Πόλεμοι της Σικελίας

Συμβολική εικόνα για τους Ελληνο-Καρχηδονιακούς πολέμους της Σικελίας: αριστερά η Γοργόνα (Συρακούσες, Αρχαιολογικό Μουσείο Πάολο Όρσι, 610-590 π.Χ.) και δεξιά το Φοινικο-Καρχηδονιακό προσωπείο που χαμογελά (Μόζια, Αρχαιολογικό Μουσείο, 6ος αι. π.Χ.

Οι Σικελικοί Πόλεμοι, ή Ελληνο-Καρχηδονιακοί Πόλεμοι, ήταν μια σειρά από συγκρούσεις που διεξήχθησαν μεταξύ της αρχαίας Καρχηδόνας και των ελληνικών πόλεων-κρατών με επικεφαλής τις Συρακούσες, για τον έλεγχο της Σικελίας και της δυτικής Μεσογείου μεταξύ 580 και 265 π.Χ.

Η οικονομική επιτυχία της Καρχηδόνας και η εξάρτησή της από το θαλάσσιο εμπόριο, οδήγησε στη δημιουργία ενός ισχυρού ναυτικού, για να αποθαρρύνει τόσο τους πειρατές, όσο και τα αντίπαλα έθνη. Είχαν κληρονομήσει τη ναυτική τους δύναμη και εμπειρία από τους προγόνους τους, τους Φοίνικες, αλλά την είχαν αυξήσει, επειδή, σε αντίθεση με τους Φοίνικες, οι Καρχηδόνιοι δεν ήθελαν να βασιστούν στη βοήθεια ενός ξένου έθνους. Αυτό, σε συνδυασμό με την επιτυχία και την αυξανόμενη ηγεμονία της, έφερε την Καρχηδόνα σε αυξανόμενη σύγκρουση με τους Έλληνες, την άλλη μεγάλη δύναμη που διεκδικούσε τον έλεγχο της κεντρικής Μεσογείου.

Οι Έλληνες, όπως και οι Φοίνικες, ήταν ειδικοί ναυτικοί που είχαν ιδρύσει ακμάζουσες αποικίες στη δυτική Μεσόγειο. Αυτοί οι δύο αντίπαλοι πολέμησαν στο νησί της Σικελίας, που βρισκόταν κοντά στην Καρχηδόνα. Από τα πρώτα τους χρόνια, τόσο οι Έλληνες όσο και οι Φοίνικες είχαν έλθει το μεγάλο νησί, δημιουργώντας μεγάλο αριθμό αποικιών και εμπορικών σταθμών κατά μήκος των ακτών του. Μικρές μάχες είχαν γίνει μεταξύ αυτών των οικισμών για αιώνες.

Δεν υπάρχουν καρχηδονιακά αρχεία για τον πόλεμο σήμερα, επειδή, όταν η πόλη καταστράφηκε το 146 π.Χ. από τους Ρωμαίους, τα βιβλία από τη βιβλιοθήκη της Καρχηδόνας διανεμήθηκαν στις κοντινές αφρικανικές φυλές. Κανένα δεν παραμένει στο θέμα της Καρχηδονιακής ιστορίας. Ως αποτέλεσμα, τα περισσότερα από όσα γνωρίζουμε για τους Σικελικούς Πολέμους, προέρχονται από Έλληνες ιστορικούς.

Ιστορικό

Οι Φοίνικες είχαν δημιουργήσει εμπορικούς σταθμούς σε όλη την ακτή της Σικελίας μετά το 900 π.Χ., αλλά ποτέ δεν είχαν διεισδύσει πολύ στην ενδοχώρα. Είχαν συναλλαγές με τους Ελύμους, τους Σικανούς και τους Σικελούς και τελικά είχαν αποσυρθεί χωρίς αντίσταση στη Μοτύη, την Πάνορμο και τους Σόλους στο δυτικό τμήμα του νησιού, όταν έφτασαν οι Έλληνες άποικοι μετά το 750 π.Χ. Αυτές οι φοινικικές πόλεις παρέμειναν ανεξάρτητες, μέχρι να γίνουν μέρος της Καρχηδονιακής ηγεμονίας λίγο μετά το 540 π.Χ.

Καρχηδονιακή ηγεμονία

Η Καρχηδόνα δημιούργησε την ηγεμονία της, εν μέρει για να αντισταθεί στις ελληνικές καταπατήσεις στην καθιερωμένη φοινικική σφαίρα επιρροής. Οι Φοίνικες αρχικά (750–650 π.Χ.) δεν επέλεξαν να ανταγωνιστούν τους Έλληνες αποίκους, αλλά αφού οι Έλληνες έφτασαν στην Ιβηρική λίγο μετά το 638 π.Χ., η Καρχηδόνα αναδείχθηκε ηγέτης του φοινικικού ιμπεριαλισμού. Κατά τον 6ο αι. π.Χ., κυρίως υπό την ηγεσία της δυναστείας των Μαγονιδών, η Καρχηδόνα ίδρυσε μια αυτοκρατορία που θα κυριαρχούσε εμπορικά στη δυτική Μεσόγειο μέχρι τον 2ο αι. π.Χ. Οι Φοίνικες στη Σικελία και οι Ελύμιοι είχαν ενωθεί, για να νικήσουν τους Έλληνες του Σελινούντα και της Ρόδου κοντά στο Λιλύβαιον το 580 π.Χ., το πρώτο τέτοιο καταγεγραμμένο περιστατικό στη Σικελία. Η επόμενη γνωστή ελληνική εισβολή έγινε 70 χρόνια αργότερα.

Ελληνικός αποικισμός

Πρώτοι ελληνικοί οικισμοί & χρονολογίες.

Η ελληνική αποικισμένη ζώνη που περιλάμβανε τη Σικελία και τη νότια Ιταλία έγινε γνωστή ως Mεγάλη Ελλάδα. Οι Έλληνες που ζούσαν σε αυτήν την περιοχή συμπεριφέρονταν σχεδόν όπως οι Έλληνες της ηπειρωτικής χώρας, επεκτείνοντας την πολιτική και εμπορική τους επικράτεια στους γειτόνους τους, ενώ διατηρούσαν ζωντανή τη διαμάχη μεταξύ Ιώνων και Δωριέων. Στη Σικελία, οι Έλληνες της Ιωνίας στο σύνολό τους είχαν φιλικές σχέσεις με τους ιθαγενείς Σικελούς και τους Φοίνικες, αλλά οι Δωρικές ελληνικές αποικίες ήταν συγκριτικά πιο επιθετικές, επεκτείνοντας την ενδοχώρα από την ακτή σε βάρος των ιθαγενών, για να μεγαλώσουν την επικράτειά τους. Οι συγκρούσεις μεταξύ των ελληνικών αποικιών και μεταξύ των ιθαγενών και των Ελλήνων είχαν ξεκινήσει, αλλά αυτές ήταν κυρίως τοπικές υποθέσεις. Το εμπόριο άνθισε επίσης μεταξύ των ιθαγενών, των Ελλήνων και των Φοινίκων, και οι ελληνικές αποικίες ευημερούσαν. Αυτή η ευημερία επέτρεψε σε ορισμένες από τις ελληνικές πόλεις να αρχίσουν να επεκτείνουν ξανά τα εδάφη τους, οδηγώντας τελικά στα γεγονότα γνωστά ως Α΄ Σικελικός Πόλεμος.

Η Καρχηδόνα συμμετέχει στον αγώνα

Ο Καρχηδόνιος Μάλχος λέγεται ότι «κατέκτησε όλη τη Σικελία» και έστειλε τα λάφυρα στην Τύρο λίγο καιρό μετά το 540 π.Χ., πράγμα που πιθανότατα σήμαινε ότι η Μοτύη, η Πάνορμος και οι Σόλοι είχαν περιέλθει στον έλεγχο των Καρχηδονίων. Η ανάπτυξη του Σελινούντος και της Ιμέρας κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, δείχνει ότι οι Καρχηδόνιοι και οι Έλληνες δεν αντιμετώπισαν ο ένας τον άλλον αυτή τη στιγμή. Τριάντα χρόνια αργότερα, ο πρίγκιπας Δωριέας, έχοντας χάσει τον σπαρτιατικό θρόνο, εμφανίστηκε για να αποικίσει τον Έρυκα, αφού εκδιώχθηκε από τη Λιβύη από την Καρχηδόνα το 511 π.Χ. μετά από έναν αγώνα τριών ετών.

Η Καρχηδόνα βοήθησε τη Σεγέστα να νικήσει την εκστρατεία του Δωριέα το 510 π.Χ. Τα επιζώντα μέλη της αποστολής του Δωριέα ίδρυσαν τότε την Ηράκλεια Μινώα. Οι Έλληνες της Σικελίας (πιθανώς οι πόλεις Ακράγας, Γέλα και Σελινούς) πολέμησαν έναν αχρονολόγητο εκδικητικό πόλεμο κατά της Καρχηδόνας, ο οποίος οδήγησε στην καταστροφή της Μινώας και σε μια συνθήκη που απέφερε οικονομικά οφέλη για τους Έλληνες. Η έκκληση για βοήθεια, για την εκδίκηση του θανάτου του Δωριέα, αγνοήθηκε από την ηπειρωτική Ελλάδα, ακόμη και από τον αδελφό τού Δωριέα Λεωνίδα της Σπάρτης, διάσημο για το ρόλο του στις Θερμοπύλες το 480 π.Χ. Αυτό το επεισόδιο πιθανώς απέδειξε τη ματαιότητα της αντίθεσης με την Καρχηδόνα από μεμονωμένες ελληνικές πόλεις ή την αναξιοπιστία της βοήθειας από την ηπειρωτική Ελλάδα, μια κατάσταση που θα άλλαζε με την άνοδο των Ελλήνων τυράννων στη Σικελία. Δύο Έλληνες από τη Γέλα, ο Κλέανδρος και ο Γέλας, είχαν εμπλακεί σε αυτόν τον πόλεμο, και θα γίνονταν οι καταλύτες των γεγονότων που ακολούθησαν.

Σικελοί Έλληνες τύραννοι

Ενώ τα γεγονότα στη δυτική Σικελία εξελίσσονταν και η Καρχηδόνα παρέμεινε δεσμευμένη στη Σαρδηνία, οι περισσότερες ελληνικές αποικίες στη Σικελία περιέπεσαν υπό την κυριαρχία των τυράννων. Οι τύραννοι της Γέλας, του Ακράγα και του Ρήγιου, επέκτεισαν τις αντίστοιχες κυριαρχίες τους σε βάρος των ιθαγενών Σικελών και άλλων ελληνικών πόλεων μεταξύ 505 και 480 π.Χ., με τη δωρική πόλη Γέλα να είναι η πιο επιτυχημένη.

Οι Δωριείς Έλληνες γίνονται κυρίαρχοι στη Σικελία

Ο Κλέανδρος της Γέλας (505-498 π.Χ.) και ο αδελφός του Ιπποκράτης (498-491) κατέλαβαν τόσο το Ιωνικό όσο και το Δωρικό ελληνικό έδαφος και μέχρι το 490 π.Χ., η Ζάνκλη, οι Λεοντίνοι, η Κατάνη, η Νάξος, εκτός από τα γειτονικά εδάφη της Σικελίας και η Καμάρινα, είχαν περιέλθει στον έλεγχο της Γέλας. Ο Γέλων, διάδοχος του Ιπποκράτη, κατέλαβε τις Συρακούσες το 485 π.Χ. και έκανε την πόλη πρωτεύουσά του. Χρησιμοποιώντας εθνοκάθαρση, εκτόπιση και υποδούλωση, ο Γέλων μετέτρεψε τις πρώην ιωνικές πόλεις σε δωρικές και έκανε τις Συρακούσες κυρίαρχη δύναμη στη Σικελία. Εν τω μεταξύ, ο Ακράγας είχε καταλάβει εδάφη των Σικανών και Σικελών υπό τον τύραννο Θήρωνα του Ακράγαντα (488-472 π.Χ.). Για να αποτρέψουν τυχόν συγκρούσεις μεταξύ του Ακράγαντος και των Συρακουσών, ο Γέλων και ο Θήρων πάντρεψαν μέλη της οικογένειας του ενός με μέλη της οικογένειας του άλλου, δημιουργώντας ένα ενιαίο μέτωπο ενάντια στους Σικελούς και τους Ίωνες Έλληνες της Σικελίας. Το μεγαλύτερο μέρος των πόρων και του ανθρώπινου δυναμικού της ελληνικής Σικελίας, συγκεντρώθηκε έτσι στα χέρια αυτών των δύο επιθετικών τυράννων, απειλώντας όλες τις άλλες δυνάμεις της Σικελίας.

Οι Ίωνες Έλληνες καλούν την Καρχηδόνα

Για να αντιμετωπιστεί αυτή η δωρική απειλή, ο Αναξίλαος του Ρήγιου από την Ιταλία, που είχε καταλάβει τη Zάνκλη από τον Γέλωνα το 490 π.Χ., συμμάχησε με τον Τέρριλο, τον τύραννο της Ιμέρας, και νυμφεύτηκε την κόρη του. Η Ιμέρα και το Ρήγιο έγιναν στη συνέχεια σύμμαχοι της Καρχηδόνας, της πλησιέστερης ξένης δύναμης αρκετά ισχυρής, για να παρέχει υποστήριξη. Ο Σελινούντας, μια δωρική πόλη, της οποίας η επικράτεια συνόρευε με την επικράτεια του Θήρωνα, έγινε επίσης σύμμαχος των Καρχηδονίων: ίσως ο φόβος του Θήρωνα και η καταστροφή των Μεγάρων Υβλαίων (μητέρας πόλης του Σελινούντα) από τον Γέλωνα το 483 π.Χ., έπαιξαν ρόλο σε αυτή την απόφαση. Έτσι, τρία μπλοκ εξουσίας ισορροπούσαν διακριτικά στη Σικελία το 483 π.Χ.: οι Ίωνες κυριαρχούσαν στο βορρά, η Καρχηδόνα στη δύση, οι Δωριείς στην ανατολή και το νότο. Οι Σικελοί και οι Σικανοί, στριμωγμένοι στη μέση, παρέμειναν παθητικοί, αλλά οι Ελύμιοι προσχώρησαν στην Καρχηδονιακή συμμαχία.

Ο Α΄ Σικελικός Πόλεμος (480 π.Χ.)

Η Σικελία επί Δεινομενιδών (485-465 π.Χ.)

Η Καρχηδόνα ανταποκρίθηκε στην έκκληση για βοήθεια από τον Τέρριλο, τύραννο της Ιμέρας, αφού ο Θήρων τον καθαίρεσε το 483 π.Χ. για να οργανώσει μια εκστρατεία στη Σικελία. Η Καρχηδόνα δεν μπορούσε να αγνοήσει αυτή την επικείμενη απειλή, επειδή η συμμαχία Γέλωνα-Θήρωνα επρόκειτο να καταλάβει ολόκληρη τη Σικελία, και ο Αμίλκας ήταν φιλοξενούμενος του Τέριλου.

Η Καρχηδόνα μπορεί επίσης να επέλεξε αυτή τη φορά για να επιτεθεί, επειδή ένας περσικός στόλος επιτέθηκε στην ηπειρωτική Ελλάδα την ίδια χρονιά. Η θεωρία ότι υπήρχε συμμαχία με την Περσία αμφισβητείται, γιατί στην Καρχηδόνα ούτε η ξένη εμπλοκή στους πολέμους τους άρεσε, ούτε ήθελε να συνεισφέρει σε ξένους πολέμους, εκτός αν είχαν ισχυρούς λόγους να το κάνουν. Αλλά επειδή ο έλεγχος της Σικελίας ήταν ένα πολύτιμο έπαθλο για την Καρχηδόνα, και επειδή η Καρχηδόνα είχε τη μεγαλύτερη στρατιωτική της δύναμη μέχρι τότε, υπό την ηγεσία του στρατηγού Αμίλκα, η Καρχηδόνα ήταν πρόθυμη για πόλεμο. Οι παραδοσιακές μαρτυρίες δίνουν στον στρατό του Αμίλκα δύναμη 300.000 ανδρών. Αυτός ο αριθμός φαίνεται απίθανος επειδή, ακόμη και στο απόγειό της, η Καρχηδονιακή Αυτοκρατορία θα μπορούσε να συγκεντρώσει μόνο μια δύναμη περίπου 50.000 έως 100.000 ανδρών. Για να επιτύχει αυτόν τον αριθμό, ο Αμίλκας θα χρειαζόταν να επισκεφτεί τις άλλες φοινικικές πόλεις στην ανατολική Μεσόγειο. Αν η Καρχηδόνα είχε συμμαχήσει με την Περσία, θα μπορούσαν να προμήθευαν καρχηδόνιους μισθοφόρους και βοήθεια, που αναμφίβολα είχαν οι Πέρσες, αλλά δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποστηρίζουν αυτή τη συνεργασία μεταξύ των Καρχηδονίων και των Περσών.

Καθ' οδόν προς τη Σικελία, ο στόλος των Καρχηδονίων υπέστη απώλειες, πιθανώς σοβαρές, λόγω κακών καιρικών συνθηκών. Αφού προσγειώθηκε στο Ζιζ, το καρχηδονιακό όνομα για την Πάνορμο, το σύγχρονο Παλέρμο, ο Αμίλκας ηττήθηκε αποφασιστικά από τον Γέλωνα στη μάχη της Ιμέρας, η οποία λέγεται ότι έγινε την ίδια ημέρα με τη μάχη της Σαλαμίνας.

Ο Αμίλκας είτε σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια της μάχης, είτε αυτοκτόνησε από ντροπή. Η απώλεια προκάλεσε αλλαγές στο πολιτικό και οικονομικό τοπίο της Καρχηδόνας: η παλαιά κυβέρνηση της εδραιωμένης αριστοκρατίας εκδιώχθηκε, και αντικαταστάθηκε από την Καρχηδονιακή Δημοκρατία. Ο βασιλιάς παρέμενε, αλλά είχε πολύ μικρή εξουσία, και η περισσότερη εξουσία ανατέθηκε στο Συμβούλιο των Γερόντων. Η Καρχηδόνα πλήρωσε 2.000 τάλαντα ως επανορθώσεις στους Έλληνες, και δεν επενέβη στη Σικελία για 70 χρόνια.

Στη Σικελία η Καρχηδόνα δεν έχασε κανένα έδαφος, και οι Έλληνες δεν κέρδισαν κανένα. Οι Συρακούσες δεν επιτέθηκαν στον Ρήγιο ή τον Σελινούντα, συμμάχους της Καρχηδόνας. Τα λάφυρα από τον πόλεμο βοήθησαν στη χρηματοδότηση ενός προγράμματος δημόσιας οικοδόμησης στη Σικελία, με αποτέλεσμα ο ελληνικός πολιτισμός να ανθίσει. Η εμπορική δραστηριότητα είδε την ευημερία των ελληνικών πόλεων να αυξάνεται, και ο πλούτος του Ακράγαντα άρχισε να συναγωνίζεται αυτόν της Σύβαρης. Ο Γέλων απεβίωσε το 478 π.Χ., και μέσα στα επόμενα 20 χρόνια, οι Έλληνες τύραννοι ανατράπηκαν, και η συμμαχία Συρακουσών-Ακράγαντα κατακερματίστηκε σε 11 αντιμαχόμενες κοινοπολιτείες, υπό ολιγαρχίες και δημοκρατίες. Οι διαφωνίες και οι μελλοντικές επεκτατικές τους πολιτικές οδήγησαν στον Β΄ Σικελικό πόλεμο.

Ο Β΄ Σικελικός Πόλεμος (410–404 π.Χ.)

Η Σικελία στη Β΄ μάχη της Ιμέρας, το 409 π.Χ.

Ενώ οι ελληνικές πόλεις στη Σικελία μάλωναν και ευημερούσαν για 70 χρόνια μετά την «Ιμέρα», η Καρχηδόνα είχε κατακτήσει το βόρειο εύφορο μισό της σημερινής Τυνησίας και είχε ενισχύσει και ιδρύσει νέες αποικίες στη Βόρεια Αφρική, όπως η Μεγάλη Λέπτις και η Οέα, η σύγχρονη Τρίπολη. Η Καρχηδόνα είχε επίσης υποστηρίξει το ταξίδι του Mάγκο Μπάρκα (δεν πρέπει να συγχέεται με τον Mάγο Βάρκα, τον αδελφό τού Αννίβα Βάρκα) μέσω της ερήμου Σαχάρας στην Κυρηναϊκή και του Άννο του Θαλασσοπλόου στην αφρικανική ακτή. Οι Ιβηρικές αποικίες είχαν αποσχισθεί εκείνη τη χρονιά με τη βοήθεια των Ιβήρων, διακόπτοντας την κύρια προμήθεια της Καρχηδόνας σε άργυρο και χαλκό.

Στη Σικελία, ο Δωρικός Σελινούς και η Ιωνική (πρώην Ελύμια) Σεγέστα ανανέωσαν την αντιπαλότητά τους. Ο Σελινούς καταπάτησε τη γη των Σεγεστίων και νίκησε τους Σεγεστίους το 416 π.Χ. Η Καρχηδόνα απέρριψε την έκκλησή τους για βοήθεια, αλλά η Αθήνα ανταποκρίθηκε στην έκκληση της Σεγέστας και η Σικελική Εκστρατεία που έκανε η Αθήνα, καταστράφηκε το 413 π.Χ. από την κοινή προσπάθεια των πόλεων της Σικελίας με τη σπαρτιατική βοήθεια. Ο Σελινούς νίκησε ξανά τη Σεγέστα το 411 π.Χ. Αυτή τη φορά ο Σεγέστα υποτάχθηκε στην Καρχηδόνα, και μια καρχηδονιακή δύναμη ανακούφισης που εστάλη από τον Αννίβα Μάγο βοήθησε τη Σεγέστα να νικήσει τον Σελινούντα το 410 π.Χ. Η Καρχηδόνα προσπάθησε να τερματίσει το θέμα διπλωματικά, συγκεντρώνοντας παράλληλα μεγαλύτερη δύναμη.

Αφού ένας γύρος διπλωματίας, που περιελάμβανε την Καρχηδόνα, τη Σεγέστα, τον Σελινούντα και τις Συρακούσες, απέτυχε να επιφέρει μια συμφιλίωση μεταξύ της Σεγέστα και του Σελινούντος, ο Αννίβας Μάγο ξεκίνησε για τη Σικελία με μεγαλύτερη δύναμη. Επέτυχε να καταλάβει τον Σελινούντα, αφού κέρδισε τη μάχη του Σελινούντα και στη συνέχεια κατέστρεψε την Ιμέρα, αφού κέρδισε τη Β΄ μάχη της Ιμέρας, παρά την παρέμβαση των Συρακουσών. Ο Αννίβας δεν πίεσε να επιτεθεί στον Ακράγαντα ή τις Συρακούσες, αλλά επέστρεψε θριαμβευτικά στην Καρχηδόνα με τα λάφυρα του πολέμου το 409 π.Χ.

Ενώ οι Συρακούσες και ο Ακράγας, οι ισχυρότερες και πλουσιότερες πόλεις της Σικελίας, δεν ανέλαβαν καμία δράση κατά της Καρχηδόνας, ο αποστάτης Συρακούσιος στρατηγός Ερμοκράτης συγκέντρωσε έναν μικρό στρατό, και επιτέθηκε στην Φοινικική επικράτεια από τη βάση του, τον Σελινούντα. Κατάφερε να νικήσει τις δυνάμεις του Mοτύα και της Πανόρμου, πριν χάσει τη ζωή του σε απόπειρα πραξικοπήματος στις Συρακούσες. Σε αντίποινα, ο Αννίβας Μάγο ηγήθηκε μιας δεύτερης Καρχηδονιακής εκστρατείας το 406 π.Χ.

Αυτή τη φορά οι Καρχηδόνιοι συνάντησαν σκληρή αντίσταση και κακοτυχία. Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του Ακράγαντος (η οποία αναφέρεται στην καρχηδονιακή επιγραφή Aγκριτζέντουμ) οι καρχηδονιακές δυνάμεις καταστράφηκαν από πανώλη και ο ίδιος ο Ανίβας Μάγο υπέκυψε σε αυτήν. Ο Ιμίλκο, ο διάδοχός του, κατέλαβε και λεηλάτησε τον Ακράγαντα, στη συνέχεια κατέλαβε την πόλη Γέλα, λεηλάτησε την Καμάρινα και νίκησε επανειλημμένα τον στρατό του Διονυσίου Α', του νέου τυράννου των Συρακουσών. Η πανούκλα έπληξε ξανά τον Καρχηδονιακό στρατό, και ο Ιμίλκο συμφώνησε σε μια συνθήκη ειρήνης, που άφησε τους Καρχηδόνιους να ελέγχουν όλες τις πρόσφατες κατακτήσεις, με φόρου υποτελείς τις πόλεις Σελινούς, Θέρμαι, Ακράγας, Γέλα και Καμάρινα. Η καρχηδονιακή δύναμη βρισκόταν στο αποκορύφωμά της στη Σικελία.

Ο Γ΄ Σικελικός Πόλεμος (398–393 π.Χ.)

Καρχηδονιακή πολιορκία των Συρακουσών το 397 π.Χ.

Μέχρι το 398 π.Χ. ο Διονύσιος είχε εδραιώσει τη δύναμή του και διέρρηξε τη συνθήκη ειρήνης, ξεκινώντας την πολιορκία της Μοτύης και κατέλαβε την πόλη. Ο Ιμίλκο απάντησε αποφασιστικά, οδηγώντας μια αποστολή, που όχι μόνο ανέκτησε τη Μοτύη, αλλά κατέλαβε και τη Μεσσήνη.

Αρχαίος καταπέλτης που χρησιμοποιήθηκε στην πολιορκία της Mοτύης.

Τελικά, πολιόρκησε τις ίδιες τις Συρακούσες, αφού νίκησε αποφασιστικά τους Έλληνες στη ναυμαχία της Κατάνης. Η πολιορκία γνώρισε μεγάλη επιτυχία καθ' όλη τη διάρκεια του 397 π.Χ., αλλά το 396 π.Χ. η πανώλη κατέστρεψε ξανά τις καρχηδονιακές δυνάμεις, που κατέρρευσαν. Η Καρχηδόνα έχασε τις νέες ελληνικές κατακτήσεις της, αλλά διατήρησε τον έλεγχο των δυτικών εδαφών και των Ελυμίων. Δεν υπογράφηκε καμία συνθήκη μεταξύ των εμπόλεμων, για να σηματοδοτήσει το τέλος του πολέμου.

Ο Διονύσιος Α΄ σύντομα ανοικοδόμησε τη δύναμή του, και λεηλάτησε τους Σόλους το 396 π.Χ. Ασχολήθηκε με την ανατολική Σικελία κατά το 396-393 π.Χ., συμπεριλαμβανομένης της πολιορκίας του Ταυρομενίου (394 π.Χ.) . Εκείνη την εποχή, η Καρχηδόνα καταλήφθηκε στην Αφρική αντιμετωπίζοντας μια εξέγερση. Το 393 π.Χ. ο Μάγο, διάδοχος του Ιμίλκο, ηγήθηκε μιας επίθεσης στη Μεσσήνη, αλλά ηττήθηκε κοντά στο Αβακαινόν από τον Διονύσιο. Ενισχυμένος από την Καρχηδόνα, ο Μάγο οδήγησε μια άλλη αποστολή μέσω της κεντρικής Σικελίας, αλλά αντιμετώπισε προβλήματα κοντά στον ποταμό Χρύσα. Ο Διονύσιος Α΄ αντιμετώπισε επίσης δικές του δυσκολίες, και έτσι συνήφθη μια συνθήκη ειρήνης, που ουσιαστικά εξασφάλιζε ότι η Καρχηδόνα και οι Συρακούσες άφηναν η μία την άλλη μόνη στις αντίστοιχες σφαίρες επιρροής τους.

Ο Δ΄ Σικελικός Πόλεμος (383–376 π.Χ.)

Ο Διονύσιος Α΄ άνοιξε ξανά εχθροπραξίες το 383 π.Χ. Ο Μάγο συμμάχησε με την ιταλιωτική ένωση με επικεφαλής τον Τάρα, και αποβιβάστηκε με δύναμη στο Βρούτιον, αναγκάζοντας τις Συρακούσες σε πόλεμο δύο μετώπων. Οι λεπτομέρειες των πρώτων τεσσάρων ετών των εκστρατειών είναι πρόχειρες, αλλά το 378 π.Χ. ο Διονύσιος νίκησε τον Μάγο στη Σικελία, στη μάχη της Καμπάλα. Η Καρχηδόνα, επίσης αντιμέτωπη με εξεγέρσεις στην Αφρική και τη Σαρδηνία, ζήτησε ειρήνη. Ο Διονύσιος Α΄ ζήτησε από την Καρχηδόνα να εκκενώσει όλη τη Σικελία, έτσι ο πόλεμος ανανεώθηκε και πάλι και ο Ιμίλκο, γιος του Μάγο, κατέστρεψε τον στρατό των Συρακουσών στη μάχη του Κρόνιου το 376 π.Χ. Η συνθήκη ειρήνης που ακολούθησε, ανάγκασε τον Διονύσιο Α΄ να πληρώσει 1000 τάλαντα ως αποζημίωση, και άφησε την Καρχηδόνα στον έλεγχο της Δυτικής Σικελίας.

Ο Ε΄ πόλεμος της Σικελίας (368-367 π.Χ.)

Ο Διονύσιος επιτέθηκε ξανά στις κτήσεις των Καρχηδονίων το 368 π.Χ. και πολιόρκησε το Λιλύβαιον. Η ήττα του στόλου του ήταν μια σοβαρή οπισθοδρόμηση. Μετά το τέλος του το 367 π.Χ., ο γιος του Διονύσιος Β' έκανε ειρήνη με την Καρχηδόνα, και η Καρχηδόνα διατήρησε τις κτήσεις της στη Σικελία δυτικά των ποταμών Χάλυκα και Ιμέρα.

Ο ΣΤ΄ πόλεμος της Σικελίας (345–339 π.Χ.)

Η Καρχηδόνα αναμίχθηκε στην πολιτική των Συρακουσών το 345 π.Χ., και οι δυνάμεις της κατάφεραν να εισέλθουν στην πόλη μετά από πρόσκληση ενός από τους πολιτικούς διεκδικητές. Ο διοικητής Μάγο διέλυσε την υπόθεση, υποχώρησε στην Αφρική, και αυτοκτόνησε για να γλιτώσει την τιμωρία. Ο Τιμολέων ανέλαβε την εξουσία στις Συρακούσες το 343 π.Χ. και άρχισε τις επιδρομές στις κτήσεις των Καρχηδονίων στη Σικελία. Η καρχηδονιακή εκστρατεία στη Σικελία καταστράφηκε στη μάχη του Κριμήσσου το 339 π.Χ. Η ακόλουθη συνθήκη ειρήνης άφησε την Καρχηδόνα να έχει τον έλεγχο των εδαφών δυτικά του ποταμού Χάλυκα.

Ο Ζ΄ Σικελικός Πόλεμος (311–306 π.Χ.)

Το 315 π.Χ. ο Αγαθοκλής, ο τύραννος των Συρακουσών, κατέλαβε την πόλη Μεσσήνη, τη σημερινή Μεσσίνα. Το 311 π.Χ., εισέβαλε στις τελευταίες Καρχηδονιακές κτήσεις στη Σικελία, γεγονός που παραβίασε τους όρους της τρέχουσας συνθήκης ειρήνης και πολιόρκησε τον Ακράγα. Ο Αμίλκας, γιος του Γκίσκο, οδήγησε με επιτυχία την αντεπίθεση των Καρχηδονίων. Νίκησε τον Αγαθοκλή στη μάχη του ποταμού Ιμέρα το 311 π.Χ.. Ο Αγαθοκλής έπρεπε να υποχωρήσει στις Συρακούσες, ενώ ο Αμίλκας κέρδισε τον έλεγχο της υπόλοιπης Σικελίας. Την ίδια χρονιά, πολιόρκησε τις ίδιες τις Συρακούσες.

Καρχηδ'ονιος οπλίτης (4ος αι. π.Χ.)

Σε απόγνωση, ο Αγαθοκλής οδήγησε κρυφά μια αποστολή 14.000 ανδρών στην ηπειρωτική Αφρική, ελπίζοντας να σώσει την κυριαρχία του, οδηγώντας μια αντεπίθεση εναντίον της ίδιας της Καρχηδόνας. Σε αυτό, επέτυχε: η Καρχηδόνα αναγκάστηκε να ανακαλέσει τον Αμίλκα και το μεγαλύτερο μέρος τού στρατού του από τη Σικελία, για να αντιμετωπίσει τη νέα και απροσδόκητη απειλή. Οι δύο στρατοί συναντήθηκαν στην πρώτη μάχη της Λευκής Τύνιδας έξω από την Καρχηδόνα. Ο καρχηδονιακός στρατός, υπό τον Άννο και τον Αμίλκα, ηττήθηκε. Ο Αγαθοκλής και οι δυνάμεις του πολιόρκησαν την Καρχηδόνα, αλλά ήταν πολύ ισχυρά οχυρωμένη, για να επιτεθούν. Έτσι, οι Έλληνες κατέλαβαν σιγά σιγά ολόκληρη τη βόρεια Τυνησία, μέχρι που ηττήθηκαν δύο χρόνια αργότερα το 307 π.Χ. Ο ίδιος ο Αγαθοκλής διέφυγε στη Σικελία, και διαπραγματεύτηκε μια συνθήκη ειρήνης με τους Καρχηδόνιους το 306, στην οποία ο Αγαθοκλής διατήρησε τον έλεγχο του ανατολικού μισού του νησιού.

Ο Πόλεμος του Πύρρου (278–276 π.Χ.)

Η Σικελία το 264-262 π.Χ.

Αφότου ο Αγαθοκλής ζήτησε ειρήνη, η Καρχηδόνα απόλαυσε μια σύντομη, αδιαμφισβήτητη περίοδο ελέγχου της Σικελίας, η οποία έληξε με τον Πύρρειο Πόλεμο. Η εκστρατεία των Πύρρου της Σικελίας, η δεύτερη φάση του Πύρρειου Πολέμου (280-265 π.Χ.), η οποία τελικά οδήγησε στους Καρχηδονιακούς Πολέμους, μπορεί να θεωρηθεί το απόλυτο μέρος των ελληνο-καρχηδονιακών πολέμων. Ο Πύρρος της Ηπείρου έφτασε στη Σικελία, για να σώσει το νησί από τους Καρχηδονίους. Κατέκτησε την Πάνορμο, τον Έρυκα και την Ιαιτία, αλλά η πολιορκία του Λιλύβαιου απέτυχε. Έτσι επέστρεψε στην Ιταλία.

Ρωμαϊκή εμπλοκή

Η Ρώμη, παρά τη στενή της γειτνίαση με τη Σικελία, δεν ενεπλάκη στους Σικελικούς πολέμους του 5ου και 4ου αι. π.Χ. λόγω της εστίασής της στις τοπικές συγκρούσεις στο Λάτιο κατά τον 5ο αι. π.Χ. και την κατάκτηση της Ιταλίας κατά τον 4ο αι. π.Χ.

Η μετέπειτα εμπλοκή της Ρώμης στη Σικελία τερμάτισε τον αναποφάσιστο πόλεμο μεταξύ των μεγάλων παγκόσμιων δυνάμεων στο νησί, μετά τον διάρκειας 23 ετών Α΄ Καρχηδονιακό Πόλεμο (264 π.Χ. έως 241 π.Χ.) μεταξύ Ρώμης και Καρχηδόνας. Ήταν αναμφισβήτητα η μεγαλύτερη γνωστή ναυτική εμπλοκή στην παγκόσμια ιστορία για το ακρωτήριο Έκνομο, όπου σχεδόν χρεοκόπησε τόσο η Καρχηδόνα όσο και η Ρώμη, και η απώλεια ανθρώπινων ζωών εκτιμάται ότι ξεπέρασε το ένα εκατομμύριο.

Ήταν τόσο μεγάλη η απώλεια ζωών, που ο ενήλικος ανδρικός πληθυσμός της Ρώμης μειώθηκε κατά 17% (σύμφωνα με τα στοιχεία της ρωμαϊκής απογραφής, τον Πολύβιο και άλλους). Επειδή η Καρχηδόνα πάντα απασχολούσε σε μεγάλο βαθμό μισθοφόρους στρατιώτες, δεν σημειώνεται παρόμοια πληθυσμιακή επίδραση, αλλά η απώλεια της Σικελίας μετά από αιώνες και ανείπωτα ποσά, πολεμώντας τους Έλληνες για τον έλεγχο του νησιού, ήταν καταστροφική.