκλαστικής ροής, λόγω της μικρότερης πυκνότητας, εκτιμώμενη στα 20 - 50 μέτρα ανά δευτερόλεπτο, πλην όμως εξίσου θανατηφόρα, φθάνοντας σε απόσταση μεγαλύτερη των δέκα χιλιομέτρων κατά διεύθυνση υφιστάμενου ανέμου. Ο μηχανισμός δημιουργίας του είναι ο ίδιος της πυροκλαστικής ροής, που συμβαίνει εντός του ηφαιστειακού πόρου σε συνάντηση μάγματος είτε με υδροφόρο ορίζοντα, είτε με υπερκείμενο όγκο νερού κατά την έκρηξη κάτω από λίμνη ή θάλασσα.
Οι αποθέσεις πυροκλαστικού κύματος αναγνωρίζονται κυρίως από τη σταυρωτή στρώση τον δομών τους σε δακτυλοειδείς σειρές ιδιαίτερα σε χαμηλά ηφαίστεια με ευρύ κρατήρα όπως τύπου Μάαρ. Χαρακτηριστική περίπτωση εμφάνισης πυροκλαστικού κύματος αποτελούν οι ατμίδες και οι εξάρσεις των θερμών σημείων γενικότερα.
Παρατηρήσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το πυροκλαστικό κύμα ως όρος φέρεται ν΄ αναγνωρίσθηκε το 1965 στην έκρηξη του ηφαιστείου Τάαλ των Φιλιππίνων. Η δε επικινδυνότητά του οφείλεται στις μεγάλες ποσότητες θερμών τοξικών αερίων που περιέχει.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- "Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Larousse Britannica" τ.51ος, σ.183.
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Fisher, R.V.: "Mechanism of Deposition from Pyroclastic Flows" , Am. J. Sci. 264: 350-363 (1966)
- J. G. Moors "Base Surge in Resent Volcanic Eruptions", Bull. Volcan. 30: 337-363 (1967)
- Parsons, W. H.: "Criteria for the Recognition of Volcanic Breccias: Review" Mem. Geol. Soc. Am. 115 p. 263-304 (1969)
- R. V. Fisher & A.C. Waters "Base Surge Bedforms in Maar Volcanoes", Am. J. Sci. 268: 157-180 (1970)